„Yan de brug af gezien"
in een meer aardse visie
dagelijks'ngoede
portie vlees
vlees elmis-,
verantwoord, eten
waarom is Pontiac
het meest verkochte
Zwitserse horloge
in nederland?
Pontiac tijd juiste tijd
PONTIAC
Onverflauwde werking
van Miller's drama
rOMADO
HET VEILIGE
ANTI-
SPATDEKSEL
Krommenie 1/ linoleum
Nieuw wereldrecord
pianospel: Clausen
Liturgie-hervorming
in de R.K. Kerk
Uitvoerigste Dode Zee
rol in Israels handen
«IJSDAG 24 OKTOBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
Sterk ensemblespel bij „Haagse Cornedie"
(Van onze kunstredactie)
„A view from the bridge" na twaalf jaar.
Er is de herinnering aan een geëmotioneerde tragedie, een
melodrama welhaast, waarin de thema's „jalouzie en sociaal
protest om de voorrang" strijden. De geboorte van dit stuk over
je Amerikaanse sjouwerman Eddie Carbone is destijds wat
moeizaam tot stand gekomen. Miller hoorde het historische ver
haal van een havenarbeider en heeft dat toen zo direct en pri
mair mogelijk op het toneel willen brengen.
Het verhaal van Eddie Carbone is
tiet alleen door het toneelsucces,
mede door de film met Raf
ftllone bekend geworden. De New-
jtrkse havenarbeider krijgt twee ge
trouwde neven uit Sicilië in huis, die
ils illegale immigranten hun geluk
iomen beproeven in de welvarende
tereld. De jongste van de twee ne-
ita vat liefde op voor Catharine, het
nichtje van Eddie dat deze met een
iiderlyke adoratie heeft opgevoed.
Dc jaloezie van de man, die voelt dat
hl) buitenstaander gaat worden op
bet moment dat Catherine als vrouw
intwaakt, leidt naar een noodlots-
mtwikkeling. Na zyn verraad van
ie twee Italianen kan hy het res
pect van zyn milieu niet meer her-
itellen en hy sterft in een gevecht.
Zuivere passie
In een gegeven dat veel op een me-
hirama lijkt en dat als een sociaal
funa te boek staat mag men een
irelle datering veronderstellen. Maar
uels met Millers „Dood van een
l&ndelsreiziger" al aangetoond was,
HUkt de schrijver het gebruik van
erde elementen in zijn
rerk zo zuiver af te stemmen, dat
iet universele ervan nu reeds consta-
lar is. De opvoering door de
laagse Cornedie, zaterdag in de Ko-
ïinklyke Schouwburg, is daarmee al
[erechtvaardigd.
,Van de brug af gezien" heeft on-
nks zijn primitieve aanschijn als
ioodlot-sdrama, waaraan Miller niet
leeft willen raken, toch bij nadere
:houwing een gecompliceerder
üroon. Miller keert zich tegelijk te-
de Amerikaanse maatschappij-
de (de weerloze immigranten, die
tli een beter bestaan trachten te
:overen maar de wet tegenover
vinden) en vereenzelvigt zich
t die wet in de kritiek, welke de
focaat op Eddie uit als deze zich
i onrechte op de wet beroept. Ed-
Carbone staat in het centrum
>n dit drama niet alleen tegenover
jn familie en zijn milieu, maar
:eer nog tegenover zichzelf. Hij
iraait zich als het ware in een touw
«t dat hem tenslotte verstikt. De
van de verteller, die enkele ma-
ia ook in de actie wordt betrokken,
irrvult de functie van het Griekse
De aanwijzingen, die Miller
'oor het décor geeft, duiden erop,
ADVERTENTIE
Tip voor
Ij; handiger huishouden
(Bakken en braden... en tóch de
keuken schoon I)
fêg hinderlijke spatduiveltjes! Ze
rijgen eenvoudig geen kans, als
ütnieuweTomado anti-spatdeksel
P braad- of koekepan ligt Ook
(Slaat het vuur nóg zo hoog onder
efetuk, eieren of pannekoeken,
«fl slim aluminium deksel met
leine ontsnapgaatjes voor de
torn. En een speciale uitholling
'het midden om onder het braden
'sier bij het vlees te doen. Het
tóante korstje? Verzekerd, me-
wwl Dit onmisbare deksel, dat
Mop elke pan, kost f5,90.
f5,90
méér Hps? Vraag uw winkelier om de
^Mkfolder "Hartewensen"- Cf schrijf aan
;*ado,Tomadohuis. afdeling K., Dordrecht.
dat hij in de richting van een Griekse
tragedie heeft gezocht en dit mense
lijk drama tot een van alle tijden
heeft willen maken. De titel duidt
ook op een dergelyke distantie.
