AAN
DE VROUWEN
DIE
NOG GEEN
ECHTE BOTER
GEBRUIKEN
De eerste spaarbank 150
jaar geleden opgericht
HOGE RENTE, VEILIG, ALTIJD DICHTBIJ!
Van enkele guldens
naar de miljoenen
is't eigenlijk niet jammer
van dieboterham
van die biefstuk
Ach, 't was wel goed,
maar toch wat saai en gewoontjes...
Natuurlijk, u bezuinigt per
boterham wel een cent of zo,
en per biefstukje misschien zelfs wel
een of twee stuiver.
Maar eigenlijk bezuinigt u vooral
op smaak, op eerlijk gezond
plezier-in-1-eten*
rc)
"Beter met Boter
DONDERDAG 1 JUNI 1967
LEIDSCH DAGBLAD
Het jaar 1967 is voor alle Nederlandse bondsspaarbanken
een jubileumjaar. Want op 17 december is het 150 jaar geleden
dat in Haarlem de eerste spaarbank in ons land werd opgericht.
In datzelfde jaar ook werd in Workum eveneens een Nuts-
spaarbank opgericht. Dat betekent dat in deze twee plaat
thans de oudste spaarbanken van ons land staan. Dit feit heeft
men aangegrepen om in de spaarbankcontreien de bloemetjes
in juni eens flink buiten te zetten door aan deze gebeurtenissen
uitvoerig aandacht te besteden.
Hoe is het eigenlijk allemaal be
gonnen? Op de dag van vandaag
vinden 125.902 bij de Bondsspaarban
ken ingeschreven spaarders het heel
gewoon wekelijks of maandelijks
„als ze gevangen hebben" hun
diende geld geheel of gedeeltelijk
naar de spaarbank te brengen. By
elkaar is dat nu zo'n 165 miljoen
gulden, die zijn toevertrouwd aan de
spaarbank. Niemand, die zich nog
zorgen maakt over zijn spaarcent
jes. Althans nauwelijks vergeleken
met de tijd dat de spaarpenningen
bewaard werden in de beruchte diep
weggestopte kous of matras.
Hoe het begon
Het Is eigenlijk allemaal in het
Schotse weversdorpje Ruthwell begon
nen. Daar sbiohbte Reverend dr. Hen
ry Duncan de eerste spaarbank, zoals
wy die kennen, in het jaar 1810 ten
behoeve van zijn arme parochianen.
ADVERTENTIE
Genieten doen we allebei. De
Fransman van zijn cognac,
wij van B00TZ BRANDY
SPÉCIAL Een „Hollandse",
door Bootz gemaakt. Vraag
er naar, waar dan ook.
BOOTZ-
BESTE „KONJAK'
NEDERLANDS
FABRIKAAT
f 10,40
PER
HELE
UTER
Het werd een spaarbank, die zich
zelf moest kunnen bedruipen. Zijn
initiatief had succes. Het spaarza
me voorbeeld dat hij had gegeven
vond al spoedig navolging in Enge
land, dat toen nog groot was. In
1810 was het ook dat de Keizer der
Fransen huis hield in Europa en
ter doorvoering van het continentaal
stelsel het Koninkrijk Holland tot
Franse provincie degradeerde. Door
de aanwezigheid van Napoleon had
Willem van Oranje zijn toevlucht
gezocht in Engeland en wathtte daar
betere tijden af. Hier maakte hij
kennis met de spaarbank. Toen hij
drie jaar later naar Nederland als
Koning Willem I terugkeerde om de
regering op zich te nemen ontwik
kelde de vorst initiatieven ter ver
betering van de hier heersende eco
nomische toestanden. Zo spoorde hij
de oprichting aan van de Ned.
Bank in 1814 en wekte mensen op
het voorbeeld, dat hjj in Engeland
om spaarbanken te stichten naar
het voorbeeld, dat hy in Engeland
had leren kennen. By de Maatschap
pij tot Nut van 't Algemeen vond
zijn opwekking ingang. In 1817 werd
een belangrijk initiatief genomen.
