EC. en O. bruist weer van
frisse ondernemingszin
Baudelaire overleed 100
jaar geleden in Parijs
opnieuw boeiend seizoen
Talrijke cursussen,
lezingen en films
kunst
Henri Georges Adam
- 62 - overleden
„een groot en goed mens
Modern levensgevoel
in vlammende poëzie
J. HEBERS
GERIDDERD
lOENSDAG 30 AUGUSTUS 1967
LL1DSCH DAGBLAD
ii
K. en O. wijdt, naast attentie aan de kunstzinnige ontspan
ing, vanzelfsprekend ook bijzonder veel aandacht aan de ont-
'ikkeling, het eigenlijke ..Volksuniversiteitswerk".
Daartoe behoren de cursussen, de lezingen en de films.
De cursussen betreffen in de eer
plaats die in de verschillende ta-
Zy worden gegeven volgens de
troefde, klassieke methode, daar-
ast zijn er echter ook die, welke
angschikt worden onder het ..mo
rn audio-visueel" onderwijs. Het
ig jaar is met deze vernieuwing
ier de naam „Voix et Images de
ince" voor wat het Frans be-
begonnen en het werd on
adellijk een groot succes. Hierbij
rdt een intensief gebruik gemaakt
bandopnamen en dia's, huiswerk
ken is daarbij overbodig. Eenzelf-
experiment geldt dit jaar ook voor
Engels en het Duits. In het alge-
ra leert men de taal vlugger spre-
dan volgens de klassieke metho-
f is audio-visueel onderwas,
het Frans, in Engels voorbe-
ners door mej. A. J. v. d. Broek
gebruikmaking van „ear-trai-
luisteroefeningen, het scherp
lemen van iets dat verteld wordt
drills (het insijpen
bepaalde zinspatronen en gram-
ticale structuren), geluidsbanden
Engelse stemmen, zulks aan de
van het boek „English in a
i form". Bij de cursus Engels voor
orderden wordt ook gebruik ge-
ikt van het boek „Conversation
rcises in everyday English). Het
voor beginners vindt plaats
de hiervoor genoemde middelen
wel aan de hand van het boek
Utsche Sprachlehre für Auslan-
evenals bij de cursus voor ge
lerden. De lessen volgens de au-
e„i visuele methode in het Duits en
Frans worden gegeven door de
r A. Pauwels en de dames S. Bod-
Salmon en N. Spijker-Bouuaert.
B ie volgens de klassieke methode
drs. M. van der Meulen (een-
xeJdige Engelse conversatie) en En-
L. e conversatie voor gevorderden),
röfrouw drs. C. Somaini-Becherer
heer Carlo Cappella (Itali-
mevr. drs. C. Somaini-Beche-
(Spaans), mej. C. J. van Hoe-
(Zweeds), mevr. A. Philippi-
inSnpe (Russisch), dr. J. H. Croon
Hn>.
ju( gehouden cursus onder de titel
li itieke partijvernieuwing in Ne-
an and". Deze wordt gehouden in
emverking met de Commissie
het Studium Generale der
suniversiteit in hpt Academiege-
Docenten zijn oud minister
Y. Scholtens, prof. dr. H. Daal-
dr. P. J. Boukema, dr. P.
laehr, oud-minister drs. P. W. M.
en Mr. H. van Riel.
andere cursussen zijn: „Uitzicht
inzicht" (mevr. C. P. Heering-
wman)„Ontwikkelingshulp"
„De tem-pel van Hadrianus
van Ephese": een foto van een
der reisindrukken van J. Strijbos
uit zijn lezing over Turkije.
criticus Jan Blokker houdt eind ok
tober een causerie over „De jonge
Nederlandse film". 21 november
speelt in de Groene Kerk het Pleyel-
kwartier o.l.v. Willlem Noske, 28 de
cember is er een kindermatinee door
het kindercircus „Atleta" uit War-
De heer J. Kalsbeek geeft een cur
sus in boetseren en pottenbakken.
Voorts noemen wy een cursus
„Spaans voor toeristen", een lezing
over een archeologisch onderwerp,
een cyclus van drie lezingen door
prof. Schulte Nordholt over Ameri
ka. een marionettenopvoering en als
besluit een cabaretavond. In overwe
ging is nog een cursus voor moeders
betreffende het bezighouden van
jonge kinderen.
Leiderdorp
De afdeling Leiderdorp brengt op 9
september een boottocht door Zuid
hollandse wateren, een cursus „Hoe
den maken" door mej. M. C .Laman,
een literaire lezng van Jan Wolkers
(24 november), „Toneel uit verschil
lende eeuwen", soloptoneel door Nel
Kars (18 januari), een lezing met
dia's over „Toeristische trips", een
lezing getiteld „Verloving, huwelijk en
kinderverzorging bij dieren" door dr.
