Leidsch Dagblad | 1967 | 20 mei 1967 | pagina 17

et van gulden beheerst
wereld der ondernemers

Maatstaf' - nummer over
ervaringen met L. S.D.

inancieel weekoverzicht

Kerkdiensten Leiden en omgeving

n s

Klaarheid gewenst

Van het viooltje
dat weten wilde

:DAG 20 MEI 1967

LEIDSCH DAGBLAD

PAGINA 17

(Van onze financiële medewerker)

Ingetwijfeld zullen er in de komende maanden vele duizen-
Nederlanders een vakantie- en of snipperdagen besteden
een bezoek te brengen aan het op een vliegende schotel ge-
>nde bouwwerk dat aan de rand van Eindhoven is verrezen.
!et Evoluon, zoals het merkwaardige bouwwerk is gedoopt,
een blik worden geslagen op de technische ontwikkelingen
de mogelijkheden in dienst van de Mensheid in verleden,
en toekomst.

Street echter seen roet In het eten b(dryfsnleuw, „j, de y.S. blijft Sun-

l [s ook een aardige machine met
ff M jp waarvan iedereen voor onder-
IflEr kan spelen. Door allerlei ma
illes aan knoppen, die ten doel
kanli in veranderingen aan te bren-
vakai in de loop van de produktie, de
Bpprijzen, arbeidslonen, inves-
n en wat er zoal meer by-
in het ondernemersvak, wijst
m^Ajchine aan het einde van het
lit of men een goed ondernemer
niet. Dat blykt wanneer de gul-
ile er aan het begin op het spel
iet, na afloop even gaaf is ge
en bovendien nog enige winst
afgeworpen.

sanciële redacteuren zijn eni-
ützonderingen daargelaten
[gans geen goede ondernemers,
in korte tijd hadden wij twee
opgezette grote ondernemin-
ian de rand van het faillisse-
gebracht. De ene keer omdat
enterig met de middelen werd
iprongen. Daarbij werd de les
dat in de ondernemerswereld
Ndraait om de harde wet van de
B? i. die rendement moet afwer-

ER

lijkt1

Kibbelende tweeling

ND 5

echter de ondernemer teveel
nen dan krijgt hij het lid op
Zorgt hij er daarentegen
ir om genoeg te verdienen dan
hij het graf voor zijn bedrijf,
s werknemers en voor de ka-
•rschaffers. Kapitaal en ar-
ijjn in de onderneming als de
die altijd met elkaar kib-
maar elkaar geen ogenblik
m missen

CfU de stroom van jaarverslagen,
^*''|deze weken de vorm van een
aanneemt blijkt duidelijk
meeste ondernemers, ondanks
oeilijkheden die op velerlei ge-
mgf

de eg worden gelegd, er in
om een redelijke rentabiliteit
n bedrijf te bereiken. Daar-
'ordt de weg geplaveid voor
ontplooiing om nieuwe en
produkten in steeds grotere
leden ter beschikking van
isument te stellen, waardoor de
voor de werk-
ts en het instandhouden van
ipitaal verzekerd zijn.
de ervaringen aan de onderne-
tijd^uchine in het Evoluon zal me-
hoedje afnemen voor hetgeen
idernemers van Nederland in
fgelopen jaar hebben gepres-
Grote omzetstijgingen hebben
voor oorgaans mogelijk gemaakt om
den jstenstljgingen op te vangen,
iet gevolg dat de onrentabiliteit
et geïnvesteerde vermogen niet
irang kwam.

harde wet van de gulden maakt
dat de concurrentie steeds
wordt en daaraan kan al-

»let hoofd worden geboden als
het gebruik maken van steeds
ieuzer machines en werktuigen
en beter wordt geproduceerd.

iikel| 'el

!d en het is daarom niet te
aderen dat vele ondernemers
opb {d zyn om de kat uit de boom
len b\j het opstellen van inves-
ppiannen voor de komende ja-

eror H|

als Amerika heeft bewezen, maar
Nederland is nog lang geen volwaar
dig industrieland.

Industriële import

Terwijl in Groot-Brittannië maar
32,7% van de totale import bestaat
uit industrieprodukten, is dat bij ons
nog voor 60% het geval. In Italië be
staat 35,4% van de invoer uit indus
trieprodukten, in West-Duitsland
42,9%, in Frankrijk 46,5%, in de V.S.
46,9%. Deze vergelijking wijst uit dat
wij hier nog heel wat meer indus
trie kunnen hebben alvorens de eigen
voorziening aan industrieprodukten
naar verhouding even groot is als bij
de andere ontwikkelde landen.

Ook door de tariefsverlagingen,
welke uit de door allerlei compromis
sen toch nog uit de bus gekomen
Kennedy-ronde in de toekomst zul
len voortvloeien, zal het niet alle
maal van een leien dakje gaan in de
ondememerswereld

Water in de wijn

Veel kans op vergroting van onze
uitvoer van industrieprodukten naar
de V.S. is er niet, want al is er aan
de overkant water in de wijn gedaan
ten aanzien van de chemische pro-
dukten, dan zal de tariefsverlaging j
niet groot genoeg zijn om onze che- j
mische bedrijven voldoende armslag j
te geven bij het veroveren van en
plaats op de Amerikaanse markt, j

Als er een tarief wordt opgeheven
van 40% en er gaat 30% van het ta-
rief af, dan betekent het nog altijd j
dat er een invoerrecht moet. worden
betaald van 28%, zodat de prijs waar- j
tegen de Europese industrie haar pro- j
dukten aanbiedt navenant lager moet I
zijn om de tolbarrière te overwinnen, j
Ook zal er in de toekomst veel van
afhangen hoe de nieuwe tarieven
worden gehanteerd.