Op een vergadering in augustus van
dat jaar werd besloten de departe
menten van de Maatschappij uit te
nodigen tot het oprichten van hulp
en spaarbanken over te gaan.
Van de departementen, die gehoor
gaven aan de oproepen, legden Haar
lem en Workum de meeste voort
varendheid aan de dag. Nog dat
zelfde jaar besloten zy elk een Nuts-
spaarbank op te richten. Derhalve
valt nu aan de Nutsspaarbanken in
Haarlem en Workum de eer te beurt
te fungeren als de spaarbanken
waarmee alle overige spaarbanken,
die zich later hebben verenigd in
de Ned Spaarbankbond, tezamen
het 150 bestaan van de Bondsspaar
banken gaan vieren.
Kleine spaarders
Er is wel verschil tussen de spaar
banken van toen en nu. Komen de
spaarders thans voor in alle lagen
van de bevolking, toendertijd was de
spaarbank toch écht bedoeld voor de
kleine spaarders. Dit kwam duide
lijk tot uitdrukking in de aanhef van
een circulaire, waarmee de nuts-
spaarbank Haarlem zich tot de toe
komstige spaarders wendde. Zij
luidde als volgt:
„t Is maar zeker, lieve vrien
den, dat als dienstboden en ook
eenigszins welvarende werklieden
er zich op toe willen leggen, dat
zij van het geld, dat zij voor hun
ne arbeid en vlijt ontvangen, iets
kunnen overhouden. Dit blijkt dui
delijk, vooral in den opschik van
goud en zilver, waarmede meest
alle ongehuwde ambachtslieden en
gezellen pronken. Geenszins willen
wij ook dien opschik of die sie
raden berispen of hun afraden
maar er blijft hun nog wel eens
nu en dan wat geld overig, dat,
dat het kleine sommetjes zijn, al
ligtelijik door de handen glijdt: aan
beuzelingen en aan kleine onnoo-
dige verteringen besteed wordt. En
dit zal ook nog wel somtijds het
geval wezen bij enkele gehuwde
en huiszittende ambachts- en werk
lieden."
Een heleboel vermanende woor
den. Maar de circulaiere vervolgt
op grootmoedige wijze
„Zou het nu niet wenselijk zijn,
dat er in den meer bemiddelden
stand lieden van eer en goede
trouw gevonden werden, die zich
om niet, om Gods 'swil, of zoo
als men zegt, gratis wilden laten
vinden, om van zoodanige dienst
boden en werklieden, die somme
tjes. hoe klein ook. als in een
spaarpot te bewaren, ja hun daar
van een behoorlijk interest, als het
maar wat bedraagt, te geven? „Ja
maar", zegt of denkt gij misschien,
„als men dan eens onverhoeds door
ziekte of andere omstandigheden
dat noodig krygt". Juist aange
merkt. Maar als dan de schikkingen
van zulk eene spaarbank zoodanig
zijn, dat men er het ingelegde al
tijd op zyne eerste aanvraag ei-
uit kan krijgen: zoo als het geval is
by deze spaarbank dan had gydaar,
zoo als men zegt, een eitje in het
nest en iets tegen de kwaden dag"
Die wat spaart
En dat alles ging onder het motto:
„Die wat spaart in der tijd, vindt
wat in den nood".
Zo dacht in elk geval Sara Goud-
kade er ook over. die als een der
eersten haar spaarcentjes naar de
Haarlemse Nutsspaarbank bracht.
Zü moet zeker de annonoe in de „Op-
Zo vieren de
spaarbanken
feest
1 Juni: Koningin Juliana ont-
i vangt in het Paleis op de Dam l
Amsterdam tussen vier
half zes ruim 600 gasten. Om
kwart over acht is er een
cert in het Amsterdamse Con-
certgebouw onder leiding
i Roberto Benzi.
2 juni: In het RAI-Congres-
i centrum begint om tien uur
besloten huishoudelijke vergade-
ring. Voor de buitenlandse gas-
ten staat er die dag een rond
vaart door de hoofdstad op het
programma. In het Congrescen
trum wordt vervolgens om kwart i
voor één de lunch gebruikt. Om i
kwart over twee is er een jubi
leumvergadering in het Congres
centrum. Na een jubileumrede l
i Bondsvoorzitter mr. J. J. C.
van der Bilt spreekt de Mi-
nister van Financiën, prof. dr.
