Leidsch Dagblad | 1967 | 1 april 1967 | pagina 17

Dikste portefeuille doet

ide Amerikanen uitlopen

Walschaps

Gastmaal'

Danken of afdanken

Het leven is een
schokkende bezigheid

Kerkdiensten Leiden en omgeving

r\ EELE 1 Interume

|>Y|TERDAG 1 APRIL 1967

Nl/r

LETDSCH DAGBLAD

(Van onze financiële medewerker)

lllaarverslagen van vrijwel alle industriële ondernemingen
0/ "'zen erop dat overal de investeringen in het middelpunt der
langstelling staan. Dit is geen nationale aangelegenheid,
^Lnt ook internationaal moeten de grote investeerders erop
330—dacht zijn dat zij door voldoende geld in produktiemiddelen
stoppen op den duur ook voldoende rentabiliteitsmogelijk-
r deden hebben,
nach

Op jacht in de V.S.

'aatmate de produktiecapaciteiten
aemen en de beschikbare geld-
idelen krapper worden, krijgt

[nerii'nves^er*n!=swec^00P meer en meer

karakter van een slijtageslag on-
de grote investeerder. Het gaat er
>indelijk om wie de langste adem
ft, hetgeen in de zakenwereld be
ent de dikste portefeuille. Bij de
nense voorsprong, welke de V.S.
)ben op Europa ten aanzien van
kapitaalvorming, is het duide-
j i dat het oude werelddeel allang
z onderspit had gedolven als er niet
de jaren na de oorlog een con-
jode^te kapitaalstroom naar onze

it was geweest

2 riciederland heeft daarvan in be-
.grijke mate geprofiteerd, niet al-
n door directe vestigingen van
ïerikaanse bedrijven binnen onze
inzen, maar ook door de verkoop
i pakketten aandelen van de gro-
concern aan beleg-

igstrust in de V.S. Daardoor kwa-

in de middelen beschikbaar om ka-
Hflaal te fourneren voor de expansie
industriële ondernemingen.

[ids de kapitaalstroom uit de V.S.
.afgedamd door invoering van de
gerest equalisation tax, welke moet
Y^brkomen dat de Amerikaanse be-
S| Tingsbalans uit het lood blijft han-
n, is het steeds moeilijker cm de
3t j)itaalvoorziening op peil te hou-
i.' fff
f4
f4f

/37|n dit licht moet het bezoek
f"64(n gezien dat thans door een drietal
45Êskundigen van het Departement
n Economische Zaken aan de V.S.
gebracht teneinde te onder
eken welke mogelijkheden er zijn
a Amerikaanse bedrijven te be
igen nieuwe vestigingen in Neder-
nd te stichten. Het is een van de
k Iddelen, waardoor de werkgelegen-
f -id kan verbeteren, hetgeen nodig
nu in sommige delen van het land
\flat werkloosheid tot 8 a 9 van de
iroepsbevolking is opgelopen,
telgië is er de laatste maanden in
een aantal belangrijke
.erikaanse maatschappijen te be-
igen zich binnen zijn grenzen te
«jrfstigen. De nieuwe raffinaderij van
Bsxaco komt op Belgisch gebied en

i daarvoor bestemde aanvoerleiding

)or ruwe olie zal niet van Terneu-
in, maar van Zeebrugge lopen. El-
srs in België zal een belangrijk
merikaanse chemisch bedrijf wor-
;n gevestigd.

Wij vissen achter
het net

Nederland vist bij al deze belang-
[jke objecten achter het net, maar
et zou in de bedoeling liggen om net
ls in de jaren '50 een speciaal bu-
eau in de V.S. te vestigen, dat zich
let het rijp maken van de geesten
er Amerikaanse ondernemers voor
jvesteringen in Nederland moet
ezighouden.

Niet alleen het kapitaal voor de
estiging van nieuwe bedrijven speelt
.aarbij voor ons per hoofd van
ie bevolking kapitaal-armer worden-
ie land een rol, maar ook de tech-
tische kennis en vooral ook de
nanagement. Dit wil zeggen het nut-
ig gebruik van de ter oeschikking
taande middelen.

Computervoorsprong

De Amerikanen hebben op dat ge-
lied een enorme voorsprong. Zij wer-
ten al veel langer met computers en
jndere gegevens verzamelde en ver-
perkende instrumenten. Tijdens de
lorlog hebben zij met behulp van
feleerden uit het oude werelddeel een
litgebreide ervaring opgedaan met
iet samenstellen van elektronisch
iestuurd rekentuig, alsmede met de
behandeling en de bediening daar
aan.

Het gevolg is dat een concern als
[BM een haast onaantastbare posi
tie heeft verworven op het gebied
can de dataverwerkende apparatuur.
In Europa is 62% van de geinstal-
leerde computers geleverd door IBM,
flie daardoor op haar beurt in staat
Is steeds meer geld te besteden aan
tie ontwikkeling van nieuwe appara
tuur. Daarbij wordt ook nog steun
ontvangen door de belangrijke op
drachten voor defensie, die ongeveer
een derde van al het onderzoekings-
en speurwerk in de V.S. financiert.

