25 lange
filters
voor L50
Caravelli
Jaarlijkse pelgrimstocht
naar Bachs „Hohe Messe"
Nü
Fijn dat ze er zijn
LEIDEN IN HOLLAND FESTIVAL
Eis negen maanden
wegens L.S.D.-bezit
Eervolle plaats bevestigd
Orgelconcert Katwijk
Feike Asma ditmaal
een andere dan anders
Nasser: Vriendelijker
zijn voor Johnson
WOENSDAG 28 JUNI 1967 LEIDSCH DAGBLAD
De autonome Sow jet-Republiek
Abchasia in Georgië telt een
volksdansgroep waarvan het me
rendeel der leden de honderd ge
passeerd is.
Enkele malen per jaar komen
de leden in het cultureel centrum
van Soekoemi bijeen om hun dan
sen op te voeren rond de enige
vrouw van het gezelschap: de
130-jarige mevrouw Chfaf Lasoe-
ria.
Prinses Margriet en mr. Pieter
van Vollenhoven hebben gister
avond in Arnhem de gala-uitvoe
ring van de NAVO-taptoe bijge-
I woond. Bij haar aankomst op het
taptoe-terrein werd de Prinses
bloemen aangeboden door Mar-
1jan van de Kerkhof.
Ned. Kamerorkest
naar Edinburgh
Het Ned. Kamerorkest zal het
nieuwe seizoen beginnen met mede
werking aan het Edinburgh Festival
waar de „Hohe Messe" van Bach
wordt uitgevoerd onder leiding
Carlo Mario Giulini. Tevens wordt
voor de vakantie, onder leiding
David Zinman, in het kader van
Holland Festival, een drietal con<
ten gegeven en wel op woensdag 28
juni in Diligenfeia in Den Haag, 5
dag 2 juli in de kleine zaal van
Concertgebouw in Amsterdam en
dinsdag 4 juli in de Kuwaaal in Sche
ven ingen.
Dansen boven de
honderd jaren
Bachs „Hohe Messe", uitgevoerd door Is-
kar Aribo en zyn Toonkunstkoor in de
stijlvolle Pieterskerk, behoort steeds
tot de meest zegenrijke en boeiendste evene
menten tijdens het Holland Festival. Tallozen
ondernemen jaar op jaar naar die kerk een
pelgrimstocht om getuige te zijn van de con
stante stroom aan wonderbaarlijke muzikale
vondsten, welke in deze magistrale partituur
geborgen ligt, laven zich geestelijk aan een
wereld, waarin extase en verstilling elkaar
onafgebroken afwisselen.
Dirigent en koor zijn sinds 1953
vertrouwd met de veelheid aan ge
heimenissen van deze gigantische
partituur, waarin Bach de religieuze
geschillen van zijn tijd, ver vooruit
ziend, „eucumenisch" overbrugde en
zocht naar datgene wat protestant en
katholiek kon verenigen, waardoor
deze mis als grondslag mocht gel
den van datgene wat de Christelijke
gemeenschap bindt, namelijk het ge
loof aan de „una sancta catholica
et apostolica ecclesia". Hoe verhef
fend heeft hU dit gedaan, ver uit
stijgend boven het persoonlijke en
het tijdelijke door middel van een
abstracte, vergeestelijkte muziek,
waarin het fugatische element over
heerst en de lofprijzing, de smeking,
de aanbidding en de dankzegging
telkenmale door de gelovige Bach,
zowel imposant als ingekeerd zijn
uitgebeeld. Vele malen hebben wij de
enorme waarden van deze inhouds
volle muziek ondergaan en in deze
kolommen besproken, maar telken
male lijken zij als nieuw tot ons te
komen. Dat zal vermoedelijk ook het
geval zijn bij alle andere luisteraars,
die elke keer weer getroffen zullen
worden door de constrastrijke opeen
volging van fragmenten, die elkaar
èèn voor èèn naar de kroon lijken
te steken.
In dit machtige geheel is geen en
kele inzinking merkbaar, mede door
de al even machtige verklanking
der de trefzekere leiding van Aribo,
die deze zware opgave indertijd heeft
aangedurfd en haar thans tot in het
geringste détail beheerst. Er is ni
•prake van een monumentale Bach'
herschepping, waardoor men hoog
wordt opgeheven, omdat het genie
van de geïnspireerde maker van dit
overweldigende geheel bevrijd
van het aardse en vertoefde in een
ideale wereld, waarvan de dimensies
nauwelijks te overzien zijn.
Ook ditmaal is de vocale
atrumentale samenwerking voortref
felijk geweest. Met een subliem en
semble bestaande uit leden
Concertgebouworkest en met
minder aan het hoofd dan een Her
man Krebbers, uniek in zijn violis-
tische opspelingen der aria's, is dat
niet verwonderlijk. Het koor zingt in
het algemeen met grote overtuigings-
- en geloofskracht, ongeforceerd
met een pompeuze expressie, waar
van bijv. het steeds weer ongemeen
sonoor klinkende „Sanctus" met de
glansrijk dominerende bassen, zo
kernachtig spreekt. In scherpe tegen
stelling daarmee de talrijke momen
ten, die treffen door verinnerlijking,
doorzichtigheid en uiterste versobe
ring kortom de muzikale stroom
blijft bij voortduring levend en vol
spanning, zodat men tot het einde
toe geconcentreerd blijft luisteren en
nauwelijks denkt aan de opeenstape
ling van verbijsterende moeilijkheden,
die door alle medewerkenden over
wonnen moeten worden.
