Miljoenen
grootse
verknoeid bij
projecten
Gevaren welke generaal
Soeharto bedreigen
Ongelofelijke economische chaos in Indonesië
LEIDSCH Mi DAGBLAD
Thuis sparen
met rente?
Girosparen!
Algemene Bank Nederland
INDONESIË NA DE STAATSGREEP
NSDAO 18 JUNI 1987
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
(Van onze reisredacteur mr. H. L. Leffelaar)
ei [n Indonesische regeringskringen wordt beraadslaagd over
t uitstippelen van een principiële richtlijn bij de weder-
bouw van de nationale economie. Het dilemma waarvoor een
lossing gezocht wordt, ligt in de vraag of Indonesië het mèt
Kinder belangrijke hulp van buitenlandse technici en experts
et proberen klaar te spelen .Hoewel deskundigen ertegen
ibben geadviseerd, helt men in Djakarta over naar de mening
Ojtde Indonesiërs het zelf moeten kunnen rooien. In werkelijk-
d zal mettertijd vermoedelijk ook hier een tussenoplossing
creëerd worden.
Nooit uitgevoerd
ABSURDE
SITUATIES
ort geleden werd in de Indone-
ftjhe hoofdstad een vierdaagse con-
ntle gehouden, waaraan door 350
egenwoordigers van ambassades
iet zakenleven van achttien lan-
"werd deelgenomen. De opzet er-
was een overzicht te verkrygen
lopende contracten en overeen-
sten en van hun huidige stand
^taken. Het was niet te verwonde-
dat de besprekingen het karakter
Pl en van een voorlezing uit een
nationaal klachtenboek.
Slahaan, de Indonesische voor-
j r van de bijeenkomst die onder
'beschermheerschap van generaal
larto stond, onderscheidde drie
jen met als eerste de Sow jet-
en)! en de andere Oosteuropese lan-
Japan vormde de tweede groep,
derde bestond uit Amerika,
•Duitsland, Frankrijk, en andere
teuropese landen.
De onverantwoorde manier waar
op in het verleden met dure en groot
te projecten werd omgesprongen, is
het best te illustreren met die waar
van de opzet in handen waa van de
Sowjet-Unle. Deze projecten vormen
nu vooral politiek een probleem voor
de nieuwe Indonesische bewindslie
den, omdat de neiging is welke in
vloed van communistische aard dan
ook. te weren.
De Russen gingen al in september
1956 een „projectenovereenkomst"
aan, die in Januari 1959 werd gete
kend. In augustus 1961 werd gestart
meteen ambitieus ijzererts-project op
Borneo, waarvoor een gebied van 4,7
miljoen hectaren vanuit de lucht voor
bodemonderzoek in kaart werd ge
bracht. Reparatiewerkplaatsen, een
krachtstation, laboratorium, zuurstof-
fabriek, personeelswoningen en we
gen werden gebouwd. Het project ligt
al sinds eind 1965 stil. Tot op dat
ogenblik werd er 25 miljoen (nieuwe)
roepiahs aan uitgegeven. Van het kre-
ADVERTENTIE
«MEE OP 'V.A.ïC.A.lSJTIE
3c MAAR ALLEEN, als 11 ONZE VOORSCHRIFTEN goed opvolgt.
ief| U maakt gebruik van de in ons blad afgedrukte vakantiebon. Volledig
ïgj Invullen en als brief (gefrankeerd met 20 ot. posteegel) Inzenden, oJ
BRIEF te verzenden. Frankeren met 30 el
I LEIDSCH DAGBLAD gaat mot U moo - wanneer U dm bon
truld aan ons toezendt.
SADRESi
Kwartaal abonnee
Maand
Poet
Bezorging van om blad in adresband Is POST abonnement.
doorhalen
wat niet van
toepassing ie.
VAKANTIEADRES
f
'erste dag van toezending:
flatste dag van toezending:
ALLE gegevens invullen.
diet werd 9 miljoen gulden gebruikt.
Een aluminiumproject, dat eind
1961 door de Russen in de buurt van
Medan op Sumatra werd begonnen,
kwam nooit verder dan geologisch
bodemonderzoek. Maar voor een ana
lyse van Indonesisch bauxiet in Mos
kou werd ruim 800.000 gulden uitge
geven.
Weggegooid geld
Begin 1962 gingen Sowjetrussische
experts van start met een superfos
faat-fabriek bij Tjilatjap aan de zuid
kust van Java. Deze fabriek zou
100.000 ton superfosfaat moeten gaan
leveren. Eind 1965 was men tot op de
helft gevorderd; het project ligt
sindsdien zoals alle andere projecten
stil. Kosten tot op dat punt: 80 mil
joen roepiahs.
