Ook justitie schoot tekort I naar Amsterdam? i Steeds iets anders mm I 1 Hoe kwam huwelijk COMMISSIE-ENSCHEDE STELT ZICH NIET ALLEEN KRITISCH OP TEGENOVER AMSTERDAMSE POLITIE Pers heeft het gezag niet5weggeschreven5 AMSTERDAM ECHT LASTIG sm en gisteren rst ZATERDAG 7 OKTOBER 1967 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA -5 Over één belangrijke achter grond van de Amsterdamse troebelen geeft het rapport En schede geen uitsluitsel: de be slissing om het huwelijk van Prinses Beatrix in Amsterdam te laten sluiten. De commissie heeft aan deze kwestie wel aan dacht besteed, maar de rege ring heeft de daarop betrek king hebbende delen van het rapport niet vrijgegeven. Voor dit besluit heeft zij, zo blijkt uit de brief van minister Beer- nink (Binn. Zaken) en Polak (Justitie) aan de Tweede Ka mer, drie redenen. 1. Het rapport bevat medede lingen omtrent standpunten van het koninklijk huis. Deze mede delingen kunnen volgens de re gering geen onderwerp van dis cussie zijn. 2. Uit het rapport zouden con clusies getrokken kunnen wor den omtrent meningen van af zonderlijke ministers in het ka- binet-Cals. Daardoor zou het geheime kabinetsberaad worden geschonden. 3. Het onderzoek van de com missie was in deze kwestie niet volledig. Bij publikatie zouden de ministers Beemink en Po lak aanvüllende gegevens moe ten verstrekken „hetgeen niet mogelijk zou ztfn zonder steeds verder door te dringen in het gebied, dat naar ons staatsrecht voor de actuele openbaarheid gesloten dient te blijven." Overigens zwijgt het rapport niet helemaal over het huwe lijk. In het tweede deel van het rapport komt het verhoor voor van de secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken, dr. A. H. Günther, die zegt: „Over de kwestie van de keu ze van de plaats voor het hu welijk van de Kroonprinses kan ik u alleen meedelen, wat ik erover heb van horen zeggen. Zelf heb ik hierover noch met de heer Van Hall noch met an dere gemeentelijke autoriteiten gesproken. De regering zat met het probleem van de plaats. Van Amsterdamse zijde is toen aandrang uitgeoefend om het huwelijk daar te doen plaats hebben. Pas nadat e en dien overeenkomstig besluit was ge nomen, kwam Amsterdam met de wens, toch maar liever niet de keuze te laten vallen op de hoofdstad, waarop de regering heeft geantwoord dat het be sluit nu gepubliceerd was en niet meer ongedaan kon wor den gemaakt. Aldus heb ik het destijds van minister Smallen- broek gehoord. Uit wiens woor den ik de indruk kreeg dat de aandrang van de kant van mr. Van Hall was gekomen en dat deze het ook was, die later be zwaren had geuit. Het is mij niet bekend of minister Smal- lenbroek zelf met Van Hall heeft gesproken." De Amsterdamse wethouders hebben tegenover de commissie verklaard, dat het regeringsbe sluit voor hen als een verras sing kwam. Het huwelijk was door het college tevoren nooit besproken. Uit de mededelin gen van de wethouders conclu deert de commissie, dat de re gering de beslissing genomen heeft zonder enig ander dan in formeel contact met enkele vooraanstaande Amsterdam mers (daaraan voorafgaand». Dat besluit is gepubliceerd. Daarna zyn er bezwaren gere zen. De regering heeft haar be sluit gehandhaafd. De commis sie laat in het midden of het voor de regering even gemak kelijk was toen nog tot een an dere plaatsbepaling te komen als het geval zou zijn geweest indien er niet reeds een formeel besluit zou zijn bekend gemaakt. Waar het voor de commissie op aan komt is dat de regering een wijze