Dat zjj daarin afgezien van 'n
enkele uitschieter - volkomen slagen
is het verheugende resultaat
maandenlange consciëntieuze studie
onder de daadkrachtige Aribo, die
niet rust, voordat aan zeer hoge ei
sen voldaan ia. Zo is dezo verklan
king ook ditmaal uitgegroeid tot een,
waarin de veelzijdige gecompliceer
de meerstemmigheid in alle duide
lijkheid naar voren kwam en de aan
grijpende, dan wel ontroerende zeg
gingskracht het volle recht verkreeg.
Naast de sopraan Nelly van der
Spek, en de alt Aafje Heynis, sinds
jaren prominente figuren bij deze
,Hohe Messe", van wie vooral de
laatste trof door haar gerijpte voor
dracht, speciaal in het „Agnus Dei",
waren er twee nieuwe solisten, die
hoge mate hebben bijgedragen
tot de talrijke uitstekende indrukken,
die wij deze avond mochten opdoen.
De jeugdige bas Marco Bakker -
reeds eerder in de Zuiderkerk opge
treden - leek in het beroemde „Quo-
niam", met de zware omspeling van
jachthoorn, fagotten en orgel nog
niet tot volledige ontplooiing te ko-
maar in het „Et spiritum"
stemde zijn eminent geschoold en
glanzend orgaan tot de grootste vol
doening. Hij bewees toen in elk op
zicht, dat de toekomst de schoonste
beloften voor hem in petto houdt.
Naast hem noemen wij de licht aan
sprekende Engelse tenor David John
ston, die reeds in Handels „The Mes
siah" opviel en nu een voorbeeldige
edele Indruk van het „Benedictus'
gaf. Dat de vele instrumentale so
listen, met Albert de Klerk op zijn
ver afgelegen orgelzetel kundig
homogeen in overeenstemming
ren met het hoge niveau, dat deze
avond kenmerkte, behoeven wij
nauwelijks te vermelden.
In Katwijk concerteerde weer, volgens traditie, Feike Asma
als een der eersten in de zomerorgelconcerten-serie in de Nieu
we Kerk. Een andere Asma dan men gewend was. In vele be
oordelingen over deze organist dienden we een of andere won
derlijkheid in programmakeus of vertolkingswijze te rapporte
ren. Wonderlijkheden leiden af van de compositie naar de con
certgever. Een uitvoerend kunstenaar is echter „middelaar" en
in die middelaarsrol hebben we Asma ditmaal in de volledigste
zin ontmoet.
Overzicht van koor, orkest en
solisten tijdens de uitvoering van
Bachs „Hohe Messe". onder direc
tie van Iskar Aribo in de stralend
verlichte Pieterskerk.
(Foto LD/Holvast)
ding met de toewijding, en de over
gave, die wij van hen gewend zijn.
In groeiende mate bevestigen zij de
eervolle plaats, welke de „Hohe Mes-
in de lange reeks van „Holland
Festival" bekleedt. Leiden mag daar
terecht trots op zijn!
irEén gram LSD is voldoende om
tienduizenden suikerklontjes daarmee
te prepareren" Dit merkte de Am
sterdamse officier van justitie, mr.
W. K. baron van Dedem, gisteren op
ter illustratie van het gevaar van dit
middel, dat onder de opiumwet valt,
in zijn requisitoir in de eerste LSD-
zaak voor de Amsterdamse recht
bank. Tegen een 19-jarige h.t.s.-scho-
lier uit de hoofdstad, die bijna der
tig gram hasjiesj en acht doserin
gen LSD in zijn bezi had, else hij
negen maanden gevangenissraf
waarvan zes voorwaardelijk met af
trek van het voorarrest plus toezicht
van het medisch consultatiebureau
voor alcoholisme gedurende de proef
tijd van drie jaar. In mei was
Jongeman in de voormalige Apollo-
biosooop aan de Haarlemmerdijk, die
een provocentrum is geweest, gesnapt
met de verdovende middelen. Twee
dagen tevoren had hij de hasjiesj
voor f 90 en de LSD voor f 60 in Pa
rijs, waar hij met vakantie was, ge
kocht op een adres, dat hij op de
pmvoboot in Amsterdam had gekre
gen. De officier, specialist op 't ge
bied van verdovende middelen, be
schreef uitvoerig aan de hand
rapporten van een hoogleraar de hal-
luoinatieverstóhijinselen, die zioh bij
het gebruik van LSD voordoen. Het
gevaarlijkste van dat middel is dat
onmogelijk van tevoren is te voor
spellen, hoe iemand er op zal rea
geren, aldus de officier. Hij vond het
een veel erger middel dan marihuana
of opiaten. In New York vindt men
LSD het allergevaarlijkste middel,
dat men illegaal kan kopen. De offi
cier zei dat de scholier niet als voor
beeld te willen stellen. De raadsman,
mr. H. G. Th. Keune, typeerde het
gevolg van het gebruik van LSD, zo
als ook zijn oliënt naar pleiter zei
het had aangevoerd, als „een ont
menselijking". De raadsman verzocht
een zodanig gedeelte van de straf on
voorwaardelijk op te leggen, dat de
jongeman, die naar eesn h.t.s. in het
oosten des lands wil gaan, daar me
dio augustus kan beginnen.
