Nederlands ho
Getuigen vergissen
zich dikwijls...
)o Drachenfels: elk jaar
Ir ie miljoen toeristen
LIGT IN DUITSLAND
FOTO-CARTOON
Oud-rechercheur Jan
wel domme, mensen"
de Roos
(67):
„Er zijn niet zoveel slechte
Ik was net een terriër wanneer ik een zaak had. Ik hield vast tot het
einde. Voor de gezochte vaak bittere einde. Dat zit misschien in ons ge
slacht. Mijn broers hebben hetzelfde. In de jaren dertig was geen koe
eigendom meer van ze. Al hun vee was van de Boerenleenbank. Nu zijn
het grote Friese vee-exporteurs. Hebben ze prachtige boerderijen. Maar ze
hebben er voor gewerkt. Dag-en-nacht. Net zo koppig vast houden, als
bij een zaak.
Elf jaar oud kwam ik van school in Tjerkgaast, een dorp bij Slotermeer. Het was
meteen aanpakken op vaders boerderij. Wij waren met ons drieën op de boerderij.
Dat is twee te veel en daarom besloot ik weg te gaan. Ik schreef naar de politie in
Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Amsterdam en Groningen, want de politie trok mij
al heel jong. Na een paar jaar kreeg ik een brief uit Amsterdam. Veertig jongens
hadden ze tegelijk opgeroepen. Jongens met MULO- en HBS-diploma's in hun zak. Ik
had het getuigschrift van de dorpsschool bij mij. Twee man hadden ze nodig. Ze na
men mij en een jongen uit Emmcrcompascuum.
Elf oktober 1924 trad ik in dienst bij de Amsterdamse politie. Ik heb er nooit
spijt van gehad. De eerste tien jaar waren eigenlijk een verschrikking. Een baas
die mij niet mocht en alleen maar keek hoeveel verbalen je mee naar het bureau
bracht. Hij verweet mij iedere dag dat ik geen bekeuringen maakte. Het^ verveelde
mij ten slotte zo dat ik niet één verbaal meer maakte. Kijk dan komt mijn koppige
Friese karakter in opstand. Na
tien jaar vertrok die baas geluk- ,.j
kig en werd mijnheer Van Zee- fan was de mooi den
len onze nieuwe baas. Hij was
nog maar kort of hij zei: „Jan
de Roos jij gaat naar de recher
che. Daarvoor lijk je mij ge
knipt". Misschien kwam
weg geweest, of je had hem niets
meer kunnen bewijzen.
Hij was al erg onhandelbaar
toen ik hem verhoorde. ,,Ik ben
onschuldig", zei hij, „toen ik weg
Wielick
doordat ik de beste cijfers had êing biJ Bennie kwam er net een
n? een cursus Nederlands. Ik ander naar boven Die moet het
werd overgeplaatst en tot mijn gedaan hebben De kamer was
pensioen in 1959 ben ik bij de re- een bloedbad zoals ik zelden ge-
cherche gebleven.
DAAROM mijn kiompen aan? gewassen en
Het is bij de recherche hard sch°ne kledin8 aangetrokken
en ongeregeld werken, maar wan- UC1C Iuatlllu
neer je succes hebt en weet vast ^PB!" kostganger had'voor dit doel een
zien heb, maar op de verdachte
was geen spettertje te vinden.
Hij hld zich, dat voelde ik met B»nger In huis gehad. Een oud-
gepensioneerd baasje. Dat man
netje was slecht ter been, en
f daarom haalde zijn kostbaas ie-
-u utiz do qoo 'jooq aau aee&\i uap nancinor,
lew. dere maand zijn pensioen.
te houden, geeft het je ook veel
voldoening. Moorden zijn
altijd den- Opeens schoot mij iets te
zeer moeiiijké zaken. In de eer- b.nnen. Til je voeten eens op zei
ste plaats durft bijna niemand S
die een moord gezien heeft de
consequenties te nemen te getui
gen tegen een moordenaar. Daar
om zijn er nog zoveel onopgeloste
moorden. Hoewel dit in Nederland
heel weinig is, vergeleken bij
Duitsland of Engeland.
zaten kleine klontertjes bloed
Hij had, als zoveel mensen, zijn
voeten niet gewassen,
was rond.
