Apartheid werkt", zegt
Jantoe-professor Kg ware
Ik hen een praktische idealist"
966
Nieuwe uitgaven
Leidenaar
^schrokvan
aanrijding
JJDAG 20 OKTOBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
een speciale medewerker)
een splinternieuwe universiteit
inr Bantoes", niet ver van Pie-
ag in Transvaal, geeft prof.
zijn mening over het regi-
is voorstander van Zuid
i's gescheiden ontwikkeling,
hlen moet onderscheid worden
ikt tussen die gescheiden ont-
iing en de z.g. „kleine apart-
de republiek in de eerste
tot een mikpunt van infer
nale kritiek heeft gemaakt.
0 :tad, Zuidafrika's meest „libe-
stad, heeft twee nieuwe sta-
een voor „nie-blankes" en een
Jjlankes". Dat „blanke sta-
heeft een zy ingang voor „nie-
ss", die de ..agage van blankes
n. Het is dezelfde „kleine apart-
die het onmogelyk maakt een
iet geëindigd gesprek met prof.
te tijdens de lunch in een res-
nt voort te zetten,
prof. Kgware is vóór het sy-
Hy zegt: „Ik ben een prak-
Idealist. Ik heb in d't land
toen vrijwel niets voor de
inken werd gedaan. Er is veel
ird sinds de blanken niet meer
it hebben dat opvoeding van
rassen hun posities schaadt,
voor dit systeem omdat het
Aan de universiteit by Pie-
rj zijn dit jaar 537 studenten
ire ven. Men heeft uitgerekend,
ln 1975 ongeveer 2500 jonge
a zullen studeren. De studie-
i(jn gering, er worden royaal
verstrekt. De kansen zijn
De vraag van de tegenstan-
of zy in deze gescheiden ont-
ting groter zyn dan in een ge
urde samenleving het geval
ju geweest.
üanskei, het eerste „thuisland"
Bantoes, zegt oppositieleider
ia: „De niet blanke student,
liet is opgevoed in een huis
kranten en tydschriften rond'
ren en boeken worden gelezen,
een culturele achterstand. Door
itie met blanke studenten haalt
achterstand het snelst in. Ge-
ontwikkeling werkt vertra-
Een opleiding bestaat niet lou-
volgen van college1:" In
zegt het laatste parle-
iid van de progressieve party,
idio «jfósenintegratie bepleit, mevr.
Suzman: „Ik heb met niet-
m Bantoes en kleurlingen
gestudeerd en van dircrimi-
ras geen sprake. Nu er zoveel
gedaan voor hun ontwikke-
Jou ook aan geïntegreerde uni
"ten het aantal niet-blanken
nen toenemen
iioudini
GRooierkelijke situatie
it in J
issen zijn er, op andere terrei-
niveaus dan het studentenle
kpaald voordelen van geschei-
utwikkeling aan te voeren. En
Perkt zich dan niet tot het cn
industrie een toenemend tekort aan
geschoold personeel, dat onmogelyk
kan worden weggewerkt door immi
gratie van Europeanen. Dr. Ver
woerd heeft eens gezegd: „Onze
keus zal wellicht zijn tussen
gemengd en rijk of gescheiden en
arm".
Zuidafrika's industriëlen, in
meerderheid aanhangers van de Ver
enigde (oppositie) party, die een fe-
Een panorama van Soioeto,
Bantoe-voorstad van Johannes
burg. Een groot aantal nieuwe
huisjes heeft de plaats ingenomen
van krottenwijken.
Een van de spaarzame res
tanten van de vroegere krotten
wijken rondom Johannesburg.
Het opruimen van dit soort woon
buurten lokte, vreemd genoeg,
buiten Zuid-Afrika kritiek uit.
derale staatsvorm bepleit, laten er
geen twyfel aan bestaan, dat van
een scheiding tussen blank en niet-
blank in de groeiende industrie geen
sprake zal kunnen zyn. Noodgedwon
gen wordt in verscheidene bedryven
met de kleur-barrière de hand
licht. De spoorwegen hebben 1400
niet-blanken in functies, die vroeger
voor blanken gereserveerd waren.
