Amsterdam mag meepraten
...de burgemeester is eruit
gegooid
Gesprek met de vrouw van een magistraat
BIJ KEUZE VAN HALLS OPVOLGER
OVERLEG
FINANCIEEL
Nog niemand gepolst
Intelsat
PAGINA 6
LEIDSCH DAGBLAD
DINSDAG 23 MEI 1967
(Van onze parlementaire redactie)
Drama in
Miinchens
olifantenhuis
Een incident in de dieren/tuin van
Münohen heeft aan de 40-jarige In
diase vrouwelijke olifant Kora het
leven gekost. Het dier deed kennelijk
in een slechte bui. een aanval op een
oppasser,'die zich dank zij zijn lang
durige omgang met olifanten wist te
redden. Tijdens dit incident stortte
een andere vrouwelijke olifant, Min-
ni, zich onverwachts op Kora, die zo
hard tegen een muur smakte, dat zij
een hersenschudding en een longver
wonding opliep. Aan deze kwetsuren
is het dier maandagochtend overle
den.
(Van onze speciale verslaggever)
Emma van Hall—Nijhoff (62). Sprekend in de
ambtswoning van Amsterdams burgemeester aan
de Herengracht 52 over haar man Gijsbert van
Hall (63).
Ook op andere punten werat de
regering hard aan verbetering van
de toestand in Amsterdam.
Er is overleg gaande over verbe
tering van de financiële positie van
Amsterdam en Den Haag. Er is
daarover een gesprek geweest tus
sen hoofdambtenaren van de depar
tementen van Binnenlandse Zaken
en Financien en de wethouders van
de drie grote steden. Daarbij is o.m.
de accommodatie voor de jeugd ter
sprake gekomen.
Er is een werkgroep ingesteld, die
moet bestuderen of de regeling van
de demonstratievrijheid in politiever
ordeningen vervangen moet worden
door een wettelijke regeling. Deze
commissie zal wellicht binnen enkele
maanden met haar werk klaar kun
nen zijn.
De commissie-Enschede zal haar
werk spoedig beëindigen. Het tweede
interimrapport, dat gaat over de or
ganisatie avn politie en de bevelvoe
ring tijdens het juni-oproer, met bij
lage 850 pagina's, is al bij de Staats
drukkerij en zal binnenkort verschij
nen. Het eindrapport, waarin op de
achtergronden van de gebeurtenissen
wordt ingegaan, zal 1 juni verschij
nen.
Er wordt gewerkt aan een betere
samenwerking tussen politie en jus
titie. Het ministerie van Justitie heeft
met justitiële autoriteiten in Amster
dam overleg gepleegd, dat moet lei
den tot geregelde besprekingen tussen
politie en justitie in Amsterdam.
Minister Beernink hield de tamer
nadrukkelijk voor dat hij prijs stelt
op een goede verhouding met het
Amsterdamse gemeentebestuur. „Elke
bevoogding van de hoofdstad des
lands is mij vreemd", zo zei hij. Om
een vertrouwensband te kweken staat
de deur van het ministerie wijd open.
„Ik zou het toejuichen", aldus mr.
Beernink, „als er overleg tot stand
zou komen over de manier waarop
aan de Amsterdamse problemen het
hoofd kan worden geboden".
Insprpaak
Om de inspraak van het Amster
damse gemeentebestuur in de benoe
ming van een nieuwe burgemeester,
was de regering unaniem vanuit de
Kamer gevraagd. De regering kreeg
daarbij ook van diverse kanten het
advies de hoofdstad de middelen te
verschaffen voor een snelle sanering
van de binnenstad, de aanleg van
sport- en recreatieterreinen, een goe
de Jeugdzorg en betere verkeersvoor-
zieningen. De socialistische fractielei
der, drs. Den Uyl, voegde daaraan
nog toe: „Meer politiepersoneel en
een herziening van het demonstra-
tierecht".
