Leiden gaat weer
3 oktober vieren
31/2% op een
rente-girorekening
Watergeuzen
naar de Waag
Geen bedeling
maar traditie
Van Dishoeck
functie
Prof.
legt
neer
Maak uw salaris
rentegevend!
bij de
Algemene Bank Nederland
Taptoe
Idresboek
eiden:
alloze
outen
Na hoogleraarschap
van zestien jaar
WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 3^,
jaclispiegel-wielreinneii-operette-lioiidendressijiiiir
Op alle aanplakborden in de stad wordt het de Leidenaars
duidelijk gemaakt: 3 oktober, de dag van het ontzet, is weer
janstaande. Nog twee weken, dan kan het grote feest beginnen
ja de warme hutspot op tafel staan. De feestwijzer, al even tra
ditioneel als de herdenking van deze dag zelf, vermeldt als
hoogtepunten de uitreiking van haring en wittebrood in de och
tenduren en, ook dat is geen verrassing, de optocht 's middags.
':i Overigens doet het bestuur van
de 3 October-Vereeniging
over de samenstelling van
deze optocht nogal geheim
zinnig. Het belooft een „gro-
gekke optocht" te worden,
die Leidse „toestanden" op
„goedmoedige" wijze aan de
Aan het feest van 3 oktober Jj
jaat ook dit jaar weer een tap- a
toe vooraf. Deze taptoe is be-
Ëj doeld als hulde aan de grote
mannen van 1574. Het bestuur
van de 3 October-Vereeniging
wijst èr in dit verband op dat
de lichtstoet hoewel feestelijk
van karakter niet bedoeld is
als een carnavaleske vertoning J
Met name enkele schoolvereni- a
jingen hebben namelijk wel eens a
de neiging om er een potje van g
te maken, zeggen de organisato-
ren van het feest.
Even misplaatst vinden zij het
meevoeren van politieke leu-
ten in een optocht als deze.
Voor de toekenning van de
Spaanse- degen- wisselprijs wor- J
den dit jaar beoordeeld de sport- a
verenigingen (met uitzondering a
van de gymnastiekvereni- g
gingen). De taptoe vertrekt als
vanouds van de Kaasmarkt.
erljei
samenstellen van een adres-
is een zeer moeilijk en secuur
rt. De moeilijkheid is, dat het
eerste tot de laatste letter
Rap^curaat moet zijn, anders is het,
van de eerste tot de laatste let-
onbetrouwbaar en dus niet
jammer dat het nieuwe
iresboek voor Leiden 1967 niet aan
voorwaarde voldoet. Het is uit
geven door de Nederlandse Uitge-
tij van Handelsinformaties NUHA
Amsterdam „volgens officiële ge-
'ens" aldus het titelblad. Van-
ilsprekend staan er ook een hele-
?1 juiste gegevens in, maar zij zijn
orspekt met zoveel fouten, dat het
ek even onbruikbaar is al de vo-
l editie, de uitgave 1963—'64. Ook
Jertijd signaleerden wij een serie
tóen.
Een kleine bloemlezing uit de
«we uitgave: de Universiteit, de
totste werkgeefster van de Sleu-
vinden.
Wel een verwijzing in de „be-
KpenlJjst" naar de afdeling „open-
re instanties", maar daarin zijn
het spoor bijster geraakt-. Onder
bioscopen, die toch waarlijk niet
dicht gezaaid zijn in de Sleutel-
d dat men er een over het hoofd
kunnen zien, staat Camera in
Hogewoerd niet vermeld. De ,f>f-
gegevens", waarop het adres-
berust zijn waarschijnlijk niet
dtregen bij het stadhuis of een
tere instantie die zich naarstig
het tegenwoordige leven in Lei-
bezig houdt, maar bij het ge-
fcntearchief waar het verleden
(ffaard wordt. Men moet dit wel
fonemen wanneer men onder de
^genootschappen de twee jaar ge-
fen in gebruik genomen Vredes-
aan de Burggravenlaan niet te-
komt, de diensten in deze her-
fonde wijk volgens het adresboek
5 steeds in de aula van de school
de Asserstraat plaatsvinden (al
ïee Jaar niet meer) en de predi-
fot van deze wijk nog steeds ds.