Over andere boeg

Steeds meer ondernemers zUn door
de omstandigheden genoodzaakt hun
bedrijf over een andere boeg te
gooien. De reders hebben de passa
giersvaart grotendeels overboord ge
zet en moeten steeds grotere, snelle
lijnschepen laten bouwen, die van de
nieuwste, kostbare technische snufjes
zyn voorzien, de Staatsmijnen zien
uit naar het moment waarop de ko-
lenwinning geheel door de vervaar
diging van chemische produkten is
vervangen. Unilever ziet in de toe
komst meer brood in het groeiende
verbruik van diepvriesprodukten en
andere levensmiddelen dan in dat
van de margarine. Aku gaat steeds
meer over van de kunstzijde naar
de nylongarens. Koninklijke Olie
heeft een heel ander produktiepak-
ket dan een jaar of tien geleden.

Philips maakt nog wel miljarden
gloeilampen per jaar, maar rekent op
computers en kleuren TV.'Verenigde
Machine Fabrieken behoeven de
Voortstuwing van het bedrijf niet
meer te laten afhangen van de af-

mogen werpen.

In de afgelopen week is dat wel
het geval geweest, want de DOW-
Jones-index voor industriefondsen
heeft 'n flinke knauw gekregen. Voor
een deel is de koersdaling aan de
New York Stock Exchange een uit
vloeisel van het psychologische ef
fect dat wij in de maand mei leven.
De laatste jaren is het namelijk ge
woonte geworden dat in mei door
Wall Street de rug wordt schoonge-
schud en de kleine speculanten uit
de markt worden gedreven. Daarom
zijn de „zwarte dagen" van de laat
ste jaren bijna allemaal in mei ge
vallen.

stig luiden. De tot voor kort gehoor
de uitlatingen over een mogelijke
recessie zyn verstomd. De winsten
van de meeste bedrijven komen ho
ger uit dan in de eerste drie maan
den van 1966.

Dat het ook bij het Nederlandse
bedrijfsleven nog niet zo slecht is ge
steld, kan worden afgeleid uit de om
standigheid dat van de 230 maat
schappijen, die in het tijdvak van 1
januari tot 18 mei hun dividend over
het afgelopen boekjaar aankondig
den er 79 waren, die een hogere uit
kering konden geven. Door 116
maatschappijen werd het dividend
op de oude voet gehandhaafd en
door 35 werd het verlaagd.

Leiden Hervormde gemeente.

Pieterskerk: 10 uur tis Joh. Poort.

Hooglandse Kerk:. 10.30 u dr K. E.
H. Oppenhetoier.

Marekerk: 10.30 u. ds J. M. D. van
den Berg (H. A.).

Oosterkerk10 u ds I. S. Kijne; 5
u ds H. Talsma te Den Haag.

Bethlehemkerk10 u da L. Kievit:
5 u ds Joh. Poort.

Mairanathakerk9 u. da H. W. Hem-

Bevrijdiiingskerk10 30 ds D. J. Vo6-
6ers: 7 u ds H. Bouter.

Konlngskerk: 10 u ds J. A. Eekhof.

Vredeskerk: 10 u ds H. Bouter.

Ver. Vrijz. Hervormden: 10.30 u ds
W. J. H. Hubeek te Zwolle.

Eg Ilse Wallone: 10.30 u Pasteur R.
G. H. Boiten.

Academisch Ziekenhuis: 10 u. ds J.
E. Brederveld.

Diaconessenhuis: 10.30 u. ds H.
Makkinga te Koudekerk a. d. Riin.

Jeugdkerk L.H.J.-gebouw: 10.30 u
ds A. J. Lamping.

Maranathakerk10.30 u ds De Vries
te Katwijk aan Zee.

Geref. Kerk. Zuiderkerk: 10 u dr
v. d. Zwaan; 5 u ds Bovenberg; 7 u
cis Bovenberg. Dienst met belangstel
lenden).

Petraikerk: 10 u ds. Hofman; 5 u dr
v. d. Zwaan.

Oude Vestkerk 10 u da Krone-
meijer; 5 u ds Hofman.

Maranathakerk: 10.30 u da De Vrie6
te Katwijk aan Zee, 5 u dr Dronkert.

Bevrijdingskerk: 9 uur ds Boven
berg. (Openbare geloofsbelijdenis); 5
uur ds Kronemeljer.

..Groenhoven": 10 u dr Dronkert.

Jeugddienst: De Mirt. Lage Rijndijk

Is het aan de kerk gerichte
verwijt, dat zij vaak onverstaan
bare taal spreekt, billijk?

Tot op zekere hoogte- ja!

