Jeruzalem juichte
behaalde zege
over
Frans-Britse motieven
voor neutrale houding
Moskou zwichtte niet
voor druk van Nasser
Associatie
Israël
met EEG
Verklaringen van Brown
en Couve de Murville
Israëlvaarders nog
steeds in Frankrijk
Nederlandse
vertrekt uit
kolonie
Beiroet
DONDERDAG 8 JUNI 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
Van onze reisredacteur mr. H. L. Lejfelaar)
Er gingen gisteren geen plezierreizigers op weg naar de
heilige oorden in Jordanië door de Mandelbaumpoort, de grens-
doorgang vanuit Israël, maar tanks, pantserwagens, kanonnen,
en vermoeide Israëlische soldaten. Het oude en historische deel
van Jeruzalem dat in Jordaanse handen was, werd na hevige
gevechten door Israëlische troepen veroverd en bezet.
DP'BERt'JMSE MUUR* VAM JERD7AI PM
Laatste fase van
zware strijd
8inds maandagmorgen heelt in de
orthodoxe jodenwijk van deze
gespleten stad een hevige strijd ge
woed. Na een urenlang artillerie-
bombardement van beide zijden,
trokken Israëlische soldaten gister
ochtend vroeg het Jordaanse deel
van de stad binnen .Vanaf het dak
van het stadhuis sloeg ik de laatste
fase gade. Het indrukwekkende uit
zicht over de oude torens, schansen
en kantelen was op deze koude dag
een blik op de dood.
Bij elk artillerieschot uit de om
ringende heuvels steeg een vlucht
spierwitte duiven op van het Onze
Lieve Vrouwenklooster. Onrustig
wiekten zy rond in de heldere lucht
en streken dan weer even neer tot
de volgende dreunende ontploffing.
Beneden in de nauwe straten lever
den soldaten man tegen man ge
vechten. Recht voor mij uit stond
het stukgeschoten dak van de Dori-
me Zion kerk, een van de christelij
ke bedevaartsplaatsen, als een sta
ketsel in de lucht geëtst. Boven
Bethlehem in de verte hing de zwar
te rook van granaten.
Aan de voet van het stadhuis raas
den auto's voorbij met nieuwe troe
pen. Sommigen werden vervoerd in
buitgemaakte Jordaanse legerwagens
waarvan de kentekens haastig waren
d weggeverfd. Temidden van bloeiende
x geraniums op een balkonnetje richt-
peij te een soldaat zijn bazoeka op een
Jordaanse stelling. Zelden zal een
norlogsstryd zijn uitgevochten in een
ad en een omgeving waar bijna al-
■s zoveel symbolische betekenis
.ïeeft.
Overwinningsroes
Het was de juichkreet van een
jonge Israëliër die het begin inluid
de van een overwinningsroes, die
kort daarop iedereen overviel. Hij
JeI had met zijn verrekijker enkele ïs-
e raëlische soldaten waargenomen op
mo| een gevreesde Jordaanse stelling,
waar vandaan in de afgelopen jaren
it vaak op Israëlische bewoners werd
-lij» geschoten. Zijn kreet werd spoedig
TI.| overgenomen door anderen en toen
4-4 enkele jeeps met Israëlische grensbe-
B0j wakingstroepen kwamen aanrijden
liePen vrouwen, meisjes en kinderen
riji te hoop en juichten hen als helden
toe. Kinderen werden opgeheven om
door de soldaten aangeraakt te wor
den en opgewonden werden vragen
rall gesteld over het verloop van de
'poi strijd, maar verderop ratelden de
machinegeweren nog en klonken de
droge korte knallen van geweervuur,
4 Omstreeks half drie gistermiddag
was ik bij de Mandelbaumpoort waar
militaire colonnes in een onbeschry-
n| felijke verkeerschaos op weg waren
naar Jordaans grondgebied. Het Is-
roö raëlische douanegebouw, waar en-
rif kele dagen geleden een onwezenlijke
a stilte heerste, was door enkele gra-
3 naten getroffen. Gebroken glas ver
splinterde verder onder de laarzen
van voorbijtrekkende soldaten. De
gj grensbomen werden nu bediend door
Isrf militaire politie, die strenge controle
k uitoefende op passanten.
