Fotocollecties voor I Fotografie
het Prentenkabinet te laat
Mej. A. M. Timmer 25
jaar bij het onderwijs
Nut en genoegen 25 jaar
geboren
Aanwinsten voor een
unieke verzameling
7 VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1967
LEIDSCB DAGBLAD
PAGINA 3
De afdeling geschiedenis der fotografie van het Prentenkabi
net, het Kunsthistorisch Instituut der Leidse Universiteit, die
toch reeds beschikte over een voor ons land unieke verzame
ling op haar terrein, is onlangs verrijkt met enkele belangrijke
aanwinsten. Hiertoe behoren enkele calotypieën van W. H. Fox
Talbot, David Octavius Hill, Sir John Herschel en Hippolyte
Bayard, modellen, aantekeningen en stereofoto's van generaal-
majoor L. E. W. van Albada. die zich bekendheid heeft verwor
ven door zijn onderzoekingen op het gebied van de stereo
scopie, en de negatievenverzameling van Emmy Andriesse.
Gevarieerd
materiaal
De afdeling geschiedenis der foto
grafie is ingericht in 1953. toen het
instituut met steun van het Prins
Eernhardfonds en een particulier de
nog altijd de kern van de verzame
ling vormende collectie Au.g. Grégoire
kon aankopen, die ongeveer1 vijfen
veertighonderd volgens diverse pro
cédés vervaardigde foto's omvatte.
tezamen een overzicht geven
.honderd jaar fotografie". Aan
dit bezit werd twee jaar later enig
materiaal toegevoegd, dat was bij
eengebracht door de Bond van Ne
derlandse Amateurfotografen-Vere-
nigingen. Sindsdien is de verzame
ling uitgegroeid tot een collectie van
50.000 foto's, negatieven, onge-
1700 technische objecten, waar
onder 370 oude camera's en plm. 400
.objectieven en een bibliotheek. Deze
bevat in toevoeging aan talrijke
fotoboeken en Nederlandse en bui
tenlandse tijdschriften onder meer
collectie oude handleidingen,
vaak betrekking hebbend op thans
er in onbruik geraakte procé
dés. Hierin treft men onder andere
de originele publicaties aan van
Jacques Mandé Daguerre en
- in fotocopieën het in 1844 in
Londen door William Henry Fox Tal-
gepubliceerde boek „The pencil
of nature".
Talbot
minuten door directe zwarting een
beeld gaf. Hiermee waren de funda
menten gelegd van onze hedendaag
se fotografie. Zijn produkten noem
de hij calotypieën. Door middel van
lenzen wist hij een kleine foto te ver
groten. Ook met kleurenfotografie
heeft hij zich in zijn laatste jaren
beziggehouden, echter zonder enig
resultaat.
Talbot nam patent op al zijn uit
vindingen en behield de patentrech
ten. Tot 1852 vervolgde hij iedereen,
die zonder zijn toestemming zijn uit
vindingen toepaste, hetgeen de ver
breiding van zijn procédés niet be
vorderde.
Hill
„Wellicht een van de dingen,
die men in de geschiedenis met
recht' kan betreuren, is" schrijft
C. H. Gibbs-Smith in zijn voor-
woord tot "Masterpieces of Vic-
torian photography", geschreven
door Helmut Gernsheim, „dat
de wetenschap van de fotogra-
fie niet een eeuw eerder tot g
stand kwam. De meeste uitvin- I
dingen zijn het hoogtepunt van I
onderzoek en ontdekkingen van
velen en gewoonlijk worden der-
gelijke uitvindingen gedaan, J
wanneer dit menselijkerwijs mo- J
gelijk is. Dè eerste foto zou
men echter gemaikkelijk by na f
honderd jaar eerder met succes
hebben kunnen maken dan het
geval is geweest. Er bestonden t
immers reeds omstreeks het I
midden van de achttiende eeuw S
goede lenzen en de lichtgevoe- s
ligheid van zilvernitraat werd E
al in 1727 door Johann Hein- J
rich Schulze aangetoond. Om J
het drietal benodigdheden vol te
maken: de camera obscura, be- y
kend sinds Leonardo da Vinci, y
was een erkend hulpmiddel voor
gj de amateur en soms ook voor
pj de beroepskunstenaar in de C
25 achttiende eeuw." 5
E9 De fotografie in de vorm van l
E het huidige negatief-positief
procédé werd niettemin pas in j
K 1839 wereldkundig gemaakt, na-
J dat de resultaten van Daguerre
bekend waren geworden. De eer
B van de uitvinding van deze fo-
PI tografie verdienen W.H. Fox
bi Talbot en Hippolyte Bayard, die
S3 tussen 1835 en 1839 geheel on- I
O afhankelij'k van elkaar vrywel I
H dezelfde procédés uitvonden. I
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
der Voort. Jurgen
nik en P. A. Vester, Bazilla Geertrulda,
d. v. C. Zuiderduin en C. C. van Werk
hoven, Michael John, z. v. J. H. Hes en
Y Floranl, Ramon, z. v. H. G. J. Keere-
weer en M. A. Velders. Jacqueline Pa-
Noorderxneer
Pljnnaken, Annelles Franclsca, d.