van besluitvorming geko zen heeft, waarbij de stedelijke regering niet vooraf gepolst is, aldus het rapport. Tot de „algemene uitwendige factoren", die op de Amsterdamse troebelen van september 1965 tot september 1966 van invloed zijn geweest rekent de commissie-Enschede ondermeer de golf Vietnam-demonstraties, die niet alleen in Amsterdam, maar ook elders in West-Europa werden en worden gehouden. Verder noemt de commissie verschillende sociologische facto ren, het wegvallen van oude zekerheden, de toegenomen welvaart, de aantasting van „de hei ligheid van het gezag". De provocatieve acties, waarin al deze factoren tot uiting kwamen zijn overigens volgens de commissie niet zo uitzonderlijk en eigentijds als men wel geneigd is aan te nemen. Tot de „algemene inwendige factoren" rekent de commissie de structuur van het overheidsapparaat. Bestuursapparaat, politie en justitie zijn ingesteld op een voortdurende taakvervulling op een bepaalde wijze en volgens vaste formele regels. De inwendige soe pelheid is niet groot. Als het apparaat voor uitzonderlijke situaties ivordt geplaatst zijn de grenzen snel bereikt. Improvisatie is van geen enkel ambtelijk apparaat de sterkste kant, vooral niet van grotere apparaten zoals het Amsterdamse. Amsterdam is ook volgens de missie een lastige stad. Dat blijkt uit haar oordeel over de derde groep factoren: de „uitwindige Amster damse factoren". Amsterdam neigt naar een links extremisme. Kenne- lijk leeft in de Amsterdamse bevol- 2 king een zekere woeligheid, die mak- li kelyk tot explosies kan leiden. In zo'r stad moet de overheid op de hoogte blijven van wat onder de bevolking leeft en voorzichtig zyn bij het toe staan of verbieden van demonstra ties. Ook de tegenstelling Amster dam-Den Haag speelt een rol, even als speciale structurele vraagstuk ken zoals de geringe leefbaarheid, woningnood, verouderde economische structuur. De ordeverstoringen door nozems, provo's, politieke demon stranten en onrustige arbeiders tonen wel verschillen maar staan niet los van elkaar. „Op oud ijs vriest het gemakkelijk", aldus de commis sie. In verband met het juni-oproer van de bouwvakkers wijst de com missie op de grote rol die het com munistische dagblad „De Waarheid' heeft gespeeld. „De Waarheid" heeft door zijn publikaties de kans op explosieve demonstratie in de hand gewerkt. Volgens de commissie ztfn de agitatoren er niet op uit geweest „Ja dat was zeker een heel fijne rol. En zoals iedere acteur ben ik ij del genoeg om blij te zijn met die enorme hoeveelheid reacties die ik heb gehad. Maar toch Maar toch Eric Porter, beter be kend als Soarnes in „The Forsyte Sa ga", heeft zijn bedenkingen. Hij zegt: „Kijk, dat je 200 brieven met de beste wensen krijgt als je ziek bent is natuurlijk leuk. dat de men sen je op straat aanhouden voor een handtekening streelt je ijdelheid, maar je zit zo gauw in een hokje ge drukt. Dat veel acteurs nooit meer uit hun succes komen, komt doordat het eigenlijk een luie troep is. Lekker op de lauweren van je succes rusten, is gemakkelijker dan steeds weer iets nieuws beginnen. Maar je roest vast op die manier. Daarom wil ik steeds iets anders Dat „anders" is thans een filmrol. Hij speelt een zeeman in „The Lost Continent", die thans in Londen wordt opgenomen. Voordat Eric Por ter Soames was, had hij de belang rijke rollen gespeeld uit het Shake speare-repertoire, van werken van Ibsen en Tsjechow. maar hij werd pas dit jaar populair, dankzij „The Forsyte Saga". In 26 afleveringen