NIET ALLEEN
Natuurlijk doe je als recher
cheur niet alleen moord en gro
te inbraakzaken. Gelukkig maar
Je krijgt ook allerlei soorten men
sen. Geloof mij, veel slechte men
sen zijn er niet. Maar en nu
spreek ik uit een 32-jarige vaker
varing want na mijn pensione-
van i_o uai r'ng ben ik ook nog vijf jaar hotel-
beeld niet kunnen doen bij de ™?lt°rclieur b'' Krasnapolsky en de hem £jj zij^ verjaardag een
moord op „Finse Hennie", dan bl' Htlton geweest er zijn zo d00s sjgareni een drankje en wat
was er nog een onopgeloste moord verschrikkelijk veel dommie men- bloemen brengen. Toen was het
DIRECT
Je grootste winst bij het oplos
sen van een moord is, wanneer
je direct alles en iedereen kan in
zetten. Zoveel mogelijk man
kracht op de zaak kan gooien.
Had Bram van Es dat bij voor-
pak machtigingen getekend,
het laatste oorlogsjaar stierf de
maar omdat een
brood toen veertig gulden kostte
en de oudjes zijn geld dus best
De"' zaak konden gebruiken, bleven ze het
pensioen maar halen. Ze hadden
toch machtigingen genoeg. Na de
oorlog stoppen we ermee hadden
ze elkaar al tientallen keren ge
zegd. Maar na de bevrijding gin
gen zij er rustig mee door. Toen
de machtigingen op waren ver
valsten ze tenslotte zelf maar be
verig de handtekening van hun
allang overleden kostganger. Tot
1950, toen liepen ze stuk. Het
kantoor dat het pensioen betaal
de, had ontdekt dat die gepensio
neerde honderd jaar werd en wil-
spel uit. Ik heb die oudjes met
Neem nu die twee oudjes. De een particuliere auto van huis ge-
man was tegen de negentig, de haald. Ze heel voorzichtig ver
vrouw een paar jaartjes jonger, hoord en daarna weer naar huis
ten. Waren wij een uur later be- In de oorlog hadden ze een kost- gereden, waar ik ze naar bed
meer geweest. Wij werden alle
maal gemobiliseerd toen die mel
ding van de moord binnen kwam,
Het was een kwestie van minu-
was een geschenk van de Berlijn-
se Wagnervereniging. Ze werd ge
heel behangen met wandschilderin
gen van de toen 57-jarige mystieke
schilder Hermann Hendrich. Nog
steeds zijn er de twaalf afbeeldin
gen uit de „Ring" te zien. Het is
van binnen allemaal wat verweerd
en dweperig, maar de bezoeker
krijgt de schrik van zijn leven als
hij, naar buiten komend, door een
lage donkere gang wordt gevoerd
die uitmondt op de bodem van een
put. Hier staat een levensgrote ste
nen draak opgesteld, zijn kop weer
spiegelt in een doodstil vijvertje
de rug beschenen door een groenig
licht dat door het bladerdak naar
binnen valt.
DANSEZELS
Dansezels vormen een belangrijk
deel van het aanbod in de souve
nirtenten langs de „Mons Draco-
nis". Uit hun i jde steekt een sleu
tel. Als de ezel is opgedraaid springt
hij drukdoenerig heen en weer, om
dan uitgeput weer in zijn aanvanke
lijke apatie terug te vallen. Aan
trekkelijker is het om op de rug
van een van de vijftien echte ezels
van Gottfried Koll naar boven te
schommelen, hoewel volwassenen
dan beter een van zijn rijtuigen
kunnen bestijgen. (20 mark voor
vier personen). Iedere ezel kan
maximaal zeven keer per dag naar
boven klauteren, voor vier mark
per keer. Al in 1826 waren er ezels
op de Drachenfels en in 1837 kwa
men er voor het eerst vaste tarie
ven. Sinds 1890 is de ezelverhuur in
handen van een en dezelfde familie.
De helft van de ezelklanten komt
uit het buitenland, vooral uit Ne
derland en België.
Het meest comfortabel, maar het
gezapigst is de reis naar boven
met de elektrische bergbaan, die
men lopend overal zacht zoe
vend tegenkomt. Ze stamt uit 1883
en is sinds 1913 eigendom van de
familie Mülhens, de eigenaren van
de Keulse eau-de-colognefabriek 4711
aan wie ook het hotel Petersberg
op de berg van dezelfde naam
toebehoort. In 1953 werd de stoom-
tractie vervangen door elektriciteit
na een rampzalig ongeluk, waarover
het pas uitgekomen jubileumboek
je van de bergbaan bescheiden het
stilzwijgen bewaart. De oude loco
motief, een sombere spin op onge
lijke poten, staat nu als monument
voor het gemoderniseerde stationne
tje.