E. Halewlji
Gijsbertus,
E. Halewijn en E. S. Douwes, André
Gijsbertus.
Jansen. Marijke Barbai
Nooteboom en I. H. Riel.
ONDERTROUWD
N. de Haas en J. M. Sterenborg,
ig en H W. van Duuren. J. C. Nlco-
as en H. M. Monk, H. vi
F. Schagen. K. Gordijn en G. Lü'c
de Vos en O. E.
C. Kuik en J. W. de Haas. J. Marteyn
en C. M. H. van Ryn, W. F. Marcelis
en A. H. Schuller, R. B. M. Kraal en
M. A. Wessellus, W. R. J. G van Kla
veren en J. Jansen. T. G. ter Horst en
M. Lepelaar. K. Hengeveld en G. (ie
Jong. J. W. J. M. Verheljen en D J.
van Nieuwenhuijzen. A. T. Bruines en
M. A. van den Bergh.
GEHUWD
Een van de aanwinsten is deze
calotypie van Talbot van het Co
losseum te Rome, vervaardigd
tussen 1842 en 1850.
in 1870 in Edinburgh overleed, be
dreef als jonge man de lithografi
sche techniek. Hij maakte series li
tho's van romantische landschappen,
die onder meer door zijn vader, de
boekverkoper Thomas Hill, werden
uitgegeven.
Door een historische gebeurtenis
zou Hill de weg vinden naar de toen
nog zeer jonge fotografie. In mei
1843 namelijk scheidden zich in een
te Edinburg gehouden vergadering
meer dan 470 geestelijken van de
Schotse Kerk af en stichtten de Free
Church of Scotland. Het offer van
deze mannen, die alles opgaven voor
een ideaal, maakte een diepe indruk
op Hill, die in overmoedig enthousi
asme besloot dit feit va-st te leggen in
een anorm schilderij. Voor de uit
voering van dit werk wilde hij de j stereofoto's maakte. Generaal Van
fotografie te hulp roepen. Hij kreeg j Albada, die reeds op zeventienjarige
contact met Robert Adamson, een leeftijd aan de stereoscopie begon,
jong chemicus, en uithun samen- vervaardigde eigenhandig zijn lenzen
werking ontstond een reeks calo- en spiegels en zelfs camera's Specia-
typieën van uitzonderlijke kwaliteit, i le bekendheid verwierf hij door de
Deze foto's met hun zachte tmten reeds genoemde zoekers, alsook door
en warme bruine kleur leenden zich zijn groothoekstereokijkers.
beter voor naschilderen dan aaguer- I Van de hand van generaal Van Al-
reotypieën. j bada, die veertig jaar lang medewer-
Hills bekendheid steeg gaandeweg ker was van het tijdschrift „Focus",
er velen kwamen van heinde en ver zijn ook in andere bladen vele publi-
om zich door hem te laten portret- katies verschenen, onder meer over
teren. In totaal zijn meer dan drie- stereografie en over optiek. Gene-
duizend foto's van zijn hand bekend, raai Van Albada. die zich ook met
Tot de pioniers op het gebied van j succes bewoog op de terreinen van
de Stereoscopie behoort de Ne- i onder andere d; fotogrammetrie, de
derlandse generaal- majoor L. E. W. i ïöntgenstereografie en de breed-
van Albada, wiens naam bij velen beeldprojectie, werd posthuum on
vooral bekend is door de door hem I derscheiden met de Gouden Iris.
N. Gr<
der Vfjver. H. C. de Feij
T. J.
H. Mol
M. Broers. B H. L. var
M. Bodijn. J. Schipper
Noort. W. M. St-affeleu
Ouwerkerk
C.
