Von Kar a jan stak zijn
platen naar de kroon
VERNIETIGEND OORDEEL!
OVER APOLLO-CAPSULE
kunst
kaleiöoscoQP
PAASFESTIVAL SALZBURG:
In Bach en Beethoven
RAMP COMMISSIE PUBLICEERT EIND-RAPPORT
Ontwerp, constructie
en kwaliteit toonden
talloze gebreken
Poolse president
negeerde de Paus
(Speciale berichtgeving)
Overziet men het Paas-festival in
Salzburg, dan treft één element als
héél stoutmoedig: Von Kara jan heeft
het aangedurfd telkens in een livc-
ultvoering zijn eigen grammofoonpla
ten naar de kroon te steken. De op
name van de „Walkure" is een an
der geval; die verscheen bjj wijze
van spreken tegelijk met de Salz-
burgse uitvoering de platen wer
den al maanden geleden in Berlijn
gereed gemaakt), in het kader van
Karajans intensieve „flirtation" met
de massa-media.
De flirtation is van recentere oor
sprong dan de meester zelf wil toe
geven. Er waren tijden dat T.V. en
film allerminst met de plannen van
Karajan strookte.
In hoeverre de vergelijkbare sier
Leonard Bernstein Karajan tot de
nieuwere visie heeft geispireerd, is
moeilijk te bepalen. Maar de gram
mofoonplaat is voor dit Festival en
met name voor de „Walküre" een
belangrijk middel in de massa-com
municatie van de kunst geworden,
en de film die over de Walküre-pro -
duktie wordt gemaakt en dan voor
de T.V. zal worden vertoond, neemt
de laatste ideeën ovtr Karajans rem
mingen op dit gebied weg.
De Baoh-avond en de uitvoering
van Beethovens Missa Solemnis wa
ren via de grammofoonplaat al aan
de muziekwereld bekend. Dit hield
voor dit Paas-Festival ten aanzien
van de twee componisten twee hfel
verschillende consequenties In. Kara
jans Bach op de plaat houdt o.i. het
midden tussen een nonchalante maar
virtuoze gooi naar de noten, en een
ADVERTENTIE
persiflage op de stijl van Bachs werk
zoals we die langzamerhand toch eni
germate muziekwetenschappelijk
hebben Ieren zien.
Karajans Bach in de zaal van het
„Grosses Festspielhaus" in Salzburg
was een ding waarmee ook het ga-
lapubliek niet zo goed raad wise: een
zwierige Karajan, geen twee opkom
sten of afgangen dezelfde toneelspe
ler, voor zijn selectie uit de Berli
ner Philharmoniker getroond aan de
speeltafel van een elektronisch ver
sterkt klavecimbel, maakte zo'n beet
je de indruk van: „we gaan tens
lekker wat Bach spelen, en hoe, dat
zien we nog wel".
Deze houding kan men natuurlijk
niet op de plaat zien. Wèl horen; de
Salzburgse Bach-interpretaties waren
niet minder dan de platen onder Ka
rajans leiding heel vreemde vogels
temidden van vrijwel onbetwistbaar
grandioze musicalia.
Een heel andere loop namen de
zaken by de uitvoering van Beetho
vens Missa Solemnis. Met Gundula
Janowitz, Christa Ludwig, Werner
Krenn die de inmiddels plotseling
overleden Fritz Wundelich verving
en Walter Berry als uitstekende so
listen en de Berliner Philharmoniker
die daar zoals trouwens bij de gehe
le, zware reeks verschillend geaarde
programma's op onnavolgbare wijze
hebben gespeeld, waren twee van de
drie factoren zo krachtig <}at |n-
HERBERT VON KARAJAN
derdaad niet voor de perfecte DGG-
produktie onderdeden.
Integendeel, men kon ervaren welk
een ongelofelijke kracht er kon uit
gaan van de sober (ja zeker: sober,
bescheiden, ingetogen) dirigeren
de Karajan om het gecompliceerde
monstrum, mengsel van magistrale
compositie en onverwerkte drang tot
religieuze expressie, dat de Missa
Solemnis in wezen is, tot een wer
kelijk fascinerend stuk klinkende
muziek te maken.
Het is de vraag in hoeverre het
belangrijk was dat de ..Wiener Sing-
verein" in Salzburg faalde. Op de
plaat zyn alle zo moeilijke hoge to
nen zuiver.
Na hoeveel keer opnieuw opnemen?
In Salzburg waren ze vals. vaak te
laag. Het stoorde het klankbeeld,
maar het nam geenszins de bewon
dering weg voor de twee andere gTO-
te factoren in de uitvoering, cn even
min voor de andere verrichtingen van
het koor.