De totale uitgaven aan research
hebben in de afgelopen jaren in
de VS.. gemiddeld 17,5 miljard dol
lar bedragen. Engeland bracht het
tot 1,7 miljard dollar, Frankrijk en
Duitsland elk op 1,1 miljard, terwijl
Nedérland wat totaal bedrag achter-

Fiiianeieel weekoverzicht

op ligt met ca. 0,24 miljard dollar.
Per hoofd van de bevolking gerekend
spreekt het verschil nog meer. In
Amerika beliepen d e uitgaven 93.7
dollar. In Engeland 33,5 in Frank
rijk 23,6 in Duitsland 20,1 en in Ne
derland 20,3 dollar.

Op grond van deze cijfers zou na
tuurlijk de opmerking gemaakt kun
nen worden dat de hogere uitgaven
per hoofd in de V.S. een gevolg zijn
van het verschil in arbeidsloon. Een
efficiencybureau heeft echter bere
kend dat de Europese werknemers
weliswaar minder verdienen dan in
overeenkomstige functies in de V.S.
wordt betaald, maar dat zij in feite
net zoveel kosten.

Lonen en kosten

Het gemiddelde uurloon zou vol
gens het bureau gemiddeld wei
nig meer dan 1 dollar bedragen in
Europa, maar door geringere pro-
duktiviteit en efficiency komen de
arbeidskosten per eenheid produkt op
voor Amerikaanse maatstaven ver
gelijkbare basis uit op 3.20 dollar te
genover 3,24 dollar in de V.S.

De slijtage onder de gfote in
vesteerders heeft vooral betrekking
gehad op de vestigingen van de gro
te olieconcerns. Nederland is hierbij in
het bijzonder geïnteresseerd door
het nog altijd grote belang dat in
vesteerders hebben bij de Kon. Shell-
groep, alsmede door het werk dat ve
le Nederlanders vinden bij en voor de
groep.

Oliebelangen

Ook uit het feit dat 51% van de
raffinage-capaciteit in ons land
in beheer is van de Shell blijkt wel
hoe nauw wij met de Koninklijke
zijn verbonden. Esso heeft hier 24,9%
van de raffinagecapaciteit, Texaco
14,1%, de rest is verdeeld over an
dere belangen.

Ziet men echter in breder verband,
naar dat van de EEG, dan blijkt de
Koninklijke Shell Groep een neus
lengte achter te liggen bij Esso, die
17,9 van de raffinagecapaciteit van

de EEG bezit. De Shell-groep komt
op 17,5,% British Petroleum op 8,6,%
terwijl in Frankrijk en Italië de
staatsmaatschappijen zich gedragen
als de olievlek voor de Engelse kust.

Handenvol geld

De grote oliemaatschappijen kun
nen haar positie alleen maar hand
haven als zij bereid en in staat zijn
orn elk jaar handenvol geld uit te
geven aan vernieuwing en uitbrei
ding van de installaties, het zoeken
naar nieuwe oliereserves en de uit
bouw van het vervoersapparaat. Hoe
meer geld er wordt gespendeerd voor
deze doeleinden des te meer gaat de
concurrentiestrijd zich toespitsen.

Het gevolg is dat er wel grotere om
zetten kunnen worden bereikt, doch
dat de rentabiliteit van het geïnves
teerde vermogen steeds verder ach
teruit loopt. Zo houdt Standard Oil
of New Jersey, zoals Esso voor de fi
nancieel belanghebbenden heet, er
rekening mee dat het groeitempo dit
jaar beduidend zal verminderen, on
danks het feit dat er meer zal wor
den geïnvesteerd dan ooit.

Investeringen

Het rendement op de nieuwe inves
teringen zal echter gering zijn. De
stijging van de omzet zal wel maken
dat er meer winst uit de bus zal ko
men, doch dat is niet de zaak waar
het hier om gaat. Het gaat om de
winst per eenheid geïvesteerde ver
mogen. Loopt dit achteruit dan moet
er een punt komen, waarop gezegd
moet worden tot hier toe en niet ver
der. Het concern, dat het eerst een
streep moet trekken, delft het onder
spit in de slijtageslag

De Amerikaanse maatschappijen
krijgen bij de uitvoering van de in
vesteringsplannen een steun in de
rug door de wederinvoering van de
fiscale investeringsaftrek, hetgeen in
feite betekent dat 7% van de inves
teringen met belastinggeld kan wor
den betaald.

Nieuwe impulsen

Het doel van de door het Congres
bekrachtigde maatregel is balken on
der het ijs te leggen voor de Ameri
kaanse economie, die op sommige
punten wat wankel leek te worden.
Versnelde fiscale afschrijving van
nieuwe investeringen zal er eveneens
toe bijdragen dat de Amerikaanse
economie binnenkort wordt pge-
stuwd door een nieuwe investerings-
golf.

Ook in de Bondsrepubliek worden
maatregelen beraamd om nieuwe im
pulsen te geven, welke de investe

ringsbereidheid moeten vergroten.
Reeds is het discontotarief enkele
malen omlaag gebracht en het ziet er
naar uit dat er spoedig opnieuw aan
de discontoschroef wordt gemorreld.
Voor de Duitse bedrijven helpt een
verlaging van de geldrente meer dan
in Nederland het geyal zou zyn, om
dat hier niet wordt geinvesteerd met
kortlopend bankkrediet.