De Kamer realiseerde zich dat de
nieuwe burgemeester een schaap met
vijf poten moet zijn. Mej. Goudsmit
van D'66 wilde een man, die op gelijk
niveau met de Amsterdammers kan
praten en die bereid is verantwoor-
Terwijl in de Tweede Kamer
werd gedebatteerd over zijn ont
slag, sprak Amsterdams burge
meester Van Hall in het RAI-ge-
ïouw de Internationale Federatie
van Stedebouwkundigen toe
ding af te leggen over zijn politiebe
leid.
De pacifist Wiebenga waarschuwde
ernstig voor een soort super-
Van Hall. „Als het iemand wordt zo
als Ridder Van Rappard uit Gor-
kum, dan is de 14de juni 1966 geen
hoogtepunt, maar een voorproef
je geweest", zei hij. ,De situatie in
Amsterdam kan niet worden opgelost
met meer politie, meer bijstand, of
een krachtiger optreden".
Minister Beernink bleek bereid op
een positieve manier met de nieuwe
burgemeester over deze verantwoor
dingsplicht te praten. „Een verstan
dige burgemeester moet zijn beleid
ook zijn politiebeleid ter discussie
stellen", meende hij. De minister
vond dat de opvolger van mr. Van
Hall een daadwerkelijke belangstel
ling moet hebben voor politiezaken
en een frisse aanpak van het politie
beleid moet bevorderen.
De Kamer was het erover eens dat
het ontslag terecht is gegeven. Voor
de heren Geertsema (VVD), Mellema
(CHU) en Jongeling (GPV) kwam
het besluit zelfs een jaar te laat. Ook
de heer Den Uyl (P.v.d.A.) vond
het ontslag gemotiveerd. Hij had al
leen grote bezwaren tegen de gevolg
de procedure. „Het lijkt op een
paniekbeslissing", meende hij.
Premier De Jong zei in zijn ant
woord. dat na de besprekingen met de
burgemeester het duidelijk was ge
worden dat de tijd voor een beslissing
was gekomen. Iedereen voelde dat er
iets moest gebeuren. Het was daar
om beter de beslissing meteen te ne
men. „We konden de burgemeester
toen niet met het zwaard van da-
mocles boven het hoofd naar huis
sturen", aldus de premier. „Dat is
wreed", zo voegde hij daaraan toe.
Bovendien meende hij dat de eerste
stap om het vertrouwen tussen be
stuur en bevolking te herstellen is. te
zorgen dat er weer rust komt aan de
top.
Over de ontslagdatum van 1 juli,
die door de KVP-er Aarden en de an
ti-revolutionair Schakel niet begre
pen werd. zei de premier, dat hij
het moment van afkondiging van het
ontslag essentiëler vond dan de da
tum van ingang. „Toen de afkondi
ging was geschied, was de spanning
gebroken", meende hij. De datum
van ingang was toen niet zo belang
rijk meer. Volgens de premier kan
men een burgemeester die tien Jaar
lang de hoofdstad heeft geleid, niet
in twee weken naar huis sturen. Bo
vendien was er tijd nodig om een op
volger te vinden en leek de eerste Ju
li een goed gemiddelde.
Afwachten
Op de vraag, waarom de regering,
conform het advies van prof. En
schede. niet eerst het tweede rapport
van de commissie heeft afgewacht,
zei minister Polak (Justitie), dat
„Nu zegt iedereen: had hij
maar eerder gesproken, maar
hy heeft al die tijd moeten
zwijgen. Als hij toch spreekt,
dan helpt dat wel niets meer,
maar het lucht mij wel op. Bij
ons persoonlijk is na dit alles
niets aan de hand, we zijn er
niet door gebroken. Niet erg
tenminste. En we krijgen ein
deloze hoeveelheden brieven
van allerlei mensen, ook van
Amsterdammers, die leuk zijn
om te lezen.