Prachtig doorwerkt
Henk Rigters is destijds met een in
helder licht gezette voorstelling dich
ter bij Millers uitgangspunt gebleven
dan Paul Steenbergen in samenwer
king met Dolf de Vries nu bij De
Haagse Cornedie voor ogen stond.
Het werd eerder dan een ,Van de
brug af gezien' een ,Van de grond
af gezien'. De voorstelling ontpopte
zich als veel aardser, een zeker te
verdedigen standpunt nu er voor een
uitgebalanceerd naturalistische stijl
zowel een ideale bezetting te vinden
bleek als een vele mogelijkheden
biedend decor van Hep van
Delft. De aankleding maakte zich
zelfs met winst los van Millers aan-
wyzingen in een bijna tastbaar stukje
New York met als prachtige vondst
de telefooncel, dreigend symbool, dat
het begin af wacht op een stui
tende functie. Dit imposante decor
bood de regie bovendien de mogelijk
heid uit de diepte te ensceneren, het
geen enkele malen tot indrukwekken
de momenten leidde (de tweede en
laatste komt van Eddie naar de ad
vocaat).
,Van de brug af gezien' kwam tot
een prachtig doorwerkte voorstelling,
die gedragen werd door byna vol
maakt ensemblespel. De rol van Ed
die, ook al eerder door Ko van Dyk
gespeeld, heeft iets van de bewege-
lyk aggressieve bokser verloren. De
regie trok de huif van het noodlot nu
eerder over dit stuk. Nadat Eddie
zich heeft kunnen verklaren tegen de
daden, die hij later zal begaan - uit
spraken met raffinement door Miller
ingevlochten - wordt hy snel de ge
tergde grommende hond, een tragi
sche figuur in gevecht met zichzelf.
D'it laatste aspect is er in de Haagse
voorstelling met markanter trekken
uit naar voren gehaald. Een bezadig
der geworden rol met nog meer diep
gang.
Grote soberheid
Veel dichter bij de grond stond het
paar dat vroeger door Sigrid Koetse
en Ramses Shaffy werd gespeeld.
Catherine verwierf bij Anne-Wil Bla
kers een verwarmende eenvoud, een
grote uitstraling van eerlijke sponta
niteit, in het karakter van Rodolpho,
haar vriend, werd bij Wim van Rooy-
overigens zeer overtuigend - meer af
stand genomen dan gebruikelijk tot
het motief der homosexualiteit. Zijn
rol was concreet en sterk aangege
ven in de verwarring, die de situatie
hem oplegt. Kees Coolen gaf een op
merkelijke vertolking van Mario, te
meer daar deze, de oudste van de
twee immigranten weinig tekst is
toegemeten. De onbuigzame trots van
een eenvoudige Siciliaan werd door
hem prachtig belichaamd. Anny de
Lange in de rol van Eddie's vrouw
Beatrice voegde een aantal mooie
momenten toe aan de voorstelling in
haar onvermogen met rede het on-
Arthur Miller
stuitbaar noodlot te keren. De Haag
se presentatie won het - door een
sterke bezetting - over de hele linie
van de vroegere. Ook de kleinere
rollen werden door Jacques Luyer,
Gerard de Groot. Eduard Palmers,
Jan Grefe en Roelof den Ambtman
in styl vertolkt.
Blijft over de rol van mr. Alfieri,
de advocaat, Paul Steenbergen ging
zo mogelijk tot een nog groter sober
heid terug dan hy zich in zijn spel
al heeft opgelegd. Zyn aardse regie
opvatting trok hem voor deze rol
evenwel veel grond onder de voeten
weg. De .koori-functie kreeg door het
wegnemen van afstand minder waar
de, leek soms zelfs overbodig, waar
door er door hem en het publiek niet
de volle concentratie voor op te bren
gen was. De spelmomenten met Ko
van Dijk maakten dat echter goed.