Als daar in kanselboodschap-
pen en synodale brieven woor
den worden gebruikt, die bijna
niemand begrijpt en als de op
stellers daarvan zich van een
stijl bedienen, die tot een ver
eden tijd behoort, dan heeft men
sr volkomen gelijk aan, wanneer
men zich daaraan ergert. y

Heel jammer is het dan ook.
dat het kort geleden versche
nen geschrift dat de suggestieve
titel: „Klare wijn" draagt, aan
het daareven genoemd euvel
mank gaat.

Wat overigens hopelijk voor de
abonnees op dit blad geen reden
zal zijn het zich niet aan te
schaffen.

In dit door de generale sy
node der Nederlandse Hervorm
de Kerk aangeboden boekje wor
den behartenswaardige dingen
gezegd over de geschiedenis, het
geheim en het gezag van de
bijbel.

Woord van
bezinning

Van meer dan èèn kant heb ik
echter de klacht beluisterd, dat
wat verstaanbaarheid betreft,
het niet kan tippen aan „De
Nieuwe Catechismus", het
werk dat in opdracht van de
bisschoppen der Rooms-Katho-
lieke Kerk in Nederland ge
schreven is.

De protestanten hebben het in
dit opzicht van hun rooms-ka-
tholieke mede christenen verlo
ren.

Voor de eersten een stimulans
om meer nog dan tot nu toe al
les er op te zetten de mens van

heden aan te spreken in een
taal, die hij vatten kan. Want
een kerk, die zegt te leven uit
het wonder van Pinksteren, kan
en mag niet statisch zijn niet
steeds maar in dezelfde woorden
herhalen, wat er eeuwen gele
den gezegd is; zo'n kerk zal
juist dynamisch zijn wat ook
daarin uitkomt, dat wat zij over
leveren mag, door haar steeds
op een nieuwe wijze onder woor
den wordt gebracht.

Inventiteit en fantasie, origi
naliteit en de moed om buiten
platgetreden paden te treden

zijn ook vruchten van de Heilige
Geest. Hiermee is niet ontkend
dat de geloofstaal haar eigen
grammatica heeft en dat wie er
achter wil komen wat de bood
schap van de kerk is, het bij
belse abc zal moeten leren.

Handige boekjes als „Licht en
Vaart" (vertalingen in heden
daags Nederlands van respec
tievelijk „Het Evangelie van Jo
hannes" en „De Handelingen
der Apostelen") kunnen ieder,
die het erom te doen is de bijbel
te leren kennen, goede dien
ten bewijzen.

En ik stel me voor dat velen
zich ook bijzonder aangesproken
zullen gevoelen door de hier vol
gende moderne versie van de
Apostolische Geloofsbelijdenis

„Ik gelooi dat ik nooit alleen ben.

God is bij mij, Hij is mijn Vader.

Hij heeft alles gemaakt. Ook mij.

Ik geloof dat God

deze wereld in Zijn hand houdt
Hij heeft Zijn Zoon Jezus Christus

op aarde gezonden,
Ik geloof dat Hij de Zoon van God is.

Om mij te bevrijden

van zonde en schuld
werd Hij aan het kruis geslagen
en ging Hij door het dodenrijk.

Hij is opgestaan

en Hij is mijn broeder.
Ik geloof dat ik ook onder

de mensen niet alleen ben.

Om mij heen is de grote

gemeenschap van de Kerk,
de mensen die God liefheeft.

Ze leven overal, in alle

landen der wereld,

in alle continenten

en onder alle rassen.

Ik hoor er ook toe.

Ik geloof, dat ik nooit zó ver

van God weglopen kan
dat er geen terugkeer

mogelijk zou zijn,

dat ik nooit zo

ontzettend verdwalen kan
dat God mij niet weer naar

Zich toe ruil trekken.
Ik geloof,, dat God voor mij

het leven wil en niet de dood.
de blijdschap en niet het verdriet,
dat Hij bij mij is, vandaag en

altijd en tot in alle eeuwigheid."
W. H. Hemmes - Hervormd predikant te Leiden.

64: 10 u Ouderendlenstde heer
Witte.

Ghr. Geref. Gemeente: 10 u dienst
dc- woord; 5 u prof. dr. W. H. Veile-

Geref. Kerk (Vrijg.)10 u ds J. v. d.
Haar; 5 u ds F. de Vries.

Remonstr. Kerk: 10.30 u ds J. Th.
Mackenzie.

Evang. Luth. Gem.: 10.15 u ds J.
Happee; 7 u Open Deurdienst. Hem-.
Gemeente.

Baptisten gem.: 10 en 5 u ds R.
Relling.

Doopsgezinde Gem.: 10.30 u ds H.
van Bilderbe-ïk.

Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat 19)
10.30 u H. Mis.

Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 50): 10
u Hoogmis. (Donderdag 7.30 u H. Mis
van Sacramentsdag)

Nwe. Apost. Kerk (H. Rijndijk 24):
9.45 en 4 u dienst. (Donderdag 7.45 u
dienst

Christian Science (Steenschuur 6):
10.30 u. dienst.

Evang. Chr. Gem.: (MLddeletegracht
3): 10 en 5 u de hr. Dlkkes. m m.v.
Het opstandlngskwartet uit Hilversum.

Leger des Hells: 10 u heillglngs-
dienst; 7.30 u. verlossingssamenkomst.