N. J.
;n E. van Gy-
zen, rt. r r (jeorge en J. M Bouman,
D. G. de Roolj en V. I. M. Burger.
ACADEMISCHE EXAMENS
Aan de Leidse Universiteit is ge
slaagd voor het kandidaatsexamen
culturele antropologie de heer C. v
Dijk «Rotterdam).
ADVERTENTIE
ontworpen en naar hem genoemde
sportzoekers.
Liewe Evërt Willem van Albada,
die in 1868 werd geboren en in de
cember 1955 overleed tengevolge van
een verkeersongeluk, bezocht de h.b.s.
in Alkmaar en studeerde vervolgens
aan de Koninklijke Militaire Aca
demie in Breda. Van 1926, toen hij
als generaal-majoor de dienst verliet,
tot 1940 maakte hfj tal van wereld
reizen, tijdens welke hy vooral veel
De archeoloog, chemicus, mathe
maticus en uitvinder William Fox
Talbot werd in februari 1800 in La-
cock Abby bij Chippenham in het
Engelse graafschap Wiltshire gebo-
i overleed in Londen in septem
ber 1877.
Fox Talbot, die aan het Trinity
College in Cambridge in het bijzon-
is- en natuurkunde studeerde
,n 1832 tot 1834 parlementslid
werd in 1831 lid van de Royal
Society. Londen. Tijdens reizen door
Italië tussen 1823 en 1834 gebruikte
hy, zoals zovelen in die dagen, de
camera obscura en de camera lu-
/an Wallston, maar de resulta
ten bevredigden hem niet. De gedach-
rypte bij hem het beeld van de
nera obscura langs chemische weg
tast te leggen. Het is opmerkelijk,
«lat hij daarbij niet op de hoogte was
van de pogingen van Nièpce en Da
guerre. Uit de litteratuur wist hij,
zilvernitraat en chloorzilver
lichtgevoelige stoffen zijn. Na enig
experimenteren over de wijze, waar
op papier daarmee moest worden ge
ïmpregneerd, verkreeg hy op een
zonnige dag een afbeelding van zijn
buis in Lacock Abbey. Deze techniek
Paste hij ook toe voor het copiëren
van tekeningen en prenten. De na
behandeling ter fixering van een
druk geschiedde eerst met keuken
zout, later met de door de astronoom
Sir John Herschel, schepper van de
*oorden fotografie, negatief en po-
fctief uitgevonden hypo (natrium
ibiesulfaat). Aanvankelijk zag Fox
Talbot het belang van zijn uitvin
dingen niet in en deelde hy er wei
nig of niets van mede. Toen echter
in 1839 berichten de ronde deden, dat
Daguerre het vastleggen van het
beeld van de camera obscura had
uitgevonden, meldde Talbot zyn re-
zultaten aan de Royal Society.
Behalve de reeds genoemde stof
fen gebruikte Talbot, eveneens in
1839. broomzilver, dat zeer lichtge-
voelig is en de camera obscura reeds
na belichtingstyden van zes a zeven
„Moet dit nu". Dit waren de woorden, die mej. A. M. Timmer
zich tegenover het schoolhoofd van de Albert Schweitzerschool
in Leiden, de heer M. W. Ragut, liet ontvallen toen deze haar
op de hoogte stelde van de officiële viering van haar zilveren
jubileum als onderwijzeres.
De heer J. van der Zwart was
een van de genodigden, die gister
middag in „De Doelen" voorzitter
E. Folkers en diens medebestuurs
leden van de zilveren volkstuinders-
vereniging „Nut en Genoegen" de
hand drukte. Hy sprak in dit geval
ADVERTENTIE
VERLOVINGSRINGEN
(Foto L.DJHolvast)
Dat het moest bleek gistermiddag
duidelyk uit de vele sympathieke
woorden, die in het schoolgebouw
aan de Oude Vest aan het adres
van mej. Timmer werden gericht.
Mej. Timmer is in deze schoolge
meenschap een zeer gewaardeerde
figuur, die aan het VGLO veel in
houd heeft gegeven. Over de vele
facetten van het pedagogische werk
van mej. Timmer werd uitvoerig
gesproken door de wethouder van
Onderwys. de heer S. Sannes. de
ryksinspecteur voor het L.O., de heer
A. Boogaard en de heer J. G. Wilter-
dink, oud-hoofd van de school. Wet
houder Sannes herinnerde eraan,
dat mej. Timmer die thans zestien
jaar aan de school verbonden is, de
ontwikkeling van het VGLO - de Al-
bert Schweitzerschool is thans een
openbare school voor handel en prak
tijk - in al zyn ups en downs heeft
meegemaakt en zich nu al voorbe
reidt op de overschakeling naar het
LAVO en LEAO in het kader van
de Mammoetwet.