Investeringsaftrek

In Nederland moeten er andere
impulsen komen, die trouwens te
vens in de Bondsrepubliek worden
bepleit en wel langs fiscale weg. Een
van de eerste maatregelen van het
nieuwe kabinet zal moeten zyn te
overwegen of de investeringsaftrek
en de vervroegde afschrijvingen niet
opnieuw moeten worden ingevoerd.
Daarbij zal het politieke sentiment
over boord moeten worden gezet, om
dat uitsluitend moet worden gezien
naar de toekomst, die werkgelegen
heid, verhoogde welvaart en verste
viging van de positie van het Ne
derlandse bedrijfsleven in de inter
nationale slijtageslag vereist.

Op zichzelf genomen zijn derge
lijke fiscale maatregelen te zien als
oestrogene injecties, zoals aan kalve
ren worden toegediend teneinde de
groei kunstmatig te bevorderen. Blijft
ons land daarbij ten achter dan ont
staat het gevaar dat er onvoldoende
weerstandsvermogen komt.

Danbkaar-zijn is moeilijk. We
hebben liever iets door eerlijke
arbeid verdiend of door slimheid
verworven. Ook staan we graag
in ons recht en zijn snel ver
ontwaardigd als ons tekort
wordt gedaan. Maar simpele
dankbaarheid, omdat we iets
krégen zonder het verdiend te
hebben, valt ons zwaar.

De toon waarop veel mensen
praten is veelzeggend. Vaak ho
ren we zelfvoldane stemmen,
vaak verontwaardigde geluiden.
Maar zelden een woord van er
kentelijkheid en dankbaarheid.

En toch zijn er een paar din
gen, waarvoor we niet anders
dan dankbaar kunnen zijn. Ten
eerste: het feit dat wij léven.
Ons leven hebben we onszelf
niet gegeven, niet verdiend en
niet rechtens verworven. We
danken het aan anderen. En in
laatste instantie aan God. Ook
het feit dat wij deze week weer
gelééfd hebben, danken wij niet
aan eigen slimheid, maar aan
een ander aan God. Onze
welvaart, onze dagelijkse arbeid,
onze tevredenheid, onze ver
wachtingen, rusten uiteindelijk
op gekrégen en niet-verdiende
zaken: onze gezondheid, ons
verstand, ons vermogen om lief
te hebben. Dat komt uit Gods
hand.

Het is ons begin-kapitaal,
waarmee we konden, gaan wer
ken.

Daarbij komt een tweede re

den tot dankbaarheid. Want
hoeveel narigheid er ook als
„nieuws" in de krant staat, er
is een bericht dat wij niet ver
wacht hadden. Dat bericht
luidt: „Niemand behoeft ver
loren te gaan!"

Het is een boodschap van de
zelfde God, die ons het aardse
leven gaf en het wijst ons de
weg naar het eeuwige leven. En
als wij denken over het eeuwige
leven, moeten we weer zeggen:
we verdienen het niet, we ko
pen het niet, we hebben er geen
recht op. Als we het krijgen is

Woord van
bezinning

het genade, waarvoor je alleen
maar dankbaar kunt zijn.

Danken is dus wel zeer we
zenlijk voor een bewust levend
mens. En toch is het zo moei
lijk. Want het betekent: ik ben
niet de baas over mezelf. Mijn
verleden, heden en toekomst
zijn van God afhankelijk. Los
van Hem ben ik niets.

Daarom is het enerzijds niet
vreemd dat vele mensen God
liever willen afdanken dan dan
ken. Zelfstandig en onafhanke
lijk zijn is een oer-instict in de
mens. Het verhaal van Adam
en Eva gaat er al over. We ma
ken ons liever een eigen evan-

PAGINA 17

gelie, waarin de mens zélf God
wordt, dan te luisteren naar
een boodschap van God, die zelf
méns wordt, om ons te redden.
Er is een neiging om God af te
danken. Bij de afval, de afge
dankte meubelen, de rommel
van de zolder, zou men het liefst
ook de laatste restjes geloof
wegdoen.

Maar als de afhaaldienst onze
afgedankte meubelen dan al op
haalt afgedankt geloof neemt
niemand mee. En zo blijven ve
len leven met onfeestelijke en
schijnbaar waardeloze geloofs-
r es teneen krampachtige jeugd
herinnering, een verdraaid idee
over de kerk en een afgedankte,
onbekende God.

De vraag van ons leven in de
komende week is dus weer:
danken of afdanken? Gof for
ceert ons daarin niet en dwingt
niemand. Dat blijkt wel uit de

wijze waarop Jezus is afge
dankt, op Goede Vrijdag inder
haast gekruisigd vóór het Paas
feest.

Maar bedenk wel: het is de
God van uw eigen léven die U
afdankt! Hij lééft, ook al laat
gij Hem sterven. Dat vertelt ons
het christelijke Paasfeest.

Danken is moeilijk

Mijn ei-varing is dat het ge
makkelijker wordt, als je een
plaats inneemt in een christe
lijke gemeente.

Daar nemen we elkaar mee
op de wegen van dankzegging
en aanbidding.

J. Happee,

Evang.-Luthers Pred.

in Leiden.

