Het werken van vrouwen
mayo
Vodden zijn nu mode
Pieperjonge hapjes
Mevrouw dr. H. Verwey-
Jouker over:
In de negentiende
eeuw werkten
meer vrouwen
buitenshuis dan nu
(middelgroot), dl melk, zout
(peper), peterselie.
De peterselie wassen en fijnsnyden.
De aardappelen dun schillen en in
dunne plakjes snijden. De eieren
breken en met de melk, het zout
(en de peper) even loskloppen. Het
spek in een koekepan zachtjes uit
hakken en in een kom doen. De
helft van het eimengsel op de bo
dem schenken en de aardappel
plakjes erover verdelen. De omelet
zachtjes verwarmen tot de aardap
pelplakjes half gaar zijn geworden.
Ze dan bedekken met de rest van
het eimengsel en, nadat dit gestold
is, de omelet omkeren. De andere
kan bruinbakken en de aardap
pelomelet op een warm bord pre
senteren. De peterselie over de ome
let strooien. De stukjes uit
gebakken spek tenslotte erover ver
delen.
Aardappelsïoof schotel
1 kg aardappelen, 250 300 g
in dobbelsteentjes gesneden ma
ger varkensvlees, 1 kleine ui, 1
blikje tomatenpuree, plm. 1/2 li
ter water, plm. 60 g boter of mar
garine, zout, laurierblad, peterse
lie (peper, foelie, tijm).
Het vlees zouten. De ui kleinsnip-
peren en in de boter of margarine
fruiten. Het vlees eraan toevoegen
en aan alle kanten bruinbakken.
Het water, de kruiden en de to
matenpuree aan het vlees toevoe
gen en alles nog plm. 10 minuten
stoven. De aardappelen dun schil
len, in blokjes snijden en meesto-
ven tot ze gaar zijn (plm. 15 mi
nuten). De peterselie wassen, fijn-
snijden en op het laatst erover
strooien. Bij deze stoofschotel kun
nen sperziebonen uit blik of diep
vries of een frisse groentesla wor
den gegeven.
Roze kabeljauw
1 kg aardappelen, 100 g cham
pignons, 250 g kabeljauwfilets of
diepvriesvis, 150 g uien, 1 teentje
knoflook, 1 theelepel kerrie, 2 eet
lepels paprikapoeder, zout (pe
per), plm. 60 g boter of marga
rine, paneermeel, geraspte oude
kaas.
De uien schoonmaken en kleinsnip-
peren, de knoflook kleinsnijden. De
diepvriesvis uit de verpakking ha
len, de verse vis met koud water
afspoelen en de vis zouten. De
champignons wassen en halveren.
Boter of margarine smelten, de uien
met de knoflook, de vis en de
champignons bakken en gaarstoven.
De kerrie en het paprikapoeder toe
voegen en het mengsel op smaak af
maken.
De aardappelen schoonborstelen en
in de schil met kokend water plm.
5 minuten koken. Dan de aardappe
len pellen en raspen. Een vuurvas
te schaal of schotel insmeren met
boter of margarine en laag om laag
vullen met geraspte aardappel en
vismengsel. Geraspte aardappel
als bovenste laag houden.
1/4 liter water over het mengsel
schenken, de schotel afwerken met
paneermeel (geraspte kaas) en een
paar klontjes boter of margarine.
Het schoteltje middenin een hete
oven in plm. 20 minuten een knap
pend bruin korstje laten krijgen.
Bij dit gerecht geraspte, oude kaas
en een frisse komkommer,- toma
ten- of groentesla geven.
ADVERTENTIE
'n traktatie
voor overblijvers
MEE NAAR KANTOOR
Kalfsvleesgulyas
(Oostenrijkst
Snijd 400 gr kalfsvlees in blok
jes en bak deze met een grote ge
snipperde ui goudgeel in 4 lepels
boter. Voeg een uitgeperst teentje
knoflook toe met 3 theelepels pa
prikapoeder (zoet) en een Vz thee
lepel paprikapoeder (scherp). Laat
alles tezamen met een klein blikje
tomatenpuree, marjolein, tijm, aro-
mat en peper gedurende 20 minu
ten sudderen met 2\'z kopje water.