En wat in de liveuitvoering van
vier weken van Bach verklarend
maar ook ontluisterend werkte, kreeg
In deze Missa Solemis het maximum
aan positief effect: de zichtbare en
voelbare werking van het genie dat
dit „eenmans-festival" heeft inge
steld en van wiens magische direc
tie essentie en detail zich voor ana
lyse lenen.
Een en ander echter verreweg
het beste aan de hand van het hoofd
bestanddeel van de Osterfestpiele
1967: „Wagners Walküre", waarop
wij ook in een afzonderlijke beschou
wing terugkomen.
LEIDSCH DAGBLAD
Rembrandt-expert
Porkay overleden
De wereldberoemde Hongaarse
schilderijenkenner Martin Porkay is
gisteren, 77 Jaar oud, in München
overleden. Porkay was gespeciaü-
ceerd in Rembrandt's oeuvre en wist
verscheidene malen de kunstwereld
te schokken door doeken in beroem
de verzamelingen voor vals te ver-
Kunstschilder Van
den Berg overleden
In het Haagse ziekenhuis Bronovo
is zaterdag op 90-jarige leeftijd over
leden de kunstschilder MUndert van
den Berg, lid van de Ned. Kunstkring
en van „De onafhankelijken". De
heer Van den Berg was een van de
schilders uit de „Haagse school". Ge
boren in Gorinchem, niet ver van de
plaats waar Maas en Waal zich ver
enigen, voelde hij zich sterk aange
trokken tot het schilderen van ri
viergezichten. Van het ministerie
van C.RM. ontving hy een ere-geld.
MAANDAG 10 APRIL
Het afgelopen weekeinde zijn pioenschappen parachute-sprin- i man' uit Rotterdam, die i
in Soesterberg de eerste in Neder- gen gehouden. Winnaar werd fotografeerd is tijdens het
land gehouden nationale ïcam- I Steve Groff van de flying Dutch- 1 springen uit de Cesena.
Andre Cluytens
naar New York
De Belgische dirigent André Cluy
tens heeft een contract getekend
met de Metropolitan Opera in New
York.
Cluytens heeft ook de Parijse Ope
ra gedirigeerd en is muzikaal-direc-
teur geweest van de Opera Comique
in Parijs.
Jacob Hartogprijs:
Peter Struycken
en Co Westerik
De Jacob Hartogprijzen van het
schilderkunstig genootschap Pulchri
Studio in Den Haag zijn toegekend
aan Peter Struyken uit Arnhem en
Co Westerik uit Den Haag. De prijzen
werden zaterdag uitgereikt, nadat de
oud-minister van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk, mr. M.
Vrolijk, de voorjaarstentoonstelUng
van leden van het Genootschap in de
zalen van Pulchri Studio had ge
opend.
De catalogus vermeldt 151 werken
van 111 beeldende kunstenaars.
De expositie wordt gehouden tot
26 april. Ze is georganiseerd in het
kader van het 120-jarig bestaan van
het Genootschap. In het najaar wordt
een expositie ingericht van oude
meesters als Maris, Israels en Weis-
senbmch, terwijl tevens werk van le
den van jonger dan 35 jaar wordt
tentoongesteld. In het kader van de
jubileumviering staat ook de mede
werking aan het EMS-cultuurfestival
in mei bij gelegenheid van de uit
reiking van de EMS-cultuurprijzen.
Kloosterkerk van
York op instorten
In de kloosterkerk van York, de
grootste gotische kerk van Groot-
Brittannië, zit beweging. Zij kan In
storten, omdat zij geleidelijk van
haar fundamenten wegglijdt.
Bernard Feilden, de architect die
toezicht houdt op het 500 jaar oude
gebouw, zegt dat de 60 meter hoge
toren binnen de 15 Jaar zal instorten
tenzij nu begonnen wordt met een
ingrijpende restauratie.
Ter redding van de kerk worden op
het ogenblik pogingen gedaan om
twee miljoen pond sterling bijeen te
krijgen. Het gebouw trekt jaarlijks
een miljoen bezoekers.
Kostbare beeldjes
in Rome ontvreemd
Kunstzinnige en vakbekwame die
ven hebben gistermorgen vroeg inge
broken In een kunstmuseum te Rome.
Zij hebben zich meester gemaakt van
40 zeldzame stukken ter waarde van
60 miljoen lire f 360.000).
De buit bestaat vrijwel geheel uit
bronzen renaissance beeldjes. Ver
dwenen zijn o.m. een bronzen „Nach
telijke Jager" van Giambologna (1529
-1608) en een bronzen atlas, de we
reld torsend, van Riccio (1471-1532).