Gerard, Walschap. Het Gastmaal. J. M. Meulenhoff. Amsterdam
Gerard Walschap behoort langzamerhand tot de oudste
schrijversgeneratie, maar daar is in zijn werk totaal niets van
te merken. Behalve dan dat hij van tijd tot ijd ongenadige
vegen uit de pan uitdeelt aan de jonge schrijvers, die hij o.a.
aanduidt als „een generatie van stronteters"; taal die voorals
nog niet wijst op verval van krachten.

„Het Gastmaal" is een als geheel en in finesses geslaagde
roman van kwaliteit, in de eerste plaats omdat het zo duidelijk
is, dat de schrijver zijn doel compleet bereikt heeft. Walschap
heeft de voorsprong van zijn veerkrachtige, wendbare, felle en
tevens geacheveerde stijl, die fascineert door de stem (je hoort
hem bijna) en boeit door zijn glashelderheid!

Leklen: Herv. Gem Pieterskerk:
10 uur ds. D. J. Vussens, 7 uur dB. F.
Verg-unst te Polsbroek.

Hooglïunüse Kerk: Wegens restaura
tie geen dienst.

Mareikerk: 10.30 uur ds. J. M. D.
van den Berg.

Oosterkeirk.: 10 uur ds. E. Saratoer te
Voorschoten.

BetlTle'hemkerk (Driftstraat) 10 uur
ds. Joh. Poort.

Maranathakerk (Lage Morsweg)9 u.
d®. H. J. van Achterberg, 7 uur ds. D.
D. Olieman-s te Nieuwkoop.

Bevrijdingskerk Montgomery straat
10.30: ds. H. Bouter. 7 uur dr. P. L.
Sohoonihelm toelichting op orat. De
Messias)

Konlngskerk (Koningstraat)10 uur
ds. L. Kievit.

Vredeskerk (Burggravenlaan)10 u.
ds. J. A. Eekhof.

Ver. Vrijz. Hervormden: (Lel dB e
Volkshuis) 10.30 uur ds. H. W. Bloem,-
hoff te Heiloo.

Eglise Wall one (Breestraat)10.30
Pasteur Bh. Debu.

Academisch Ziekenhuis: 10.00 uur
ds. P. J. D. van Malssen.

DiaconessenhuiB10.30 uur ds. H
W. Hemmes.

L.H.J.-Gebouw, Jeugdikerk (Leven-
daal): 10.30 uur dB. H. Aalbers (van
„Oud Poelgeest")

Geref. Kerk: Zuldea-kerk10 uur dr.
Dronkert, 5 uur ds. Kronemeljer.

Petrakerk. Surinam es traat10 uur
dr. v. d. Zwaan, 5 uur ds. Bovenberg,
7 uur ds. J. D. te Winkel, Sassenheim.
(Dienst met belangstellenden).

Oude Vestkerk: 10 uur ds. Hofman.
5 uur dr. Dronkert.

Maranathakerk. Lage Morsweg 26:
10.30 uur ds. Kronemeijer, 5 uur ds.
Hofman.

Bevrijdingskerk. Aerent Bruunstraat

9 uur d's. Kronemeijer, 5 uur dr. v. d.
Zwaan.

„Groenhoven": 10 uur dr. Vlijm.
De Mirt, Lage Rijndijk 64: 10 uur
(Ouderend-lenst) de heef Bakker.

Geref. Gem.: 10 uur' leesdi'.enst. 7
uur student N. Schreuder te Amers
foort.

Geref. Kerk (vrijgem.)10 en 5 uur
ds J. van der Haar.

Doopsgez. Gem.: 10.30 uur ds H. v.
B'ilderbeek.

V. Apost. Kerk: (Hoge Rijndijk 24):
9.45 en 4 u. dienst, donderdag 7.45 u.
dienst.

Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat 19)

10 30 gez. H. Mis.

Evang. Luth. Gem.: 10.15 uur dr.
P. L. Schoonhelm,.

Evang. Christenge-m (Mid-delstegr
3): 10 en 5 uur de heer Dlkkes.

Leger des Hells: 10 uur heiligings
samenkomst, 7.30 uur verlossingssa
menkomst o.l.v. brlg. en mevr. J. T.
Drent IeHaas.

Christian Science (Steenschuur 6):
10.30 uur dienst.

Rem. Kerk: 10.30 uur ds. C. Beuk-
man te VIaardingen.

Baptistengem.: 10 uur ds. H. Slk-
kema te Pernis, 5 u. ds. R. Ratling.

ADVERTENTIE

Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 50): 10
uur Hoogmis (doopdlenst).

Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 uur ds.
De Boer te Amsterdam.

AarlanderveenHerv. Gem.: 10 uur
ds. G. van Doorn, 7 uur ds. Wapenaar
te Leimuiden (Jeugddienst). Geref.
Kerk: 10.30 uur ds. J. van Drie te
Leiderdorp, 6.45 uur dis. L. J. Wolt
huis te Woerden. Chr. Geref. Kerk:
9.30 uur: Dienst des Woords, 7 uur
ds. L. S. den Boer te Sassenheim.