H. J. Witteveen. 's Avonds is er
in het Hiltonihotel om half acht i
een jubileumdiner.
3 Juind: Op het Europaplein bij
het Congrescentrum in Amster-
dam is er een grote sterrit
show met 40 rijdende bijkanto-
personeel in klederdracht,
de YMCA Pipes and Drums and
Highland Dancing Group,
groep vendeliers uit Doornen-
burg. Om kwart voor twaalf
's middags vertrekt men naar
het 666 jaar oude kasteel Ne-1
derhorst den Berg voor een bar-
becue.
regte Haarlemsche Courant" hebben
gelezen, waarin werd aangekondigd
dat op woensdag 21 januari (1818)
's avonds om zes uur in het lokaal
van het Departement Haarlem der
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
in de Zijlstraat de „Haarlemsche
Spaarbank" wordt geopend onder de
spreuk: „Die wat spaart
Saira had een opvallend hoge in
leg: f70. In die tijd een heleboel geld.
Volgens het toen geldende spaarbank-
reglement mochten er geen hogere
bedragen dan f25 worden aangeno
men, (het was een bank voor kleine
spaarder!), tenzij dit speciaal zou
worden gemotiveerd. Het geld van
Sara werd aangenomen.
Geen bevoogding
Toch was er wel een onderscheid
tussen de Nederlandse en de Engel
se spaarbanken. De Engelsen hadden
een soort van bevoogdingssysteem
over de spaarduiten van de minge-
goede inleggers. En dat was iets,
waarvan men in Nederland niets
moest weten. Het gevoel van eigen
waarde wilde men volledig respec
teren. Men koesterde waardering voor
de spaarzaamheid en zorgde ervoor
dat het geld zo veilig mogeiyk werd
bewaard. Zo hadden de banken de
beschikking over zware ijzeren kis
ten. met drie verschillende sloten,
waarvan de sleutels door drie be
stuursleden werden bewaard. Van
hen kon niemand eigenhandig de
geldkist openen.
Eveneens Tilt veiligheid werd het
geld belegd in Staatsleningen. Op en
kele na, hebben de spaarbanken ook
de slechte tyden weerstaan. De
spaarders werd geen cent tekort ge
daan en dat versterkte het vertrou
wen in deze instellingen.
De oudste Bondsspaarbanken had
den een lokaal karakter. Door het
stichten van bijkantoren en door fu
sies zijn vele uitgegroeid tot streek-
spaarbanken. De grootste spaarbank
is de Rijkspostspaarbank, die echter
zelfstandig is. Niet alle spaarbanken
zy'n door het Nut opgericht. In 1870
maakten de Nutsspaarbanken onge
veer viervijfde deel uit van het to
taal.
Zo zijn er ook vakbonden geweest,
die spaarbanken hebben opgericht,
welke zijn aangesloten bij de Ned.
Spaarbankbond. Het Ned. Kath. Vak
verbond beschikt het langst over een
eigen spaarbank. Deze is in 1920 op
gericht en genaamd Centrale Volks
bank.
Alle doorstaan!
De andere vakbonden volgden pas
veel later. In 1959 richtte het N.V.V.
de Algemene Spaarbank voor Neder
land op en een jaar later het C.N.V.
de spaarbank voor Protestants Ne
derland. Vooral na de tweede wereld
oorlog heeft de spaarbank een grote
ontwikkeling doorgemaakt, die nog
Is in volle gang is. Crises als de
krach van de New Yorkse effecten
beurs, de crisisjaren en de oorlog
hebben de spaarbanken weten te
doorstaan.
Tot in de zomer van 1911 werden
spaarbankzittingen gehouden
het Nutsgebouw aan de Zijlstraat. In
dat jaar echter trok men naar een
eigen pand in de Jansstraat, waar-
ten nog steeds zetelt. In de Zijl
straat, waar 150 jaar geleden werd
begonnen staat thans een modem ge
bouw.