Op 12 april 1962 werd een contract
met de Sowjet-Unie getekend voor
de bouw van een staalfabriek in Tji-
legon op west-Java, ten bedrage van
ongeveer 1,3 miljard gulden. Men
dacht tegen eind 1967 in produktie
te gaan met betonijzer, constructie-
staal en staaldraad, waarmee 20 pet
van de nationale behoefte gedekt zou
zyn. Deskundigen berekenden dat dit
een deviezenbesparing zou opleveren
van een 50 miljoen gulden per jaar.
Ook dit project ligt al ruim ander
half jaar stil en is niet verder ge
vorderd dan op ongeveer een kwart
van de plannen. Van de door de Rus
sen aangevoerde machinerieën is niet
meer dan 5 pet. geïnstalleerd. De
rest ligt op het terrein te roesten in
de pakkisten, voorzover deze niet zyn
gestolen en doorverkocht. De kosten
bedragen tot nog toe een 30 miljoen
gulden.
Eind februari dit jaar had de Rus
sische ambassadeur D. Sitenko een
dringend onderhoud met de Indone
sische minister voor de Industrie, ge-
neraal-majoor Mohammed Joesoef.
Het ging om het prestige van Mos
kou. Minister Joesoef wist niets be
ters voor te stellen dan de Russische
kredieten te heropenen voor deze pro
jecten om deze, omgezet in roepiahs,
de roepiahkosten te laten dekken.
Het fiasco van deze ondernemingen
kan verveelvoudigd worden met het
aantal landen, dat in de afgelopen
jaren geprobeerd heeft soortgelijke
overeenkomsten met Indonesië af te
sluiten. Hongarije bouwde drie kool-
zuur-fabrieken (in Medan, Makas
sar en Semarang), en moet de eer
ste afbetaling nog krijgen. De Ja
panners klaagden op de conferentie
over de grootscheepse diefstallen van
aangevoerde materialen uit de haven
Tandjong Priok, en zeiden vaak niet
te weten bij welke instantie zij zich
voor hun projecten moesten melden.
Soms raken de voorgestelde plan
nen kant noch wal. De Sowjet-Unie
stelde zich voor een superfosfaat-fa
briek in Takengon in het hartje van
noord-Sumatra te bouwen. Omdat er
geen haven in de buurt is en ook
omdat de grondstoffen ervoor niet in
deze streek te vinden zijn, was het
voorstel dat deze vanuit Noord-Viet-
nam per vliegtuig of over land zou
den worden aangevoerd. In Palem-
bang werd een urea-complex ge
bouwd, maar de zuurstofflessen die
er gebruikt worden moeten over hon
derden kilometers naar Medan ver
voerd worden, om daar gevuld te
worden.
door de Ver. Staten werden gebouwd
en waarvoor de roepiah-financiering
ook voor Washington werd uitge
voerd. Hetzelfde geldt voor een aan
tal Franse projecten.
Keuze maken
Schipbreuk
Ook Nederlandse projecten en'
voorstellen lüden vaak geheel of ge
deeltelijk schipbreuk op de verwilder
de Indonesische bureaucratie en eco
nomie. Een Hollandse expert, uitge
zonden voor de inrichting van een
laboratorium voor fysica en bio-che-
mie waarvoor het instrumentarium
door de Nederlandse regering werd
geschonken aan de universiteit Pad-
j ad jar an in Bandoeng, moest zich 15
maanden bezig houden met thereti-
sche lessen, omdat er stagnatie was
opgetreden in de door de Indonesiërs
op te zetten constructie van het ge-
gebouwencomplex
Door trage en lakse medewerking
by de inklaring van goederen voor
het laboratorium bleek bovendien,
toen de zending eenmaal werd vrij
gegeven, een deel van de instrumen
ten te zijn gestolen. Experts die uit
Nederland hun eigen auto meebren
gen, moeten in Indonesië nog eens
20 pet. van de marktwaarde in roe
piahs betalen aan de zogenaamde .re
gistratie-belasting", nog afgezien van
de steekpenningen, die eraan te pas
komen om de auto los te krijgen uit
de opslagplaats van de haven.
De enige projecten waarvan in het
verleden iets terecht is gekomen,
zijn die welke in Indonesië bekend
staan als ,sleu telomdr aai- pro j ecten,
ofwel die compleet door het buiten
land werden afgeleverd. Dit is het ge
val met een cementfabriek by Gris-
see, een viaduct in Djakarta, een
kun6tmest-fabriek bij Palembang, die
(ADVERTENTIE)
NU IS EEN RINCK-BRIL
(door de 5 RINCK-extra's)
VOORDELIGER DAN OOIT
BOTERMARKT 1
TEL. 01710—25036
Ir. Siahaan zei ter conferentie, dat
de ervaring met deze „sleutel-om-
draai" projecten inderdaad goed was.