bracht de BBC deze trilogie van John Galsworthy op het scherm. Het succes was overweldigend in ons land lijkt het dezelfde kant op te gaan. Jaren van onderhandelingen met de filmmaatschappij M.G.M. (die de wereldrechten bezat) en achttien maanden van voorbereiding zijn er aan voorafgegaan. In Londense the aterkringen wordt gefluisterd dat elk woord van de 300.000 woorden dia loog één pond (ruim tien gulden) heeft gekost Toen in Londen de uitzendingen de lucht ingingen, stroomde fanmail bin nen, bleven de mensen ervoor thuis haastten uitgevers zich goedkope uit gaven van de tot voor kort nauwe lijks verkochte boeken van Galswor thy op de markt te brengen en wer den de acteurs en actrices van de ene op de andere dag nationale be roemdheden. De VARA brengt de 26 afleverin gen in zestien uitzfendingen op het scherm, wat inhoudt, dat er soms twee afleveringen achter elkaar te zien zijn. Na zijn Soames-creatie heeft Eric Porter zich nu dus op de film gewor pen. Verder wijdt hij zich aan zijn ve le hobbies: hy doet aan yoga, is ama teur-astronoom, houdt van tuinieren, zeilen, vissen, wandelen, en vooral lezen en praten over Shakespeare. Daar ligt zijn gfootste liefde, die hij vaak kan uitleven, want zijn werk voert hem jaarlijks enkele malen die richting. Binnenkort weer, want de bouwvakkersdemonstratie van 14 juni dn gewelddaden te laten eindi gen. Zij houdt het er op, dat de actie uit de hand is gelopen. De bedoelingen van de twee ande re belangrijke groepen, betrokken bij de Amsterdamse onrust, de provo's en de politieke demonstranten (de actiegroep Vietnam onder leiding van de P.S.P.-senator Boetes) waren anders. Beide groepen waren er doel bewust op uit de grenzen vaai het toelaatbare af te tasten. Dat de poli tie door hen voor moeilijk op te los sen problemen werden gesteld ver. baast de commissie niet, omdat de politie is ingesteld op een normale taakuitoefening in niet al te moei lijke situaties. De pers komt er in het rapport van de commissie goed af. Op ver zoek van de commissie heeft de Am sterdamse hoogleraar in de perswe tenschappen prof. Rooy een onder zoek ingesteld naar de invloed van de perspublikaties. Met instemming ci teert de commissie diens conclusie: dat de klacht, dat de pers het gezag of de politie heeft „weggeschreven" onjuist is. Die klacht, aldus de com missie, berust op een vereenvoudi ging die in het licht van de feiten geen stand houdt. De houding van de pers is veel genuanceerder ge weest dan de klagers menen. De verslagen van de juni-gebeurtenissen hadden een feitelijk en weinig geë motioneerd karakter. In de commen taren heeft de pers haar functie van normhandhavend instituut goed ver vuld zonder haar taak om maat schappelijke gebeurtenissen kritisch te begeleiden uit het oog te verliezen. Ten aanzien van de details bestaat verschil tussen de lezingen in de verschillende kranten, maar over de grote lijnen geven de kranten een ge lijk beeld. Over de invloed van radio Overheid televisie geeft de commissie geen tie binnen het justitie-apparaat oordeel. Zij zag geen mogelijkheid communicatie tussen politie onderzoek in te stellen naar titie moeten worden verbeterd. De meeste aandacht wijdt de com missie aan de laatste groep factoren: de inwendige Amsterdamse factoren anders gezegd de eigenaardigheden van het Amsterdamse overheidsap paraat. Als een van de voornaamste factoren noemt de commissie het ge mengde optreden van de politie te gen ordeverstoringen. Aanvankelijk preventief (het manen tot