*rs heet te zijn die al twee jaar
emeritaat is. De kerkrubriek in
adresboek is trouwens een aan-
■tehakeling van fouten en ver-
terde eg evens: aan deze rubriek
men niets, helemaal niets,
januner, Leiden is langzamerhand
wel toe aan een goed adresboek.
kaak zal stellen en waarin
het verrassingselement een
grote rol zal spelen. Een ge
heel ongebruikelijke opzet
dus, temeer omdat de stoet,
bij uitzondering, geen Leidse
deelnemers zal tellen. Hoe
het ook zij, de feestvierende
Leidenaars zal op deze dag
een „Lachspiegel" worden
voorgehouden zoals dat nog
niet eerder is gebeurd.
Nieuw in het traditionele 3 oktober
programma is het wielercriterium,
dat van 's ochtends tien uur tot
's middags twaalf uur in Leiden-
Zuidwest zal worden gehouden.
Aan de start zullen o.a. verschij
nen de beroepsrenners Gerben
Karstens, Bart Zoet, Nol Klooster
man, Cor Groenewegen en Dries
Helsloot en de amateurs Joop Zoe
temelk, Ton v. d. Valk, Cees Schijff
en Rink Cornelisse. Ook de pro
fessional sprintkampioen Frans
Mahn hoopt op 3 oktober naar
Leiden te komen. Er wordt onder
meer gereden om de grote 3 Ok-
tober-Wieierrondebeker. Behalve
bekers zullen ook vele premies
beschikbaar worden gesteld. De
organisatie van dit wielerevene-
ment berust bij de Swift-Combina
tie Leiden.
Een onder onderdeel van het feest
programma is de demonstratie po-
lltiehondendressuur op het sport
terrein aan de Zoeterwoudsesin-
gel. Deze demonstratie, die wordt
gegeven door de Eerste Rotter
damse Politiehondendressuur Club,
is samengesteld uit een serie
„proeven," die elke goed geoefen
de politiehond moet kunnen afleg
gen. Geïnteresseerde Leidenaars
kunnen wat dit „hondennummer"
betreft 's morgens van negen uur
tot half elf op het sportterrein te
recht.
Alle 3 oktober-tradities ten spijt zal
het ochtendprogramma voor de
Leidse kleuters er anders uit gaan
zien. Ditmaal namelijk geen pop
penkast maar een muzikale clown.
Om kwart over acht komt deze
clowh met zijn fratsen naar het
Bevrydingsplein (Zuidwest), om
negen uur is hij op de hoek van
de Lage Mors weg en de P. C.
Hooftlaan (Morskwartier), om
kwart voor tien treedt hy op in de
Pieter Bothstraat (Noord) en om
half elf in de Zeemanlaan (Pro-
fessorenwijk)
De ouderen kunnen 's-avonds in de
Stadsgehoorzaal genieten van ope
rettemuziek. Het Haagse Operette-
gezelschap MVO geeft in deze zaal
een voorstelling van „Victoria en
haar Huzaar". De teksten worden
in het Nederlands gezegd, de lied
jes in het Duits gezongen. Na de
reeks variétévoorstelling vroeger en
de musical van verleden jaar nu
dus een Paul Abraham operette.
Wat de uitreiking van de haring en
het wittebrood betreft, aan 7500
personen (minder dan v.j.) zal
in het vroege ochtenduur, onmid-
dellijk na de reveille op het Stad
huisplein, de feestgave worden ver
strekt. Het schynt dat ditmaal ook
veel jongeren de inschryvingslijst
liegt er althans niet om naar het
oude Waaggebouw zullen komen. Er
wordt evenals vorig jaar een ha
ring uitgereikt, die tevoren is ont-
zouten. Het is dus niet nodig de
haring in de week te leggen. De
haring behoeft alleen maar te wor-
ADVERTENTIE
«SjjggS.