Maar, zei hij, het nadeel is voor In
donesië dat het vreemde land de
lakens uitdeelt. Uit een chauvinis
tisch oogpunt bezien, heeft ir. Sia
haan gelijk. Wil Indonesië echter nog
iets van de achtergelaten Soekarnis-
tlsche chaos redden, dan zal het voor
lopig moeten kiezen tussen nationale
trots - nttionale chaos, totdat op
nieuw bekwame, integere en gedis
ciplineerde ambtenaren en experts
van eigen bodem zijn opgeleid die op
verantwoorde wijze hun land willen
dienen.
ADVERTENTIE
U kunt storten op postgirorekening no. 757800
tn.v. Spaarrekening Algemene Bank Nederland,
Amsterdam, onder vermelding van de
gekozen spaarvorm: Spaarrekening of een der
vijf Spaardeposito's.
4% Spaarrekening
Direct beschikbaar f 2.000,— per maand;
één maand opzegging voor hogere bedragen
Minimum storting en -saldo f 10,—
4%%" Spaardeposito Drie maanden opzegging
Minimum storting en -saldo f 100,—
4Yz%' Spaardeposito Zes maanden opzegging
Minimum storting en -saldo f 100,
5% Spaardeposito Eén jaar opzegging
Minimum storting en -saldo f 100,
51/2%. Spaardeposito Achttien maanden vast
Minimum storting en -saldo f 100,—
Spaardeposito Twee Jaren vast
Minimum storting en -saldo f 100,—
(Van onze reisredacteur mr. H. L. Leffelaar)
Met het aan de macht komen van generaal Soeharto is in
Indonesië een periode aangebroken, waarvan het allerminst
vaststaat, dat nu inderdaad de politieke en economische ge
varen die het land bedreigen, zijn bezworen. Wel staat vast,
dat de speciale banden die ook door de figuur van Soekarno
tussen Nederland en Indonesië bestonden, een ander karakter
gaan krijgen. Nederland zal voor Indonesië steeds meer een
mogendheid worden als ieder ander buitenland.
Nieuwe generatie
nog niet aan bod
Met de figuur van generaal Soe
harto is in Indonesië een genera
tie naar voren gekomen, die weinig
of geen van de speciale banden met
Nederland heeft waardoor de vorige
generatie zich vaak desondanks liet
leiden. Figuren zoals Mohammed
Roem, Roeslan Abdoelgani, Moham
med Natsir, sultan Hamid van Pon-
tianak, Boerhameddin Harahap en
Soebardio, die voor vele Nederlan
ders nog het „bekende" Indonesië
vormen, behoren in feite al niet meer
tot de generatie die het nu voor het
zeggen heeft. Hun belangrijkste rol
is uitgespeeld. Zij behoren al tot een
deel van de geschiedenis van de be
wogen eerste jaren van de Indone
sische republiek.
Hatta
De enige uitzondering hierop vormt
dr. Mohammed Hatta, de voormali
ge en enige vice-president die Indo
nesië ooit gehad heeft. Maar ook dr.
Hatta weet dat hij een leeftijd heeft
bereikt, waarop hij slechts nog enkele
Jaren het land, dat hij met lede ogen
in verval zag raken, kan dienen. Het
liefst zou hy de door hem voorge
stelde nieuwe Islamitische Demo
cratische party alleen als adviseur
dienen, maar hy heeft zioh erp in
gesteld dat hy misschien in de begin-
tyd zelfs als leider en hoofd van de
party zal moeten optreden. Het is
daarom onjuist, zoals de neiging is in
bepaalde Nederlandse kringen, die
zich moeilijk los kunnen maken van
het Soekamlstische Indonesië, dat
nu voorgoed voorby is, om dr.
Hatta als een nieuwe „redder des
vaderlands" te zien, die zyn tyd
heeft afgewacht en nu steeds meer
op de voorgrond zal gaan treden.
Dr. Hatta, die altyd een zeer groot
plichtsgevoel heeft gehad als dienaar
van een democratisch Indonesië,
is bereid ook nu mede te werken
aan een nieuw Indonesië. Hy is
zelfs bereid om, wanneer hy daartoe
wordt uitgenodigd, in de regering zit
ting te nemen. Maar hy is zich zeer
bewust van de beperkingen die zyn
leeftyd en gezondheid hem opleggen.
Hoewel hy zich lichameiyk in con
ditie houdt door regelmatig te gol
fen, gaat eyn gezichtsvermogen
achteruit.