Geref. Gemeente: 10 u leesdlenst;
7.15 ds H. Rljksen te Gouda. (Dinsdag
7.30 u ds A. Hoogland te Werkendam)
Aarlanderveen: Herv. Gem. 10 u ds
G. van Doom; 6.30 u de heer J. Rooy
te Lelden. Geref. Kerk: 10 U ds E. J.
Marais te Nieuwkoop; 2 u kandidaat
A. J. G. Dronkert te Lelden Chr. Geref.
Kerk: 9.30 u Dienst des Woords: 2.30
u is J. Kampman te Ede.

Alplien aan den Rijn: Herv. Gem.
Adventkerk Jullanastraat: 9.30 u ds
K. H. van Winner den te Zoetermeer:
6.30 ti ds W. Verwelj. Kruiskerk Gouw-
sluis: 9.30 u ds M, Hanemaaljer. Op-
standlngskerk9.30 u dsW. Verwelj:
«30 u Zaïifdlerst en 6.30 u ds heer
C. Wismever te Driebergen. Open Deur
dienst. Gebouw Nabij: 9.30 u Jeugdka-
pel de heer J. J. van Petegem. Mar-
tha-Stlohtling10.30 u ds G. Moen.
Oudehoorn Wijk I Oudesh ooms e we g
10 u ds G. Cadée; 7 u ds G. Cadée
Jeugddienst m.mi.v. de heer D. Sam-
som drum en C. van der Vote trom-
net <m het Jeu<rdkoor der NPB WHk
II. Slonekerk: 8.30 u de heer J. Nil-
huls te Voorbure: 6.30 u ds H. Koud-
staal. Wijk UI. Gebouw Onderwee:: 10
u ds P. Kloek te Lelden: 7 u ds D
Bouman te Katwijk aan Zee. Geref.

Kerk: Maranathakerk. Raadhuisstraat:
I 10 u ds G. A. Westerveld: 6 30 u ds
K. H. Schuring. Salvatorlkerk. W. de
Zwljgerlnan: 10 u ds K. H. Schuring:
6.30 u ds G. A. Westerveld.

Alphen-Noord Goede Herderkerk-
I 10 ti en 6 30 u ds F. Mlnnema te Lcl-
I derdorp. Geref Kerk (Vrijgemaakt)
Gebouw snee) tuin vereniging Bloemhof
j 9.30 u leesdlenst; 6.30 u. onbekend.
I Chr. Geref. Kerk: J^iznlemkerk Grlj-
nensteinstraat: 9 30 u Dienst des
Words: 7.45 u ds H. C. van der Ent
i te Katwllk aan Zee. Oud Oeref. Gem.:
i Kerkgebouw Hooft«traa<t ?d0: 9.30 en 4
j u- Leesdiensten. Rem. Ge^ef. Gem.:
Geen dHensfc. Bantlsten Gemeente:
I Kerkgebou"' Moleniiletlaan10 u.en
6.30 u ds M. Oohen.

Benthuizen: Herv. Gem 9.30 en 6
u de hr Vroeelndeweij. Mlddelharnls.
Geref. Gemeente: 9.30 en 6 u ds F.
Harinck.

Bodegraven: Herv. Gem. (Dorps
kerk) 10 u ds Van Harten: 6 30 u
ds P. van Galen te Hilversum. (Salva-
torkerk)10 u. ds Balke; 6.30 tl ds
Van Harten. (Bethlehemikerk) 9 30 u
ds J. Haltsma te Woerden; 6 30 u ris
Balke. Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds H.
v. d. Wey. Emmen. Geref. Kerk f vrij
gemaakt,) 9.30 en 5 u ds Joh. Dam.
Geref. Gem.: 10 en 6 u leesdlenst. -
(Donderdag 7.30 u ds J. van Haaren
te Amersfoort). Evang. Luth Kerk:
10.30 u ds Te Winkel. Evangelisatie
kring: 10 u eredienst; 6.45 tl Th, Dlk-
kes te Lelden.

Boskoop: Herv. Gemeente: 9.30 u
ds W. L. Heilmans; 6.30 u ds A. de
Leeuw. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u Lees
dlenst; 3 u ds J. Westerlnk uit Kerk-
werve-Haamstede. Geref. Gemeente:
9.30 en 6 u Leesdlenst. (Dinsdag 7 30
u ds v. d. Voort uit Oanelle a IJs-
sel)Geref. Kerk: 9.30 en 5 u ds
Eerdman uit Gouda. Rem. Kerk: 10 u
ds T. Mayer uit Woerden.

Hazerswoude: Herv. Gem. 9.30 u en
6.30 u ds G. Jonkers. Geref. Kerk: 9.30
en 6.30 u ds F. Spoelstra te Blelswijk

Hoogmade: Herv. Gem.: 10 u ds
Fred. J. Broeyer.