J Op eigen risico
Even later trok ik zelf de grens
over. Een Israëlische kapitein stak
zijn hoofd in onze auto en zei: „U
gaat op eigen risico naar binnen. Het
zit nog vol met sluipschutters". In
derdaad klonken steeds salvo's van
aid geweren.
65 Aan de Jordaanse kant van de
gJ Mandelbaumpoort was hevig gevoch-
ja» ten. Artilleriegranaten sloegen grote
gaten in de muren, het wegdek ver-
Een kaartje van Jeruzalem, dut
door een soort Berlijnse muur in
tweeën was gescheiden. Minister
Dajan verklaarde gisteren na de
verovering van de oude stad met
zijn vele heilige plaatsen: „Wij
zijn er en wij zullen er blijven".
toonde de kuilen van mortierontplof
fingen, weggeschoven rollen prikkel
draad lagen in die berm, vlakbij een
bord „verboden te fotograferen" wa
ren de grenspalen afgebroken. Over
al slingerden afgebroken telefoon
draden en elektrische kabels. Israëli
sche soldaten in camouflagepakken
stonden met hun zware wapens by
de muur van een klooster en wacht
ten op het bevel om de stad verder
in te trekken en te zuiveren. Ze aten
appels en sommigen sleepten dekens
en strozakken aan naar een moskee
waar de vloer bedekt was met een
Centimeters dikke laag van glas
scherven.
Op het trottoir voor zyn ambts
woning stond de Amerikaanse consul
Person Hall. Het huis had zeven ar
tillerievoltreffers gehad, terwyi de
consul, zyn vrouw en haar ouders
geen andere schuilplaats hadden dan
een van de kamers op de beneden
verdieping. Door kalkgruis, brokken
cement en gebroken meubilair liepen
wy door de kamers waar de grana
ten insloegen en gaten ter grootte
van een raam achterlieten. Alles was
bedekt onder een fijne laag wit ce
ment. Om de hoek van het con
sulaat gaapten de glasloze ramen
van het Ymca-gebouw. Een soldaat
met twee parkieten in een kooi slen
terde op straat, alsof hy op weg naar
huis was. In het gras lag een open
gevallen doosje Jordaanse „Special"
sigaretten, in de haast achtergelaten
oorlogsbuit.
Doodmoe terug
Vreemd genoeg zyn het onbelang-
ryke details, die in een omgeving
van totale ontreddering het scherpst
by biyven. Misschien dat zy de aan
dacht vragen, omdat men andere de
tails wil vergeten. Zoals de met een
zeil toegedekte dode soldaat in de
berm van de weg en het in een gro
teske houding verwrongen levenloze
lichaam van een burger, half op
straat en half op het trottoir
Om half zes in de vallende avond
trok een colonne langs in tegenover
gestelde richting, terug door de Man
delbaumpoort naar Israël, het waren
soldaten die weerkeerden van hun
aandeel in de verovering van Ra-
mallah, vijftien kilometer ten
noorden van Jeruzalem. Zij zongen
Israëlische liederen, zwaaiden met
buitgemaakte Jordaanse vlaggen,
hieven leuzen aan, of keken dood
moe met lege ogen voor zich uit.
Terugrydend door Jeruzalem ston
den de inwoners in dikke ryen langs
het trottoir en applaudisseerden en
juichten naar de langs trekkende
troepen. Zy «ierpen rozen en gera
niums op de tanks, en lachten bö
het zien van een portret van de Jor
daanse Koning Hoessein voor op een
legerauto. Een van de soldaten
zwaaide vanuit zijn jsabine terug met
een paar zwarte dameskousen.
