Partijstelsel
drastisch op
dit najaar
de helling?
Nederlandse industrie
niet slechter dan in
het overige Europa
Luguber werk van
oorlogsmisdadiger
In 1986 ruimteschip
naar Halley-komeet?
Rumoer
m KVP
ke
Belgische interesse
voor radiotelescoop
tot nulpunt gedaald
Wel meer
innovatie
gewenst
,Kangoeroeschepeii' in
1970 in de vaart?
Landing voorgesteld
itfSDAG 16 AUGUSTUS 1967
LEIDSCH DAGBLAD
ivindencl seizoen voor de deur
i (Van onze parlementaire-redactie)
Bet ziet er naar uit, dat het Nederlandse partijstelsel dit na-
J drastisch op de helling komt. De enorme beweging, die
"Is in de vaderlandse politiek te constateren valt, gaat in de
esc^ende herfst een uitweg zoeken op politieke bijeenkomsten
vijf grote partijen, die in hun starheid zijn vastgelopen, probe-
uimans nog tijdig de bakens te verzetten. Maar nieuwe politieke
orgfegringen roeren zich en zullen het partijpolitieke beeld bij de
le. Inde verkiezingen stellig niet ongewijzigd laten.
dering van de partijraad in decem
ber. De C.H.U. komt ook in decem
ber bijeen om het rapport van de
commissie- Scholten te bespreken,
waarin voor een gezamenlijk optre
den van de confessionele partijen
wordt gepleit. In het rapport is de
unie wat meer het gezicht van een
echte partij aangemeten.
Aan een nieuw gezicht werkt ook
de V.V.D. Een commissie onder lei
ding van mr. W. J. Geertsema, be
studeert daartoe de relatie kiezer-
gekozene. De commissie heeft apar
te werkgroepen in het leven geroe
pen voor de bestudering van het
kiesstelsel, de communicatie en de
staatsburgerlijke vorming. In het
najaar wordt het eerste interimrap
port verwacht. De Party van de Ar
beid, veelvuldig geplaagd door de ac
tiviteiten van Tien over Rood en
Nieuw-Links, wordt in november op
een in Amsterdam te beleggen par
tij congres ook de vraag gesteld wel
ke kant men op moet: linkser of
minder links, rood of rose.
Overigens bruist het ook in de
P. v. d. A. van hervormingsgedach
ten. Mannen als Vondeling, Thomas
sen en Kloos koersen duidelijk aan
op een nieuwe progressieve volkspar
tij, die links van het centrum zou
moeten opereren. Hoewel zij van
Tien over Rood niets willen weten,
K.V.P., is het toneel van
beroering. Terwijl het
istuur officiële afgevaardig-
ind naar de zogenaamde groep
jhttien, waarin vertegenwoor-
van de drie confessionele par-
praten over een nieuwe chris-
imocratische partyformatie,
|een groep radicaal - vooruitstre-
heden zich plotseling heftig. Zy
in de partij met een handte-
•nactie op de linkervleugel te
om vandaar uit samen met
jradicale geestverwanten uit
li en C.H.U. tot een christeiyk-
le volksparty te komen. Die
zou dan met P v.d.A en D.'66
iilitie kunnen aangaan op ba-
een gemeenschappeiyk pro-
a en een gezamenlyke lyst
kandidaat-ministers compleet
emier.
j[roep radicale KVP-ers door
met zyn actie het gesprek dat
A.R. en C.H. in de groep van
best|en voeren en dat verdriet het
pestuur van de K.V.P. zozeer,
de actie „onreglementair'
genoemd. Het is dan ook een
paleisrevolutie. In de groep
chttien wordt de K.V.P. ver-
ïoordigd door de heren Aal-
Horbach, Albering, Steen-
Gielen, Cals, Jurgens
i. Het merkwaardige doet zich
lijor dat de heren Cals, Jur-
en Aarden ook de radicale
ïogaers steunen, hoewel de
Èjk iets anders wil. Houden zij
wee kanten een vinger in de
Ir hangt hen nu een schorsing
van de groep van achttien bo
hoofd.
de achttien nu precies willen,
niet duideiyk. Waarschyniyk
het uit op een christelyke een
ar tij. De groep waarin voor de
onder anderen de heren
liesheuvel, Verdam, Aantje en
lessen zitting hebben en voor
U I.U. de heren Tilanus, Scholten,
fiftrik en De Geer van Oude
leeft de koers al uitgezet in 'n
ksnota, die op 21 juni werd
ard. Uitgangspunt van het ge-
is de gedachte dat de roeping,
n christen ook in de politiek
uit te dragen, een gescheiden
en niet meer gedoogt. Werk-
zijn nu bezig een gezamen-
indpunt te formuleren over de
politiek, de inkomensverdeling
overheidsgezag. Op 15 septem-
an de achttien opnieuw om de
itten.
voelen zy zich toch nog sterk gebon
den aan het socialisme. Maar een
vooruitstrevende volksparty, zoals
byvoorbeeld het voegere P .v .d. A-
kamerlid De Kadt bepleit, kan het
zonder doorbraak van socialisten niet
stellen, is de mening van velen.