Katwijk aan den RUn: Herv. Gem.
(Dorpskerk): 9.30 u de hr. A. Bakker
te Rotterdam; 5.45 da Wapenaar te
Lelmuiden (Jeugddienst). (Kapel Nieu
we Duinweg)10 en 6.30 u dB A.
Baas. Geref. Kerk: 9.30 u ds R. de
Vries te Katwijk aan Zee; 5 u ds A.
C. van Beek; Interkerkelijke dienst in

F ®f,hlTS tosten handen-I van de gTotr scheepsdieSeln.»to- j

Opboksen!!

oral nu het geld zo duur blijft
Izaak om uit^te kijken. Tot

er geen stagnatie in de be-
investeringen opgetreden, maar
nu geen plannen worden ge-
dan zal er over een twee of
neer jaren de terugslag van wor-
ondervonden bij onze verdere
mische ontplooiing. Juist dan
!t nodig zijn om bij de tijd

staat president De Gaulle niet
tippelen van ongeduld om de
Isen met hun aanhang van de
■landen in de EEG te verwel-
i. uiteindelijk komt het er toch
.dat onze industrie moet gaan
isen tegen de concurrentie van
Scandinavische en ande-
strat "a-industrieën.

Fiscale faciliteiten

^er-s l voor niets zijn de werkge-
jkl lrfanlsaties al in het geweer ge-
"i om bij de overheid te plei-
'oor wederinvoering van de fis-
investeringsfaciliteiten. Een paar
leleden zijn de invesleringsaf-
tn de vervroegde afschrijvings-
[Hlkheden opgeschort, omdat de
fractuur uit de hand dreigde te
eW Weliswaar is blijkens het in de
'open week gepubliceerde rap-
*an de Oeso de kans op voort-
"fe overbesteding nog niet van
aan maar om in de komende
de investeringsmachine draai-
tc houden moeten nu de fiscale
worden uitgeworpen om af-
jjj *n te voorkomen.

geldt niet alleen voor de in-
tie. doch vooral ook voor de
E^aardy, die net als sommige be-
n' ^takken textiel, mijnen scheeps-
en cultures de bakens moet
rtten om op de golfslag van

üem
Wil)

ren en Billiton is van de tinwinning
in de aluminiumproduktie terecht
gekomen.

Vrfjwel elke onderneming heeft in
de laatste decennia een merkwaar
dige evolutie doorgemaakt, waarvan
in het Eindhovpnse Evoluon alleen
maar een bepaalde fase Is te zien. De
haast eindeloze stroom van jaarver
slagen toont de grote verscheiden
heid van bedrijven en ondernemin
gen aan en tevens de noodzaak om
zuinig met het beschikbare kapitaal
om te springen teneinde zoveel mo
gelijk voor de toekomst te kunnen
bouwen.

Uit de ontwikkeling van de Staats-
fondsenmarkt blijkt duidelfjk
dat de verhouding tussen vraag en
aanbod in de kapitaalvoorziening nog
erg labiel is. De daling van de rente
voet is tot staan gekomen.

Geen rente-illusies

Vooral nu blijk dat èn Gas
Unie, èn Bank voor Ned. Gemeen
ten, èn Staatsmijnen in actie zijn
om zoveel mogelijkmiddelen bijeen te
brengen, terwijl vele particuliere be
drijven wachten tot het sein door de
Ned. Bank op groen is gezet, is het
duidelijk dat men zich wat de finan
ciering van de woningbouw betreft
niet teveel illusies mag maken ten
aanzien van de rente die daarvoor
moet worden betaald.

Het gevolg van de rente-ontwikke
ling is dat de aandelenmarkt weer
een aarzelend aanzien heeft gekre
gen. Weliswaar is het rendement op
tal van fondsen op grond van het
over het afgelopen jaar betaalde di-
vidend bij de bestaande beurskoers!
erg aantrekkelijk, maar de kapitaal-
verschaffers houden de hand op de
zak als de ondernemingen nieuwe
aandelen zouden willen plaatsen.

Verder opwaarts?

Met ingehouden winsten en geleend
geld moesten de investeringen op
gang worden gehouden. Deze om
standigheid alleen al is aanleiding
om op de aandelenmarkt geen gro
te koerssprongen te verwachten, al
is een gelijdelijke voortzetting van
de opgaande lijn^ van dc afgelopen
maanden wel mogelfjk. Dan zal Wall

5?

Alles over L.S.D. Maatstaf 1011.
Bakker j Daamen. Den Haag.

„Vanuit het standpunt van de gevestigde waarden van de
oudere wereld is het psyehodelische proces gevaarlijk en krank
zinnig een opzettelijke psychotering, een zelfmoordzuchtig
loslaten van de stabiliteit, konformiteit en evenwichtigheid
waarnaar de mens behoort te streven. Met haar nadruk op be
wustzijn, op innerlijke, onzichtbare, onbeschrijflijke fenomenen,
met haar vermenigvuldiging van werkelijkheden is de ervaring
angstaanjagend onbegrijpelijk voor iemand, die een rationele,
protestantse, op sukses gerichte, behavioristische uitgebalan
ceerde, konformistische filosofie aanhangt. Maar de ervaring
heeft volmaakte betekenis voor iemand die bereid is de wereld
te ervaren in de termen van het Einsteinse eksponentiële in
zicht in het heelal. De psychedelische ervaring is een voortref
felijk- effektieve voorbereiding voor de overstroming van ge
gevens en de pproblemen die komen gaan". Timothy Leary.

wel weerloos te maken tegenover een
mogelijk agressor.

