at wil D'66 nu precies? r Ons land geen democratie" Bevorderen van vertrouwen in democratisering strafrecht Belgische in Galerie kunstenaars Walenkamp Duidelijke scepsis Constructieve kunst los van de traditie )AG 4 MAART 1967 LEIDSCH DAGBLAD VAGINA 15 plitieke belijdenis van een nieuweling Stangls vrouw kan het niet geloven... (Van onze parlementaire redactie) is nauwelijks een facet van de samenleving denkbaar dat de nieuwe politieke partij icraten '66 niet drastisch willen bijslijpen. districtenstelsel voor kamerverkiezingen en de gekozen minister-president zijn daar ts de bekendste voorbeelden van. t de radicale democratisering van de maatschappij voor ogen komt de partij tot vele op- nde verlangens, zoals een sporttoto zonder maximum; sexuele voorlichting als verplicht e scholen; een nationale omroep, naast plaatselijke radio- en televisieprogramma's; rking van het aantal commissariaten per persoon; overal twee koopavonden per week. ingrijpendst is de manier waarop de groepering het politieke in Nederland te lijf wil. Nederland is volgens D '66 geen demo- Aan geen van de democratische voorwaarden wordt volgens in dit land voldaan: de kiezer heeft geen Invloed op regering eringsprogram; de meederheid in het parlement (de regerings in) staat niet vrij tegenover de regering een wederzijdse lelijkheid die het landsbestuur aan beide kanten van de rege- afel kan verlammen. Daarom een gekozen minister-president, ndidaten voor die functie moeten het volk in de verkiezings hun program voorleggen. Daarover stemt de kiezer. Vijziging 'desstelsel amer zal het kabinet moeilijk lis kunnen sturen, omdat het sprogram een stembusmeer- achter zich heeft. Plannen conflict ontstaat zal de moeten laten liggen tot de verkiezingen. Voor vraag- die haast hebben en die volk betreffen wil D '66 de theden van het refrendum emming) bestuderen, ilksvertegenwoordiger stijl- D 'ich in een andere positie ten kiezer en regering be- Een districtenstelsel (in sa- ;lng met de A.N.P.-verkie- I.B.M. heeft de Haag- berekend dat. D'66 daarbij ebruari slechts één zetel zou behaald) moet ervoor zorgen kiesstelsel voldoet aan de eisen: jrsteving van de band kie- gekozene. De verkiezingen betere afspiegeling ge- de kiezerswil dan het geval het districtenstelsel, dat we kennen en 't huidige Engelse Het moet grotere fracties in brengen. Het moet een- nctioneren. verlangens. Hoe de zijn is een vraag die (tieke nieuwlichters aan een Dmmissie Willen voorleggen, aat nog veel meer op het ichtelijke verlanglijstje: Jbingin behoort geen rol te pD bij een kabinetsformatie, tomstplicht voor de stembus I worden afgeschaft. ,De staat let gebaat met de stem van fschillige kiezers', aldus De kten '66, kiesrecht op 21-jarige leef- t beoordelen van wetsontwer- noet de Kamer bijeenkomsten }n, waarop de betrokkenen en pjtfanghebbenden hun mening geven, 9$rheidsapparaat moet scherp «matigheid worden gecontro- "tdeloosstelling voor kamerle- twee maal zo hoog zijn U, openbaar ambt bekleedt °rniet in het parlement (bur sters, gemeentesecretarissen, -Ivan de S.E.R., enz.), Kamer moet verdwijnen. :etye behandeling van wetsont- n werkt vertragend, J jeesters en commissarissen 'Itie Koningin moeten worden Heesters zijn de raden ook ver- Inéordiing verplicht over hun -^beleid, ^•heidsbeleid moet openbaar pe documenten moeten voor toegankebik zijn. 4 „Democraten '66" heeft vóór, 4 op en ook na de verkiezingsdag 4 veel aandacht gekregen. 4 Eerst was het een nieuwtje. i Daarna gToeide kennelijk de be- 4 langstelling en tenslotte werd 4 (uiteraard) de schijnwerper ge- richt op de party, die voor een parlementair novum zorgde door i als volledig nieuwe groepering meteen maar zeven kamerzetels i te behalen. Ons is gebleken, dat velen zich i ondanks die uitvoerige public!- i teit nog afvragen: wat willen i deze nieuwelingen nu precies? 