Ouderwets
Wat dat betreft is het Demo
cratisch Centrum Nederland, een
studiegroep onder leiding van het
Rotterdamse K.V.P.-raadslid dr. S.
W. Couwenberg. duidelyker. Het
Centrum, dat dit najaar ook op het
aambeeld van de partyvorming gaat
hameren, komt in september met een
studie op de markt., waarin met de
christeiyke, liberale en socialistische
partyvorming wordt afgerekend. Dat
zyn volgens het Centrum verouder
de etiketten die het niet meer doen.
Het wil daarom een radicale door
braak van de bestaande partystruc-
tuur, waarvoor het de volgende
maand met suggesties zal komen.
Het D.C.N. telt onder zyn aanhan
gers leden uit alle grote partijen.
Ook D'66 congresseert dit najaar.
Dan wordt van mr. Van Mierlo ver
wacht, dat hy verantwoording aflegt
voor zyn veelvuldige samenwerking
met de P.v.d.A. en zal de gloed
nieuwe partij onder ogen moeten
zien waar zij staat.
De P.v.d.A. wil best samen
werken en de radicalen uit de K.V.P.
ook. Van Mierlo kykt nog liever even
de kat uit de boom en wil nog lang
niet ontploffen Het is trouwpns zeer
de vraag of D'66 nu zij eenmaal de
smaak van de politiek te pakken
heeft, ooit weer uit het politieke
beeld zal verdwijnen. Wat er ook
met de andere partijen mag gebeu
ren, niemand gelooft dat meer.
Vluchtelingen
willen terug
Meer dan 100.000 Arabische oor
logsvluchtelingen hebben by Israël
vergunningen aangevraagd om naar
hurt huizen in West-Jordanië terug te
mogen keren, zo deelt het internatio
nale Rode Kruis mee.
De autoriteiten in Amman achten
het onwaarschynlijk, dat alle vluch
telingen voor de door Israël bepaalde
vervaldatum van 31 augustus over de
Jordaan kunnen worden gebracht.
Maar Israël is niet voornemens de
termyn te verlengen.
tmeri
ricamgroep
:n.
christenen vindt men
vooljllleen in de K.V.P., maar ook
A.R.P. en de C.H.U.. In de
zyn het de „spytstemmers'
tyd, dat A.R.-voorman mr.
«vel trachtte een kabinet met
'.D. te vormen. Zy zyn al eens
öoor de A .R- fractieleider toe-
ken, zoals ook C.H-fractielei-
ellema nog onlangs zyn radi-
ingeren heeft gemaand. Wat
treft ls er by de K.V.P. niets
i onder de zon. De radicale
en uit de drie partyen heb-
kaar gevonden in de z.g. Ame-
'feroep, genoemd naar de plaats
men byeen pleegt te komen,
et Amsterdamse hotel Ameri
de Americaingroep zitten, om
•kele naam te noemen, figuren
Nymeegse hoogleraar prof.
'M. Alting van Geusau
Mr. E. C, M. Jurgens
"3 de voorzitter van de Am-
mse partijkring, de Rotter-
hoogleraar prof. dr. W. Al-
A.R.), lid van de Eerste Ka-
het Amsterdamse statenlid
Jtoa (AJt.), de Amsterdamse
DSliian E. H. van Eeghen (C.H.),
W mr. H. A. Stryd-Groene-
(C.H.), raadslid in Harderwijk
perschef van de N.C.R.V. B.
igh (C.H.). zy streven naar
christeiyk-radicale samen wer-
duidelyke keuze van
^Partner voor de verkiezingen,
ogaers. die zich met sv»"
|t voelt heeft op een van
Üeenkomsten al eens het woord
- De groep wil in november
congres in Sd—met
ai hristelijk-radioaal programma
Qj e dag komen.
komende najaar zal toch al
Iterst opwindend seizoen wor-
[ant byna alles wat zich met
houdt gaat dan over de
Arming confereren. De K.V.P.
een heel schema ontworpen
Ie meningsvorming binnen de
die via plaatselyke en regio-
tof erenties tot besluiten moet
over de koers, die de K.V.P.