Alphen aan den Rf)nHerv. Gem.:
Adventskerk Julianastraat: 9.30 uur ds.
W. Ch. Hovius te Katwijk aan Zee,
6.30 uur ds. M. Hanemaaijer. Kruiskerk
Gouw-sluis: G 30 uur ds. J. H. Bogers
Opstandingskerk9.30 uur ds. M. Ha
nemaaijer, 6.30 uur ds. Joh. Steh,ou-
wer. Gebouw Nabij: 9.30 uur Jeugd-
kapel dB J. H. Bogers.

Martha-Stlchting10.30 uur de heer
H. A. van Til N.B.G.

Oudshoornseweg, Wijk I: 10 uur me
vrouw J. M. JoorCannegleter. Wijk

II ülonsker!:9.30 en 6.30 ds. H.
Koud'staal (Heilig avondmaal). Wijk

III Gebouw Onderweg: 10 uur ds. J.
Irik te Oegstgeest, 7 uur in Oudis-
hoomse kerk ds W. H. Welvaart te
Sassenheim. Geref. Kerk: Maranatha
kerk, Raadhuisstraat: 10 uur ds. H.
Zandbergen te Amsterdam, 6.30 uur
d®. G. A. Westerveld.

Salvatori'kerk, W. de Zwijgerlaan: 10
uur ds. G. A. Westerveld, 6.30 uur ds
H. Zandbergen te Amsterdam. Alphen-
Noord. Goede Herderkerk10 uur en
6.30 uur ds. J. van Oostrum te De
Meern.

Geref. Kerk (Vrijgemaakt)Gebouw
speeltuinvereniging Bloemhof: 8.30 u.
ds W. G. de Vries. 3 uur ds J. v. d.

Chr. Geref. Kerk, Jeruzalemkerk,
Grij'penstPlnstraat: 9.30 uur Dienst des
Woords, 7.30 uur d's. G. de Vries te
Rljnsburg.

Oud Geref. Gem.: Kerkgeb. Hooft-
s traaf, 240: 9.30 uur en 4 uur lees-
diensten.

Rem, Geref. Gem., Van Mandersloo-
straat: Geen dienst.

Baptisten gemeente. Kerkgebouw
Molenvlletlaan10 uur en 6.30 ds. M.

Bodegraven Herv. Gem, (Dorpskerk)
10 uur ds. A. Meijers te Utrecht (H.
Doop). 6.30 uur ds. C. A. van Har
ten. (Salvatorkerk) 10 uur ds. Balke
(H. Doop). 6.30 uur ds. S. Meijers, Er-
melo. (Bethlehemkerk)9.30 my ds.
C. A van Harten (H. Doop). (Nieuwer-
brug): 6.30 u. ds W. Balke. Geref.
•Kerk: 10 en 6.30 uur ds C. M. Bóer-
ma te Rotterdam. (Nieuwerbrug) 9.30
en 6.30 uur ds. R. v. d. Berg. Geref
Kerk (vriigem.)9 u. leesdienst, 4.15
uur ds. H. Schol te. Geref. Gemeente:
10 en 6 uur leesdienst, (Woensdag
7.30 uur ds. P. v. d. Bijl te Rotter
dam). Evang. Luth. Kerk: 9 uur ds.
B G. te Winkel. EvaugeM^ati"•kring: 10
uur eredienst. 6.45 uur Jb Klein Ha-
neveld.

BoskoopObr. Geref, Kerk: 9.30 en i
4.30' uur ds. Draaver uit Hilversum.
Geref. Gemeente: 9.30 en 6 uur Lees- i
dienst, Geref. Ke-rk: 9.30 en 5 uur ds j
J,. Snoelstra. [Belijdenis des eeloofs)I
H-°rv Gem 9 30 urn ds. A. d- Leeuw
6.30 uur dB. W. L, Heilmeos. Ver. van
Vrbz Herv 10 uur dB. Bruinsrna uit j
Leiden.

Ilazerswoude: Herv. Gem.: 9 30 uur'
en 6.30 uur ds. G. Jonkers. GerefKerk I
9.30 en 6.30 uur ds Brink.

Ilooginnde: Herv. Gem.: 10 uur ds i
Fred J. Broeyer.

Katwijk aan den Rijn: Herv. Gem.:
[Dorpskerk9.30 uur ds. A. Mak- i
kenze. 6 u ds. A. Baas. (KaDel Nieu
we Duinweg): 10.uur ds A. Baas. 6.30
uur ds. A. Makkenze. (Gymnastleklo-
kaal school Nareisstraat)10.30 uur
ds Jac. de Vos te Katwijk aan Zee i
Ge-ef Kpr'k- 9.30 uur ds. A. Lan-^le'-
te Valkenburg. 5 uur dB. R. de Vries i
te Katwijk aan Zee. I

Katwijk i

Zee: Herv. Gem. (Nieu
we Kerkio uur as. D. Bouman, 6
uur ds. C. B. Dekker. Luchtmachtpre
dikant te Breda (H.D.). (Oude Kerk)
10 uur ds. W. Kool. 6 uur ds. G. Boer
(H.D.). (Ichthuskerk) 10 uur ds E.
Kempenaar pred. te Woubrugge, 5 u.
as W. Ohr. Hovius (HO.). (Hulpkerk
Hoornes): 10 uur eenv. heer L. de
Witt van Noord-wijk, 6 uur ds Jac. de
Vos (H.D.). (Groen van Prlnsterer-
school)10 uur ds. W. Vroegindewey.
(Ziekenhuis Overduln) 4 uur d's J. G.
van Ieperen. (Zeehospitium): 8.45 u.
Dienst. Wijkzaal Ichthuskerk: 10 uur
Dovend-lenst. Ohr. Geref. Kerk: 10 en
5 uur prof. v. d. Schuit van Apel
doorn. Geref. Kerk (Vredeskerk) 10
uur ds. Pijlman. 5 uur ds. van Beek
(Triumfatorkerk)10 uur ds. De Vries
5 u. ds. Pijlman. Zeehospitoium (Long-
kliniek) 8.30 uur ds. Pijlman.