Ons leven nu is niet moeilijker
dan het in allerlei andere perioden
is geweest. En het is belachelijk om
Je persoonlijk iets aan te trekken
van dat gedoe met die provo's.
Mfjn man heeft over die Jonge
mensen zeer lang gesproken met
maatschappelijke werksters. Maar
die doen immers niets ze brengen
niets tot stand en toch hebben ze
steeds het gevoel dat ze alles weten.
De gemeente krijgt dus van alles de
schuld, ook al doet die enorm veel.
Elke stad heeft zijn eigen problemen,
maar ze komen er nooit helemaal
uit. Je kan natuurlijk wel mooie din
gen zeggen, zoals Egas maar als je
er in het dagelijks leven mee te ma
ken hebt en ze Je boel kapot gooien
dan ga je er toch anders over den
ken.
En met die „boel" bedoel ik de
stad, want je krijgt in zo'n baan als
het zijn van burgemeestersvrouw nu
eenmaal wel een zeer grote indenti-
ficatie met de plaats.
Met dat huwelijk van Beatrix is
het eigenlijk pas goed begonnen: een
gesloten front van cabaretiers, kran
ten en Vrij Nederland er achter aan
en dan altijd een vent waar je te
genaan kunt schoppen. Uw krant
hoort daar ook een beetje bij.
Uw kraat schreef dat mijn man
zou aftrden. Maar ze hadden na
tuurlijk inside-information van
mensen die dat graag zouden willen.
Ze proberen je eruit te intimideren.
Dat hebben veel mensen gedaan en
niet alleen uit de sector van cabaret
en kranten.
En nu gaat hij er dan uit. Met
mijn Instemming? Nou, ik vond het
al lang welletjes. We hadden best
eerder uit het vak gewild, maar zou
het nu dan de angst van anderen
zijn geweest, die het zover heeft la
ten komen? Zo iets is een soort in
fectie, net als die enorme pro-Ken-
nedygolf destijds een soort infectie
was.
Als je de kranten naast elkaar legt
kan je het voor je neus zien gebeu
ren, met steeds andere plaatjes. Dat
is interessant om gade te slaan.
Mijn man is nou gelukkig wel niet
vermoord en de vergelijking gaat
natuurlijk niet op maar zoiets is
met Van Oldenbarnevelt óók ge
beurd: verdienstelijke mensen, die
door een steeds wassende tegen
stroom aan hun einde komen. Ik
weert nu hoe zo'n tegenstroom ont
staat.
Met dat trouwen van Beatrix en
Claus in Amsterdam is hij het nooit
eens geweest en zij wilden het ook
wel in Baarn doen. Nou, de regering
op elk doosje
theebuiltjes
van 20 stuks
Het Amsterdamse gemeentebestuur wordt betrokken bij het zoeken van
een opvolger voor mr. Van Hall. Minister Beernink van Binnenlandse Zaken
heeft mr. Kranenburg, de commissaris van de Koningin in Noord-Holland,
gevraagd de gevoelens van de wethouders en de voorzitters van de raads
fracties af te tasten ten aanzien van de eisen, die aan een nieuwe burgemees
ter moeten worden gesteld. Als die adviezen binnen zijn zal er zo snel
mogelijk naar een opvolger worden uitgezien.
Mr. Beernink deelde gisteravond in de Tweede Kamer mee,
dat nog niemand is gepolst. Wel heeft men intern de gedachten
over de opvolging van mr. Van Hall laten gaan, waarbij enkele
namen ter sprake zijn gekomen, maar er is nog niemand per
soonlijk benaderd.
burgemeester Van Hail In dat geval
niet alleen de storm van het eerste
rapport zal moeten doorstaan, maar
ook die van het tweede. Daarin, zo
liet de bewindsman doorschemeren,
is nog veel meer belastend materiaal
voor de burgemeester te vlndeif. De
minister noemde het advies van prof.