tslaan: rechtdoor of linksaf!
ebeurt op een speciale verga-
Werk vordert goed
in Westerbork
De bouw van de synthese-radiote
lescoop by Westerbork begint goed te
vorderen. De grote montagehal waar
in de opbouw van de twaalf grote pa
rabolische spiegels zal plaatsvinden
een werk dat ondanks de grote af
metingen (25 meter doorsnee) met
millimeterprecisie moet geschieden
is gereedgekomen en aan de fun
damenten voor de spiegels wordt
hard gewerkt. Helaas lykt de samen
werking met België die sedert 1960
bestond, maar al enige jaren door de
Belgische regering niet of nauwe-
ïyks meer ondersteund werd, thans
geheel te zijn vastgelopen. Dit staat
te lezen in het jaarboek 1966 van de
Nederlandse Organisatie van Zuiver
Wetenschappelyk Onderzoek.
Naar het jaarboek verder mede
deelt, bedroeg de ryksbijdrage aan
deze organisatie verleden jaar f
7.351.000 voor wat de buitengewone
dienst betreft. Wat de gewone dienst
aangaat was deze bydrage f.
28.107.000 welk bedrag vermoedelyk
nog tot f. 31.578.000 verhoogd zal wor
den om de extra kosten van door de
overheid vastgestelde salarismaatre
gelen te kunnen opvangen.
In haar algemeenheid is onze in
dustrie beter dan die in sommige
landen van Europa en niet slechter
dan die in de rest van Europa. Om
op nationaal niveau de situatie te ver
beteren moet de suggestie worden
overwogen van directe stimulering
door de overheid met behulp van
researchoptlrachten en ontwikke
lingskredieten. Wat dat betreft zijn
landen als Amerika en Frankrijk veei
verder gegaan. Wat de bedrijven zelf
betreft, gaat het vooral óm de men
taliteit van de ondernemer, die in
research en innovatie tnoet geloven
en er attent op moet zyn waar mo
gelijk ook elders verworven kennis in
zijn bedrijf te introduceren. De voor
zitter van de Raad van Advies voor
het Wetenschapsbeleid, prof. 'V. C.
J. F. Bötcher uit Leiden komt tot
deze conclusie in het orgaan van het
Verbond van Nederlandse Werkge
vers „De Nederlandse IndustrieDe
raad van advies werd vorig jaar sep
tember ingesteld.
Voor het bedryfsleven is er tnans
een centraal punt, waar men-tracht
een overzicht te krygen van alles wat
er aan speur- en ontwikkelingswerk I in innovatie: de leiding kent Je we
bij overheid en bedryfsleven in Ne
derland gebeurt. Daardoor kan ae
Raad van Advies voor het W3ten-
schapsbeleid er achter komen, wat
de behoeften zyn, ook by ,het be
drijfsleven. Prof. Bötcher gelooft in
een goed samenspel, doordat in de
raad leden zitten, die, in hef be
dryfsleven werken of er op andere
wyze contact mee hebben.
Prof. Bötcher vindt de term tech
nologische achterstand een slordige
formulering, die tot misverstanden
aanleiding geeft. Hij spreekt liever
van innovatie-achterstand. Op Ame
rika heeft het Nederlandse bedryts-
leven zo'n achterstand, als met inno
vatie wordt bedoeld: kennis, die door
de vorderingen van wetenschap en
techniek beschikbaar komt, aanwen
den ter versterking van de concur
rentiepositie van het bedryf.
Als voorbeelden van innovatie
noemt prof. Bötoher: het invoeren
van betere machines, het verbet' eu
van werkwijzen en produkten. hot
ontwikkelen van nieuwe produk
ten en het verbeteren van organisa
tie en efficiency.
Er kunnen allerlei redenen zijn,
waardoor een bedrijf te kort schiet
gen tot innovatie niet, innovatie
om financieel-economische redenen
niet worden ingevoerd, de aanwezig
heid van te grote risico's of een te
kleine markt en te weinig visie of
drang tot innovatie by de leiding van
een bedryf.
Nederland heeft het nadeel van
een relatief gecompliceerde markt in
Europa door de vele nationaliteiten.
Dat nadeel heeft Amerika niet. Daar-
by kan men niet biyven staan,
meent de voorzitter van de raad. lïy
is ervan overtuigd dat de ongeveer
acht a tien zeer grote ondernemin
gen en een flink aantal grote, mid
delgrote en zelfs kleinere onderne
mingen in verschillende sectoren van
het bedryfsleven in ons land wat
innovatie betreft zich kunnen me
ten op wereldniveau. Maar er zyn
zwakke broeders.