De heer Boogaard wees er o.a.
op, dat mej. Timmer de gave be
zit om veel van haar eigen mense-
lyke en sociale gevoelens op de kin
deren over te dragen. Kwam ik bij
U in de klas. aldus de rijksinspec
teur, dan lette ik vrywel nooit op
het lesrooster, doch veel meer op de
sfeer in de klas en de inhoud, die
U steeds aan de lessen weet te ge
ven. De heer Wilterdink haalde ve
le aardige herinneringen uit het
schoolleven aan de Oude Vest op.
In gelyke geest spraken deze mid
dag de heer H. Zunderman namens
de Adviesraad voor het Openbaar
Onderwys, mevrouw C. Spoormakers
van der Meer namens de Ouderraad
en de heer Ragut namens het per
soneel van de Albert Schweitzerschool.
Aan deze huldiging, waarvoor ook de
chef van de afdeling Onderwüs. dr.
J. M. Roosenschoon en de gemeente-
lyk inspecteur van het onderwys de
heer J. J. van Riesen, belangstelling
toonden, was in de ochtenduren een
feest voor de klasse-jeugd voorafge-
als lid van het hoofdbestuur, als se
cretaris van de Leidse Bond van
Volkstuindersverenigingen en als
voorzitter van de zustervereniging
„Roomburg". De heer Van der
Zwart noemde Nut en Genoegen een
volwaardige „afdeling", die onder
meer met tentoonstellingen en roya
le bydragen aan de jaarlykse bloe
mendagen van zich doet spreken.
Tevoren had voorzitter Folkers het
grote probleem van de vereniging
ter sprake gebracht: het te zyner
tyd moeten verdwynen van het hui
dige complex. Hy had echter voldoen
de vertrouwen in gemeentebestuur
en recreatieraad en hoopte daarom
ook op een goede vervangende grond
voor zyn vereniging.
Tot de receptiegangers behoorden
leden van het bondsbestuur, de ge
meenteraad, de recreatieraad alsme
de bestuursleden van de zusterver
enigingen. Mejuffrouw mr. A. Kap-
peyne van de Coppello van de VVD-
fractie sprak nog enige vriendelyke
woorden jegens het volkstuin wezen,
haar ingegeven door haar „afkoms
tig zyn uit een dorp".
De heren J. G. Wilterdink
(links) en M. W. Ragut bieden na
mens het personeel en oud-leer
krachten geschenken aan.
(Foto L.D./Holvast)
Kon.
onderscheiding
Herman de Wolff
De heer Herman de Wolff, diri
gent van de Christ. Oratorium Ver
eniging „Ex Animo" in Leiden isgis-
steravond onderscheiden met de
gouden medaille verbonden aan de
Orde van Oranje Nassau. Dit ge
schiedde tydens een feestelyke by-
eenkomst ter gelegenhei van zyn 40-
jarig jubileum als organist van de
Geref. Kerk van Rotterdam-Hille-
gersberg.
ADVERTENTIE
"NE DE RJ .ND
MUNrUT
De muntbiljetten van één gul
den roodbruin en groen aan de
voorzijde) met de beeltenis van
koningin Juliana, zijn nog steeds
ivettig betaalmiddel. Vrij alge
meen verkeert men in de veron
derstelling dat deze biljetten en
kele jaren geleden uit de circula
tie zijn genomen. Dit is niet juist.
De muntbiljetten zijn gedateerd
9 augustus 1949, evenals de
blauwgrijze van 2,50. De briefjes
van één gulden worden zelden
meer voor betaling gébruikt,
blijkbaar wil men uit vrees met
een ongeldig biljet te doen te
hebben, ze niet meer accepteren
of uitgeven.
De muntbiljetten van één gul-
den hébben echter nog steeds
hun volle geldigheid. Men werpe
ze dus niet weg! De banken en
de Nederlandsche Bank accepte
ren ze in ieder geval
GOUDEN
VERLOVINGSRINGEN
Constant Love - Anjer
Desiree - Martinshof.
Ook met briljant.
JUWELIER v.d. WATER
HEEFT ZE.
HAARLEMMERSTRAAT 181
«eer gTote keuze. Op het gra
veren kunt U wachten en
zonder kostenverhoging.
Altyd voordelig.
's Maandags gesloten.