Zelfs in de goudmynen, waar de
I scheiding van oudsher het strengst
was, wordt sommig toezichthoudend
werk aan niet-blanken toegewezen
Vrijwel iedere zakenman en ook tal
van economen zyn ervan overtuigd
dat die ontwikkeling in versneld tem
po zal plaatshebben naarmate ge
schoolde niet-blanken zich aanmel
den.
De adjunct-minister voor Bantoe
administratie, Coetzee, heeft een pro
gram ontwikkeld om in een periode
van enkele jaren de stroom van
Bantoe-arbeiders naar de blanke
steden in te dammen en vervolgens
zelfs te laten terugstromen. In dat
program speelt de ontwikkeling der
.grensindustrieën" langs de Bantoe-
thuislanden een rol. Maar het ge
meentebestuur van het grootste in
dustriecentrum, Johannesburg, heeft
zojuist berekend dat Soweto, de mo
derne voorstad voor Bantoes, van
360.274 inwoners in 1963 zal moeten
groeien tot 585.000 inwoners in 1983.
Een vergroting met meer dan zestig
procent.
Geen wanorde
En die inwoners van Soweto en
van elke andere wyk voor niet-blan
ken in het „blanke thuisland" zijn
ondanks de sociale zorgen en ondanks
het feit dat grote kapitalen zyn be
steed aan het vervangen van de oude
krottenwyken door moderne woon
buurten, „gastarbeiders", zy moe
ten elk ogenblik het veelbesproken
pasje kunnen tonen om te bewyzen
dat zij geen werklozen zyn en het
recht hebben in de blanke stad te
verblyven. Elders in Afrika heeft de
trek van het platteland naar de ste
den geweldige problemen geschapen.
Kinsjasa ,de hoofdstad van Kongo,
is sinds de onafhankelykheid ge
groeid van 600.000 tot anderhalf mil
joen inwoners. Het overgrote deel
van de nieuwelingen heeft géén vas
te betrekking. Zuid-Afrika, trekpleis
ter van een miljoen Bantoes van
buiten Zuid-Afrika, voorkomt met
zyn strenge regels een dergelyke si
tuatie.
BRITS DISCONTO
TOT 6% OMHOOG
Een nieuwe schaduw
(Van onze correspondent)
Verhoging van het Britse bankdis-
conto van 5,5 tot 6% ter bescher
ming van het Britse pond heeft een
domper gezet op de verwachtingen
dat reflatie in de industrie snel zou
kunnen beginnen. De Bank van En
geland heeft het disconto moeten
verhogen ter bescherming van het
pond sterling, dat de laatste maan
den weer vry zwak staat en vooral
sinds kort leed onder de disconto-
verhoging in Amerika, die veel „hot
money" naar de overzyde van de
Atlantische oceaan lokte.
De eerste reactie van het pond op
de bekendmaking die zoals altyd
met het gebruikelyk geheimzinnig
ceremonieel plaatsvond was guns
tig: het pond steeg. Maar daarna
zakte het weer zelfs lager dan het
uitgangspunt van gisterochtend. Het
bankdisconto was vorig jaar tydens
de economische crisis tot 7% geko
men, maar sinds januari weer in
drie etappes tot 5,5% gebracht. De
Verhoging is ongetwyfeld een nieu
we schaduw boven premier Wilsons
betoog by de „zes" dat het weer
goed gaat met de Britse economie.
2851
GEN
1IEU1
10061.
Rijn
ldak
top
;1 Corn
1100
1000-1$
tationcil5 °P lager niveau. Veelbespro-
- ^voorbeeld de Zuidafrikaan-
vv"be$3 frelyke situatie. Wie eens een
Triunjj tast van Bantoes heef* byge-
- een vele uren uurende ge-
tn rumoerige byeenkomst met
be zang en een preek, waarin
'ig gehoorde thema voortdu-
Drdt herhaald kan zich het
-KleinM I van eigen .cerken voor Ban-
i Tauifl ?oed voorstellen. De „blanke"
66: Kjj 'ontplooien wat dit betreft een
>4; V' activiteit. Twee "in dt drie
van Afrikaans sprekende
i verbieden echter niet-1 'in-
toegang tot de „ulanke" kerk,
tie discrimineert door de ach-
banken voor niet-blanken t3
lm 4 Wen' ^en lcan Bescheid»-"i ont-
Fiat^ in zekere mate verdedig "i,
•65: P niet degene die 'aar een wet
l Blij lakt.