E.G. Jacobi, directeur van Artis (15
maart» en als klap op de vuurpyl
in april een concert door het Jeugd
Orkest Leiden o.l.v. Henk Briër.
Men ziet: er is voor de duizenden
K. en O. leden weer véél „Kunst,
Ontspanning en Ontwikkeling" aan
de winkel!
Moge men profiteren van al het
geen op zo veelzijdige wijze geboden
wordt.
De gelegenheid ertoe is waarlijk
uniek. Het zeer verzogde maandblad
van K. en O. verstrekt alle gewenste
inlichtingen.
Wiener Burgtheater
naar ons land
(Van onze correspondent).
Het befaamde Wiener Burg
theater maakt het a.s. seizoen
twee toernee's door ons land,
die beiden in Deventer zullen
beginnen. Het gezelschap komt
dinsdag 10 oktober naar De
venter met de klucht „Der Zer-
rissene" van Nestroy. In de
hoofdrollen o.a. Herbert Pach-
ler, Heinz Grohmann, Inge Ro
senberg en Franz Mössmer.
Het bekende „Liebelei" van Arthur
Schnitzler gaat eveneens na Deventer
een rondgang langs verschillende Ne
derlandse schouwburgen beginnen.
Op woensdag 27 maart is de Neder
landse première met Christiane Hör-
biger, Attila Hörbiger, Karlheinz
Böhn e.a.
Expositie „Engelse
boekhanden"
De Engelse ambassadeur in ons
land, sir Peter Garran, heeft gister
middag in Den Haag in het Museum
van het boek, de tentoonstelling „En
gelse boekbanden" geopend. Sir Pe
ter sprak van een „zeer speciale, heel
ongebruikelijke expositie", die „en
kele zeer interessante dingen" laat
De expositie, die t/m 30 september
duurt, toont geheel met de hand ver
vaardigde leren boekbanden, ontwor
pen en uitgevoerd door een en de
zelfde kunstenaar. Deze banden zijn
het werk van de leden van ..The
guild of contemporary bookbinders",
in Londen.
Hun ideaal is een mooie band te
vervaardigen, die getuigt van crea
tief vermogen en die tevens zo vak
kundig is vervaardigd, dat hij func
tioneel blijft.
Aan de expositie is een historische
achtergrond gegeven door toevoeging
van een aantal Engelse banden uit
het bezit van de Koninklijke Biblio
theek, waarvan de oudste dateert uit
het begin van de 16de eeuw.
Reus onder de beeldhouwers
(Van onze Brusselse correspondent)
In Bretagne is overleden de beeldhouwer Henri Georges
Adam (62). Gistermiddag is hij in Perros-Guirec voorlopig
begraven, later zal hij in Parijs worden bijgezet.
Adam was als beeldhouwer 'n man
van groot formaat. Ook als graficus en
als ontwerper van wandtapijten. Bij
die laatste zijn er enkele die 6 bij 7
meter of, zoals het tapyt voor het
cultureel centrum „De Beyerd" in
Breda, 10 bij 2'2 of 4 meter groot
zijn. Zijn sculpturen hebben een
hoogte van 3 of 4 meter.
Adams werk was verbijsterend
veelzijdig, maar in stijl en opvatting
van een grote een heid, lesultaat van
een logische ontwikkeling, die van
het wat barokke expressionisme tot
een eigenlijk nog steeds wel barok
spelen met vlakken en lynen is ge
gaan. In 1965 heeft hy zijn meester
werk gemaakt: een muur van 35 me
ter lengte van een lyceum in Chantil-
ly die zijn hoogtepunt vond in het
blad, een drie meter hoog blok mar
mer dat Adam op de splijtkant had
versierd met geometrische figuren.
Deze muur, staande in het water
en er zich in weerspiegelend, is alsof
een reus blokken marmer had gesta
peld. Blokken die in de handen van
die reus kleine steentjes zyn geweest
met zorg gekozen, geslepen en ver-
Adam was dan ook een reus onder
de beeldhouwers van zijn tijd.
Russische auteurs
staan terecht
In Moskou is vandaag een proces
begonnen tegen 4 jonge Russische
schrijvers, die in januari door de ge
heime politie zyn gearresteerd en
sindsdien door niemand meer zijn ge
zien. Dit is meegedeeld door de Noor
Gunnar Moen, voorzitter van het
Noorse comité voor solidariteit met
gevangengenomen Russische Intel
lectuelen (Smog). Moen is uit Mos
kou in Oslo aangekomen.