Enschede „wellicht niet in overeen
stemming met de opdracht, die de
commissie is gegeven".
De wijze, waarop de commissie-
Enschede zich van haar taak heeft
gekweten, sloeg by de kamer niet
hoog aan. Vrijwel unaniem betreur
de men dat de commissie, die de
vrijheid tot interpretatie van de fei
ten had, zelf geen conclusies heeft
getrokken, maar de beoordeling van
de gebeurtenissen aan de regering
heeft overgelaten. Minister Polak
verwierp die kritiek. De commissie
zei: Het moet wél. Mijn man heeft
daarop niet gezegd: dat kan niet.
Het „neen" is niet in zijn hoofd opge
komen en achteraf zou je misschien
kunnen zeggen dat het tactisch wel
mooi was geweest om dat toch te
zeggen, maar hij heeft het nu een
maal niet gedaan. Aftreden was
toen voor hem zoiets als een vader
die van zijn kinderen zou weglopen.
U moet bedenken hij is geen po
liticus en ook geen ambtenaar. Hij
loopt niet in de rails van de ambte
naar en werkt niet aan zijn image
zoals de politicus en dus is het
altijd mis. Hij is een zakenman met
een enorm gevoel voor heel veel an
dere dingen. Rotzooi opruimen, nieu
we dingen maken, plezier hebben in
teamwerk, dat is wat hij kan. En
niettemin praten ze altijd over re
gentenmentaliteit en hooghartig
heid.
van £6et.,
voor 86 ct.
1
Op de overvolle publieke tri
bune volgden ook de Amsterdamse
wethouders Elsenburg (links) en
Verhey de discussies in de Tweede
Kamer. Of ze veel wijzer werden?
De groep, de terreurgroep noem ik
dat altijd, die heeft natuurlijk dat
rotboekje van Harry Mulisch gele
zen. Maar als we echte regenten
waren, nou dan waren we wel in dit
grachtenhuis gaan wonen en niet op
een flat in Zuid. Ik zit hier elke dag
te werken en ik zal straks de tuin
missen, maar ik woon graag in mijn
eigen huis. Mulisch schrijft toch over
regenten, ook al heeft hij in het
openbaar verschillende keren moeten
toegeven dat het onwaar was, wat
in zijn boek stond.
Die cabaretiers, er zijn hele bij
zondere, grappige en intelligente
mensen bij, leven allemaal van deze
mentaliteit: het uitjouwen en be
lachelijk maken van anderen en het
publiek lacht vrijblijvend. Wij, mijn
man en ik, zijn natuurlijk maar een
onderdeel van dat alles. Alleen: in
Amsterdam ligt het allemaal net
fijn, omdat het de burgemeester is.
Ik ben helemaal niet tegen cabaret
hoor, en ik geloof dat het heel goed
is wanneer zo nu en dan heilige huis
jes worden opgeruimd, maar be
ïnvloeding blijft in elk geval zeer
groot. De hele kwestie van Van der
Molen. Daarvan heeft mijn man
toen al gezegd: „Dat gaat over mijn
hoofd". Daarmee is hij thuis geko
men.
Hij was helemaal „disgusted"
want hij voelde zich natuurlijk ge
nomen door die mensen van het mi
nisterie en door de hele situatie. Des
ondanks had hij niet anders kunnen
of willen doen, toen het erom ging
of Van der Molen wel of niet geld
zou krijgen. Hij kon alleen maar
doorbetaald worden als de ontslag
grond werd gevonden in „imcompa-
tibilité dTiumeur". Hij heeft toen ge
zegd „maar dan is het net of er twee
mensen herrie hebben en ik heb
nooit herrie met de man gehad".
Die verkeerde conclusie is toch ge
trokken.