Koudekerk aan den RU" Herv.
Gem.: 10 uur ds. Qua-k (H.D.), 7 uur
ds. Roos (de Kaag). (Jeugddienst)

Leimuiden Herv. Gem.: 9.30 uur ds.
Wapenaar. Geref. Kerk: 9.30 u-ur en
7 uur ds J. Booy te Llnschoten.

Llsse: Herv. Gem.: (Grote kerk): 10
uur ds. S. Kooistra. 7 uur ds. H. G.
Oostlnga Jeugddienst)(Helv. kapel)
10 uur ds. H. G. Oostinga (H. Doop).
Geref. Kerk: 10 en 7 uur ds J. Bo
venberg, van Leiden. Chr. Geref. Kerk
10 en 4.30 uur ds D. H, Bieema. Geref
Gem.: 10 en 4 uur ds W. Suyker. Ger.
Kerk (Vrijgemaakt)10 en 4.30 uur ds
J. J. Verleur. Oud Geref. Gem.: 9.30
en 3 uur: Leesdienst. (Maandag 7.30
uur ds E. du Marchle van Voort-huy-
sen, van Urk). Ned. Prot. Bond (Witte
Zwaan): 10.15 uur ds C. P. Hoekema
te Haarlem.

Nieuwkoop: Herv. Gem.: 9.30 uur ds
D. Oliemans, 6.30 uur ds A. Oliemans
te Dordrecht (Jeugddienst). Geref.
Kerk: 9.30 uur en 6.30 uur kandidaat
A. J. G. Dronkert te Lelden. Rem.
Geref. Gem.: 10 uur ds G. Bloemen-
daal te Delft. Ohr. Geref. Ke-rk: 9.30
uur en 6,30 uur de heer J. van Leeu-

Nieuwveen: Herv. Gem.: 9.30 uur ds
Heijmans te Boskoop, 6.30 u. ds Cou
perus te Waddinxveen (Jeugddienst).
Geref. Kerk: 9.30 uur en 6.30 uur dr

C. Augustein te Amsterdam.

Noordwijkerliout: 10 uur ds A. H.
Smits. 7 uur ds K. Burgy uit Den

Noord wijk aan Zee: Herv. Gem.:
(Grote Kerk)wegens verbouwing geen
dienst. (Hevr. Centrum De Rank): 9
en 10.30 uur ds A. L. Lapré (HF.), 5
uur ds J. van Dok. Geref. Kerk: 10
uur ds H. A. van Bot-tenburg en ds C.
Warner (openb. belijdenis), 5 uur ds
H. A. van Bottenburg. Herv. Geref.
Evangelisatie: 10 uur ds M. Ot te vanger
(De Bilt). VGLO-school. Schoolst-r. 2)
3.30 uur ds A. van Eyk (Bergschen-
hoek)

Noordwljk-Blnnen: Herv. Gem.: 10
uur ds J. v-an Dok (H.D.). 7 uur ds
A. L Lapró. Geref. Kerk: 9,30 uur
prof. G. E. Meuleman (Amsterdam), 5
uur ds W. Dekker. (Van den Bergh-
stichtlng)

(Katwijk).

Oegstgeest Herv. Gem. (Groene
Kerk) 9.30 uur da H. P. Hulsman (H.

D.). (Pauluskerk)10 uur prof. dr J.
Verkuyl te Amsterdam (gem. dienst
metg ereformeerden7 uur ds J. Irik.
Vrijz. Herv. (Groene Kerk): 11 uur
ds. W. J. H. Hubeek te Zwolle. Geref.
Kerk: 10 en 5 uur ds W. Haverkamp
te Aalsmeer. Geref. Kerk (Vrijgemaakt)
8.30 uur ds. R. Brands, 3 uur d® W
G de Vries.

Oudewetering: Herv. Ge-m.: 9.30 uur
ds C. A. Lalleman. Gerei". Kerk: 9.30
uur ds C. A. Verhoog, 6.30 uur ds H.