Als namen gaf hy Aleksander Do-
browalsky, Vadim Delone, Jewgeny
Koestsjew en Vera Lasjkowa. Moen
heeft met familieleden van hen ge
sproken, die zeiden ook niet te weten
waarom ze zijn gearresteerd. Hij
achtte het echter mogelijk dat ze
hebben meegewerkt aan het nu ver
boden literaire blad Phoenix 66. Het
blad is kort voor de arrestaties door
de autoriteiten in beslag genomen.
Er z\jn toen nog drie schrijvers ge
arresteerd, volgens Moen Aleksander
logie", een inventarisatie van wat er
aan de gang is in geloof en kerk"
wordt behandeld door prof. dr. G. J.
Hoenderdaal en kapelaan drs. H. v.
Breukelen O.S.C.
Wij vestigen ook nog de aandacht
op de navolgende creatieve en werk-
cursussen: „Beeldende expressie in
wandlappen" (M. Rutten), „Boetse
ren" (Hessel de Boer), „Maak
zelf originele cadeautjes" mevr. H.
van Schouwenburg-Joosten), „Weven
inet allerlei technieken" (o.l.v. mevr.
B. v. d .Berg-Pedersen); „Ikebana"
Japans bloemschikken (Mevr. H. H.
C. Kienecker-Hondius van Herwer
den), „Tekenen en aquarelleren"
(Cor van Wanrooy). „Spreken in het
openbaar" (P. A. L. Biesmans).
„Praktische autotechniek voor begin
ners" (J. v. Wijk), „Verhoogde ty-
vaardigheid, veilig autorijden" (H.
Stemmer), „Spel en spelomgeving
van het heel jonge kind" (H. de Wijs)
en „Bloemschikken (W. Buurman).
In voorbereiding zijn nog cur
sussen en lezingen over „Het Nabije
Oosten", „Sport in ons dagelijks le
ven", „Lucht- en waterverontreini
ging", „Het opvangen van de gevan
gene en zijn invrijheidsstelling", „Fi-
sofie" en „Confrontatie met moder
ne Nederlandse poëzie". Belangrijk is
ook de cursus „Antieke cultuurge
schiedenis" door dr. H. J. Croon.
Tot de film- en dialezingen be
horen „Naar het land van de halve
maan", reisindrukken van Turkije"
door Jan P. Strijbos, „Natuurpar
ken en woenstijnen tussen Rocky
Mountains en Pacific" door dr. W.
P. J. Lïgnac, „Mexico en Guatema
la" door Niels W. Halbertsma, „Egyp
te en het Nabije Oosten" door Ma
rie Louise Creyghton, „Belevenissen
in Azië door Susanne Paul en een
filmlezing gewijd aan Italië, hettoe-
ristenland bij uitnemendheid.
Het is maar een klein groepje dat die maandag op het kerk
hof van Montparnasse om de kuil staat. Een paar vrienden wij
den even simpele als welgemeende woorden aan de overledene.
„Een groot, mens, die ook een goed mens was''.
Later op de dag schrijft één van hen in zijn dagboek. Het is
Paul Verlaine. die zijn herinneringen aan de begrafenis van
Charles Baudelaire vastlegt, twee dagen eerder overleden, op
31 augustus 1867, 's morgens om elf uur.
Baudelaine wordt 9 maart 1821 in Parijs geboren. Zijn ouders
geven hem de namen Pierre Charles. Als hij zes jaar oud is,
overlijdt zijn vader en wanneer zijn moeder twee jaar later
hertrouwt met kolonel Aupick, leidt dat voor de achtjarige tot
hevige spanningen en openbaart zich een moedercomplex, dat
hij zijn leven lang niet meer kwijt zal raken.
Conflicten
Films
Veel interesse trekken steeds ook
de filmseries in het Cameratheater
aan de Hoogewoerd, waarop films
van artistieke waarde worden ver
toond, welke gewoonlijk niet in de
gewone biscopen te zien zijn.
De voorstellingen vinden plaats op
de woensdagavond. De eerste serie
omvat de volgende films „Tom Jo
nes" regie Tony Richardson met Al
bert Finny en Susannah York (18
oktober), ,,L' Eclisse", regie Michel
angelo Antonioni met Monica Vitti
en Alain Delon (15 novermber) en
,Zazie dans le Metro", regie Louis
Malle, met Cathérine Demongeot en
Philippe Noiret (20 decembter).
Daarnaast zijn er nog de films
welke vertoond worden door de
„Filmclub 16". Dit zijn uitsluitend
16 mm. films, dikwijls ingeleid door
sprekers, meestal cineasten.