Het werden hoogtepunten in ,Van de
brug af gezien', by de première lang
durig toegejuicht.
ADVERTENTIE
sneller schoon dan welke I vloerbedekking ook
Liederen van Sj ©stak©witsj
beleefden bun première
Hemelse schoonheid'
Zeven liederen van de we
reldberoemde Sowjetrussische
componist Dmitri Sjastako-
witsj zijn gisteravond in
het Tsjaikowski conservato
rium in Moskou voor een ent
housiast publiek voor het eerst
uitgevoerd.
De componist, die herstel
lende is van een ongeluk waar
bij hij een been heeft gebro
ken, kon de wereldpremière
niet bijwonen, maar luisterde
thuis naar een radiouitzending
daarvan.
De liederen, welke gebaseerd zijn
op gedichten van de overleden Rus
sische dichter Alexander Blok, wer-
In Haarlem:
De 43-jarige Haarlemse pianist-entertainer Billy Clausen
heeft het wereldrecord pianospelen-aan-een-stuk-door, dat
sinds 21 april 1966 met 34 uur op naam stond van de Ameri
kaanse musicus Herald Whitacker, verbeterd en gebracht op 34
uur, twee minuten en 15 seconden.
Zaterdagmorgen om 10 uur klon
ken in het Haarlemse café-restau
rant Dieben de eerste noten door de
zaal. Het café was voor deze bijzon
dere gelegenheid het gehele week
einde open. Een jury was aanwezig
om er op toe te zien, dat de pianist
zich aan de regels hield.
Aanvankelijk had het in de bedoe
ling gelegen het 14 dagen geleden in
Zandvoort gevestigde record orgel
spel van 36 uur, gevestigd doo* de 61-
jarige organist Nico Krap, te verbe
teren met twee uur. Toen het zon
dagavond voor iedereen duidelijk
werd, dat de heer Clausen in zijn op
zet zou slagen (na 33 uur speelde hij
volgens omstanders nog even fit als
toen hij begon, alleen had hy wat
last van kramp in zyn vingers), deed
hij een byzonder loffeUjke geste ten
opzichte van zyn Nederlandse col
lega. Na 34 uur en ruim twee minu
ten stopte hy vyf minuten en
maakte vervolgens de 38 uur tot zon
dag 12 uur) vol. Daarmee had hij wel
het wereldrecord pianospel verbeterd,
maar zyn collega bleef in het bezit
van zyn wereldrecord orgelspel.
„Ik kreeg tydens mijn recordpo
ging zoveel respect voor mijn oudere
collega, dat ik hem deze geweldige
prestatie niet wilde ontnemen", aldus
een glunderende Billy Clausen na
afloop.
Opmerkelijk is, dat de heer Clau
sen slechts enkele malen bekende
wUsjes heeft moeten herhalen. Hy
speelde alles uit zyn hoofd en zyn
repertoire bleek uit enkele honder
den nummers te bestaan.
den gezongen door de sopraan Galrna
Visjnevskaja van het Bolsjoi-theater
aan wie de liederen ook opgedragen
waren.
Na elk nummer moest zy een toe
gift geven en aan het slot bracht de
overvolle zaal haar gedurende 10 mi
nuten een staande ovatie.
Na afloop zei zy dat de liederen
van een „hemelse schoonheid" zyn.
De zangeres werd begeleid door een
trio waarin haar echtgenoot Mstis-
lav Rostropowitsj de cello bespeelde.,
David 'Oistrach de viool en de Sow-
jet-componist Moisei Weinberg de
piano. Oorspronkelyk was het de be
doeling geweest dat Sjostakowitsj
zelf de pianoparty zou vertolken.
De liederen vormden een onderdeel
van nieuwe werken van Sjosstako-
witsj welke voor 7 november het gou
den jubileum van de bolsjewistische
revolutie zullen worden uitgevoerd.
Zijn zoon Maxim heeft onlangs de
première gedirigeerd van het symfo
nische gedicht Oktober, dat de revo
lutie verheerlijkt. Op 26 september
de première van het tweede con
cert van Sjostakowitsj voor viool en
orkest, waarby Oistrach solist was.
Vandaag zal de première zijn van
een prélude voor orkest en blazers ter
herinnering aan de verdediging van
Stalingrad in de tweede wereldoor
log.