Klop 1/8 liter sour cream met 2
lepels bloem en schenk dit bij de
gulyas onder goed roeren. Even door
laten koken tot de bloem gaar is.
Op smaak afproeven met zout en
peper.
TER gelegenheid van het
eerste lustrum van het
uitzendbureau Man
power Nederland N.V.
werd een boekje uitgegeven
over het voor en tegen (vooral
het voor natuurlijk) van tijde
lijke werkkrachten. Daarin komt
een artikel voor van mevrouw
dr. H. VerweyJonker over de
ontwikkeling in het denken
over het werken van vrouwen,
dat ons zeer de moeite waard
lijkt. Het eerste deel van dit ar
tikel vindt u hierbij, het tweede
volgende week op deze pagina.
8 (RD.
lAG 18 JULI 1067
L.DJ5XTRA 8
(W)ETENSWAARD
De oude aardappelen zijn verwerkt en de
nieuwe zijn niet meer piepjong. Daardoor
hebben ze een redelijke prijs bereikt. De nieu
we piepers zijn vitamine C-rijk. Een portie
van 250 gr. nieuwe aardappelen bevat even
veel vitamine C als één sinaasappel. We ge
ven u voor deze „nieuwe lichting" wat recep
ten voor vier personen.
Aardappelsoep Aardappelomelet
3/4 liter bouillon of 3/4 liter 100 g gesneden mager ontbijt-
water en 1 1/2 bouillontablet, 100 spek, 250 g aardappelen, 4 eieren
et denken over het wer-
van vrouwen heeft lang
[agneerd in een bepaalde
jnule, die hierop neer-
lm: de man behoort in de
^tschappij, de vrouw be
rt in huis.
leze opvatting veronder-
fae een soort van natuur-
arbeidsverdeling, die wij
igvinden in bepaalde ro-
itische literatuur. Ik denk
d aan het Lied von der
:ke van Schiller, waarin
bijzonder fraai tot uit
dring komt: „Der Mann
is hinaus ins feindliche
en" en verderop: „Und
nen waltet die züchtige
sfrau".
is deze „natuurlijke" arbeids-
>ling niet in overeenstemming
de feiten: Op alle marktplei-
ter wereld vindt u de koop
die de produkten van de
ierij, waar haar man op dat
ent in de omgeving van het
werkt, aan de klant probeert te
gen. Een getrouwde vrouw
ital, die zich lange dagen in de
Ischappij begeeft. Ook is de op-
ng niet juist.^dat in de negen-
eeuw, waarin deze gedach-
let sterkst onder woorden zijn
cht, alle vrouwen, gehuwd en
liawd, in huis werkten. Inte
nd, er werkten meer vrouwen
nshuis dan op dit moment. Er
alleen minder aandacht aan
geschonken, aan hun wel en
hun beloning, aan de vraag
zij met hun kinderen deden,
wie hun kinderen werden ver-
bestond een code waarbij
imeisje uit de nette familie1
burgermeisje, niet mocht
ken. Bij de getrouwde vrouw
Öe burgerfamilie was er hele-
u geen sprake van dat zij
buitenshuis mocht werken. Maar
de arbeidersvrouw, de vrouw uit
de lage bevolkingsklasse, werkte
lang en hard voor een lage be
loning buitenshuis.
Aan het eind van de negentiende
eeuw zien wij een doorbreking van
deze twee verschijnselen en een
naar elkaar toegroeien. Wij zien
enerzijds, dat ongehuwde vrouwen
uit alle kringen van de bevolking
zich het recht proberen te ver
schaffen om buitenshuis te werken,
om ook een opleiding te krijgen
voor behoorlijk werk buitenshuis.
Wij zien aan de andere kant een
Zo was het in Nederland tot voor
zeer kort, zo was het ook in an
dere landen. Ook in die landen zien
wij n.l. die beweging van het terug
gaan van de vrouwenarbeid.