Het voorlopige programma ver
meldt de navolgende films: „Whlte-
house Festival", „De passagiere" van
Andrej Munk. „Het tweede gezicht"
(Cavalcanti), Retrospectief van ou
de Nederlandse films, Slavische te
kenfilms en „It's Comedy Time" met
Stan Laurel en Oliver Hardy óf een
Buster Keatonprogramma.
Oegstgeest
Tenslotte nog iets over de afdelin
gen Oegstgeest en Leiderdorp, die een
geheel zelfstandige weg gaan.
Oegstgeest biedt volgens het voor
lopige programma een avondcursus
in „Eenvoudig Engels" door mevr.
drs. M. F. Floor- Boetsema. De film-
Hooglopende conflicten met zijn
stiefvader bepalen zijn jeugd, waar
van hy later schrijft: „Ma jeunesse
ne fut qu'un tenebreux orgs, traver
se age et la par des brillants soleis".
Zijn vorderingen op school, in Lyon
en later op het Paryse Lycee Louis
le Grand, zijn slechts matig. Na zyn
studie wijdt hij zich aan de letter
kunde, maar vindt daarnaast de tijd
om zich in het burgerlijk Parijs van
die tijd een naam te verwerven die
zijn inmiddels tot generaal bevorder
de stiefvader allerminst welgevallig
is.
Voor straf wordt hij naar India ge
zonden. maar hy blijft achter op het
eiland Mauritius en is kort voor hij
meerderjarig wordt terug in Parijs,
de stad die hy haat en liefheeft, ver
vloekt en verheerlijkt in met gif ge
schreven verzen, even morbide als
helder van stijl en vorm.
Hasjisj, vrouwen
en alcohol
Rusteloos zwerft hij door de stad
waar hij 40 van zijn 46 jaar door
brengt. Soms woont hij een poosje in
het statige huis van zijn stiefvader
aan de Place Vendome of in het
luxeuze hotel Pimodan op het lie
Saint-Louis. Dan weer in grauwe
huurkamertjes, waar hij dagenlang
in bed blijft omdat hy geen schone
kleren, geen hout om de kachel te
stoken meer heeft.
Langer dan een jaar woont hij
vrijwel nergens: meer dan 30 adres
sen in Parijs zijn verbonden met de
dichter wiens dagen en nachten wor
den bepaald door hasjisj, vrouwen en
alcohol en die desondanks een in
drukwekkend oeuvre byeenschrijft.
waarvan vooral „Les fleurs du mal"
zijn faam tot ver buiten de grenzen
van zijn land en zijn tyd brengt.
Inspirerende
schoonheid
De Creoolse actrice Jeanne Duval
neemt lang een belangryke plaats in.
Haar verzengende schoonheid inspi
reert hem tot de regels
„Bizarre deite, brune comme
les nuits.
au parfum melange de musc
et de havane
oeuvre de quelgue obi, le
faust de la savane,
sorcière au flanc d'ébène,
enfant des noirs minuiis".
Hoezeer hy ook uit zyn werk te
voorschijn komt als zwaarmoedig en
in zichzelf gekeerd, hy is een fel re
publikein en als in februari 1848 de
strijd tussen revolutionairen en reac
tionairen op straat wordt uitgevoch
ten. staat hy met het geweer in de
aanslag op de barricaden.
Zyn vriendschap met madame Sa-
batier. die hy in 1851 leert kennen,
leidt tot een grote werklust. Zyn ado
ratie voor haar geeft hy vorm in
zinnen als:
„Ta robece sera mon désit,
frémissant,
onduleux, mon désir qui
monte et qui descend,
aux piontes se balance, aux
vallons se repose,
et revet d'un baiser taut ton corps
blanc et rose".
Tussen goed
ERICH KASTNER
BRENGT BEZOEK
AAN DEN HAAG
De vermaarde Duitse schrijver
Erich Kastner brengt vrijdag 1 en
zaterdag 2 september, op uitnodiging
van het Genootschap Nederland
Duitsland een bezoek aan Den Haag.
Hij zal dan in de Stichting Haags
Expositiecentrum aan het Noord
einde de opening bywonen van een j GLnsburg, Joeri Galanskow en Wla-
.Erich Kastner-tentoonstelling", die dimir Boekowsky.
van 2 tot 17 september wordt ge
houden. Voorts zal Erich Kastner
zaterdag 2 september in de aula van j-*
het le Vrijzinnig Christeiyk Ly- t fh 1 fTCi I
ceum, Van Stolkweg 35, uit eigen
werk lezen.
wil toeristen
uit Nederland
Portugal heeft besloten zich voor
het trekken van toeristen ook op Ne
derland te gaan riheten. Op 1 okto
ber wordt op het adres Amstel 24 in
Amsterdam een officieel Portugees
Verkeersbureau geopend en voorts is
by de Nederlandse luchtvaartinstan
ties voor de Portugese luchtvaartmy.