S 700 I name in de economie is de
'65; *tie van blank en niet-blar.':
Opel ut. Negentig procent van de
dachten in de Zuidafrikaan-
toen is gekleurd, tachtig pro-
"*n de bouwvakarbeiders, vyf-
_22.00 ^isportpersoneel. Het gaat zon-
"~'ng i-m de laagste posi
ïr is in de snel groeiende
Pr. Margrietscliool
Tot onderwyzeres aan de Prinses
Margrietschool aan de Boshuizerkade
in Leiden, (hoofd de heer N.L. van
Dalsen) is benoemd mej. P.H. Zuid
broek te Sassenheim.
Bijeenkomst van
Leitlse CH-jonger en
„Fusie CHU-AR
nu niet
verstandig
De Chr. Hist. Jongeren Organisa
tie, afd. Leiden, vergaderde gister
avond in de Regentenkamer van het
Schachtenhof over de partyvernieu
wing in Nederland in het algemeen I Na Noord-Holland, Utrecht, Gelder-
„Uw kind en de Mammoetwet" door
prof. dr. G.Th. Verhaak, uitgegeven
door L.C.G. Malmberg N.V. in 's Her
togenbosch.
De zo moeizaam tot stand gekomen
Mammoetwet heeft door de jaren
heen een maximum aan publiciteit
gekregen. Er is by zonder veel over
gezegd en geschreven. Desondanks
is deze wet nooit gemeengoed gewor
den. Waarom niet? Ten eerste omdat
deze gehele materie van het voortge
zet onderwys dermate ingewikkeld is,
dat een gewoon mens er nauwelyks
uit kan komen. Bovendien was de
kwestie zo in ontwikkeling, dat velen
de voorkeur aan gaven te wachten
tot de specialisten klaar waren om
dan het resultaat te overzien. Zover
zyn we nog niet, maar vele ouders
zyn ineens tot de ontdekking geko-
dat hun kinderen zo hard wa
ren gegroeid, dat ze er toch al mee te
maken hebben. Dan komen de vra
gen. Wat biedt die Mammoet?
zy"n de mogelykheden? Prof. Verhaak
tracht er in deze kleine, handige en
overzichtelyke brochure antwoord op
te geven. Als lid van de commissie
i-havo-mavo is hy daartoe bij
uitstek geschikt. Zijn uitleg is zeer
verhelderend.
By Boekencentrum in Den Haag
is het jongste synodale geschrift van
Ned. Herv. Kerk "De tussenmuur
weggebroken" verschenen. Het is een
herderlyke brief, waarin gesproken
wordt over de prediking van de ver
zoening. Deze nieuwe verhandeling
over de verzoening is een breed en
diep stuk opnieuw beiyden.... niet al
leen omdat de nieuwe theologie van
Bultmann, Tillich, Robinson e.a. het
verouderd acht nog vast te houden
aan de eeuwenlang beleden gedachte,
dat het ïyden en sterven van de Heer
plaatsvervangend voor ons is ge
schied, maar ook omdat in veel bre
dere kringen dan alleen die van de
kerk de zaak van de verzoening zo
actueel is geworden.
Dat na „Klare Wijn" de synode nu
dit geschrift op tafel legt, over een
zaak die het hart van het evangelie
raakt, is een teken dat de N.H. kerk
steeds weer tot een verstaanbaar, ei-
gentyds belyden van het evangelie
tracht te komen. Ook hier is een se
rieuze poging gedaan over de Ver
zoening zó te spreken, dat de prak
tische gevolgen duidelyk worden.