F. J. Bröckner, zenuwarts

Beiderzijds van het IJzeren Gor
dijn werd in overheidskringen inmid
dels officieel verklaard, dat psycho-
litica op hun strategische waarde
zijn getest. Het lijdt geen twfjfel,
dat het reuk- smaak- en kleurloze
LSD, waarmee lucht en drinkwater
gemakkelijk zouden kunnen worden
besmet, in het chemisch wapenarse
naal zijn plaats heeft gevonden. Zo
zou 100 gram LSD gelijkelijk ge
distribueerd over b v, de Amsterdam
se zuiv'" -en voldoende zijn
om deze stad gedurende een aantal
uren volledig te ontwrichten en vrij-

Uit bovenstaande citaten blijkt
dat het laatste woord over LSD be
paald nog niet gesproken is en dat
het niet onnodig lijkt met deze en
dergelijke uitvindingen rekening te
houden. Het is daarom verstandig
van de redactie van het overigens
literaire tijdschrift Maatstaf een dik
nummer te wijden aan deze geheim
zinnige stof, waarvan de een (de
proevennemer Leary) zegt, dat deze
de mens helpt de oerproblemen zoals

de hogere-machtvraag en het „hoe,
waarom en waarheen van leven en
mens" op te lossen. Onder de in
vloed van LSD doet men wat ge
noemd worden „psychedelische" er
varingen op. De ander, een Neder
landse medicus, wijst in zijn voor-
en tegenartikel op 't onvoorstelbare
gevaar indien deze stof in verkeerde,
resp. kwaadwillige handen zou ko
men. Het nummer opent met een
artikel van de gastredacteur Simon
Vinkenoog. Hij toch is in Nederland
een van de mannen met ervaring op
het gebied van LSD. Wat hij schrijft
komt neer op een aanbeveling op
zweverig plan. Vinkenoog werkt met
zeer grote woorden en intens simpele
begrippen op de volgende wijze b.v.:
„De psychedelische ervaring als kom-
munikatie-medium voldoet aan de
behoefte naar een trans-kategoraal
referentie-kader, die zich doet voe
len als een dringende noodzaak bij
de velen, die met het wel en wee
van de méns begaan zijn". Dat
trans-kategorale referentiekader
schfjnt te maken dat deze brave ziel
vreemd Nederlands gaat schrijven.
„Vele avant-gardisten schorten zich
aan voor de strijd. Bedoeld is, neem
ik aan „Zich ten strijde gorden". Nu
staat er ongeveer het tegenoverge
stelde.

Wat betreft de ervaringen opge
daan by het gebruik van L.S.D.; die
variëren tussen het geraken in een
religieuse extase en zich „eencellig
organisme" voelen. Het ls speciaal
Timothy Leary, professor In Harvard
en later ontslagen omdat zUn colle
ges er bij inschoten, die het met zijn
groep proefpersonen tot hoogst bij
zondere godsdienstige extasen bracht.
Nu waren zoals ik hier lees, deze wel
deugdelijk voorbereid. Het experi
ment vond plaats in een kleine ka
pel, een deken sprak inspirerende
woorden vooraf en bovendien was

het Goede Vrijdag. Voeg bij deze in
grediënten een dosis LSD, mescarine
of iets dergeiyks en de hekken zul
len wel van de mystieke dam raken.

Een Nederlander met ervaring is
Noud van den Eerenbeemt. Zijn ge
waarwordingen komen neer op alom
tegenwoordigheid. Hij vertelt dat hij
op de top van een duin gezeten is
en tegeiyk de wolken, het dal, de
bossen, het gras, voorbijkomende
mensen is. Dat ik niet twijfel aan
de waarheid van deze ervaring is om
dat de dichter Lucebert dergelijke er
varingen duidelijk in zyn verzen
heeft gezet; bij mijn weten zonder
iets in te nemen.

Peter ten Hoopen, de vertaler van
alle buitenlandse artkelen in dit
nummer, spreekt over hypnoze. Zyn
beschrijving van aandoeningen gere
gistreerd onder hypnoze zyn op zich
zelf heel interessant, maar zfjn
transplantatie tijdens de zitting naar
Egypte en China doet uitermate „boe-
kig" aan.

Belangrijk is het opstel betreffende
de morele kant van de zaak, „De
LSD-controverse" van F. J. Bröcker,
dat is overgenomen uit het Neder
landse Tijdschrift voor Geneeskunde.
Wie zich interesseert voor de stro
mingen en uitvindingen in deze tyd
zaken die ons wel héél na aan
het vege lijf komen kan ik dit
Maatstafnummer aanbevelen.

Wat mij persoonlyk de opwinding
ontneemt bij deze belangrijke kwes
tie, is dat de ervaringen die perso
nen onder invloed van LSD hebben,
zo uitermate overeen biyken te ko
men met wat we al weten. Ten eers
te blykt er een soort luciditeit te

gymnastieklokaal school Narclsstraat
10.30 u ds H. Wiersin ga, studenten
predikant te Amsterdam.