GOUDEN ARMBAND
OF COLLIER
voor f 70,- en f 100,- of f 300,-
en f800,-
JUWELIER v. d. WATER
Haarlemmerstraat 181
heeft ze.
Grote keuze In alle prijzen.
ALTIJD VOORDELIG
's Maandags gesloten.
Het bestuur van de 3 October
Vereeniging zal de bewoners van
rust- en verpleegtehuizen in
Leiden in de komende feest
vreugde laten delen. De dames
van de bestuursleden gaan na- 1
melijk nog voor het begin van
de feestelijkheden langs achttien
van deze inrichtingen met in
totaal 1000 stukken taart en 500
zakjes snoep. Bovendien krijgen
de heren sigaren en de dames
bloemen. Deze attentie is de
voortzetting van een initiatief,
dat in 1961 ter gelegenheid van
het 75-jarige bestaan van de J
3 October Vereeniging werd ge
nomen.
den schoongemaakt voor dat hij in
het keelgat glijdt. Een bijzonder
heid dit keer is het optreden van
de Zeeverkenners van de Jan van
Galengroep, die als Watergeuzen in
een aantal sloepen naar het Waag-
hoofd zullen varen om aan de uit
reiking van haring en wittebrood
extra luister bij te zetten.
Val er bü de uitreiking van de haring
en wittebrood een verjonging te be
speuren. de koraalmuziek lijdt wat
de leeftijd van de zangers en zan
geressen betreft aan een zekere ver
grijzing. De 75-jarige dirigent Her
man Stenz zou graag wat meer jon
gere deelnemers in het Van der
Werfpark willen zien. De koraalmu
ziek begint 's-ochtends om acht uur,
de repetities worden gehouden op 25
en 29 september 's-avonds om acht
uur in de Waag.
Traditionele programma- onderdelen
zijn verder de militaire parade in de
Breestraat (half tien) en de dank
dienst in de Pieterskerk (half elf)
Als paradecommandant treedt op
garnizoenscommandant, kolonel P.
van Schendel, die op 1 nov.
de dienst zal verlaten. De parade
overigens in verband met de defen
siebezuinigingen dit jaar niet groot
zijn. Wat de dankdienst in de Pie
terskerk betreft, voorganger zal zijn
ds. L. Kievit. Ter gelegenheid van
de feestdag zullen zowel het Sted.
Museum „De Lakenhal" en het Mo
lenmuseum ,De Valk" 's -morgens
van tien tot twaalf uur hun deuren
geopend houden.
Het Schuttersveld zal wederom hoe
lang nog? dienst doen als feest
terreih. Er komen meer dan hon
derd kermisattracties, waaronder de
Twister, de Passaat en de Looping
the Loop. De demping van enkele
ten in de onmiddellijke omge
ving van 't veld maakt 't mogelijk
de „inrichtingen" een wat ruimere
opstelling te geven.
Zij tot slot nog vermeld het optreden
van de beatband van het Rijnlands
Lyceum, „De Storx", 's-avonds van
zeven tot acht uur op de Lammer
markt, waar ook gelegenheid tot
dansen zal worden gegeven.
Academische examens
Aan de Leidse Universiteit zijn ge
slaagd voor de volgende examens:
Doctoraal Ned. recht: de heer T.
H. A. M. Thunnlssen (Den Haag),
mevr. M. Bruining-Volmer (Leiden),
de heer G. C. v. d. Steenhoven (Lei
den), mej. J. M. v. d. Vaart (Den
Haag)doctoraal fiscaal recht de
heren J. J. H. Jacobs c. 1. (Rotter
dam), T. J. Markensteijn (Dor
drecht), D. Hund (Utrecht). G. W.
Kuurman (Utrecht), H. Zwiers (Rot
terdam), N. Stoffelsma (Utrecht) en
R. W. M. Ebben (Roosendaal)doc
toraal scheikunde: mej. A. M. J. van
Tilburg (Leiden), mevr. M. H. G.