„Toeren door Overyssel" door Hans
Krook, verschenen bij L.J. Veen's uit
geversmaatschappij N.V. in Amster-
Een 26-jarige bouwvakker uit Lei
den was zo geschrokken van een
door hem veroorzaakte botsing in de
Lindestraat, dat hij er snel vandoor
gegaan. De politie wist hem ech
ter spoedig op te sporen. De bouw
vakker meende, dat indien hy zich
binnen een etmaal na de aanryding
zou hebben gemeld by de politie, hy
niet strafbaar zou zijn. De Haagse
politierechter maakte hem duidelyk,
dat zulks niet geldt wanneer de po
litie iemand reeds binnen die tyd op
het spoor is. De politie had de auto
van de Leidenaar reeds in beslag ge
nomen, voordat hy zich kwam mel
den. De officier van justitie consta
teerde. dat verdachte bij het nemen
van een bocht met te grote snelheid
had gereden en aanzieniyke schade
had veroorzaakt. De eis luidde 50
boete voor de aanryding en 100
boete plus vier maanden ontzegging
van de rybevoegdheid voor het door-
i-yden. De rechter veroordeeld con
form die eis.
Burgerlijke Stand
VAN LEIDEN
GEBOREN
Gerrlt Cornells, z. v. J. J Bakhuizen
en C. Kortlever, Nadla, d. v. D. J. Lan-
kamp en B. C. van Moolenbroek. Ger-
rardus Hendrik Petrus, z. v. G. Bllk-
en J. C. M. van Ruiten, Louis
Jacques Willem, z. v. L. J. W. Berger
C. C. Marshall, Jelle Egbert, z. v.
Dijkstra en M. M. van der Harst,
Bertrand Antonle, z. v. A. Oppelaar en
J. Boom, Alexander Martlnus Jozephus
Maria. z. v. K. T. Zwetsloot en A. M.
O. P. M. Rijsdyk en A. R. M. Lan-
gezaal, J. Onderwater en N. S. Neute
boom. J. van Loplk en E. I. de Vet.
S. F. M. T. Vlek en E. P. G. Aalders.
T. J. M. van der Geer en M. S. T. M
Arts. N. de Haas en J. M. Sterenbori
R. E. Peterzen en E. Slegtenhorst.
B. Erades en C. Groenendijk, G. J. F.
Pardon en M. Kriek. J. C. H. Peeters
1 J. van Heil.
OVERLEDEN
T van de Logt, 73 Jaar, man. P. P
Jansen. 71 Jaar. man. H. M. Klaver
veld. 67 Jaar, wed. van P. van der Loo,
S. J. Beurze. 91 jaar. man
ONDERTROUWD
W. Zellstra en D. M. van Osnabn
ge. B. WMrdeman en N. M. van
Reljden. J. W. Heijman en H. B
Bonga, J. de Bree en J. van Gent,
Bos en G. Esderts. H. Wielink en
J. M. Phlllppo. T. A. J. Korenhoff
Y. T G. M. Bonnet. C. J. van
Krogt en H. C. M. H. van Lochem, J.
R Faber en D L. Wetters, W. C. J.
Glaudemans en E. C. M. Grimbergen.
Tiveede grote
a nodenfabriek
in Botlek
Aluminium en Chemie Rotterdam
NV (Aluchemie) heeft vergevorderde
plannen om over enige tyd In het
Rotterdamse Botlekgebied een twee
de grote anodenfabriek te gaan bou
wen, die naast de dit jaar in gebruik
genomen vestiging zal verryzen.
De nieuwe fabriek gaat 150 mil
joen gulden kosten en zal aan 500
mensen werk kunnen bieden. Wan
neer 't project gereed is zullen in to
taal 1100 mensen by Aluchemie in I Botlek ruim 100.000 ton anoden per
Rotterdam werken. De speculaire I jaar.
Alphen aan den Ryn: 20 en 22 okt
ber Luxor Bioscoop Nutsgebouw
Film „Onze man in Libanon" Toe
gang 14 jaar. 8 uur nam.