De rechtbank doet 5 juli uitspraak»
De Egyptisch censuur heeft de pers
en radio opdracht gegeven grove
aanvallen op president Johnson ach
terwege te laten, de oorlogsstemming
niet aan te moedigen en de onte
vredenheid onder de bevolking tegen
te gaan.
Dit meldt de correspondent In Cai
ro van het Joegoslavische blad Bor-
ba. Hij voegt hieraan toe dat dit ge
daan is ter vergemakkelijking van
„constructieve pogingen voor een
vreedzame oplossing van 't conflict"
in het Midden-Oosten. Höj meldde
dat Cairo tevreden was met de pers
conferentie van premier Kosigin in
New York, maar dat daarover geen
officiële commentaren zijn gepubli
ceerd.
Volgens de correspondent heerst
er nog steeds onrust onder de leger
officieren in Cairo. Tot dusver zou
den 653 officieren uit het leger ont
slagen zijn.
De Egyptische autoriteiten hebben
de directeur van Lufthansa bevolen
de werkzaamheden van zijn maat
schappij in Egypte te staken en het
land onmiddellijk te verlaten, zo
meldt het dagblad Al Akbar.
Reeds eerder werd aan de Britse
BOAC en de Amerikaanse TWA, na
de klachten over Amerikaans-Britse
hulp aan Israël tijdens de oorlog
in 't Midden-Oosten, de toegang tot
Egypte ontzegd.
Verleden jaar, na de erkenning van
Israël door Bonn, verbrak Egypte
reeds de betrekkingen met de Duitse
bondsrepubliek. Thans wordt Duits-
I land er van beticht in het recente
conflict Israël wapens geleverd en op
andere wijze geholpen te hebben.
Zelfs in de techniek was een weer
kerend euvel geheel verdwenen: al te
dikwijls vroeger dekte het voeten-
spel de gelijktijdig bovenliggende no
ten niet. Ook een oude overmaat
aan staccato's: weg. Grote Bach-
werken leden aan onevenwichtighe
den: het Concert BWV (trio) in
Praeludiaen er Fugo (550) in G ga
ven daar niets meer van te horen.
Behalve even een zwak momentje,
waarschijnlijk in manuaalwisselin
gen, liepen deze prachtig gekozen en
veeleisende stukken in een beheerste
vaart en in die ongebroken voort-
spinnende beweging, die zo bij uit
stek tekenend is voor de latere ba
rokstijl. Ook het mooi afwegen van
de registerstemmen in het trio bren
gen wé ii» de herinnering.
Stanley's Voluntary VIII in d,
luchtiger van aard en zonder „aca
demische" aankleding, maar nog 'n
klassieke stijl behoudend werd
recht gedaan en het verbond de
Bach's met Francks 1ste Choral en
Hendrik Andrlessen's Intermezzo in
g.
Wat Franck betreft biedt het sei
zoensprogramma de volgende eigen
aardigheid: Choral I gaat éénmaal,
dus van Asma, Choral II tweemaal,
door Asma en door Van de Panne,
Choral III driemaal: van Jan Wel-
mers, van Asma en van Simon C.
Jansen. Men verzuime dat niet!
Asma is al vanouds door en door
vertrouwd met Franck's oeuvre. De
registerkleur die Franck voorschrijft,
schemerkleuren, zo bijzondere
kleuren, dat men er namen als „di-
faan" en „efemeer" aan verbindt
zijn op dit Katwijkse orgel vrij goed
te benaderen. Een zeer zuiver werk
van een zeer zuiver mens: zo blijkt
Andriessiens Intermezzo, een com
positie met een crufixus-stemming,
gesuggereerd door de ostinaat dalen
de schreden van het pedaal.
Het programma was omlijst met
Asma's eigen „Inleidend Koraalspel
Ps. 72" in de juichende opgang, die
hem zo bijzonder ligt, en met Varia
ties van Paul van Westering op
„Merck toch hoe sterk", die in ieder
geval de verdienste hebben goed te
kilnken. De vormen wisselen van
ornamentaal tot karaktervariatie.
Fijn gevonden, met zelfstandige
waarde, is de 5 variatie, zeer beel
dend in haar effect. De grote coda
staat met het dichterlijke daarvan in
een te grote tegenstelling door de on-
Overigens heeft Van Westering
zich te sterk laten leiden door de
onnodig breedsprakerige uitwaaiering
later toegevoegde tekst; de muziek
zelf is in oorsprong en wezen eei
springdans: dat kwam in deze varia
ties niet tot uitdrukking.
V.