Overhoff-Sandman (Leiden), de he
ren W. C. M. C. Kokke (Leiden), P.
Tavenier (Katwijk aan Zee), mej. R.
W. Bouwknegt (Leiden)doctoraal
natuurkunde: de heer M. D. Lebret
(Leiden)doctoraal farmacie de heer
J. Blom (Leiden)kandidaat wiskun
de en natuurwetenschappen: de he
ren A. Geilvoet (Leiderdorp), R. W.
Buiterman (Leiden), F. B. Basters
(Katwijk aan Zee), J. ten Hoope
(Zwijndrecht), T. B. Heijbroek (Lei
den), G. Groothuis (Leiden), R. A.
Heijtink (Oegstgeest), mevr. Akker-
mans-Cramer (Leiden), F. C. Roest
(Leiden), J. C. von Vaupel Klein
(Rijswijk Z-H), mej. W. v. Deude-
kom (Leiden). F. L. A. Segers (Lei
den), J. C. M. Jonkman (Leiden), R.
N. A. Kramer (Den Haag), P. van
Tol (Leiden), R. P. Dessing (Leiden),
D. J. G. v. d. Ouderaa (Den Haag),
H. J. R. Simonis (Leiden), G.B.Hof
(Leiden), J. Otten (Leiden); docto
raal scheikunde de heer D. M. de
Vries (Leiden).
BRIDGECLUB
SANS-ATOUT
De bridgeclub Sans-Atout opent het
nieuwe seizoen met het houden van
een ledenvergadering op 22 septem
ber in hotelrestaurant „Nieuw Miner
va". Eveneens in „Nieuw Minerva"
zal op 29 september de openingsdrive
plaats vinden.
Haring en wittebrood:
(ADVERTENTIE)
(alle voordelen van de giro en bovendien 31/2% rente)
Inlichtingen en folders bij alle kantoren.
Prof. dr. H. A. E. van Dishoeck zal vrijdag a.s. zijn afscheids
college geven als gewoon Leids hoogleraar in de keel-, neus- en
oorheelkunde. In verband met het hereiken van de pensioen-
verplichte leeftijd werd hem eervol ontslag verleend met in
gang van het nieuwe academische jaar.. Het afscheidscollege
zal gegeven worden in de collegezaal van het Fysiologisch
Laboratorium en aanvangen om kwart over vier.
Zeer actief op
vele terreinen
Prof. dr. H. A. E. van Dishoeck,
die op 29 mei 1897 in Leiden werd
geboren, studeerde medicijnen in
zijn geboortestad en vestigde zich in
1924 als huisarts in Woerden. Na
enige jaren assistent te zijn ge
weest bij prof. Zwaardemaker op het
Fysiologisch Laboratorium van de
Rijksuniversiteit in Utrecht, promo
veerde hy aldaar in 1928. Vervolgens
specialiseerde hij zich bij prof. Ben
jamins in Groningen in de keel-,
neus- en oorheelkunde. In dezelfde
jaren verrichtte hij op het Fysiolo
gisch Laboratorium van de hoogle
raren Buitendijk, Dirken en Brink
man onderzoekingen over ademfysio-
logie.
Na in 1936 te zijn aangesteld als
chef de dinique bij prof. De Kleijn
in Amsterdam, waar hij onderzoe
kingen verrichtte op onder meer het
gebied van de audiologie en de al
lergie en in 1945 de Zwaardemaker-
kliniek etioht.te, werd prof. Van Dis
hoeck in 1951 benoemd tot hoogle
raar in de keel-, neus- en oorheel
kunde aan de Leidse Universiteit als
opvolger van prof. Van Gilse, welk
ambt hij aanvaardde met het uit
spreken van een rede over „Het
dubbelleven van de geest in spre
ken en verstaan". In Leiden vorm
den de alergie, de audiologie, de op-
togyrische illusie, het evenwichtsor
gaan, de reuk en vele klinische on
derwerpen het terrein van zijn on
derzoekingen.