In een verhaal als dit blijft niets
vaag, er zijn geen raadselachtighe
den, geen enigma's. 'Alles staat er
duidelijk en raak tot in de fijnste
nuancering. Hoewel Walschap be
paald nooit een blad voor de mond
neemt, blijkt hij toch geen behoefte
te hebben aan de z.g. schutting
woorden en merkwaardig is noe hij
zonder deze laatste „schokkender"
kan zijn dan de rond-uites; het
welk ook weer niet verwonderlijk
als men er over nadenkt. Schok
kend is Walschap trouwens altijd
geweest, want deze ongenadige is
ei*van overtuigd dat de bezigheid
„leven" een schokkende bezigheid
is en wie zal hem tegenspreken?
„Het Gastmaal" is als dagboek ge
schreven maar de compositie is die
van de roman. Door het verhaal
lopen twee hoofdlijnen. De eerste is
die van de obsessie van de vercel-
Ier die ervan overtuigd is te kun
nen vliegen. „De duurzaamste
vreugde van mijn leven is dat ik
kan vliegen" zo begint het. Nu
Ls de illusie van de man te kunnen
vliegen zo oud als de wereld. My
then en verhalen over de mensen,
die willen vliegen, komen door alle
eeuwen voor en men zou zelfs kun
nen zeggen dat de ooreprong van
het vliegwezen hierin te vinden is.
Dat die illusie nog steeds leeft, be
wijzen de hedendaagse LSD-gebrui
kers.

De vlieg-illusie van deze dagboek
schrijver manifesteert zich op twee
manieren. Ten eerste als een sym
bool voor het zich onttrekken kun
nen aan de aarde en het zich ver
heffen hoger dan de anderen. De
tweede is die van een reële bezig
heid in de droom. Opvallend is de
zekerheid waarmee Walschap juist

deze droom tot realiteit weet te ma
ken. Maar, nuchter als hij in wezen
is. laat hij dit gebeuren ten over
staan van een krankzinnige uitvin
der, die meent er in geslaagd te
zijn de hersenwerking zodanig te
stimuleren dat „de grootste ezel
spelenderwijs vier of vijf doctora
ten zal kunnen behalen". „De mens
zal God worden", zegt hij en ver
volgens „de dieren opleiden tot lijf
eigenen".

De tweede lijn is die van het
gastmaal zelf. Tweeëntwintig vrien
den, mannen en vrouwen, zitten aan
een dis. De ..ik" zit naast een
vriend die met alle geweld eens
ernstig met hem wil praten. Zij zit
ten aan de kant waar men met
zijn rug tegen de muur zit, zodat
niemand weg kan lopen zonder eni
ge anderen te laten opstaan. Fr zijn
verscheidene gesprekken gaande
aan de tafel en de verteller krijgt
hoe langer hoe sterker de indruk dat
hetgeen men zegt eigenlijk tegen
hem gericht is en dat ergert hem
bovenmate. Het beeld is duidelijk.
Een mens die zich alleen voelt en
anders, een gevoel waarbij vijand
schap de volgende stap is. Onder
tussen verzorgen de benen de ero-

G. A. Meinders te Zevenhoven. Rem.
Geref. Gem.: 7 uur ds Joh. Hllverda
te Hilversum.

Rllnsaterwoiide: Herv. Gem.: 9.30 u.
ds Joh. Stehouwer te Alphen aan den
Rijn, 7 uur ds G. van Doorn te Aar
landerveen. Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur
Dienst des Woords. 2.30 uur de heer
J. van Leeuwen te Nieuwkoop.

Kijnsburg: Herv. Gem. (Grote Kerk)
9.30 uur ds H. van Gosliga, 5 uur ds
M. C. Groenewoud. (Bethelkerk Brou
werstraat) 9.30 uur ds M. C. Groene
woud, 5 uur ds H. van Gosliga. Geref.
Kerk (Vrijgemaakt)10 en 5.15 uur
ds J. Douma. Ohr. Kerk: 10 en 5 uur
ds G. de Vries. Geref. Kerk: (Petra-
kerk): 9.30 u. da Bosnva, 5 u. ds. Bij-
leveld. Rapenburgkerk9.30 u. ds
Bijleveid. 5 mir ds v. d. Linde. (Mara
nathakerk) 9.30 u ds v. d. Linde. 5
u. ds Bosma.

Sassenheim: Herv. Gem. 9 en 10.30 I
u. ds W. H. Walvaart, 5 u. ds S. Kooi-
stra te Llsse. Geref. Kerk: 9.30 u. ds
J D, te Winkel. 5 u. ds H. van cle
Berg. Ohr. Geref, Kerk: 10 en 5 u. ds
L. S den Bopr. Ned. Prot, Bond: 10.30
u ds M. J. Wagenvoorde te Leiden.

Valkenburg: Herv. Gem.: 10 u. ds
Boer te Katwijk a. Zee (H.D.t. 6.30 u.
ds Talsma te Den Haag Geref. Kerk: I
9 30 u. ds Van Beek, 6.30 u. ds Lan- I
geler. Geref. (Vrijgemaakt)geen op-
gave ontvangen.

Voorhout: Herv. Gem.: 10 uur ds
Oskamp.

Voorschoten: Herv. Gem.: (Dorps
kerk): 10 u. ds. MeijerLng (Doop), 7
u. ds. v. d. Geest. (Hulp en Heil): 10
u. ds. v. d. Geest. (Rijndijk): 10 u. ds
Pardok te Oegstgeest. Geref. Kerk: 9
u. en 1.30 u.: ds Modderaad, 5 u. ds
Mlnnema te Leiderdorp. Geref. Kerk

(Vrijgem.) 10 en 5 u. ds W. G. de
Vries te Groningen.