4 Wy menen er derhalve goed i 4 aan te doen de belangrijkste i 4 punten uit het programma van i 4 deze politieke nieuwlichter nog i 4 eens de revue te laten passeren, i Vrijheid let grote belang van de vry- van de mens ten opzichte staat te onderstrepen wil D f vastgelegd zien in de grond- ^ijheid van demonstratie ik vrijheidsrecht worden er- jte omstandigheid dat de leu- l een demonstratie tevoren "orden goedgekeurd acht D '66 ft met de vrijheid van de bur- i een ontoelaatbare betutte- let als by de vrijheid van fs moet hier achteraf worden i blijkt te zijn begaan. ofler: fijheid van levensbeschouwing (Heen godsdienstige .De jjal zich verzetten tegen elke T op de geestelijke vrijheid r5fing ook', zegt de nieuweling. ft onschendbaarheid van het jbeim moet ook gelden voor de en de andere openbare com- Itiemiddelen. federland moet zijn grenzen ftllen voor allen die wegens ras, pist of politieke overtuiging vervolgd. je justitie moet worden be- (n haar mogelijkheden om jiige hechtenis op te leg- ye toepassing gaat dikwijls, zo niet meestal, uit van de gedachte, dat de straf die de rechter vermoe delijk zal opleggen beter meten kan beginnen'. Wat de politie mag doen moet bij de wet vaststaan. ,Op straat moet de politie weten wat zij in re delijkheid mag doen zonder het ge vaar te lopen tot lering en vermaak van de burgers besprongen te wor den met een proces. De burgers heb ben er evenwel recht op te weten wat zij kunnen doen zonder het ri sico te lopen door de politie bespron gen te worden'. Klachten over polltie-optreden moeten niet door de politie maar door een onafhankelijke instantie worden beoordeeld. Het is volgens D '66 hoogst onbevredigend, dat der gelijke klachten door de politie wor den behandeld. De burger krygt daardoor het idee dat zyn klacht niet obpectief wordt beoordeeld. Met een onafhankelijk onderzoek wil D '66 zelfs de schjjn van partijdig heid in deze gevallen te vennijden. Sociaal-economisch ge- Aanzienlijke verhoging van suc- ;ssie- en schenkingsrecht. Erfenis- :n tot f 10.00 wil D '66 vrylaten, evenals schenkingen aan bij voorbeeld minder valide kinderen (tot f20000,— per jaar), Invoering van progressie in de vermogensbelasting tot 1,2 procent. Bedragen tot f2750,000,- moeten be lastingvrij blijven, Ook andere belastingwensen in D '66 komen tegemoet aan de verlangens van de lagere en mid dengroepen, zoals een afzwakking de progressie bij de inkomsten belasting, bij inkomens tot ongeveer f25.000,—. Het minimuminkomen moet worden betaald op 21-jarige leef tyd. Jongere gehuwden moeten het ook krijgen, Kinderbyslag moet zonder pro gressie gelden vanaf het eerste kind. Wat de overheidsdeelneming in bo demschatten betreft vindt de party, dat er eerst maar eens overleg moet worden gepleegd met buurlanden om exploitatievoorwaarden vast te stel len. Als zo'n overleg niet op korte termyn te verwezenlyken is moet de regering mede afgaan op wat daar gebruikeiyk is. D '66 wil de democratie ook bin nen de fabriekspoorten brengen. Di rectie en bedrijfsleiding zyn verant woording schuldig aan het andere personeel. Over de taak van de on dernemingsraad moet D' 66 zich nog berade^ Recht op arbeid kan doen gel den". De conclusie luidt: „Aan geen van deze voorwaarden wordt voldaan". Ziekenhuizen Ten aanzien van de gezondheids zorg stelt D '66 voor ziekenhuisbouw in het hele land te coördineren en nauwere samenwerking tassen zie kenhuizen tot stand te brengen, zo dat doelmatiger kan worden gewerkt. De party vindt het Rijk wat de ge zondheidszorg betreft aan de zuini ge kant. Behalve ziekenhuizen zyn er art sen te weinig. Daarom zegt D'66: er moeten gecombineerde huisart- senpraktyken komen. Er moet voor goede sociale voorzieningen voor huisartsen worden f'"1?'1 u*l theoretisch gedeelte van de artsop leiding moet korter worden. Bestryding van vervuiling van lucht, water en bodem moet hoge prioriteit krygen. De kosten die moe ten worden gemaakt om de vervui ling te bestrijden, moeten in begin sel. aldus de democraten, worden betaald door de veroorzaker. West-Duitsland heeft gisteren aan gekondigd dat het ,in navolging van Oostenryk, om uitlevering zal vra gen van de eerder deze week in Bra zilië gearresteerde oorlogsmisdadiger Franz Paul Stangl, die commandant van de concentratiekampen Treblin- ka en Sobibor is geweest. Het Bra ziliaanse hooggerechtshof moet zich binnen zestig dagen over het reeds van Oostenryk ontvangen uitleve ringsverzoek uitspreken. Volgens de Braziliaanse advocaat Evaristo de j hebben gepleegd HUISARTSEN GENOOTSCHAP STEUNT L.H.V. De besturen de Landelijke Huisartsenvereniging en het Neder landse Huisartsen Genootschap (een organisatie die zich met studie en onderzoek bezighoudt en niet met de materiële belangenbehartiging der artsen) hebben een gezameniyke verklaring opgesteld en naar hun le den gezonden. Hierin zeggen zij, dat zy overleg Morais Filho, die