Katwijk aan Zee: Herv. Gem. (Nieu
we Kerk): 10 u ds A. Vink; 6 u ds E.
Bouman te Urk. Oude Kerk10 u
ds W. Vroegindewey; 6 u ds A Vink
(voor ds Van Hunnik). (Ichthuskerk)
10 u ds C. Vos (voor d6 Bouman); 5
u Jeugddienst, ds A. Th. Rothiusz te
Ermelo. (Hulpkerk Hoornes)10 u de
heer J. Vink (voor ds Van Hunnik); 6
u ds G. Boer. Groen van Prlnsterer-
school. Piet Heinlaan: 10 u ds Jac. de
Vos. Ziekenhuis Overduin4 u ds J.

G. van Ieperen. Zeehospitium: 8.30 u
ds Bakker Geref. K*rk: (Vredeskerk)
9.30 u ds Bakker; 5 u ds De Vries.
Triumfatorkerk9.30 u d6 Van Beek:

5 u ds Bakker. Chr. Geref. Kerk: 10
en 5 u ds H. C. v. d Endt. Geref.
Kerk vrij gemaakt)W. de Zw. 10.30
en 5 u ds C. J. Breen (B): 8.30 en 7
u ds Doorenbos.

Koudekerk aan den RUn: Herv.
Gem.: 10 en 7 u ds Quak. Geref. Keric
10 en 7 u ds Makklnga.

Leiderdorp: Herv. Gemeente (Hoofd
straat) 10 u de hr. J v.. d. Hoek; 6,30
u ds J. P. Honnef. Scheppingakerk ka
pel)10.30 u ds J. P. Honnef. Geref,
Kerk (Hoofdstraat): 10 u ds H. A.
Wlerslnga te Baarn; 6.30 u ds J. van
Drie. (Schepplngskerk. Van Poelgeest
laan) 9.30 u ds J. van Drie; 5 u ds

H. A. Wlerslnga. Ver. Vrijz. Herv. (Ge-
-iouw Lindelaan 12 a)10.30 u mej. C.

de Jong te Overschle.

Lelmuiden: Herv. Gem.: 9.30 u ds P.
L. J. Wapenaar (Heilig avondmaal).
Geref. Kerk: 9.30 u en 7 u ds J.
Broer te Woerden.

Llsse: Hen'. Gem. (Grote Kerk): 10
u ds H. G. Oostlnga; 7 u ds C. B.
Roos te De Kaag (Jeugddienst). (Helv.
kapel)10 u ds S. KooLstra. Geref.
Kerk: 10 en 7 u da J. Vlijm, van Lel
den. Ohr. Geref. Kerk: 9 u ds Den
Boer; 7 u ds Van Dijk. Geref. Gem.:
10 en 4 u ds W. Snyker. Geref. Kerk
(Vrijgemaakt)10 en 4.30 u dienst,
ds Valder. Oud Geref. Gemeente: 9.30
en 3 u Leesdiensten. Ned, Prot. Bond
geen dilenst.

Nieuwkoop: Herv. Gem.: 930 u da
Bogaart te Hlllegom; 6.30 u ds S.
Koolstra te Llsse. Geref. Kerk: 9.30 u
en 6.30 u kandidaat A. J. G. Dron
kert te Lelden. Chr. Geref. Kerk: 9.30
u en 6.30 u de heer J. van Leeuwen.
Rem. Geref. Gem.: 10 u ds A. W. Cra
mer te Lelden.

Nieuwveen: Herv. Gem. 9.30 u ds P.
A. Lefeber te Alphen aan den Rijn;

6 30 u ds C. W. Corte te Vlanen. Ger.
Kerk: 9.30 u ds W. J. van Hoek te
Aarlanderveen; 6.30 u dis H. C. A.
Metnders.

Noordwyk aan Zee: Herv. Gem. (De
Rank)10 u prof. dr. H. Berkhof
Oegstgeest)7 u ds D. Keunlng. (Sole
Mlo)10 u ds D. Keuntng. Geref.
Kerk: 10 u ds C. Warner; 7 u dB W.
Dekker. Herv. Geref. Evangelisatie:
(VGLO-school, Schoolstr. 2): 10 u da
D. van Vliet; 3.30 u Idem.

Noordwyk-Blnnen: Herv. Gemeente:
10 u ds J. Korpershoek (IJs6elsteln)

7 u ds Van Ieperen (Katwijk aan Zee)
Geref. Kerk: 9.30 u ds W. Dekker; 5
u ds C. Warner. (Van den Berghetlch-
ting)U u ds Van Beek (Katwijk).
Ned. Prot. Bond: geen dienst.

Xoordwykerhout: Herv. Gem. 10 u
ds A. H. Smits; 7 u dienst uitgaande
van de Ger. Kerk te Noord wijk Binnen

Oegstgeest: Herv. Gem. (Groene
Kerk): 9.30 u ds J. Irlk. (Pauluskerk)
10 u ds H. P. Hulsman; 7 u dö A. P.
v. d. Haas te Den Haag. Vrijz. Herv.
(Groene Kerk): 11 u ds M. J. Wa
genvoorde en wlka M. A. de Vlieger
(spel Happening voor Heiligen). Ger.
Kerk: 10 en 7 u kand.. W. Jeroense
te Oud-Beyeriand. Geref. Kerk (vrij
gemaakt) geen opgave ontvangen.