Maar terwyl ik deze beelden voor-
by laat gaan, schuiven er andere
voor: dat van geblinddoekte gevan
genen zittend op de grond van een
donker lokaal, van de man die zich
overgaf met een grote witte doek en
zweette, terwyl hij ondervraagd
werd door de Israëlische soldaten,
van de rooms-kathalieke priester,
die over de weg liep met zyn zilve
ren kruis glinsterend in de zon, maar
vooral dat van de zingende troepen,
terwyi zy langs een Jordaanse sol
daat reden by een muurtje op de
aarde van Jeruzalem. Hij was dood.
Motie kamercommissie
(Van onze parlementaire redactie)
De vaste kamercommissie voor
Buitenlandse Zaken heeft zich giste
ren uitgesproken voor associatie van
Israël met de E.E.G. In een motie
van de liberaal mr. Berkhouwer heeft
de commissie er met algemene stem
men op aangedrongen om de Israë
lische aanvraag, die al jaren loopt,
in te willigen.
De motie, die aan de voltallige
tweede kamer zal worden toegezon
den, werd door de commissie met in
stemming begroet. Minister Luns ver
klaarde de motie te beschouwen als
steun voor het regeringsstandpunt.
Het handelsakkoord, dat tussen Is
raël en de E.E.G. bestaat, achtte
minister Luns onvoldoende, omdat de
Israëlische economie sterk op Euro
pa is afgestemd. Hy gaf de associa
tie goede kansen, ook al omdat een
rapport, dat binnenkort over de kwes
tie verschynt vrijwel zeker positief
zal uitvallen.
Op voorstel van de socialist Oele
aanvaardde de commissie ook nog
een motie, waarin wordt gevraagd de
besprekingen over de uitvoering van
het associatieverdrag met Grieken
land op te schorten zolang nog par
lementsleden gevangen worden ge
houden en de parlementaire demo
cratie niet is hersteld. Mr. Luns vond
de motie overbodig.
(Van onze Londense correspondent)
Engeland heeft de Ver. Naties gis
teren verzocht een onderzoek in te
stellen aan boord van de Brit
se vliegdekschepen in de Middelland
se Zee en op de bases op Cyprus en
Malta teneinde te kunnen vaststellen
dat de beschuldiging van de Arabie
ren over Britse luchtsteun aan Is
raël volkomen uit de lucht is gegre-
Dit maakte Brown, de Engelse mi
nister van Buitenlandse Zaken, gis
teravond bekend in een stormachtig
Lagerhuis.
Terwyl één van de extreem-linkse
Labour-parlementariërs, Shinwell,
hem onderbrak met de vraag of En
geland nu eens niet Israël moest fe
liciteren met zijn zege, verzekerde
Brown onverstoorbaar, dat zyn land.
neutraal is en biyft in dit conflict.
De minister gaf toe. dat het Enge
land misschien moeilyk zal vallen
het verbod op wapenzendingen naar
het Midden-Oosten te handhaven,
aangezien tot dusver geen enkel land
het voorbeeld heeft gevolgd. „Ameri
ka en Sowjet-Rusland zetten hun
onze politiek moeten herzien", aldus
Brown.
Voor de Arabische landen, die de
diplomatieke relaties met Engeland
willen verbreken Syrië, de Soe
dan en Irak had hy weinig goede
woorden. „Dat is de meest dwaze stap
die deze landen kunnen doen".
Brown verzekerde het Lagerhuis,
dat men zich, ook al is de olietoevoer
naar Engeland voor een derde stop
gezet door de boycot van vyf Ara
bische landen, geen zorgen behoeft
te maken. „We zullen zo spoedig mo
gelijk een uitweg vinden".
Tot zover onze Londense corres
pondent.
Onze correspondent in Parys tele
foneerde hedenochtend:
De Franse regering heeft gister
middag by monde van de minister
van Buitenlandse Zaken Couve de
Murville dan eindelijk haar stand
punt geformuleerd en toegelicht ten
aanzien van de oorlog in het Mid
den-Oosten in het algemeen en van
haar houding jegens Israël in het
byzonder.