Blok is in 1921 vier jaar na de re
volutie, op 41-jarige leeftyd gestor
ven. Hij heeft veel heldendichten over
de communistische machtsovername
geschreeven, maar is als een teleur
gesteld man gestorven.
ADVERTENTIE
Goud met gouden band
1. Een Pontiac geeft feilloos de tijd
2. Een Pontiac is mooi, welk model
ook
S. Een Pontiac beeft een bescbeiden
prijs
4. Een Pontiac: geen kosten, wat er
ookinde garantietijdmee gebeurt.
En om nog vele andere redenen, die
uw Pontiac-dealer u graag zal
vertellen.
Muurschilderingen
met verf besmeurd
De wereldberoemde Sigiriya muur
schilderingen, die beschouwd worden
als een van de kostbaarste kunst
schatten van Azië, zijn besmeurd met
verf.
Aangenomen wordt dat de fresco's,
waarop vrouwen met ontbloot boven
lichaam zijn afgebeeld, in het Sigi-
rlya rotsfort op Ceylon, besmeurd
zyn door bewoners van krottenwy-
ken uit de omgeving, aan wie bevel
was gegeven hun woningen te ver
laten.
Een woordvoerder van het British
Museum in Londen zei, dat het een
onherstelbaar verlies zou zyn als ze
ernstig beschadigd waren. Douglas
Barratt, plaatsvervangend conserva
tor van de afdeling van Oosterse
kunsten, zei samen met de tempel-
schilderingen in Tanjara en Ajanta
in India, vormen de muurschilderin
gen in Sigiriya de voornaamste groep
van vroege Oosterse schilderingen".
Het Smithsonian instituut in
Washington betaalt de poging tot
restauratie, die echter zeer moeiiyk
zal zyn. De fresco's bladderen en
zyn byzonder kwetsbaar.
Na eeuwen-lange erosie Is er slechts
een zestal over. De fresco's staan af
gebeeld in Unesco-publicaties over de
kunstschatten van de wereld; zy
trekken bezoekers uit de gehele we
reld.
Tydens de bisschoppensynode in
Rome, waar op het ogenblik de her
vorming van de liturgie aan de orde
is, hebben gisteren de voorstellen
van de postconciliaire raad voor de
liturgie veel byval geoogst. Deze
voorstellen hebben onder meer be
trekking op het vaststellen van een
zogenaamde „normatieve" mis, die ge
richt is op een actieve deelneming
van de gelovigen met behoud van
het wezeniyke van de traditie.
Het Is de bedoeling, dat deze mis
vandaag in de zaal waar de synode
vergadert, wordt opgedragen. Kardi
naal Lercaro, de voorzitter van de
raad voor de liturgie, heeft meege
deeld, dat de nieuwe ritus na drie
Jaar intensieve studie is vastgesteld.
Verschillende sprekers eisten giste
ren dat de vertalingen van de mis
tekst zodanig zullen zyn, dat ze ook
voor de eenvoudige gelovigen in de
diverse landen begrijpeiyk zyn. Daar
om moesten de bisschoppen meer
vryheid dan tot nu toe hebben wat
deze vertalingen betreft. Enkele mis-
bisschoppen uit gebieden waar weinig
priesters zyn, drongen erop aan
ook leken de bevoegdheid te geven
de communie uit te reiken.
De uitvoerigste „rol van de Dode Zee" die ooit gevonden
werd is, naar prof. Jadin, één van de voornaamste Israëlische
oudheidkundigen, heeft bekend gemaakt, in het bezit van
Israël gekomen.
De aartsbisschop Dwyer van Bir
mingham verklaarde gisteren ttfdene
een persconferentie na afloop van
de synodale by eenkomst, dat de her
vorming van de liturgie erop gericht
is het gemeenschapskarakter van de
mis te beklemtonen. Vroeger, toen
het latyn gebruikt werd by het ce
lebreren van de mis, waren de gelo
vigen in de kerk vaak alleen als in
dividuen aanwezig, die niet goed be
grepen waar het nu eigeniyk preiea
om ging.
Het staat op het ogenblik we! vast
dat de synode zondag zal eindigen*
Eland (Oegstgeest)
bil j ar tkampioen
R. Eland (De Roode Leeuw) heeft
de eerste titel van het biljartdisfcrlct
De Bollenstreek in het seizoen '67—
'68 veroverd. Hy won na spannende
stryd het kampioenschap vijfde klas
se libre.