In Nederland is sinds 1900 het
percentage vrouwen in onze econo
mie gestadig teruggelopen en het
loopt nog terug, maar in andere
landen is, eerder dan hier, daarin
een zekere omslag gekomen, waar
schijnlijk mede onder invloed van
de laatste oorlog, toen er helemaal
geen sprake meer van was dat
vrouwen alleen binnenshuis kon
den blijven werken, móchten blijven
werken. Toen er landen waren, zo
als Engeland, die de arbeidsdienst
instelden voor vrouwen, waarbij
iedere vrouw die niet de zorg had
beweging, waarbij het de arbei
dersvrouw mogelijk wordt gemaakt
om niet langer buitenshuis te wer
ken.
Beide verschijnselen komen onge
veer tegelijkertijd. Zij hebben tot
gevolg, dat in alle kringen van de
bevolking in het begin van de
twintigste eeuw, eigenlijk tot nu
toe. dezelfde code gaat heersen, de
zelfde norm: de ongehuwde vrouw
mag werken, moet zelfs werken,
buitenshuis, de gehuwde vrouw be
hoort thuis te zijn.
van kinderen onder de veertien
jaar, verplicht werd om te werken
in de oorlogseconomie, of wel in
militaire dienst te gaan.
Deze invloeden hebben in Neder
land niet gewerkt. Wij hebben de
oorlog op een heel andere manier
beleefd. Bij ons was het een pa
triottische houding als, een meisje
niet ging werken. Als ze dit wel zou
doen was het mogelijk om een man
nelijke arbeidskracht naar Duits
land te sturen.
Wij hebben verder grotere gezinnen
dan andere landen en er zijn tal
loze levensbeschouwelijke redenen
geweest, waardoor men in Neder
land lange tijd wilde volhouden,
dat gehuwde vrouwen niet bui
tenshuis mochten werken en men
vrouwen, die de militaire dienst
ingingen, niet met al te vriende
lijke ogen bezag.
Maar intussen werken natuurlijk
dezelfde omstandigheden, die in an
deren landen werken, ook in Neder
land. Er is de vereenvoudiging van
het huishouden, de kleine woning
van alle gemakken voorzien en
waarin de huisvrouw lang niet meer
zoveel te doen heeft als onze moe
ders in haar woning. Er is een ver
eenzaming van de huisvrouw in de
nieuwe stadswijken, in het kleine
flatje, waar zij haar buren niet
kent, waar het niet mogelijk is even
naar buiten te lopen om een praatje
te maken over de heg. Er is het
tekort in de vrouwelijke beroepen
door het verdwijnen van het vrou
wenoverschot en (dat is heel be
langrijk!), er is het verdwijnen van
de ongehuwde vrouw: langzaam
maar zeker is nu reeds onder de
35 jaar het vrouwenoverschot ver
dwenen, Het vrouwenoverschot is
vervangen door een mannenover-
schot. Langzaam maar zeker ver
dwijnt dus die oudere ongehuwde
vrouw, die in onze maatschappij
zo'n grote en belangrijke rol. speel
de en nog speelt, als leidende figuur
b v. in het ziekenhuis. Nog is er op
scholen en in het maatschappelijk
werk die onvervangbare ongehuwde
arbeidende vrouw, maar die zal er
over een generatie niet meer zijn.
andere mogelijkheden zijn. Zij wil
len ook datgene wat zij geleerd heb
ben ten nutte maken.
En daarbij komt dan de dui
delijke vermindering" van het
aantal kinderen per gezin en
vooral het feit, dat wij onze
laatste kinderen op jongere
leeftijd krijgen dan een
oudere generatie. Het is erg
moeilijk om dat precies uit de
cijfers te halen, het is wel
duidelijk echter, dat de leef
tijd waarop het jongste kind
geboren wordt, zeer sterk aan
het verschuiven is, waardoor
nog jonge vrouwen niet meer
de volle zorg hebben over een
gezin met kinderen die dage
lijks aanwezig zijn.
Er is tegelijkertijd een verande
ring bij de werkgever tegenover dit
vraagstuk onder de dwang van de
omstandigheden. Er is een verande
ring in de houding van de overheid.