Volgens de politie moeten tenmin
ste drie mannen, die precies wisten
wat zij deden, de inbraak op de eer
ste verdieping van het San Giorgio
museum in het Borghese paleis ge
pleegd hebben.
Uit het onderzoek is gebleken, dat
de dieven 11 zalen met uiterst kost
bare schilderijen en tapijten zijn door
gelopen om zich in de 12de kamer
meester te maken van de gemakke
lijk mede te nemen, uiterst kostbare
De commissie van onderzoek naar de oorzaak van de
ramp met de Apollo-ruimtecapsule, waarbij de drie astronau
ten Grissom, White en Chaffee op 27 januari j.l. om het leven
kwamen, heeft een eindrapport gepubliceerd dat het meest ver
nietigende oordeel geeft over de maan-capsule, dat men zich
denken kan: er werden talloze gebreken in het ontwerp, de
constructie en de kwaliteit van de gebruikte materialen ont
dekt.
Een directe oorzaak van de ramp kon niet worden vastge
steld, hoewel de commissie enkele oorzaken opsomt die tot de
ernstige omvang van de brand hebben geleid.
De commissie bestond uit acht bij uitstek deskundige top
functionarissen, die bij hun onderzoek door tientallen andere
deskundigen werden geassisteerd.
Yele oorzaken
voor omvang
Nieuw blaasensenible
In een nieuwe samenstelling, on
der leiding van Edo de Waart, zal
het „Nederlands blazersensemble"
het spelen van voor blaasinstrumen
ten geschreven composities voortzet
ten dat onder leiding van Ton de
Klerk in 1960 is begonnen.
Vrijdagavond 14 april zal dit nieu
we ensemble zich in de kleine zaal
van het Concertgebouw in Amster
dam voor de eerste maal presente
ren. Het zal dan de weinig gespeelde
„Serenade" van Dvorak en een in
opdracht van „Het Nederlands Bla
zersensemble" geschreven werk van
Peter Schat uivoeren. Deze heeft
dit werk genoemd „Clockwise and
anti-clockwise". De titel, in het En
gels ,om aan de voortdurende dreigen
de spellingsvereenvoudiging van de
bastaardcommissie te ontkomen"
geeft volgens de componist een aan
wijzing in de richting van het by
uittsek muzikale onderwerp „De
tijd".
Het rapport van drieduizend blad
zijden werd gisteren gelijktijdig
overhandigd aan de directeur van
het Amerikaanse bureau voor lucht
en ruimtevaart Nasa. James E.
Webb, de leden van de ruimtevaart-
commissies van het Huis van Afge
vaardigden en de Senaat en de pers.
Vandaag begint een commissie van
het Huis van Afgevaardigden een on
derzoek naar de ramp op grond van
het commissie-rapport, in welk on
derzoek Webb als eerste zal worden
gehoord. Ook de voorzitter van de
commissie van onderzoek dr. Flody
Thompson zal vandaag tydens dit
onderzoek verklaringen afleggen.
Hoewel de commissie niet in staat
was met zekerheid de oorzaak van
de ramp vast te stellen, werden wel
de volgende oorzaken vastgesteld van
de omvang, die de ramp aannam.
In de eerste plaats was fataal, dat
de ruimtevaarders zich bevonden in
een hermetisch afgesloten cabine
met een atmosfeer van 100 procent
zuurstof onder overdruk. Voorts la
gen brandbare materialen over een
groot oppervlak in het ruimteschip
verspreid. De bedrading v oor de
stroomvoorziening van het ruimte
schip was kwetsbaar. Voorts bevon
den zich in het ruimteschip kwets
bare leidingen waarin pen brandbaar
en aanvretend koelmiddel zat. De
voorzieningen voor de bemanning om
in een noodgeval te kunnen ontsnap
pen waren onvoldoende. Voorts wa
ren geen afdoende voorzieningen ge
troffen voor de redding en de me
dische voorziening in geval van nood
van buiten de cabine af.
Ontsnapping
onmogelijk
De brand is vrywel zeker ontstaan
onder de stoel van Grissom. Ne
gen seconden voordat in de cabine
de eerste angstkreet klonk over
brand aan boord werd de stroom
voorziening een fractie van een se
conde gestoord. Het is mogeiyk dat
zich toen even een kortsluiting heeft
voorgedaan waarby vonken zyn
overgesprongen die in aanraking zyn
gekomen met brandbaar materiaal,
Ned. 17de eeuwse
schilders in Gottwaldow
In Gottwaldow (Moravië) is giste
ren een tentoonstelling geopend van
schilderyen van Nederlandse land-
schapsschilderijen uit de 17de eeuw.