Alphen aan den Ryn: 22 oktober
Gebouw Jehova Getuigen, Hooft-
straat Openbare Toespraak en
Wachttoren Studie Jehova Getuigen.
3 uur nam.
Het eerste team van de tafel
tennisvereniging „Avanti" uit Ha-
zerswoude heeft na spannende stryd
het Alpheuse „Baronie" met 64
verslagen. Avanti 2 won met 100
van RTC 7 en „Avanti" 3 gaf plaats
genoot „Slagvaardig" 4 geen schijn
van kans (100). Het vierde team
won van Charvbdis 1 met 73.
de misschien binnenkort zyn
beslag krygende samenwerking tus
sen de drie grote confessionele par
tijen ln het byzonder. De heer Jac.
Huysen, landeiyk voorzitter van de
CHJO en spreker op deze vergade
ring, ging in op de noodzakeiyke
vernieuwing van het CH-beginsel-
programma. zoals deze is voorgesteld
in het bekende „rode boekje" van de
CHJO: „Een poging tot heroriënte
ring". Hy beklemtoonde, dat het on
juist was. te menen, dat de CH-jon-
geren erop uit zyn de centrale plaats,
die het Evangelie in het CH-begin-
selprogramma altyd gehad heeft,
aan dit Evangelie te ontnemen. Ver
der betoogde hy, dat het niet ver
standig zou zyn, als de CHU op dit
moment zou streven naar een fusie
met de ARP. aangezien dit vertra
gend zou werken by de totstandko
ming van een. definitieve samenwer
king van de drie grote confessionele
party en. Een forcering van deze fu
sie zou niet één, groter protestantse
party, maar een anderhalve AR en
een halve CH tot gevolg hebben. In
de discussie, die volgde kondigde hy
een duideiyke strategie van de CHJO
aan in de komende maanden ten
aanzien van de koers, die de CHU
gaat varen in dit opzicht. In dit ver
band zal de uitslag van de Alge
mene Vergaderingen van KVP en
CHU op resp. 9. en 16 december, van
het grootste belang zyn.
De groep tekende tot slot een ver
klaring aan het bestuur van de CHU,
waarin zy het streven van de lan-
deiyke CHJO steunde-
Op de hervormde predikant ds.
E. Kempenaar uit Woubrugge is een
beroep uitgebracht door de hervorm
de gemeente van Werkendam in het
Land van Altena,
land en Drente was het te verwach
ten, dat de reisjournalist Hans Krook
ook eens zou gaan toeren in de pro
vincie Overyssel, waar voor de toerist
ook zoveel te genieten valt. Vooral
de heuvelrug dwars door de provin
cie biedt veel natuurschoon. Maar het
is niet voor iedereen altyd even ge
makkelijk om de mooie plekjes te
vinden. Daarom kan het handig zyn
te rade te gaan bij een bekwame
als Hans Krook. In zyn boekje
vindt de toerist talryke aantrekkeiy-
ke routes compleet met handige
kaartjes en een aantal Illustraties.
Voor het grote probleem van het
Midden-Oosten: een betere verstand
houding tussen Israël en de omrin
gende Arabische landen, is nog geen
oplossing gevonden. Te kort nog ligt
de zesdaagse oorlog in het verleden.
Wie zich verdiepen wil in het ver
loop van de oorlogshandelingen en
haar achtergronden kan diverse boe
ken ter hand nemen, die sinds kort
Nederlandse boekenmarkt
voorhanden zyn.
Een knap geschreven boek (260
bladzyden) is „De elfde plaag" van
de hand van de zoon en de klein
zoon van niemand minder dan Sir
Winston Churchill: Randolph S.
Churchill en Winston S. Churchill jr
Laatstgenoemde vertoefde kort voor
de oorlog drie weken in Israël, Jor
danië en Libanon voor het schryven
van artikelen voor News of the World.