In de uiterst rustige en genuan-
leveranties voort en wy zullen wel ceerde styl, die men
Beslissing was
moeilijk
onmiddellijk het vuren werd ge- in Moskou aan, dat er van de zyde
staakt. Als aan deze eis geen gevolg
zou worden gegeven zouden de diplo
matieke betrekkingen met Israël
j worden verbroken. Moskou zwenkte
j daarmee weer duidelijk in de anti-
De Russische resolutie die de Vei- Israëlische en pro-Arabische rich-
ligheidsraad gisteren heeft aangeno
men en waarin werd geëist het vu
ren in het Midden-Oosten met in
gang van 21.00 uur Nederlandse tijd
te staken, zonder dat daarby werd
gesteld dat de troepen zich op hun
uitgangsstellingen moeten terug
trekken, heeft de politieke kringen in
Moskon bijzonder verrast.
Hoewel men niet had geloofd dat
Moskou erop uit was de Arabische
volken directe steun te verlenen, ver
wachtte men tooh helemaal niert een
dergelyke voor Nasser es. geenszins
gunstige resolutie. In het licht van
het tot nu toe gevoerde beleid in
zake het Midden-Oosten moet de
nieuwe Russische houding als een
uitdaging worden beschouwd. Wat de
politieke consequenties voor de toe
komst mogen zijn wat betreft de
Russisch-Arabische betrekkingen
valt momenteel moeilyk te zeggen.
Eerder was er in Moskou enige
verwarring ontstaan toen de Russi
sche regering van Israël eiste, dat
ting. Doordat de Sowjet-Unie even
wel kort daarop met zyn resolutie in
de Veiligheidsraad kwam, klaarde de
hemel weer snel op. De resolutie was
namelijk niet alleen tegen Israël ge
richt, maar ook tegen Nasser en de
aan diens zyde strijdende landen.
Troeven uit handen
De beslissing van de Sowjet-Unie
om samen met het Westen in de
Veiligheidsraad tot een oplossing te
komen voor de crisis in het Mid
den-Oosten moet Moskou niet licht
zyn gevallen.
Het geeft daarby immers veel poli
tieke troeven uit handen. De beslis
sing was vooral zo moeilyk daar er
ln de Russische hoofdstad de laatste
dagen druk diplomatiek verkeer is
geweest tussen Moskou en vertegen
woordigers van Arabische landen.
Hoewel er niets over deze (besprekin
gen bekend is geworden, neemt men
van de Arabieren sterke druk op Rus
land Is uitgeoefend om een krachti
ger houding aan te nemen of zelfs
militaire steun te verlenen. Deze
verzoeken zullen echter, de resolutie
in de Veiligheidsraad bewijst dat,
met geen ai te grote tegemoetko
mendheid zyn behandeld.
Intussen is wel duidelyk geworden
dat Moskou in het geheel geen ge
loof hecht aan de berichten, die door
Nasser zyn gelanceerd over de hulp
die Britse vliegtuigen Israël zouden
hebben verleend.
Het regeringsblad Izwestia maakte
wel melding van de beschuldigingen,
maar ze werden duidelyk toegeschre
ven aan Egyptische radio-uitzendin
gen. Bovendien maakte het blad mel
ding van Wilsons ontkenning. Over
de beschuldigingen dat Amerikaanse
vliegtuigen Israël zouden hebben ge
holpen is in de Russische pers nog
met geen woord gerept. Dit wijst er
duidelijk op dat de Russen overtuigd
zyn van de neutraliteit, van het Wes
ten ln de crisis in het Midden-Oos
ten.
KAART
VAN
HET
VERLOOP
VAN DE
STRIJD
IN DE
SIN AI-
WOESTIJN
(Van onze correspondent in Parys)
By de negen Nederlanders, die
maandag op weg naar Israël in Pa
rys al waren gestrand, hebben zich
nog 18 landgenoten gevoegd. Maar
ook gisteren heeft nog geen hunner
de reis naaar Tel Aviv kunnen ver
volgen. Zy zyn met zyn allen nu in
het Joodse Tehuis in Neuilly by Pa
rys onderdak gebracht en een van de
vrouwelyke leden van het gezel
schap, mevrouw Kroon, uit Amstel
veen vertelde ons gisteren, dat ieder
een natuurlyk van ongeduld stond te
trappelen om weg te kunnen gaan.