Nederland staat er in vergeiyking
met de andere Europese landen niet
slecht op, maar het kan beter, zeker
als er in elk opzicht wordt vergeie-
ken met de Verenigde Staten. Dit
laatste moeten we doen als we onze
economische positie willen handha
ven, meent prof. Bötoher.
Een vertegenwoordiger van
het internationale Rode Kruis
ziet men hier in gesprek met
Egyptische krijgsgevangenen in
een kamp ergens in door Israël
bezet gebied.
Brits initiatief
heropening van
Suez-kanaal
Engeland is van plan in de Veilig
heidsraad een initiatief te onderne
men om het sinds het begin van de
Israëlisch-Arabische oorlog gesloten
Suez-kanaal voor de internationale
scheepvaart geopend te krygen. Vol
gens bevoegde Britse bron zou de
Britse stap spoedig, en zeker vóór de
opening op 19 september van de
nieuwe zitting der Algemene Verga
dering, te verwachten zyn. Britse
experts geloven, dat het kanaal bin
nen drie maanden vry van versper
ringen gemaakt zou kunnen worden.
De Britse Minister van Buitenland
se Zaken, Brown, en zyn Noorse
ambtgenoot Lyng waren het er ty-
dens hun besprekingen, die dinsdag
in Oslo plaatsvonden, over eens, dat
het Suez-kanaal zo psoedig mogelyk
open moet. Engeland en Noorwegen
behoren tot de grootste gebruikers
van het kanaal.
Onbekenden hebben zich zondag
door het vernielen van de ruit van
de achterdeur toegang verschaft tot
de woning van de familie Barend-
se Hartelstein in Leiderdorp. De
buit bestond uit een draagbare ra
dio, terwaarde van f60,-.
Rijdende dodenh uizen
Dr. Alfred Widmaim, chemicus en
voormalig SS-majoor heeft gisteren
in zyn proces te Straatsburg zijn
experimenten in de oorlog beschre
ven met massamoorden door middel
van dynamiet. Widmann staat In
Stuttgart terecht wegens deelneming
aan talrijke massamoorden in de
tweede wereldoorlog. Ook wordt hem
ten laste gelegd het gas te hebben
ontwikkeld, waarmee in de gaska
mers van de concentratiekampen
miljoenen zijn vermoord.
Widmann liet een kuil graven,
waarin hij zijn slachtoffers (geestes
zieken) bracht. Hij plaatste dyna
miet in de kuil en blies deze op. Het
doden van geesteszieken achtte hij
wettelijk gesanctioneerd. De proef
met dynamiet noemde hij een on
derdeel van het lugubere nazi-speur
werk naar doeltreffende methoden
voor massale vernietiging van men
senlevens.
Widmann wordt °°k beschuldigd
van deelname aan de eerste moor
den met gas. Hij sloot zijn slachtof
fers op in gesloten vrachtauto's,
waarvan de uitlaat uitmondde in de
ruimte waar de mensen waren opge
sloten. Een verschrikkelijke verstik
kingsdood was het gevolg hiervan.
Volgens de tenlasteleeaing waren in
deze dodenwagens 97.000 personen
om het leven gebracht.
Widmann zei dat de politie-een-
heid waartoe hy behoorde onder be
vel van de SS stond. Hij had een
aantal opdrachten gekregen die niets
te maken hadden met normaal re
cherchewerk. De eenheid had bij
voorbeeld gewerkt aan de ontwikke
ling van cyaankali-granaten en ver
giftigde munitie om te gebnhken te-
een spionnen, saboteurs en verzet-
stryders.
Sjeik van Datliina
verjaagd
Enkele honderden aanhangers van
het Nationale Bevrydingsfront heb
ben de heerser van de kleine Zuid-
arabische staat Dathina gedwongen,
af te treden. Dit gëbeurde maandag,
aldus berichten, die gisteren in Aden
zyn ontvangen.
Volgens deze berichten is de ge
vangenis van Moedia, de hoofdstad
van Dathina, bestormd en zyn de ge
vangenen bevrijd.
De Sjeik, Abdoel Sjaje trad af, na
dat de NLF-aanhangers een betoging
in de stad op touw hayden gezet.
In eerdere berichten heette het, dat
de NLF, die gekant is tegen de tra
ditionele heersers van de Zuidarabi-
sche federatie, zich van de macht ln
vier andere staten, Lahej, Dhala,
Shaib en Maflahi, had meester ge
maakt.