De oorlog zelf volgde hy op de voet
en nadien verbleef hy nog drie we
ken op de slagvelden om zich nader
te oriënteren. Van Churchills klein
zoon zyn dan ook de zeer boeiende
verslagen over wat zich precies aan
het front afspeelde en zyn vader,
eveneens journalist, beschikte in En
geland over tal van byzondere in
lichtingenbronnen, die hem in staat
stelden de diplomatieke en politieke
zyde van deze botsing in het Mid
den-Oosten te belichten. Belangwek
kend ls het verhaal over de speciale
bom, die Israël in staat stelde de
vliegvelden van de Egyptenaren te
vernietigen. Bovendien bleken de Is
raëliërs in luchtgevechten verre de
meerderen, volgens generaal Hod:
•yftig tegen nul. Tal van kaartjes
verduideiyken de situaties aan het
front. Een waardevolle uitgave van
uitgeversmaatschappij „West-Fries
land" in Hoorn.
Van de Amsterdamse importeur
Meulenhoff en Co ontvingen wij
twee pockets over hetzelfde onder
werp: Israël's fight for survival, door
Robert J. Donovan en de redactie
van de „Los Angeles Times" en
„Strike Zion!" door William Steven
son. met een speciaal hoofdstuk van
de schryver van „Exodus", Leon Uris.
Dit laatste boekje is ook in het Ne
derlands verschenen („Israël met de
rug tegen de muur") by Drukkerij
Hollandia ln Baarn en bevat voor
al in de oorspronkeiyke editie een
boeiende serie oorlogsfoto's.
Tragisch is. dat de haatcampagne
in Egypte tegen Israël zoveel schade
heeft berokkend aan de opbouw van
het land aan de Njjl, juist in een
periode, dat daar, onder leiding van
Nasser, toch wel het een en ander
is gedaan aan de modernisering van
een verouderde samenleving. De rei
zende Journalist C. Hulsman schreef
hierover in Modern Egypte, een uit
gave van Kosmos, Amsterdam-Ant-
werpen. Wie zich wil verdiepen in de
ontwikkeling van het tegenwoordige
Egypte, waarbij ook de kwestie van
de oliebelangen duidelyk in het licht
wordt geplaatst, vindt hier het relaas
van een deskundige waarnemer. En
kele titels van de by na dertig hoofd
stukken: Bezeitters en bezitlozen, de
Assoeandam, Industrialisatie. Wo
ningnood en woningbouw. Revolutie
des seksen, Crisis om Suez, Arabische
eenheid en verdeeldheid. Het boek be
vat tal van goede illustraties.
De Franse socioloog G. Friedmann.
hoogleraar aan de Paryse universi
teit, was zich als „Franse" d.w.z li
berale Jood, nauwelyks bewust ge
weest van zyn Jood-zyn, totdat de
Duitse bezetter hem in zyn functie
schorste. Maar dit was van voorby-
gaande aard. De diepe verandering
kwam door twee bezoeken aa.n Israël.
In „Israël, het einde van het Joodse
volk?" uitg. Moussault, Amsterdam,
houdt hy zich bezig met allerlei vra
gen, die sindsdien bij hem gerezen
zyn, zoals: is er slechts keuze tussen
de mystieke opvatting van het Jood-
zyn en de gedachte, die hierin niet
meer ziet dan historisch toeval? Hoe
is de moord op zes miljoen Joden
mogelyk geweest? Is er sprake van
een opstanding van het Joodse volk
of maken wy juist het einde mee,
aangetast als het is door aanpassing
ta de diaspora en door „Israëlisering'
in het Beloofde Land? Het boek ls
geschreven uit de onrust, die de
schryver bevangen heeft, maar Juist
daardoor interessant voor degenen die
zich in het vraagstuk van het „Jood-
zyn" willen verdiepen.
Winston S. Churchill, klein
zoon van Sir Winston Churchill,
is kandidaat voor de conservatie
ve partij bij een tussentijdse ver
kiezing in Gorton, Manchesterzijn vrouw Minnie en hun twee-
De verkiezing vindt in november jarig zoontje Randolph, dat de
plaats. Op de foto: de jonge kan- zelfde naam draagt als Winstons
- didaat met de beroemde naam, vader, de zoon van Sir Winston.
uitbreidingsplannen werden gister
middag bekend tydens een byeen
komst die aluchemie had belegd
naar aanleiding van de thans in
uitvoering zynde uitbreidingen.