doorlopen) later vooral repressief (het opmaken van processen-verbaal wegens over tredingen van de politieverordenin gen en artikelen uit het Wetboek van Strafrecht). Bij het preventief optre den ging de politie geweld gebruiken maar toen de klachten daarover lui der werden ging zij meer en meer de repressieve weg bewandelen. Een nieuwe vorm van preventief optreden (het wegvoeren van de monstranten de zogenaamde methode-Koppejan» werd door de justitie afgekeurd. Toen boven dien bleek, dat de processen-ver baal heel vaak niet tot veroorde lingen leidden, verloor het politie beleid zijn speelruimte. .De poli tie". aldus de commissie, „voelde zich langzamerhand lelyk in de knel". Daar kwam nog by. dat de be schikbare middelen niet voldoende waren. Zowel de inlichtingen als de bevelsverhoudingen en de verbindin gen toonden gebreken. De commissie is ervan overtuigd, dat de rel van 19 maart bij de fototentoonstelling over het politie-optreden by het hu welijk van Prinses Beatrix niet zou zijn uitgebroken als deze gebreken er niet waren geweest. Hoofdcommissa ris Van der Molen was op de hoogte van de tentoonstelling. Hij had een uitnodiging voor de opening ontvan gen, maar deelde daarover zijn on dergeschikten niets mee, zodat bui ten hem niemand van de opening op de hoogte Voorts waren de verhoudingen tus sen de burgemeester als hoofd de politie en de korpsleiding niet zond, terwijl ook de mentale training van de Amsterdamse politieman niet voldoende is. Het totaalbeeld is, al dus de commissie, niet opwekkend. Ook het beeld van het justitiële op treden is volgens de commissie niet erg bemoedigend. Het justitiële appa raat is tekort geschoten bij de aan pak van de chronische massale orde verstoringen. De interne VOOR ZATERDAG 7 OKTOBER Hilversum 1, 40» m VARA: 18.00 Nws. en commentaar. 18.20 Oude platen. 18.45 Feest der her- klass. verzoekpl.progr. 19.30 .35 Artistieke staalkaart. 20.15 Promenade-ork.: amusementsmuz. 20.50 Epeios de timmerman, hoorspel. 22.00 Instr. ens. (opn.)oude muz. 22.30 Nws. 22.40 Franse chansons. 22.55 Plein n publiek, licht progr. uit Amsterdam. 3.55—24.00 Nws. Hilversum 2. 298 m KRO: 18.30 Nws. 18.45 Act. 19.05 De Bisschoppensynode ln Rome. 19.10 De Springplank: Jonge art begeleiding. 19.30 Sjo. begeleiding. 19.30 SJook: progr. voor twintigers. 20.00 Nordrln Tour 1967: licht gev. muz.progr. (produktie van 7 Noordeuropese landen). 21.00 In ant woord op uw schrijven: verzoekplaten. 21.50 Wegen door de wildernis, lezing. 22.00 Nooduitgang, licht progr. 22.30 Nws. 22.40 Overweging. 22.45 Goal muzikaal sportprogr. met commentaren lichte muz. 23.55—24.00 Nws. Poos. Onderwerp ds G. Toorn- chende spionne i dan zal Porter King Lear spelen in Stratford-on-Avon. En dat is ook weer iets anders dan de titelrol in de grote B.B.C.-produktie van „Cyrano de Bergerac" die kortgeleden is op genomen, pas in januari 1968 zal wor den uitgezonden, maar waarvoor nu al grote belangstelling bestaat. Om dat Eric Porter als Soames één van c'.e populairst eLondenaars is gewor- mede wericing: Jongerenkoor „Drie huis" o.l.v. J. Steenbakker. 4 uur d W. van Wijk, uit Haarlem. Onderwerp „Zoals het klokje thuis tikt VOOR ZONDAG 8 oktober Hilversum 1. 402 m VARA: 8.00 Nws. en soc. strydl. 8.18 Weer of geen weer, gev. progr. (Om 9.00: sportmededelingen). 9.45 Huma nistisch Verbond. Het stenen tndperk Toespr. door mevr. D. Roethof-Enslng. IKOR10.00 Kinderdienst. 10.30 Herv kerkdienst. 