De komende leiders
Het typeert deze overgangstijd in
Indonesië dat zich aan de politieke
hemel nog geen biyvende veelbelo
vende nieuwe namen hebben aange
diend. De generaals Soeharto en Na-
soetion, minister van Voorlichting
Diah, minister van Buitenlandse
Zaken Malik, minister van Finan
ciën Seda en sultan Hamengkoe Boe-
wono van Djokjakarta zyn de meest
bekende politieke leiders. Maar ook
*y behoren niet meer tot de gene
ratie, die het land binnenkort zal
moeten gaan besturen.
Deze nieuwe generatie zal voor een
deel zyn leiders vinden onder de
studenten, die zich in de afgelopen
ADVERTENTIE
Want Doublemint Jcauwen bevor
dert de spijsvertering, 't Is heerlyk
en zo gezond. Doublemint reinigt
uw tanden en verfrist mond en"
adem. Koop vandaag nog
pakje - plezier voor twee - en
merk zelf hoe goed Doublemint
u doet.
Ook in het hoge noorden van
de Sowjet-Unie is eindelijk het
voorjaar gekomen en grote ren
dierkudden zijn op weg naar de
Poolzee. Door de sneeuw gaan de
rendieren, in totaal meer dan
130.000, op weg naar hun zomer
weiden in het noorden.
anderhalf jaar een politieke macht
van betekenis hebben getoond, en
deels onder de nu nog jongere of
ficieren van de strijdkrachten. Uit
de KAMI-studenten-groepering is de
laatste maanden de figuur van Cos-
maa Batoebara steeds meer naar vo
ren gekomen. Hij is een Suma-
traan van geboorte en heeft een ka
tholieke achtergrond.
Het was Batoebara, die in de
maanden vlak na de mislukte staats
greep van 1965 hét contact onder
hield tussen studenten en striJd-
krafchten en die zich sindsdien ont
popte als de belangrykste van de le
den van het KAMI-presidium. Hy
heeft nu namens KAMI zitting in
het Indonesische parlement.
Onzekere factor
Moeiiyker is het om in de stryd-
krachten officieren aan te wyzen die
straks mogeiykerwys een belangryke
rol in het politieke leven van Indo
nesië gaan spelen. Niet alleen maakt
de hiërarchie, waardoor de jonge
ren lang onopgemerkt biyven, dit zo
goed als onmogelyk. Maar ook om
dat het streven ernaar is het naar
voren schuiven van bepaalde officie
ren (en daarmee ook hun eenheden)
te verhinderen. Het is op dit punt
dat de Soeharto-regering in de toe
komst moeiiykheden en conflicten
voorziet.
Want omdat generaal Soeharto,
ook al heeft hy nu alle presidentiële
machten en bevoegdheden, niet over
de immuniteit beschikt die Soekarno
wel had als by na magische eerste
president van het land, is het gevaar
van nieuwe machtsgrepen eerder toe-
dan afgenomen. Een dergeiyke coup
zal dan zeer waarschynüjk vanuit
een groepering binnen de stryd-
krachten plaats vinden. Daarvoor is
weinig meer nodig dan een generaal
of een hoofd-officier, die van mening
is dat Soeharto te snel en te weinig
gerechtvaardigd carrière heeft ge
maakt. Het gevaar van onderlinge ri
valiteit binnen de strydkrachten is
een onzekere fafctor in de huidige
Indonesisch® politieke constellatie.
Verbeteringen op
korte termijn
Deze factor zal aan onzekerheid
verliezen naarmate de huidige de
plorabele economische toestand te
lang duurt en ontevredenheid onder
de bevolking gaat ontstaan. De be
volking is voorlopig bereid nog gro
tere ontberingen te lyden dan al het
geval is geweest, In de hoop dat de
nieuwe regering spoedig een oplos
sing zal vinden voor de nationale
janboel. Maar de regering Soehajrto-
is zich er van bewust, dat duide
lijke verbeteringen op korte termijn
moeten worden aangebracht om deze
potentiële haard van politieke onrust
uit de weg te ruimen.
Daarnaast spelen nog twee ande
re factoren een belangryke en ge-
vaariyke rol: de te verwachten her
groepering van de communistische
party-kaders die door de coup van
1965 uiteen vielen en een mogelyke
verscherping van de tegenstellingen
tussen Islamieten en Nationalisten.
Dr. Hatta was van mening dat
de meest waarschynlijke methode die
door de communisten gevolgd zal
worden voor een come-back", de ge
leidelijke infiltratie zal zyn van de
linkervleugel van de Partai Nasional
Indonesia, die tot voor kort als de
meest pro-Soekarnitische party werd
gezien.
Het was de ex-minister van Bui
tenlandse Zaken dr. Roeslan Ab
doelgani, die erop wees dat de tegen
stellingen tussen Islamieten en Na
tionalisten over de vraag of Indo
nesië een Islamitische staat dient te
worden, nu al aan het toenemen wa
ren.