Terwijl hij het alleen heeft ge
daan omdat hij het een verschrik
kelijke gedachte vond dat Van der
Molen straks misschien op zwart
zou komen te zitten. En dus moest
het en dat was met Van der Molen
tevoren allemaal afgesprokenMijn
man had echt het gevoel dat het
een rotte zaak was en dat Is het ook
gebleken te zijn.
Ik zat erbij toen hij zijn verkla
ring in dat programma van Mies
Bouwman aflegde (19.2.'66). We wa
ren er al uren en er kwamen men
sen met berichten uit de stad en zo
doende hebben ze gezegd: doe maar
wat. En hij is helemaal niet zo dat
hij er ineens een fijne handige ver
klaring uitgooit. Dat kan hij nooit,
dus dat kon hij ook toen niet. Mies
is natuurlijk pinnig en die heeft er
het hare van gemaakt. Ik vond
't verschrikkelijk en verdomd zielig,
want ik weet dat hij zulke dingen
niet kan. Hij werd la minute in
een situatie gegooid en daar is hij de
man niet naar hij is meer een
lange termijnrekenaar.
En ze praten maar over hem. Wel
nu, hij is niet zwak van gezondheid
en ik mag lijden dat het zo biyft.
Dat „hou je bek" heeft hij nooit zo
gezegd als 't altijd wordt geciteerd.
In de raadzaal zat de hele publieke
tribune vol met provo's die kwa
men om de orde te verstoren.
En dat is natuurlijk het einde van
een geregeld bestuur. Zijn laatste
waarschuwing was: „Als jullie nu je
bek niet houdt, ga je er uit". Dat
was het enige en toen was het ook
stil. En als je nou had moeten bele
ven dat een stelletje ongeregeld op de
publieke tribune het hoogste woord
had wat dan? Maar u moet niet
denken dat iemand dat snapt. Tot
zijn dood zal hem dat worden na
gedragen en niemand neemt de
moeite om te zeggen hoe het werke
lijk was. En over het Centraal Sta
tion, met de matrozenze hebben
daar twee minuten handgemeen ge
had en daarvoor hebben ze met el
kaar gekletst. Als je nu de verhalen
leest lijkt 't of er uren gevochten is,
alsof er een veldslag geleverd is. In
welke grote stad worden nou niet
robbertjes gevochten? Ik wordt er
niet warm van* of koud. Dat doet me
niks. Invloed op het beleid heb ik
nooit gehad. Je wordt wel, als je lang
getrouwd bent, een soort klankbord.
Maar overleg? In sommige gevallen
zou je het toch niet mettelkaar eens
zijn, want wat hij als jurist zegt,
daar ben ik als vrouw niet van on
der de indruk.
Partij kiezen
Natuurlijk zou je van mijn man
achteraf kunnen zeggen, dat hjj toen
hij kwam niets van de politie afwist.
Maar dan ook dat hij van het
begin af aan met veel te weinig men
sen heeft gezeten en donders goed
wist, dat als hij de politie afviel, ze
dan helemaal met honderden zouden
weglopen naar die leuke kleine plaat
sen, waar ze een huis erbij krijgen en
waar ze niet voor gek worden gezet.
Hij heeft doelbewust partij gekozen.
Ze wrijven hem dit nu aan. En hij
stelt zich niet achter dat slaan, daar
mee, want dat was Incidenteel en wie
dat anders beweert, die kletst.
Helaas, de kranten sluiten zich
vaak af voor de dingen die niet in
hun beeld van een situatie op dat
moment passen. En ik geloof dat het
hier een heel typisch kluitje is gewor
den van steeds maar samenpratende
mensen, die niet uit de boot durven
vallen. Het is alsof ze over eikaars
schouder bij het schrijven staan mee
te lezen.
Vroeger kwamen er zo aan het
eind van de zomer altijd wel een
paar met de vrouw van de burge
meester praten. Maar dat hield in
eens op. Niemand kwam meer. Dat
heeft me gefrappeerd. Ze hebben me
anderhalf, twee jaar gemeden als de
pest.