11.30 Vraag en antwoord. .40 De Open Deur. AVRO: 12.00 Mu zikaal Onthaal: bonte 13.07 t de show. 13.00 waarin o.a. De lez. 13.25 Knlp- z.luisteren). VARA: 16.30 ".55 Lichte t. kroniek .05 Langs de lijn gebeurtenissen van de afgelopen 14 da- 19.30 Nws. 19.35 •re. 19.55 Verlos ons van den 20.20 Pan. cabaretachtige no- WRO: 20.30 Rits: gev. progr. Jeugd. 21.30 Stereo: Harprect- tal: klass. muz. 22.05 Stereo: Klein Ra diokoor: mod. 22.3 .40 Act. 22.50 ^lcht pl.progr. 23.55 24.00 Nws. Hilversum Z, 298 m KRO: 8.00 Nws. 8 15 Speelse muz. (gr). 8.55 Inl. Hoogmis. 9.00 Eucharistieviering 10.00 Nws. 10 15 Se- 1 burgs Symphonie ork. en zangsoliste: Prom WU klass. klass. pl.progr. 13.00 Nws. 13.07 Vooi de kind. 13.30 Stereo: Klass. strijk kwartet (gr.). 14.00 Stereo: Mod. gl ligen, lichte g S.. bijbels hoorspel. NRU de lijn: sportrep. en -uitsl. en gram .muz. CVK: 17.00 Godsdien stige uitz. van Het Leger des Heils. 18.00 Schriftnoten: gew. muz. IKOR: 18.30 Mensen, gesprek. 18.45 Kerk ver af en dichtbij. NCRV: 19.00 Nws. en weerpraatje 19.07 Klass. gew. muz. (gr.). 19.30 Geboortepijn formatie (II), lez. 19.45 gram.muziek. 20.10 NCRV-Voc. ens Licht gev. pl.progr. 21.00 motief, hoorspel. 22.00 Kru progr. over stukken. 2: 22,45 Audio 24.00 Nws 1.02 Willem Duys zoekpl.progr. 13.00 Nws. 13.07 VARA'j 14.10 U groeten de hei- Stereo: Klass. V-Voc. ens.: KRO: 20.30 Het tweede gramma rond Michel Legra Nws. 14.02 RomeAnkara de gastarbeiders. _astarb 6.02 Rhythm and blues. 16.3 Partner klaar. DAG 9 OKTOBER Act. 8.20 Voor vrij? verzoekpl. (9.35 Wat< NRU: 11.02 Radioport act .show t.). 11.00 Nws. van het Sym- tuinb. 12.30 Stereo: Muz. aanwinsten n. lez. 13.00 Nws kelingshulp. 13.20 Pre NEDERLAND 1— VARA 10.55 1 Samen op het dak. ja gezellig, film (kleur) Haar hem; zaterdagmiddagmagazine Ja zuster, nee zuster Sluiting Pipo de clown Nieuws Rawhide: „Grote moeite om klein grut" Journaal en weeroverzicht Rudi Carrelshow Per seconde wijzer Peter Butterworth in „Ouch!" filmkomedie (kleur) Hadimassa; sketches, teksten, liedjes en monologen Laatste nieuws Sluiting NEDERLAND 2 TROS 6.55 uur Pipo de clown 7.00 uur Nieuws 7.03 uur Kick de kikker; kinderprogramma 7.09 uur Rin-tin-tin, de hond van korporaal Rusty 7.32 uur Mijn oom van Mars 8.00 uur Journaal en weeroverzicht 8.20 uur Ouverture solemnelle (1812); concert 8.40 uur Honey West; de vrouwelijke detective 9.05 uur Vrij worstelen met („La Barba" tegen Mick MacManus) 9.25 uur Kleine mensjes hebben kleine wensjes 9.45 uur Kompas 10.20 uur Laatste nieuws 10.25 uur Sluiting l'IT HET RADIOPROGRAMMA: Hilversum 1 NEDERLAND 11.00 uui 12.00 uui Viering van de H. Eucharistie Sluiting Teleac: Automatisering Polemologie Russische les Monitor, zondagmid dag program m Sluiting Pipo de clown Woord voor woord Via Uppsala NTS-sport Nieuws De vliegende non; filmserie Caterina Valente show Kunstgrepen van Pierre Janssen i Leen Timp Laatste nieuws Sluiting NEDERLAND 2 NCRV Pipo de clown Axel Nort Abbott en Costello; komische film Nieuws Verdraaid vertrouwen Vrede als daad een verkenning Vrtf entree in de Koopermolen De Spaanse harpist Nicanor Zabaleta Zondagavondtheater: Het tweede motief Audio; muzikale informatie Vijf nieuwe programma's Er waren gisteravond liefst vyf nieuwe programma's bij. Daar was ten eerste de serie „Die van hiernaast", een BBC- produktie, waarborg voor kwa liteit zou je denken, maar in werkelijkheid een schoolvoor beeld van miserabele smaak. Wy hopen dat de tegenstanders van Batman ook deze serie zullen wegschrijven. De NTS vervolgde met „Open oog", een programma