Eindstand; 1. R. Eland (De Roode
Leeuw) 12pnt., moy. 1.29; 2. D. Groe
nen ('t Soldaatje) 12 pnt., moy. 1.181
3. L. Brekelmans (De Parel) 10 pnt.,
moy. 1.41; 4. P. de Ruiter (Passage)
6 pnt., moy. 1.41; 5. W. Slootbeek
(Luto) 6 pnt., moy. 1.15; 6. G. Mens
(Welgelegen) 6 pnt., moy. 1.13; 7. W,
v. Nobelen (Luto) 4 pnt., moy, 1.10J
8. W. van Leeuwen (Vios) 0 pnt,
moy.0.89.
De rol, die volgens Jadin „enig
in haar soort is wat de inhoud be
treft", is gevonden op de plaats van
de nederzetting van de „Qoeram-
secte in, de woestyn van Judea,
waar ook de overige in het hebreeuws
geschreven 2000 jaar oude rollen van
de Dode Zee zyn gevonden.
Jadin zei in een toespraak tot een
zitting van het Israëlisch genootschap
voor bodemonderzoek, dat de rol in
clusief alle fragmenten en onvolledige
kolommen 8.6 meter lang is.
Zelfs de „rol van Jesajah", welke
tot nu toe werd beschouwd als de
ADVERTENTIE
In het actieve leven van deze tijd 19 dat 'n gezond advies. Vlees
houdt fit, de eiwitten In vlees zijn onontbeerlijk voor een goede
conditie, voor vitaliteit Bovendien, vlees is goed voor de lijn.
Kortom
langste die nog bestaat en bewaard
wordt In het „Boekenschryn" van
het Israëlische museum in Jerusalem,
is slechts 7,34 meter lang.
De pas gevonden rol Is nog niet
geheel ontcyferd, vertelde Jadin. Zy
behandelt vier groepen van onder
werpen, alle betrekking hebbende op
de joodse godsdienstige riten van de
Qoemramsecte in bybelse tyden,
d.w.z. van meer dan 200 Jaar geleden.
Wat de oorsprong van de rol betreft
meent Jadin, dat zy niet behoort
tot die, welke zich in het Palestyns
oudheidkundig meseum (Rokefeller-
museum) in oostelyk Jeruzalem be
vinden, maar hy vindt het nog te
vroeg om de omstandigheden van de
vondst te onthullen".
Hy verklaarde„Al wat kan worden
gezegd is, dat de rol illegaal en
onder buitengewoon slechte omstan
digheden werd bewaard, waardoor de
staat waarin zy verkeert, verder is
verslechterd".
.Haghesangers' naar
Tsjechisch Festival
Het Koninklijk mannenkoor „Die
Haghessnaghers" zal op uitnodiging
deelnemen aan het tiende internatio
nale koorfestival te Jihlava, dat ge
houden wordt van 25 t/m 28 novem
ber van dit jaar. Het koor zal on
der leiding staan van Jos Vranken.
,Die Haghesanghers" zullen als enig
koor uit de Westerse landen op dit
festival aanwezig zyn.
Tydens het festival zullen Die Ha
ghesanghers 28 werken, waaronder
het Europees drieluik van de Neder
landse componist Henk Badings ten
gehore brengen. In de geboorteplaats
Dobris van de Tsjechoslowaakse com
ponist Dvorak worden door het Haag
se koor tydens een herdenkingscon
cert Tsjechische koorwerken uitge
voerd. .Die Haghesanghers" die dit
jaar hun 50-jarig bestaan herdachten,
zullen zaterdagmorgen. 25 november
van Scriphol vertrekken. Dinsdag
avond laat 28 november zullen zy
per vliegtuig terugkomen.
Nico van der Linden
naar Merano (Italië)
De dirigent Nico van der Linden
heeft een uitnodiging gekregen om
in de loop van 1968 als gastdirigent
op te treden met het symfonie-or
kest van Merano in Italië. Hy zal
in totaal acht concerten geven in
april, mei, augustus en oktober. De
heer van der Linden zal daarby ook
Nederlandse werken introduceren.
ADVERTENTIE
DEALER
^ei/e ^Brinks
Leids Juweliersbedrijf
BREESTRAAT 1140
TEL. 26127