Tot voor kort was het toch zo: bij
de overheid moest een huwende
ambtenares worden ontslagen wan
nier zij tenminste onder de 45 jaar
was.
Sinds kort is bij het Rijk zowel
als bij de meeste gemeenten en pro
vincies deze bepaling opgeheven,
waardoor ook de vrouw in over
heidsdienst die gehuwd is, niet
meer helemaal een uitzondering is.
En tenslottemaar langzaam ver
andert in dit opzicht de publieke
opinie. Maar wat misschien nog la
ter verandert, is de mening van de
man. Er is een aardig onderzoek
geweest in een heel ander land, een
land waar het vanzelf spreekt dat
de gehuwde vrouw werkt, in Polen.
Bij dat onderzoek is aan een groot
aantal mannen uit alle bevolkings
lagen gevraagd: Vindt u, dat de ge
trouwde vrouw buitenshuis moet
werken? Tachtig procent antwoord
de met ja. Toen daarna de vraag
werd gesteld: Vindt u dat uw eigen
vrouw buitenshuis moet werken?
zei tachtig procent nee. Ik ben een
beetje bang dat als je in Nederland
iets dergelijks zou vragen, er ook
een dergelijk antwoord uit de bus
zou komen. Behalve bij een heel
jonge generatie, met name bij die
studenten die alleen konden trou
wen doordat hun vrouwen een
werkkring zijn blijven vervullen en
die nu met volle animo en ook met
grote vanzelfsprekendheid zich
werpen op assistentie bij het huis
houdelijk werk.
g gemengd gehakt, 250 g soep
groenten (gesneden), 1 ui, 250 g
aardappelen, peterselie, zout (pe
per).
De ui kleinsnipperen, het gehakt
met wat zout en peper aanmaken
en met de ui meebakken. De soep
groenten wassen en even meebak
ken. De bouiilon toevoegen. De
aardappelen schoonkrabben of dun
schillen, in blokjes snijden en in de
soep gaar laten worden (plm. 10
minuten). De peterselie wassen,
fijnsnijden en op het laatst door de
soep roeren. De aardappelsoep op
smaak afmaken en heet opdoen.
Lingeriemode uit Frankfurt. Links oranje satijn in een creatie
voor het jaar 2000. Romantischer is de lange pantalon in het mid
den. De combinatie rechts is gemaakt van lycra.
WELVAAR!
fon Helanca badpak van Tweka in zachte tinten. Het pak heeft
i zeer wijde ronde halsuitsnijding, open rug en zijkanten en
Slopende schouderbanden.
Tegelijkertijd werkt de welvaart
evenals in andere landen: de vraag
naar goederen die steeds toenemen
in aantal en verscheidenheid; het
binnen het bereik komen van het
gemiddelde gezin van de huishou
delijke instrumenten die het leven
vergemakkelijken, maar die veel
geld kosten, het binnen het bereik
komen van de auto, waarmee het
gezin naar buiten kan trekken.
Daarnaast is ook een factor de be
tere ontwikkeling die wy onze meis
jes hebben gegeven. Deze blijft al
tijd nog achter bij de ontwikkeling
van de jongen, maar onze jonge
vrouwen zullen niet meer als van
zelfsprekend aanvaarden, dat het
huishoudelijk werk hun leven moet
vullen. Zij hebben geleerd dat er
Kunt u zich nog dat buitenis
sige bloesje herinneren, waar
mee uw moeder u met alle ge
weld naar school stuurde en
dat onnoemelijk vloekte tegen
uw blauwe plooirok, en dat als
vuur op uw rug brandde? Het
liefst had u dat vod stiekem in
de vuilnisbak willen stoppen,
maar itw moeder zei: „Onzin,
die stof is prachtig en je draagt
het maar af'.
U ging door de grond van
schaamte toen u in de school-
gang uw manteltje uittrok en
de spottende blikken van de
klasgenootjes ontwaarde.
„Wat heb jij nou voor geks
aan?"
„Zeg, heb je dat van je ouwe
tante geërfd?"