Prof. Van Dishoeck, die medewer
ker is aan zes Nederlandse en vijf
internationale hand- en leerboeken,
heeft meer dan tweehonderd publi-
katies op zijn naam staan. Hij is
oprichter, hoofdredacteur en uitga
ver van de tijdschriften „.Interna
Rhinologic Society en de Nederland
se Keel-, Neus- en Oorheelkundige
Vereniging, heelt hij mede-opgericht
of mede-bestuurd. Vele internatio
nale congressen zijn door hem ge
organiseerd dan wel geleid.
Prof. Van Dishoeck heeft in Lei
den naast zijn wetenschappelijke
werk ook veel bijgedragen tot an
dere aspecten van het Leidse uni-
tional Rhinology" en „International versitaire leven. Zo was hij de stu-
Audiology". Tal van verenigingen, wende kracht bij het tot stand ko-
zoals de Nederlandse Audiologische men van het universitaire woon-
Vereniging, de Nederlandse Alergi- complex met bijbehorende centrale
sche Vereniging, de International voorzieningen tussen Boerhaavelaan
Audiologie Society, de International en Mariënpoelstraat, de zogenaamde
Rhinologio Society, de European „assdstentenflat".
Het meest met de traditie ver
bonden onderdeel van de feest
viering is de uitreiking van ha
ring en wittebrood. Dit jaar zal
de uitreiking een extra accent
krijgen door de komst van enke
le ..Watergeuzen".
De eerste uitreiking van ha
ring en wittebrood aan de Leid
se bevolking viel zoals bekend,
samen met de komst van de
Watergeuzen onder bevel van De
Boisot op 3 oktober 1574.
Op die gedenkwaardige zon
dag kwamen de vaartuigen
bemand met Geuzen om 8
uur 's morgens langs de Vliet
Leiden binnen.
Zij brachten de Leidenaars
het lang verbeide „Ontzet" met
haringen, wittebrood en andere
levensmiddelen
Aan dit ontzet herinnert een
rijm, dat de stadsregering op een
steen in de wal bij de Vliet
brug liet beitelen.
Voor de eerstvolgende uitrei
king moesten de Leidenaars
wachten tot het jaar 1823, toen
aan „Minbedeelden" haring en
wittebrood werd uitgedeeld.
In een proclamatie van „De
Studenten der Leydsche Hooge-
school" van 1835 staat te lezen:
„Des middags te twaalf uren
zal voor het gebouw der Stu
denten-sociëteit aan Leydens
behoeftige ingezetenen eene
uitdeeling van Haring en Wit
tebrood geschieden".
Vanaf 1835 tot 1874 is er ge
regeld aan arme ingezetenen
een uitdeling van haring en wit
tebrood geweest, maar van deze
uitdelingen zyn slechts heel wei
nig betrouwbare gegevens be
kend.
Bij het derde eeuwfeest van
„Leidens Ontzet" in 1874 werd
de uitdeling van haring en wit
tebrood aan bedeelden ver
zorgd door de Diaconie der Ned.
Herv. Gemeente van Leiden.
Uit het verslag, opgesteld door
de Commissie, belast met de re
geling van deze uitdeling, zijn
de volgende gegevens:
„Op zaterdag 3 October des
morgens te 7 uren had de uit
deeling plaats aan 1379 bedeel
den en 929 kinderen.
Aan elk persoon is uitgereikt
een wittebrood van 5 oneen en
2 haringen en aan elk kind de
helft.
Deze uitdeeling vond plaats
in het Huiszittenhuis aan rfe
Oude Ryn.
Op 3 October des namiddags
te 5*6 uren werd de uitdeeling
gehouden aan de pauvres hon-
teux en bewoners der navolgen
de hofjes, als dat van Wouden
dorp. Bethaniën, Catryn-Ja-
cobsdoohtershof, Catryn-Maar-
tendoohtershof en St.-Anna-
hof of Joostenpoort, die even
als de bedeelden brood en ha
ring ontvingen en bovendien
eene flesch bier voor elk per
soon.