Het is nog niet zeker, wanneer pre
cies met de bouw van de tweede
anodenfabriek zal worden begonnen,
maar men meent met vrij grote ze
kerheid te kunnen stellen, dat om
streeks 1970 de eerste paal van dit
project de grond in kan.
De tweede fabriek zal de anoden-
produktie van aluchemie in Rotter
dam op ongeveer 500.000 ton per jaar
brengen. Op het ogenblik produceert
aluchemie in haar vestiging in de
„Nachtspelen" door Mal Zet t«r-
Ung, vertaald door Clare Lennart,
verschenen bij A. W. Bruna en Zoon
ln Utrecht-
Voor haar tweede film „Nattlek"
heeft Mal Zetterling niet kunnen vol
staan met het schryven van een sce
nario. zy zag zich genoodzaakt eerst
de complete wereld rondom haar
hoofdfiguren te creëren en koos daar
toe de vorm van de roman, die thans
by Bruna is verschenen. Het boek is
heel wat minder schokkend dan de
film, die twee jaar geleden ln Vene
tië niet minder dan een schandaal
verwekte. Het laat zich ook wel be-
grypen. In de roman heeft Mal Zet
terling veel meer de gelegenheid om
uit te weiden over de dryfveren, dio
de personen tot hun extreme uitingen
brengen. In de film komt de nadruk
vooral te liggen op die uitingen. Han
delingen die in het boek terloops wor
den genoemd als gevolgen van de
moederbinding en de afrekening
daarmee, krijgen in Zetter lings rol
prent een veel zwaarder accent. De
talryke met byna walgeiyke openhar
tigheid verfilmde uitspattingen van
de figuren rondom de hoofdpersonen
bepalen de sfeer van de rolprent, ter-
wül ln het boek de psychologie van
het wezen hoofdzaak is. Meestal kun
nen wy eerst het boek lezen voor we
een film te zien krygen. Hier is het
juist andersom, al heeft Mai Zetter
ling dit boek speciaal als leidraad
voor haar film geschreven. Toch ge
ven wy de voorkeur aan deze roman,
waar de draad van het verhaal dui-
deiyker zichtbaar is dan ln de film,
waar we die zelf moeten destilleren
uit een aantal (veelal schokkende)
fragmenten
„491" door Lars Görling, vertaald
door Jan F. de Zanger, verschenen
bij A. W. Bruna en Zoon In Utrecht.
De filmkeuring heeft de film „491"
niet toegelaten tot de Nederlandse
bioscopen. De bezwaren van de keu
ring waren gericht tegen de seksua
liteit, hoewel dat niet het hoofdmo
tief is van het verhaal, dat werd ge
schreven door de vorig jaar op 34-ja-
rige leeftyd overleden Zweed Lars
Görling. De geschiedenis draait om
enkele maatschappeiyk ontspoorde
Jongeren, die tezamen worden ge
bracht om als studie-object te dienen
voor een groep psychologen en socio
logen. Görling heeft het tot misluk
ken gedoemde experiment keihard
beschreven.
Het is een vry snelle afgang via
diefstal, chantage, geweld en prosti
tutie naar de gevangenis. Een verre
van herheffend beeld dat Görling ons
tekent, rauw en ongeremd, zyn taal
is direct, stotend direct soms. Hy
zoekt niet naar omschry vingen.
Schuttingwoorden zyn voor hem
goed genoeg. Waar hy de gesprekken
tussen de Jongeren weergeeft, kunnen
wy dat biliyken, maar daarbuiten te
kent het voor ons een taalkundige ar
moede. wy weten niet, wat de cine
ast Vilgot Sjöman van Görlingsboek
heeft gemaakt. Maar als hy net zo
ongenuanceerd te werk is gegaan als
i de auteur kunnen wy de bezwaren
I van de filmkeuring begrypen, al wil
dat nog niet zeggen, dat wy ze on-
I derschrijven.