De uit 17 staten bestaande Zuidara-
bische federatie zal op 9 januari van
Amerikaans initiatief
De plannen tot de bouw van „kan
goeroeschepen" vrachtschepen mot
lichters beginnen vastere vorm
aan te nemen. Het Amerikaanse
scheepvaart concern Lykes Bros. Inc.
in New Orleans heeft nieuwe byzon-
derheden gepubliceerd over dit
scheepstype, dat een ware revolutie
op het gebied van het zeetransport
kan betekenen.
Kangoeroeschepen voeren ln hun
ruim binnenschepen (lichters) mee,
die na aankomst in een haven on-
middeliyk naar hun bestemmingen
kunnen uitzwermen. (Zoals men weet
draagt een kangoeroe zijn jong in
de buidel, vandaar de naam van het
schip).
Lykes heeft Amerikaanse scheeps
werven uitgenodigd offertes te ma
ken voor drie van dergelyke schepen,
die naar men venvacht begin 1971)
Engeland onafhankelykheid krygen. in de vaart komen.
Het ziet er naar uit dat de kan-
goeroêschepen ook een vrij grote
militaire betekenis kunnen krijgen.
De kosten van één kangoeroeschip
(inclusief 38 lichters) zullen naar
schatting 90 miljoen dollar bedragen.
De lengte van de schepen wordt 875
voet, de afmetingen van de lichter
zullen 07,5 bij 35 voet bedragen.
Men neemt thans aan dat de kan
goeroeschepen binnen elf uur kunnen
laden en lossen. Een voordeel boven
de conventionele schepen is dat het
kango.eroeschip niet in de havens
behoeft aan te leggen Men kan op
stroom de lichters overboord zetten
met behulp van eigen apparatuur.
Deze werkwyze voorkomt overmatige
drukte in de havens, wachttyden
enz.
In totaal zullen '266 lichters nodig
zijn voor een snel functioneren van
de drie kangoeroeschepen.
„Ook nu nog beschouw ik derge
lijke taken als noodzakeiyk voor een
ooi-log", zo verklaarde Widmann.
Widmann zei dat Nebe, zyn chef,
hem op een dag een zak bracht met
gouden vullingen van kiezen. Hij gaf
Widmann opdracht deze om te smel
ten. Op de vraag van de president
of hij zich niet had afgevraagd waar
de vullingen vandaan kwamen, ant
woordde Widimann: „Nee".
Klachten by zijn superieuren, zei
hy, brachten alleen maar het com
mentaar: „Na de oorlog zal alles be
ter zyn".
Een Amerikaanse raketgeleerde, dr. Herman Michielsen,
heeft het spectaculaire denkbeeld geopperd van een rendez
vous van een ruimteschip met de Halleykomeet, die om de
circa 76 jaar door ons zonnestelsel suist. Ook wil hij de mogelijk
heid van een landing op de komeet bestudeerd zien. Zijn voorstel
zal aan de orde komen op een door het Amerikaanse Instituut
voor Lucht- en Ruimtevaart belegde bijeenkomst in Huntsville,
Alabama.
De aarde bevindt zich ongeveer 150
miljoen km van de zon in een byna
cirkelvormige baan. De komeet ver-
wydert zich na de zon het dichtst
te zijn genaderd weer naar verdere
streken in het zonnestelsel, waarby
in 38 jaar de bannen van de Aarde,
Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en
Neptunus worden gepasseerd. Nep-
tunus, op één na de buitenste pla-
De bewuste komeet, genoemd naar
de Engelse astronoom Edmund Hal-
ley, die haar in 1682 ontdekte, is
voor de vierde en tot dusver laats
te keer waargenomen in 1910 en moet
omstreeks 1986 in de buurt van de
zon terugkeren. Zy eschryft een
langgerekte elliptische baan om de
zon en komt daarby tot op slechts
78 miljoen km afstand van de zon.
neet van het zonnestelsel, bevinst
zich gemiddeld 4498 miljoen km van
de zon. Wanneer de komeet 5295
miljoen km van de zon verwyderd
is, begint haar 38 jaar durende te
rugkeer naar de omgeving van de
zon weer. Slechts de baan van de
planeet Pluto op 5865 miljoen km
van de zon wordt niet door de pla
neet gepasseerd.
Astronomen zyn het niet geheel
eens over de aard van kometen.
Sommigen menen, dat het hemel
lichamen zyn die enige gelykenis
kunnen tonen met de aarde in een
veel vroeger ontwikkelingsstadium.
Men is het bovendien niet eens over
de grootte, de massa en de aard
van de staart van de kometen. In
ieder geval verwacht men wel, dat
een nauwkeuriger kennis omtrent ko
meten belangryke gegevens kan ver
schaffen over de oorsprong en evo
lutie van de aarde en andere plane
ten.