De tentoonstelling omvat 77 wer
ken en duurt twee maanden. Er is
grote belangstelling voor.
dat zich onder de stoel van Grissom
bevond.
De brand werd niet onmiddeliyk
opgemerkt, omdat hy onder de stoel
van Grissom ontstond.
Een van de eerste taken van Gris
som in een noodtoestand was een
handel over te halen om de overdruk
in de cabine weg te nemen. Volgens
het rapport is hy daartoe niet in
staat geweest, omdat de vlammen de
handel onbereikbaar maakten.
Door het wegnemen van de over
druk zouden de astronauten evenwel
niet gered zijn omdat de brand reeds
zo omvangrijk was, dat hij niet meer
In belangrijke mate bestreden kon
worden .Voor het openen van het
luik van binnen of buitenaf zouden
tenminste 90 seconden nodig zijn ge
weest.
De vlammen grepen in de cabine
snel om zich heen. zy vonden voed
sel in het nylon, de kleefbanden en
andere brandbare materialen. Voor
al een grote plaat polyurethaan-
schuim op de vloer ter afdekking van
het binnenste luik heeft fel gebrand.
Hierdoor ontstond een vlammenzee
tussen de astronauten en hun enige
uitweg. Door tekortkomingen in het
ontwerp van het ruimteschip werd
de brand gevoed door uiterst brand
bare vloeistoffen en gassen, aldus het
rapport.
Uit het rapport blykt verder, dat
door het plotselinge wegvallen van
zuurstof wolken van giftige damp
ontstonden, die binnen enkele secon
de dood van de astronauten moeten
hebben veroorzaakt. Brandwonden
moeten een secundaire doodsoorzaak
zyn geweest.
Tèkortkomingen
en aanbevelingen
Voorts wordt gezegd, dat er vele
tekortkomingen bestonden in de ca
bine; het ontwerp, de afwerking en
de kwaliteitscontrole lieten te wen
sen over. Een diepgaand onderzoek
dient te worden ingesteld naar de
systemen van de cabine en naar de
methoden om een brand in de cabi
ne te beperken en te blussen.
Overwogen dient te worden bij de
grondproeven een normale atmosfeer
te handhaven. In de ruimte, waar-
het brandgevaar veel kleiner is, be
hoeft evenwel geen wyziging in de
samenstelling van het gas (100 pro
cent zuurstof) te worden aange
bracht.
Het gebruik van brandbare ma
terialen dient sterk beperkt en ge
controleerd te worden.
De astronauten dienen te beschik
ken over een middel om snel uit een
ruimteschip weg te komen. De Nasa
is reeds begonnen aan de constructie
van een luik, dat in twee seconden
kan worden geopend.
De diensten, die de proef leidden,
hebben niet beseft dat deze gevaar-
lyk was. By toekomstige proeven
van deze aard dienen brandweer,
Verbindingen
moeten beter
Tijdens de proef werden voortdu
rend verbindingsproblemen gecon
stateerd De verbindingen dienen
verbeterd te worden.
Verder worden in het rapport voor
beelden genoemd van slechte proce
dures by de Nasa, de eerste uitvoer
der van het Apolloproject, de North
American Aviation Inc. en de onder
aannemers. Zo werden de voorschrif
ten in sommige gevallen niet gevofc
In de cabine bevonden zich on£|
delen van apparaten, die niet op|K
lysten voorkwamen en ook b.v. i i
kapotte contactdoos die men acbn|
loos had laten slingeren.
Meningsverschillen bestonden tjo,
sen North American en Nasa
betrekking tot de specificaties i
het gebruiken en bevestigen
brandbare materialen.
De commissie kwam tot de slotsi
dat „de Apollo-ploeg in haar toe*
ding aan de vele moeilyke vraj
stukken van de ruimtevaart i
in slaagde voldoende aandacht
schenken aan bepaalde eenvoud!
zaken en ook niet aan de vilF
kwesties voor de veiligheid van F
bemanning".
De Poolse president, Edward Ochab, heeft een staatsbezoi
aan Italië beëindigd zonder een bezoek aan de Paus te brengf*
Verbazing in
Rome
Het heeft te Rome öpzien
dat hy zaterdag naar het zuiden
vertrokken zonder zich in het Vati-
caan te laten zien.
De Vaticaanse autoriteiten hebben
tot de laatste minuut van zyn drie
daags bezoek gewacht op een teken,
dat hy de Paus wilde bezoeken, maar
hij nam afscheid van de Italiaanse
president, Saragat en reed, naar het
slagveld van Cassino, 125 km ten
zuiden van de hoofdstad, waar in een
Kerkelijk Leven
Ned. Herv. Kerk
der beroemdste slagen van de tw
wereldoorlog ongeveer 1.000 Polenj
de strijd tegen de Duitsers zyn
vallen.