Waddinxveen Herv. Gem.: 9.30 u.
ds C. Lam te Putten, 6.30 u. ds T.
van 't Veld,. (Wij'kgebouw)9.30 u. ds
J. R. Cuperus H.D.. 6.30 uur ds J.
Verwellus. (Bethel): 9.30 u. ds T. van
't Veld. 5 u. ds N. Kleermaker te Rot
terdam. 11.30 u. ds P. Fader, Maleise
dienst, (Immanuëlkerk)9.30 u. dr A.
van Haarlem, 7 u. ds W. Kool te Kat
wijk aan Zee. Geref. Kerk: 9.00, 10.30
en 6.30 u. ds B. Koekkoek. Chr. Afge
scheiden Gem.: 9.30 en 5 u. ds A. P.
Verloop. Rem. Kerk: geen dienst.

Warmond: Herv. Gem.: 10 xi. ds J,
M. Snijders (Doopdlenst), 7 u. ds J.
M. Snijders.

Wassenaar: Herv. Gem, (Dorpskerk)
10 u, dr Th. C. Frederi'kse. 7 u. ds J
T. Wiersma (Kievietkerk)9 u. jeugd-
kerk, 10 u. ds A. van Es. (Deylerhuds)
10,15 u. ds J. A. G. van Zanten.
(Dorpscentrum): 10 u. Jeugd'kerk. Ger.
Kerk: Bloem camp laan10 en 5 u. ds
L. Bech. (Zijllaan) 10 en 5 u. ds A.
Vos, Baarn. Ned. Prot, Bond: (Lange
Kerkdam)10.30 u. prof. dr. G. J
Hoenderdaal te Oegstgeest.

Woubrugge: Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
Steenbeek uit Wateringen, 6.30 ds
Kempenaar Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
uur ds Dethmers.

Zevenhoven: Herv. Gern.: 9.30 u. ds
F. de Jonge. Geref. Kerk: 9.30 u. ds
Meinders, 7 u. ds J van Drie te Lei
derdorp.

Zoeterwoude: Herv. Gem.: 10 uur ds
L Doorn.

Zwanunerdain: Herv. Gem.: 10 uur
ds. J. J. Stam te Rotterdam. 6.30 u.
ds J. Haltsma te Woerden. Geref. Kerk
10 uur en 6.30 u. ds A. L. Krabbe te
Den Haag. Rem. Geref. Gem.: geen
dienst.

GERARD WALSCHAP

tiek zoals de monden de conver
satie.

Boven de tafel en onder de tafel,
die tafel, een schragentafel, gaat
hem obsederen. Zijn buurman dringt
hem de rol van luisteraar op terwijl
zelf spreken zijn enige middel tot be
vrijding is. Als afleiding ontwerpt hij
een goede schragentafel waar ieder
een op zijn gemak aan kan zitten.
Dan voert Walschap de gebeurtenis
sen met krachtdadig sarcasme naar
de climax. Twee motieven geeft hjj
de „ik" om te doen wat hij doet. Ten
eerste wil hij die buurman de kans
geven om de „kleine commissie" t®
gaan doen die hij zo nodig moet.
Ten tweede heeft zijn overbuur ge
sproken over „Onze revolutionaire
ideeën en tamme levenswijze". Deze
uitspraak brengt hem er toe een
daad te stellen. „Mijn Wenen om de
wereld was gewoon het woelen van
mijn gedachten tot ze goed lagen,
gelijk gedeporteerden die met twin
tig moeten slapen op een plaats voor
acht. Op het gastmaal heb Je ge
meend eindelijk eens iets te moeten
doen".

„Ik" doet dan iets ongenadig zols.
Hij kruipt onder tafel en hoort het
verbaasde en verontwaardigde com
mentaar van de eters, die denken
dat hij dronken is. Hij veroorlooft
zich bij enkele vrouwspersonen „ex
perimentele aanrakingen van ver
trouwelijke aard" en eindigt met
rechtop te gaan staan met alle ge
volgen van dien. Hij maakt tabula
rasa met de wereld die hem op zijn
kop zit.

Nu brengen zijn vrienden, al lang
overtuigd dat er iets mis niet Lem
was, hem in een rusthuis onder. Met
volkomen redelijkheid schrijft hU
daar zyn dagboek. Met stipte nauw
gezetheid volgt hij het proces van
zijn genezing en constateert welke
dingen de bezoeken van een vroe
gere klasgenoot de canadees ge
naamd, een brief die hij deze in zijn
schooltijd geschreven heeft, de twee
jongetjes die aan het begin van het
verhaal de dode duif bewaakt heb
ben hem terug zullen brengen tot
de wereld waarmee hij gebroken
had. Zijn verhouding tot de hem be
handelende dokter is goed maar het
duurt héél lang voor hij hem durft
te bekennen een vlieger te zijn. En
heel rationeel is hier weer de ver
klaring van dit verschijnsel. Waar
zelfs de conclusie die de „ik" trekt
uit de afwisselend dwaze en drama
tische gebeurtenissen aanvaardbaar
is, meen ik met nadruk te kun
nen zeggen dat deze nieuwe roman
van Walschap een superieur boek is.

CLARA EGGINK

beleg''^

.„VSN-U0

•^TlONAAL BELEG INT6*

N;V.'Internationale Beleggings Unie Jnterunie", pqstbus 617. Den Ha^g