Smallenbroek heeft gezegd dat
mijn man nogal formeel is. Dat past
helemaal niet bij dat „bek houden"
en bovendien is Smallenbroek wel de
laatste, die dat moet zeggen. Expres
formeel is hij nooit geweest mijn
man.
En nu is hjj dan burgemeester af.
Het ontslag werd 's avonds gebracht
door een ambtenaar, in een eenvou
dig bruin envelopje. Ik deed zelf
open. De volgende dag kwam er een
tweede versie, want er stond in plaats
van „commissie", „de commissaris"
en dat vonden ze zeer storend.
Toen hij het huis uitging voor die
bespreking in Den Haag, wist hjj na
tuurlijk wel dat het een belangrijk
gesprek zou worden. Dat hjj met De
Jong spreken zou, van man tot man,
Mevrouw Van Hall-Nijhoff in
de tuin van de burgemeesters
woning.
dat vond hjj wel prettig, omdat hjj
hem altijd graag heeft gemogen. Dat
is wel wat anders uitgepakt. Ten
eerste natuurlijk die geschiedenis
van Beernink met de wethouders: in
een derde klas tpneelstuk zou je het
niet gekker kunnen bedenken. De
Franse farce: de minister die met
geheel verschillende boodschappen
van het ene vertrek naar het andere
rent. Ik vind het om te gillen.
Mjjn man was razend. En als hij
razend is, dan is hij witheet, maar
hjj gooit niet met deuren. Dat niet.
Ik zou niet weten of hjj nu ook
door zijn politieke vrienden in de
steek wordt gelaten. En als ik het wist
dan zou ik het nog niet zeggen. Maai*
de manier waarop het ontslag wordt
gegeven, is op zijn minst gezegd na
tuurlijk heel vreemd. Wat zou er
achter zitteneen soort angst en
misschien het drjjven van mensen
die achter ministers staan. Die mi
nisters die zich nog aan het inwer
ken zijn.
Met een breed gebaar werd de bur
gemeester van Amsterdam eruit ge
zwiept.
Ach, we kenden Beernink natuur
lijk wel een beetje. Hjj vindt het op
die minlstersstoel natuurlijk wel erg
fijn en hij zal wel goed gecoached
worden. Hjj is misschien er coacha-
bel, want hjj heeft altijd een sterke
man nodig.
Ik denk dat de mannen, die onder
de ministers dienen, 'n hekel hebben
aan mjjn man. Van een aantal weet
ik dat ze alles hebben gedaan om die
Bijlmer-geschiedenis tegen te hou
den. Het is niet gelukt en dat kan
wrok kweken. Maar je moet niets ge
ven om populariteit. Ik lees liever 'n
aardig artikel dan 'n rotverhaal en
toch moet je er in wezen niets óm
geven, want dan ga je al binnen
twee jaar kapot".
Het heeft by burgemeester Gysbert
van Hall tien jaar geduurd, voordat
hy er uit lag. Zullen er straks ook
naar hem rondvaartboten worden ge
noemd, zoals naar Vondel, Plesman,
prins Bernhard? „Voor myn part",
zegt zyn vrouw.
heeft al by haar installatie het 113 en 14 juni 1966 mogeiyk zou moe
standpunt ingenomen, dat ze gege- ten maken. ,De commissie verdient
vens moest verzamelen, die een be- lof en dank voor die ondankbare
oordeling van de gebeurtenissen op I taak", aldus prof. Polak.
Een derde commerciële telecommu-
nicati ©satelliet zal nog diit jaar naar
een plek boven de Stille Oceaan ge
lanceerd worden door een commissie
van Intelsat (International Telecom
munications Satellite Consortium)
De nieuwe satelliet zal 240 telefoon
kanalen in twee richtingen bevatten,
benevens twee T.V.-kanalen voor het
gebied van de Stille Oceaan.