Vaticaanse zegslieden verborg
hun verbazing en enige ergernis o
Ochabs handelwyze niet. TenslI
is zyn communistisch geregen
land voor 95 procent r.-katholiek.r
Men was van gevoelen, dat hetj
cident de pogingen om de betrek»
gen tussen kerk en staat in Pc»
te verbeteren, die de laatste i
althans gedeeltelijk succes schei
te hebben, nadelig zal beinvloedenfe
Dat de Poolse president de Prt
niet heeft bezocht werd hoogst onml
woon geacht, omdat byna alle andjf
staatshoofden, die Rome hebben 1
zocht, na afloop van hun officifl
bezoek aan Italië ook hun opwal1'
ting by de Paus hebben gema»-'
Geref .Kerken.
Beroepen te Delft-Abtswoude
8chelhaas te Leeuwarden-Huizum;
te Wormermeer G. Maneschyn te
Broeksterwoude.
Geref. Kerken vrijgemaakt.
Beroepen te AlblasserdamNieuw-
Lekkerland J. R. Wiskerke te Mid
delburg.
Romeinse curie
Paus Paulus heeft de aartbisschop
van Lyon, kardinaal Jean Villot, tot
prefect van de congregatie van het
concilie „Vaticaans minister van
Binnenlandse Zaken" benoemd.
De benoeming maakt deel uit van
een aantal mutaties die klaarbhjke-
ïyk bedoeld zyn om nieuwe, meer li
berale elementen deel te laten uit
maken van de in het algemeen con
servatieve Romeinse curie, de „re
gering" van de R.-K. Kerk.
Spellman vraagt
ontslag
Kardinaal Spellman, aartsbisschop
van New York heeft meegedeeld, dat
hy zyn ontslag bij Paus Paulus heeft
ingediend.
De kardinaal, die 78 is, zei: „Deze
Jaren hebben hun tol van my geëist
myn werkzaamheden worden
beperkt. Niettemin wil ik voortgaan
zo lang ik kan".
Wanneer het ontslag zou ingaan,
kon de kardinaal niet vertellen.
Hoe Paus Paulus zal reageren op
de ontslagaanvrage van kardinaal
Spellman is nog niet bekend.
Het wordt echter zeer waarschyn-
ïyk geacht, dat de Paus de aanvrage
zal afwyzen en de prelaat zal ver
zoeken als aartsbisschop van New
York aan te blyven.
In een aantal andere gevallen heeft
de Paus zulks ook gedaan.
Samenwerking tussen
pinkstergemeenten
De broederschap van pinkstei
meenten in Nederland, een sam
werkend kerkelyk lichaam gevoi
door afvaardigingen van de zelfst
dige pinkstergemeenten (ook
volle evangelie-gemeenten genoem
heeft zaterdag in Utrecht haar eei
algemene vergadering gehouden t
gens de nieuwe constitutie. D
groep van christenen is een deel1
de zogenaamde pinksterbeweging,
door ordening meer verband
brengen tussen de autonome geme
ten en groepen, zy wil steun ge
aan kleine nieuwe gemeenten en
zamenlyke projecten behartigen
als de centrale pinksterbybelscl
voor de opleiding van haar pr<
kers en gemeentewerkers, een uil
very voor haar lectuur, een beji
denhuis en gezamenlyke evangé
satiebyeenkomsten. De leiding
rust nu by een uitvoerende raad
een dageiyks bestuur en wordt
de ambtsperiode van twee jaren d
de algemene vergadering gekozen.
De volgende predikant-voorgang
hebben nu zitting: D. Voordewind
Alkmaar, algemeen voorzitter, J. H
steeg uit Haarlem, tweede voorzit
H. Ch. Sleebos uit Eindhoven, al
meen secretaris. J. Verwoert uit B
nen, algemeen penningmeester en
A. van Beek uit Waalwyk, twe
secretaris-penningmeester.
In feite bestond de broedersd
reeds sinds de jaren vyftig als
ontmoetingsplaats voor de voorg
gers. In 1960 is by de kroon
kenning gevraagd. De constitutioi
basis was toen zeer summier gehi
den. Nu wordt evenwel samengewe
op een hechtere basis met stati
cn een huishoudelyk reglement,
nieuwe opzet mag zich reeds in
goede belangstelling verheugen,
bleek tydens de zaterdag gehoud
vergadering, zowel van groepen
buiten de pinkstergemeenten. T