De „medische afdeling" van de
groep, die uit drie dokters en twee
verpleegsters bestaat, was gisteren al
vroeg naar de Paryse luchthaven Or-
ly vertrokken in de hoop een
vliegtuig te kunnen vinden, 's och
tends waren ze evenwel genoodzaakt
geweest weer met „hangende poot
jes" naar Neuilly terug te keren
Mevrouw Kroon zei ook nog, dat het
moreel uitstekend was. dat de ver
zorging niets te wensen overliet,
maar dat hun weinig concrete in
lichtingen over de verdere plannen
werden gegeven.
By het Joodse
de reizen naar Israël voor vrijwil
ligers organiseert, zyn nu al ruim
1000 mensen ingeschreven, maar hoe
en wanneer ze Parys zullen kunnen
verlaten, is een vraag waarop men
ons gisteren nog geen antwoord kon
geven. Men overwoog wel van ande
re vervoersmiddelen dan vliegtuigen
j gebruik te maken, maar de situatie
i in en vooral rond Israël was giste
ren toch nog te onoverzichtelijk om
op korte termyn reeds toebereidse-
zo verzekerde hy ons, zal elk middel
hun welkom zijn om zo spoedig mo
gelijk hun reisdoel te kunnen berei
ken.
wend Is, liet Couve de Murville uit
komen, dat Frankrijk zijn bevoor
rechte positie als Westelijke mogend
heid in de Arabisphe wereld niet
lichtzinnig in de waagschaal wilde
werpen en bovendien niet alleen de
zorgen van vandaag, maar ook die
morgen en zelfs van overmor
gen in zijn overwegingen had be
trokken.
Couve verheelde niet dat alle ern
stige geschillen die tussen Israël en
zyn Arabische buren zich sedert ja
ren hadden opgehoopt ook na een
verhoopte spoedige wapenstilstand
niet in een handomdraai zouden
kunnen worden bygelegd. Doch het
doel van de Franse politiek blyft, zo
verklaarde hy, niettemin de groene
tafel en daarom had generaal De
Gaulle in zyn ogen weer van veel
en hoge staatsmanswijsheid blyk
gegeven door jegens beide partyen
zyn neutraliteit te betuigen en te
onderstrepen.
De regering had zich te voren ver
zet tegen een debat, dat de volledige
oppositie en ook vele gaullisten na
Couve's rede hadden verlangd en al
leen de socialistische oud-premier
Mollet was het recht tot een weder
woord toegekend. Mollet hield een
beheerst-geëmotioneerd betoog ter
verdediging van Israël, een land dat
hij in 1957 als premier by de Suez-
crisis gewapenderhand te hulp was
geschoten. Hy bestreed Couve's ver
klaring. dat Frankrijk zich met geen
der partyen verbonden had door te
wyzen op de belofte die zyn rege
ring samen met Amerika in 1957 Is
raël had gedaan de vrije doorvaart
van de Golf van Akaba te garande
ren.
Te hoge prijs
Ook sprak de socialistische leider
scherpe woorden aan het adres van
de VN-secretaris-generaal Oe Thant.
die op eigen gezag de „blauwe hel
men" uit Egypte had teruggetrokken
om zo de weg voor een nieuw avon
tuur van Nasser te openen.
De controverse tussen gaullisten en
oppositie heeft, ofschoon dat punt
niet met name ter sprake kwam,
zich in feite vooral toegespitst op de
vraag welke rol voor Frankryk by
een wereldconflict vandaag nog kan
zyn weggelegd.