Het kleine begin met een inleg vat
10 is uitgegroeid tot een inleg van
miljoenen. Ook de eisen zyn sinds
1817 veranderd. Onder het motto:
.►Hoge rente, veilig, altijd dlohtbij"
willen de spaarbanken ook in de toe
komst betrouwbare instellingen zijn,
waar gezinnen hun geld in bewaring
kunnen geven.
ADVERTENTIE
Schilder Isidoor Opsomer
ie Aetwerpee ©verleden
(Van onze correspondent)
De schilder Isidoor Opsomer is op 89-jarige leeftijd in Ant
werpen overleden. Hij was reeds lange tijd ziek. Opsomer werd
in 1878 in Lier geboren. Hij ontving o.m. zijn opleiding aan de
Antwerpse Academie, waarvan hij later zelf directeur werd.
Tijdens de eerste wereldoorlog week hij uit naar Nederland,
waar hij het werk van Breitner leerde kennen. Dit is van grote
invloed op zijn kunst geweest. Hij was een tijdgenoot van Tyt-
gat en De Smet, iets ouder dan Permeke, Brusselman, Rik
Wouters en Servaes.
Opsomer is het brede impressionis-
e steeds trouw gebleven. Hij schil
derde voornamelijk portretten en
landschappen. By de portretten zyn
(ADVERTENTIE)
NU IS EEN RINCK-BRIL
(door de 5 RINCK-extra's)
VOORDELIGER DAN OOIT
BOTERMARKT 1
TEL. 01710—25036
Chinese agitatie
in Indonesië
De Indonesische regering zegt
drie pseudo-ondernemingen ontdekt
te hebben, door middel waarvan Pe
king ondermijnende activiteit in In
donesië zou hebben ontplooid. Er is
aantal arrestaties verricht. On
der de arrestanten zou zich „het
brein achter de Chinese ondermij
nende activiteit in Indonesië" be
vinden.
Volgens het officiële Indonesische
persbureau Antara heeft kolonel Is-
kandar gezegd, dat de gearresteer
den gewerkt hebben onder dekking
er vele van het Antwerps patriciaat
en van bekende Vlaamse figuren,
als Kamiel Huysmans, August Ver-
meylen en anderen. Van Koning Al-
bert I van Beligë heeft hij enige,
meer dan levensgrote statieportret
ten geschilderd. Opsomer heeft daar
in de traditie op gelukkige wijze
voortgezet en vernieuwd.
Studierichting
archeologie
Bij KB ia het Academisch Statuut
gewijzigd en de studierichting der
archeologie ingesteld. Als grondslag
voor het doctoraal examen kunnen
dienen naar het oordeel van de sub
faculteit in aanmerking komende
kandidaatsexamens.
Ten aanzien van het doctoraal ex
amen bevat het examenprogramma
mogelijkheden tot differentiatie,
zulks naar gelang van de aard van
het afgelegde kandidaatsexamen.
Naast deze nieuwe studierichting
zijn gehandhaafd de mogelijkheden
voor de studie in de archeologie,
welke reeds aanwezig zyn in het ka
der van de studierichting der kunst
geschiedenis en archeologie en die
der klassieke taal- en letterkunde.
Het besluit heeft terugwerkende
kracht tot 1 sept 1966.
van twee reisbureaus. Deze bureaus
en een derde onderneming stonden
rechtstreeks onder het bewind van
Peking.
Kolonel Iskandar sprak de hoop
uit, dat door de arrestaties de Chi
nese agitatie aanzienlijk zou vermin
deren.
\Sj
de beste chef-kok kan üw boterham j
niet verbeteren als er
\Q' heel gewoon
echte boter op zit
A'"'-. .•>-.> \D;f
sN' y j
tiw kippetje W thuis, mevrouw.
kan z0 f'in en 'e'<'<er smaken alsof het
in de beroemde Franse keuken is klaar gemaakt.
Ij-»*** 't Recept is simpel:braden in echte bóter
UJj v
Jia?é
kt .vl
waarom denkt i
dat men spreekt_
van
botermalse biefstuk? U weet het best:
zo'n sappig stuk vlees
wordt immers alleen maar echt fijn
met echte bóter.