„Wat een bespottelijke
kleur
Ja, de kindertjes van toen
konden wreed zijn, en wie iets
aparts droeg werd flink gepest.
Terwijl al die kindertjes best
konden begrijpen dat u thuis
niets had in te brengen en
maar moest aantrekken wat
uw moeder voor u had gekocht
of gemaakt. Die goeie, ouwe tijd
toch.
De kindertjes van tegenwoor
dig zijn geen haar beter, ook zij
kunnen hardvochtig uit de
hoek komen. Maar van één ding
is uw kroost verlost: van de die
pe schaamte over de kleding.
Gisteren trok Marian een
pimpelpaarse broek aan en een
grijze jumper. Dat ging best. De
post echter bracht diezelfde
ochtend een fel oranje swea
ter, die ik voor haar had be
steld en die zij in de middag
pauze meteen wilde passen.
„Ik hou hem aan", kondigde
ze aan. Ik knikte. Tenslotte was
die sweater bestemd om gedra
gen te worden.
„Hoor eens", protesteerde
Adriaan. „Dat kan niet. Oranje
en paars, dat vloekt de kamer
uit. Bekijk je eens in de spiegel!
Als je zo op school komt ben
je nog niet gelukkig".
Marian wist het beter en
bleef zoals ze was: 'n kleuren
combinatie die pijn deed aan
de ogen en op een kilometer af
stand te herkennen viel. En hoe
reageerde de klas? Met spot,
hoon, ivreedheid? De klas
barstte van jaloezie. Want zó
opvallend, schreeuwend en
„modieus" liep niemand van de
andere meisjes erbij.
Ze gingen door de grond van
schaamte toen ze hun eigen
doodgeivone gifgroene, felrode
of pauwblauwe truitjes beke
ken. Marian was eensklaps het
hipste meisje van de school
Onze kindertjes kunnen
het zich veroorloven met alles
rond te lopen wat ze verkiezen.
De wildste kleuren, de zonder
lingste modellen, de vreemdste
stoffen zijn nog maar net goed
genoeg om hun individualiteit
en vrijheidsdrang te symbolise
ren. En met dat alles beginnen
ze zo vroeg! Waar wij in onze
jeugd op ons zeventiende of
achttiende jaar aarzelend toe
overgingen: het verkondigen
van een eigen mening, daar be
ginnen onze kinderen tien jaar
eerder mee.
„Zó kun je toch niet naar het
zivembad", riep ik ontzet toen
ik Marian een oeroude spijker
broek zag aantrekken waar de
rafels bijhingen. „Vooruit, trek
iets behoorlijks aan!"
„Rafels zijn juist fijn", ant
woordde ze fel. „Ik heb de zoom
er afgeknipt en kijk eens, mooie
winkelhaken op de knieën
da's leuk".
„Wil je beweren dat het nu
mode is om met vodden te lo
pen?" vroeg ik verbijsterd. (In
Elégance had ik er nog niets
over gelezen).
„Ach wat.mode", mompel
de Marian. „Ik vind het gewoon
leuk! In zo'n ouwe broek kun
je ravotten en over het prikkel
draad klimmen en in de doorn
struiken blijven hangen en
haasje-over spelen en in de ka
novijver vallen.De jongens en
meisjes die bij slecht weer in
het natuurbad komen, trekken
altijd hun oudste en rafeligste
kleren aan dan kun je de
meeste schik hebben".
Ze vertrok, compleet met ra
fels, gaten, verfvlekken.
En plotseling hoorde ik, in een
ver grauw verleden, de moeder
van-een-groot-gezin zeggen:
„Wij zijn altijd doodarm ge
weest. Veel werkloosheid en een
ziekelijke manMaar mijn
kinderen zijn steeds knap voor
de dag gekomen, schoon en heel.
Zij hebben zich nooit hoeven te
schamen!"
Hoeveel werk en hoofdbrekens
zouden die arme vrouw be
spaard zijn gebleven als zij nu
had geleefd!
THE A BECK MAN
Moederlijke
^overpeinzing