De Rijnromantiek begon in het
begin van de vorige eeuw met de
reis van de twee romantische schrij
vers Achim von Arhim en Clemens
von Brentano langs de ruines en
dorpjes. In 1839 werd de Dra
chenfels tot het eerste Duitse „na
tuurmonument" verklaard. De Prui
sische regering verbood in 1829 het
steengraverswerk in de zeven ber
gen, dat toen al hetzelfde lot dreig
de te ondergaan als de Pietersberg
nu. In de middeleeuwen had het
harde sombere trachiet van de Dra
chenfels gediend bij de bouw van
de Keulse dom. In de periode van
de barok leverde het fijnere ande-
siet van de Wolkenberg het mate
riaal voor het slot van Briihl, het
Poppelsdorferslot en het raadhuis
van Bonn. Onder de nijvere steen-
gravershanden rolden burchten en
sloten naar beneden. Zo stortte in
1788 een burchtkapel en een ge
deelte van de woonruimten van de
burcht op de Drachenfels in de
diepte.
Bezoekers van de Drachenfels
kunnen na het bezichtigen van de
souvenirkramen, de frites-tenten, de
dansezels, de Wagnerschilderijen,
en giftige slangen, het slagroompa
radijs op de top en het uitzicht
op Rijn en Eifel beter de Drachen
fels de rug toekeren en een wan
deling naar de ölberg (460 meter)
en de Löwenberg (458 meter) ma
ken. Vooral in het vroege voorjaar
en het late najaar is de natuur hier
een natuurmonument waardig. Des
ondanks denke men nog aan de
rookkolommen van de Germaanse
offervuren, die hier vroeger opste
gen, aan de gangen die onderaards
naar onbekende bestemmingen kron
kelen, aan de vestingmuren rond de
Petersberg, aan het verdwenen slot
op de Wolkenberg (324 m.).
Ongewild en gedwongen
denkt men overigens steeds aan
het moeras van platitudes,
waarin de oorspronkelijke ro
mantiek is doodgelopen. Want
bijna ieder seizoen beklimmen
schoolklassen onvermoeid de
zeven toppen en schallen daar
bij zo luid de traditionele lie
deren, dat de zo roerend ge
loofde krekels en nachtega
len er verder het zwijgen toe
doen.
DRIE miljoen toeristen per jaar bezoeken de Drachen- 1
fels, Duitslands meest beklommen berg. De helft van de
ze toeristen komt uit Nederland en daarom heet de Drachen
fels ook wel „Nederlands hoogste berg". Een miljoen bezoe
kers gaat met de bergbaan ieder seizoen naar boven (DM
2,50, retour), de rest te voet, per ezel of rijtuig. „Mons Dra-
conis" noemden de oude Romeinen de 321 meter hoge heuvel
aan de oever van de Rijn, die lang niet de mooiste en ook
niet de hoogste van de zeven bergen van het Zevengeberg
te is, een klein vulcanisch gebied dat niet zeven maar dertig
toppen en topjes telt. Wel is het uitzicht op Rijnland en Eifel
vanaf de Drachenfels het mooist.
/TONS DRACONIS kan de Drachenfels ook nu nog heten in de zomermaanden,
VJ. als uit de schetterende kermis van Königswinter zich de door de natuur
Toepenen afscheiden om, beladen met patates frites, zuurstokken, ijsco's, be-
:hermd door een strooien bazaarhoed en steunend op een heuse bergstok, de klim
beginnen.
0p de top wacht nieuw voedsel: uitgehongerd storten de klimmers zich op de appeltaar-
n met slagroom en de kannetjes koffie, die do°r de obers van het café-restaurant, Auf dem
achenfels" zeker met miljoenen worden ingeruild tegen harde marken. Na de rustpauze be-
mt de toerist nog even struikelend de resten van de uit de 12de eeuw stammende en uiterst
krs uitziende burcht-ruïne en foto-
rafeert zijn familie zo goed en zo t j
kaad als dat gaat tussln de frie- de weg naar de top omzomen- met een of meer Poten de
elende menigte door. Allereerst zijn er de ontelbare ca- afgrond zweven, is het uitzicht op
fés, die meer uitblinken door hun ro- d® overkant van de Rijn met de
[EGOTIES mantische ouderdom dan door een Eifel van een grootse pracht.