van Ton Neelissen ex-Monitorflat mo gelijkheden heeft. Zijn eigen in terview met dr. Van Riemsdijk over de open deuren in de kunst had hij beter tot een kwart kun nen bekorten, maar het was aardig om het hoofd van het luister- en kijkonderzoek, dr. Hofstede, over spelletjes te ho ren spreken en daarna Louis Andriessen (zoon van Hendrik) een lucifersspelletje te zien uit leggen. Verder zagen we Bernard Drukker aan het orgel en Bert Garthoff in het Deelerswoud. Het derde nieuwe programma op Nederland II was van de AVRO en heette „Pro sport". Een soort bonte dinsdagavond- trein, maar dan voor sportlie den, en alles by elkaar een aar dig programma dat veel kwali teit herbergt. Op de andere zender de eerste aflevering van „Stoelendans", tekst Jaap Molenaar, muziek Harry de Groot. Het was een oorspronkelyke idee van het Russische schryversduo Ilf en Petrow. De muziekjes maakten geen bijster oorspronkelyke in druk. maar de liedjes waren niet onaardig, de handeling deze eerste keer nog te simplistisch, maar misschien wordt het beter als Joop Doder er en de Vlaming Jef Burm wat meer met elkaar gaan optrekken. In vergelyking met de BBC-produktie „Die van hiernaast" was „Stoelendans" in ieder geval een voorbeeld van goede smaak en distinctie Daarna kwamen Jan van Hillo en Nico van Vliet om ons aan de hand van duizend voorbeel den te bewyzen, dat wij, Euro peanen, in Europa steeds meer naar elkaar toe groeien. We drinken b.v. Franse wyn, en in de Hermitage in Leningrad hangen 25 Rembrandts. Sterker nog, in Moskou woont de Neder landse hoogleraar dr. K. van het Reve, samen met zijn echt genote, presentatrice van de Russische les. „Farce majeur" was deze eer ste keer in het nieuwe seizoen van redelyk gehalte, ondanks de oude grap met de schildpad en de zwakke oplossing voor de zaak-Korsten. uinder. 12.27 Med. voor land- en tuin- >ouw. 12.30 Nws. 12.40 Act. 12.50 Va- radlo-snelbuffet. 13.30 Stereo:, ichte ork.muz. en zangsollst. 13.50 4.16 Fragmenten uit de Godsdienstige uitz. NRU: 15.30 cht op Nederland: muz. en we- enswaardigheden uit de provincie Gro- ingen. Daar tussendoor- - - jg_ Schoolradio. NRU Promenade-ork.beroemde ziek. 10.00 Nw Operamuz. (gr.). 14.25 BB 'ÉÉT Cabaretprogr. Vraagjp rel (Blijdorp) en dr. E. F. Jacob! i NCRV: 9.00 Nws. 9.02 Fit! lichte 20.20 Waar is m'n Schoentje, muzikaal showprogr. 21.00 Baruch Habah, een amusementalre over Israël dn kleur). 21.50 Man ën vrouw, een poëtisch progr. NTS: 22.15—22.20 Journaal. Nederland —NTS: 18.55 Pipo de 10 VPRO: 19 03 M. NTS: 22.20 Journaal. VPRO 22 25—22.35 De kerken en de strijd om de vrede. In- Hoep la NTS: 2 .00 Journaal. VPRO: 20.20 ndn kerk. Te; (Over de 4e l(Jn van 18-20 uur) Voor maandag 9 oktober I Hector Berlioz: Harold ln Italië (44 min.). Harold in de bergen. Mars 15.00 Voor de Hilversum 3, 298 m KRO: 7.00 Nws. 7.10 Het Woord. 7.15 Speelse klass. m 5.10 Speelse klass. (9.25 Conciliepost- >Iuz "m 1940, 11.00 Nws.) TROS: 12.00 skplaten. KRO: 13.00 Nws. 13.02 Act. .07 TNT: knalmuz. van één tot twee. .00 Nws. 14.02 Kick: muz. en sport. .00 Nws. 15.02 Swing time. 16.00 Nws. k? verzoekplaten. NTS: 18.55: Pipo Clown 19.00 Jouri Pipo de aal. CVK/IKOR/ die hun avondgebed n een bergbewoner aan zyn geliefde. Yehudl Menuhin, ila Ork. o.l.v. Colin etzl, plano; Ork. otium van Parijs o.l.v. Serge Baudo. m. César Franck: Variations Svm- ihoniques (16 min.) John Ogdon, pia- io; Philharmonia Ork. o.l.v. Sir John

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1967 | | pagina 5