Oude-Weterlng: Herv. Gem. 9.30 u.
ds Lalleman; 7 uur de heer Eveleens
te Epe (Jeugddienst). Geref. Kerk 9.30
u en 6.30 u ds C. A. Verhoog. Rem.
Geref. Gem. 7 u ds G. Bloemendaal te
Delft.

Rynsaterwoude: Herv. Gem. 9.30 u
ds. J. Stehouwer, 7 u de heer Groe-
nendyk te Schevenlngen. Chr. Geref.
Kerk 9.30 u Dienst des Woords, 2.15 u
deh eer J. van Leeuwen te Nieuwkoop.

Rynsburg: Herv. Gem. (Grote kerk)

50 ti ds M. C. Groenewoud, 5 u ds
H. van Gosllga; (Bethel kerk Brou
werstraat) 9.30 u ds H. van Gosllga.

C. Groenewoud. Chr. Geref.
Kerk 10 en 5 u ds J. Kampman te Ede.
Geref. Kerk (vrijgemaakt) 10 en 5.15 u
ds H. Knoop. Geref Kerk, Petrakerk:
9.30 u ds v. d. Linde (Openbare ge
loofsbelijdenis), 5 u ds Baayen. Mara
nathakerk (voor kerkgangers Rapen-
burgkerk): 8.45 u ds Bosma (Open
bare geloofsbelijdenis), 4.30 u ds v.d.
Linde. Maranathakerk: 10.15 u ds.
Baayen, 6 u ds Bosma.

Sassenhelm: Herv. Gem.: 9 en 10.30
u ds W. H. Walvaart. 5 u prof dr II.
Berkhof te Oegstgeest. Geref. Kerk:
9.30 u ds H. v. d. Berg, 5 u ds J. D.
te Winkel. Chr. Geref. Kerk: 10 en
4.30 u ds L. S. den Boer.

Valkenburg: Herv. Gem. 10 u en 6.30
u ds G. Zonneveld. Geref. Kerk 9.30
1.30 u ds J. Maaskant te Lelden.
Geref. Kerk (vrijgemaakt) geen opgave
ontvangen.

Voorhout: Herv. Gem. 10 u ds v. d.
Zee te Heemstede.

Voorschoten^Herr. Gem. (Dorpskerk)

ds. Saraber. Geref'.
ds. De Zeeuw.
Geref. Kerk (vrijgem.): 10 u en 6 u
ds. Bos te Lelden.

Waddlnxveen: Herv. Gem. 9.30 u ds
J. van der Velden te Amersfoort,6.30
u ds. P. Koeman te Bruchem, (wljk-
gebouw) 9.30 u kand. C. VroeglndewelJ
te Bergambacht. 6.30 u ds C. Vos te
Gouda), (Bethel 9.30 u ds J. R. Cupe-
ds T. van 't Veld. 11.30 u ds
P. Fader te Schoonhoven (Malelse
dienst), Immanxielkerk9.30 u ds H.
van den Akker te Rotterdam, 7 u dr
A. van Haarlem. Geref. Kerk: 9.00,
10.30 en 6.30 u ds. J. Snoey. Chr. Af-
gesch. Gem. 9.30 en 5.00 u ds. A. F.
Verloop. Rem. Geref. Gem.: geen dienst

Warmond: Herv. Gem. 10 u Heilig
Avondmaal. 7 u ds J. M. Snyders.

Wassenaar: Herv. Gem. (Doroskerk)
10 u. dr. Th. C. Frederlkse; Klevlts-
kerk 9 u Jeugdkerk en kinderdiensten:
10 u ds J. T. Wlersma; (Messlaskerk)
10 u ds J. A. G. van Zanten; 3 u be
vestiging vicaris R. Steenstra tot pre
dikant: (Dorpscentrum) 10 u Jeugd
kerk en kinderdiensten. Geref. Kerk

Meulen. Ned. Prot, Bond (Lange Kerk-
dam) 10.30 u dr P. D. Talsma te Den
Haag. Herv. Geref. Evangelisatie
(Dorpshuls) 10 en 5 u ds C. Treurse.

Hasselt.

ugge: Herv. Gem. 9.30 u hr
Wllnls. 6.30 u ds Lager-

Zevenhoven: Herv. Oem.: 9.30 u de
heer Van der Kool te Lelden. 7 u de
heer J. van den Hoek te Leiderdorp
T—gddienst). Geref. Kerk: 9.30 u en
as H. G. A. Melnders.

v. d. Eroek. Geref. Kerk: 10 u
.30 u ds T. B. van Houten te Aals
meer Rem. Geref. Gem. geen dienst.

wantrouwen ten opzichte van myzelf
aan Michelangelo denken als ik
iemand op een wolk gezeten bezig
zag Adam te scheppen. En als een
ontstaan die iedere kunstenaar wel j ééncellige in het cambium te kroelen
eens ervaren heeft. Verder voelt men I lijkt me geen verrassende ervaring,
een soort bewijsvoering voor het be- Verrassend zou ik het pas vinden als
staan van een hogere macht (God of ik ontdekte dat ik bezig was uit het
„Iets") en Ik meen dat ook dat zond- ei van de vogel Rok te kruipen,
der LSD mogelijk Is. Ik zou b.v. met 1 CLARA EGGINK