I vertrouwenwekkende constructie en
De terugtocht levert niet de pro- waar de Drachenfelswijn (o.m. het DIERENTUINEN
jsrr.en op van de aanvankelijke peperdure en matige, Drachenblut")
jm en er is dan ook meer tijd om meestal zuurder is dan de welva- Twee dierentuinen lokken onder-
I naieve negoties te bestuderen, rende gezichten, waarmee ze wor- weg nog met grote en onhandig be-
jiarmee kleine rijkgeworden ne- den opgediend. Maar vanaf bizar- schreven borden om de klandizie,
pgdoenden de langzaam stijgen- vervallen veranda's die niet zelden De kleinste is ook de nieuwste en
gedoemd om binnenkort te verdwij
nen, zoals de naburige concurrent
tevreden vaststelt. De eigenaar van
de kleine „Zoo" is niet lang gele
den door een van zijn gifslangen ge
beten. Hij overleed binnen een uur
aan de gevolgen. De buurman doet
het beter. Hij bezit naast de die
rentuin hoofdzakelijk kleine die
ren die in hokken rondlopen waar
in bekende Duitse sprookjes zijn af
gebeeld in na-vijven-knutseltrant
ook de wat vervallen geraakte zo
genaamde Nibelungenhalle, die in
1913 ter gelegenheid van de 100ste
geboortedag van Richard Wagner
door diens zoon Siegfried en zijn
vrouw Winnifred werd geopend.
TEMPEL
Deze Wagnertempel te midden
van het land der Wagnersagen
„Hoeveel dagen duurt die vakantie nog?"
Oud-rechercheur Jan de Roos
„zoveel mogelijk mankracht".
heb gebracht. Nee ze zijn niet
gestraft, ze hebben gratie gekre
gen.
VERGISSING
Hoe getuigen zich kunnen ver
gissen, heb je pas geleden nog
met die afschuwelijke moord op
dat meisje van Fortuin kunnen
vaststellen, toen alle getuigen
zich in het tijdstip waarop zij
haar hadden gezien vergisten.
Zo'n zelfde geval maakte ik mee
toen een ambtenaar van de be
lasting een sigarettenhandelaar in
de Nieuwe Armsteeg doodschoot.
De ambtenaar had een waar
schuwingsschot in de lucht gelost
en zei daarna door de handelaar
te zijn aangevallen, waarop hij
zich verdedigd had en op zijn
aanvaller had geschoten. Niet
minder dan vijf getuigen beweer
den echter dat de belastingamb
tenaar pas gescheten had toen
zijn slachtoffer al op de grond
ir een portiek lag. Kijk dan
komt zo'n zaak natuurlijk even
anders te liggen. Dan ziet het er
niet best voor de schieter uit.
Ik kreeg die zaak te behande
len. Bij het onderzoek vond ik
een klein gaatje in de stijl van
de deur in de portiek, waarin het
slachtoffer had gelegen. Ik prikte
erin en ja hoor daar zat de kogel.
Op de schouderhoogte zat hij in
het hout. De belastingambtenaar
had dus niet geschoten toen zijn
aanvaller reeds op de grond lag.
Maar toch verklaarden vijf getui
gen pertinent hetzelfde en waren
niet van hun verklaring af te
brengen. Waarom? Niemand had
er enig belang bij. Geen van de
vijf kende het slachtoffer of de
ambbenaar. Het liet mij niet los,
waarom die mensen dat deden.
Ineens had ik het. Alle vijf had
den ze een knal gehoord en gezien
dat de man in het portiek lag.
Maar toen was deze re\eds dood.
Een kogel heeft een snelheid van
10 meter per seconde, maar het
geluid van het schot hoor je veel
later. De kogel had dus zijn dode
lijk werk reeds gedaan voor de
vijf getuigen de knal hoorden. De
ambtenaar ging vrijuit.
Getuigen kunnen heel belang
rijk zijn, maar ik leerde in die
vijfendertig jaar bij de politie,
nooit alleen op getuigenverklarin
gen te bouwen. Want over hoe je
dan de boot in kan gaan kan ik
nog wel uren verteilen...