Op dinsdag 6 en woensdag 7
October werd aan bedeelden in
Het Soephuis aan de Haarlem
merstraat hutspot uitgereikt, be
staande in aardappelen, worte
len, uyen en rundvleesch, elk
portie voor één persoon be
staande in 8 ons aardappelen,
3 ons wortelen. 2 ons uyen en 2%
ons rundvleesch.
Op 8 October had een feest
viering plaats in het Minnehuis
aan de Kaarsenmakerstraat, die
's morgens om 9 uur begon en
laat in de avond werd besloten
met een vuurwerk.
Te 8 uren 'g avonsd had de
uitdeeling plaats van .Haring en
Wittebrood" en Bier aan de Ge-
alimenteertïen en het Minne-
huis."
Het rapport besluit met een
opgave van de verstrekte levens
middelen op 3-6-7 en 8 oktober:
2330 brooden van 5 oneen,
4900 haringen, 2814 mudden
aardappelen, 644 kilo wortelen,
429 kilo uyen, 536 kilo rund
vleesch, 201 flesschen bier, 5%
kilo suiker.
Dit alles voor de totaalprijs
van f 1.222,35%.
Uit een krantenbericht blykt,
dat deze uitdeling aan „bedeel
den" in 1884 werd herhaald.
By de eerste feestviering ge
organiseerd door de 3 October-
Vereeniging in 1886 biykt, dat
aan 1700 vrouwen haring en
wittebrood werd uitgedeeld en
aan 1500 mannen bier en siga
ren.
In 1886 ontstond ook de tra
ditie, om de uitreiking van ha
ring en wittebrood te doen ge
schieden in het Waaggebouw.
In 1911 werd aan 4182 vrou
wen haring en wittebrood uitge
reikt en aan 3871 mannen kof
fie. tabak en pypen. By het
driehonderdvyftig jaar herden
ken van Leidens Ontzet brachten
Koningin Wilhelmina en Prins
Hendrik tydens de uitreiking
van Jiartng en wittebrood"
een bezoek aan de Waag.
In 1936 werd aan 4000 perso
nen „haring en wittebrood" uit
gereikt en aan de vrouwen kof
fie en de mannen tabak.
Na de tweede wereldoorlog
werd dbor het bestuur van de
3 October Vereeniging geyverd
het stempel van „bedeling", dat
op deze uitreiking drukte, te ver
vangen door „traditie",
In 1945 werd ook gebroken
met het uitreiken van koffie,
en tabak.
In datzelfde jaar werd aan
5000 Leidenaars „haring en wit
te brood" uitgereikt, per persoon
2 broden en 2 hariagen „zon
der bon" (alle levensmiddelen
waren nog gedistribueerd).
Het topjaar van uitreiking was
1953, toen aan 13052 personen
„haring en wittebrood" werd uit
gereikt.
By het 75-jarig bestaan van
de 3 October Vereeniging in
1961 werd aan 10.000 personen
de feestgave uitgereikt.
Aan de uitreiking op 3 ok
tober in de Waag gaat de in
schrijving vooraf. De traditie wil
dat op de laatste zaterdag van
augustus iedere Leidenaar die op
3 oktober haring en wittebrood
wil ontvangen, zich daarvoor laat
inschrijven.
Deze inschryving is nodig om
te weten hoeveel brood en ha
ring er moet worden ingekocht
In 1966 lieten 8000 Leidenaars
zich inschryven om op 3 okto
ber 8000 broden van 4 ons en
16.000 haringen in ontvangst te
nemen. De kosten van de uit
reiking van „haring en witte
brood" zyn van jaar tot jaar
verschillend, daar zowel het aan
tal gegadigden, als de prys
van de haring en brood een
bepalende invloed hebben; voor
1966 waren de kosten rond
f 6.100.—.
Geld voor de waterzuivering
De 500 miljoen gulden aan
subsidies, die volgend jaar door
het rijk worden verstrekt ter
bestrijding van de waterver
vuiling worden o.m. aange
wend voor de zuiveringsinstal
laties van de gemeenten Lei
den, Voorschoten en Bodegra
ven.