Generaal De Gaulle heeft, net als
premier Wilson, vanaf het begin ge
hoopt als bemiddelaar te kunnen
fungeren en aan dat verlangen wer
den de fundamentele rechten en
zelfs de levensbelangen van een
klein land als Israël wel wat al te
vlot opgeofferd. Opnieuw is nu ge
bleken dat de beide super-groot
machten, de VS en de Sowjet-Unie.
géén behoefte hebben aan bemidde
laars en vla de rode telefoon of langs
andere weg het directe contact zo
nodig ook wel weten te vinden en te
leggen.
In de woorden van Mollet klonken
zo dan ook wel gevoelens van diepe
verontwaardiging door. omdat presi
dent De Gaulle in naam van Fran
krijk opnieuw 'n waandenkbeeld had
nagejaagd waarvoor de solidariteit
met het bedreigde, doch dappere Is
raëlische volk als een te hoge prijs
was betaald.
De Nederlandse kolonie in Beiroet
heeft van de Nederlandse ambassade
aldaar hte dringende advies gekre
gen Libanon zo spoedig mogelijk te
verlaten. Op speciaal verzoek van de
ambassade heeft de KLM vergun
ning gekregen om gisteren reeds een
eerste groep uit Beiroet te evacueren.
Gisteravond kwam deze groep van
ongeveer 120 Nederlanders op Schip
hol aan. Onder hen bevond zich de
60-jarige geoloog prof. Th. Raven uit
Utrecht, die jarenlang als hoogleraar
verbonden is geweest aan de Ameri
kaanse universiteit in Beiroet. Hij
was het die bovenstaand nieuws bij
Agentschap, dat J zjjn aankomst op Schiphol aan de
hem omringende verslaggevers me
dedeelde.
„Men verwacht in Beiroet grote
onrust en mogelyk ook nog gevech
ten," aldus de professor, die zich
zelf overigens geen moment druk
heeft gemaakt. „Gisteravond heb ik
zitten bridgen en heb nog groot slem
geboden en gemaakt." vertelde hy
vol trots.
Niet alleen de Nederlanders trek-
len voor een reis te kunnen tref- ken weg uit Beiroet, ook de Ameri
kanen. Die gingen zelfs al eerder.
Alleen de drie Nederlandse artsen,
die deel uitmaakten van de groep
hebben kunnen verder reizen. De
heer De Bruin uit Leiden, een ander
lid van de groep vertelde ons dat
vanmorgen.
Of de drie medici in Israël waren
aangekomen en mei welk middel van
vervoer ze waren vertrokken, wist hy
ook niet. Maar ln elk geval waren
ze gisteren vanaf het Paryse vlieg
veld niet meer in het Joodse Tehuis
teruggekeerd.
Over de mogelykheid van trans
port via de Nederlandse charter
maatschappij was de heer De Bruin
niet op de hoogte maar natuurlyk,
Pan American World Airways heeft
gedurende de afgelopen drie dagen
volgens schatting van andere terug
gekeerde reizigers, die de vliegtuigen
telkens over hadden zien komen. 10
tot 20 vluchten uitgevoerd. „Pan Am
neemt echter uitsluitend Amerikanen
mee." vertelde prof. Raven. „De
Fransen willen ook graag weg, maar
de luchthaven is nog steeds officieel
gesloten en voor iedere vlucht moet
eerst een officiële vergunning worden
aangevraagd by de Libanese over
heid. Het gevolg is. dat de Fransen
niet weg kunnen, want Air France
krygt geen vergunning, vermoedelyk
wegens de levering van wapens aan
Israël."
Prof. Rave al tien jaar hoog
leraar uu7i de Amerikaayise uni
versiteit in Beiroet werd giste
ren op Schiphol vele microfoons
voorgehouden.
Naar gemeld heeft Libanon ook
Duitsland een vergunning voor vluch
ten van de Lufthansa geweigerd, mo
gelijk wegens de levering van gas
maskers aan Israël.
In het KLM-toestel vanavond zaten
ongeveer 160 passagiers, waarvan 115
met de Nederlandse nationaliteit. De
KLM-persdienst deelde na de aan
komst mede. dat over een tweede
vlucht naar Libanon nog niets te zeg
gen viel. Vergunning daarvoor was
nog niet ontvangen.