T.A.P. vergunning aangevraagd en
verkregen om per 1 april op Amster-
dan te gaan vliegen. De T.A.P. gaat
dan driemaal per week met Cara-
velle of Boeing 727 machines een re
tourvlucht uitvoeren tussen Amster
dam en Lissabon, waarvan één non
stop en de beide andere met een tus
senlanding in Brussel.
„De belangstelling voor Portugal
neemt in deze tyd van welvaart
hand over hand toe", aldus de heer
D. W. van El, regionaal vertegen-
woordiger van de T.A.P. in Neder-
J land. „In 1963 telde Portugal in to
taal nog geen 14.000 Nederlandse toe
risten. Dit jaar zullen naar ruwe
schatting 40.000 tot 50.000 Nederlan
ders Portugal bezoeken.
Portugal wordt weliswaar nu nog
niet door toeristen overstroomd, maar
de tyd is niet ver meer dat, vooral
de zuideiyke provincie Algarve zal
worden ontdekt", aldus de heer van
El
Zelfportret van Charles Baudelaire pentekening i
en kwaad
die hem is ingegeven door de eeu
wige strijd tussen goed en kwaad,
hartstochtelyke lyriek van een beel
dend vermogen dat 100 jaar later nog
niets aan kracht heeft ingeboet.
Maar de meeste van zyn tydgenoten
zyn nog lang niet toe aan zijn vlam
mende taal. Hy verliest een proces
waarin hem zedeloosheid in geschrift
ten laste wordt gelegd. Pas vele tien
tallen jaren later komt een Franse
rechtbank terug op deze uitspraak, j
Dan pas wordt officieel erkend dat
deze gedichtenbundel tot het belang-
rykste dat ooit in de Franse taal
werd geschreven moet worden gere
kend.
Baudelaire maakt deze rehabili
tatie niet meer mee. Twee jaar voor
zijn dood treden de eerste verlam
mingsverschijnselen op. Vandaag is
het 100 jaar geleden dat hy stierf,
maar in die eeuw is het kleine
begrafenis kwam, uitgegroeid tot een
over de hele wereld verspreid leger
voor wie Baudelaire de eerste was
die het moderne levensgevoel ving in
zyn gepassioneerde poëzi.
Hoofd
haringcontrole
Tijdens een bijeenkomst in het
departement van Landbouw en Vis
serij ter gelegenheid van het ver
trek van de heer J. Hebers, sedert
1951 hoofd van de dienst der Ne
derlandse haringcontrole, die 1 sep
tember met pensioen gaat, heeft de
directeur van de visseryen, de heer
ir. T. J. Tienstra, hem dank ge-
bracht voor zijn 40-jarige werk-
i zaamheden ten dienste van de ha-
j ringcontrole. Hij maakte tevens
melding van de uitzonderlijke lange
I ambtelijke loopbaan van de heer
Hebers. die op 14-jarige leeftyd in
's Rijksdienst kwam en onlangs zijn
gcuden jubileum vierde.
De minister van Landbouw en Vis
serij, de ir. P. J. Lardinois had te
voren de scheidende functionaris
ontvangen en hem mededeling ge
daan van diens benoeming tot rid
der in de orde van Oranje Nassau.
Zes jaar later komt „Les fleurs du
mal" uit, een verzameling verzen groepje bewonderaars dat naar zyn
Goetheprijs voor
de Madariaga
O
De Hanzeatische Goethe-prys is dins
dag toegekend aan Salvador de Ma
dariaga, Spaans schrijver en diplo
maat.
De prijs, groot 25.000 mark, zal aan
de schryver worden overhandigd ty-
dens een plechtigheid in de universi
teit van Hamburg op 29 september.
De Goetheprijs wordt elke twee jaar
uitgereikt.
Madariaga, die 81 is. woont in Ox
ford.
Moeder en kind
verdronken
In de Groningse gemeente Noord-
dyk is gistermiddag een 23-jarige
moeder met haar ongeveer tien
maanden oude dochtertje door ver
drinking om het leven gekomen. De
moeder, mevrouw L. Prins-Hammen-
ga uit Noordbroek, reed met haar
auto door de afsluitbomen van de
brug over de Eems het water in. De
vader van mevrouw Prins, die by
haar in de auto zat werd vry ernstig
gewond uit het water gehaald.