in deze zaak op treedt namens de civiele party bestaande uit de zes enige overle venden van Treblinka lijkt een afwyzende beschikking van het hof onwaarschynlijk wegens de grote hoeveelheid bewijsmateriaal tegen Stangl. aanleiding Mr. Van Mierlo. zoals hij op straat zijn denkbeelden aan de man probeerde te brengen. :n denkbeelden oinuen de jonge party leeft. Geen facet van het leven of de Democraten willen het wel be ter maken of het nu de sport, de cultuur, het leger, zwakzinnigen, be- naar speciale commissies, die het jaarden, kunstenaars, of ruimtelyke derwerp diepgaand moeten bestude- ordening betreft. Waar de denkbeel- i ren. De partij werkt hard den nog geen definitieve gestalte i standkoming van een partybureau hebben gekregen, wordt er gestreefd:A" wetenschappelyk instituut. I ,de recente gebeurtenissen, die hebben geleid tot betreurenswaardi ge onrust onder de huisartsen.' De twee besturen stellen vast, dat beide verenigingen een gemeenschappeiyk ideaal dienen, nameiyk het in het belang van de gezondheidszorg in Nederland optimaal doen functione- jren van de huisarts. Volgens hen is De oorlogsmisdadiger, die de dood gebleken, dat materiële en niet-ma- van 700.000 mensen op zyn geweten teriële aspecten hierby niet te schei- den zyn. Dit besef heeft ertoe geleid, heeft, is donderdag met een militair da^ beide besturen hebben besloten vliegtuig van Sao Paulo, waar hy ge- tot een nauwere samenwerking en arresteerd *erd - naar Brasilia j -het bestuderen vaar de mogeUJk- i heden om een nieuwe structurele overgebracht. Hij maakte bij zyn |vorm te vinden voor de verhouding aankomst daar een kalme indruk, al tussen de twee organisaties, stond run met diepe rimpels door- J verkIarlng namens het trokken gezicht verbeten. Zyn Oos- bestuur van het NHG nog een me- tenrijkse vrouw, met wie hy tweeën- dedeling toegevoegd waarin o.m. staat: .dat het voor het belang van dertig jaar getrouwd is. verklaarde TOlksBÏM>ndheld essentieel Is dat dat zy in de oorlog vrijwel geen een voldoende aantal artsen het be- contact heeft gehad met haar man |r°eP van huisarts kiest. Ter 'Mwer- kelijking hiervan is o.a. een duide- en nimmer iets van zyn beruchte bonorariumverhoging noodza- verleden heeft afgeweten. „Ik kan j kelyk, terwyl bovendien goede socia- j ua voorzieningen in dit verband van met geloven dat hy verantwoordelijk Teveng Is voor de dood van zoveel mensen", dient voor een optimaal functlone- zei ze. Teresa Stangl en haar drie 1 dochters staan In Sao Paulo onder bescherming van de politie. de huisartsen verkleining de praktykomvang mogeiyk ge- I maakt te worden'. Buitenlands Volgens D'66 moet Nederland in zyn buitenlandse politiek n streven de samenwerking tussen landen te vergroten en de spannin gen te verminderen. Daarom zou Ne derland het initiatief tot een confe rentie van alle Europese lan den moeten nemen o mtot samenwer king te komen op terreinen van handel, wetenschap, toerisme, kunst. By een herziening van het N.A.V.O.- verdrag in 1969 een dergelyk litair verbond met de V.S. kan nog niet worden gemist, vindt D'66 moet worden bestudeerd of de orga nisatie dan nog reden van bestaan heeft, opgeheven moet worden moet worden veranderd. Nederland moet de D.D.R. (Oost Duitsland) erkennen, na er by West- Duitsland ip te hebben aangedron gen de Hallsteindoctrine (waarby West-Duitsland de diplomatieke be trekkingen moet verbreken met de landen, die Oost-Duitsland erken nen) af te schaffen, Er kan niet over vrede in Viet- am worden onderhandeld zolang er bommen vallen. Nederland moet het initiatief nemen om met een aan tal landen samen tot vredesvoorstel len te komen. Binnen de E.E.G. wil de party vooral om democratische redenen versterking van het Europese parlement. Ontwikkelingshulp, te realiseren door een staatssecretaris, moet een bewust afstand doen van een stuk welvaart betekenen. De bydrage moet worden vastgesteld naar de be hoefte van het ontvangende en naar de mogeiykheden van het gevende land. Scholen Binnen de schoolmuren willen de Democraten '66 ook heel wat ver anderen, met als uitgangspunt dat het onderwys niet alleen ken nis dient by te brengen maar dient by te dragen aan de volledige ont plooiing van de mens. Bestaat er in ons land klasse-justitie? (II) Door mr. F. Kuitenbrouwer) In onze vorige beschouwingen zagen we dat klassejustitie doordat de rechter iedere zaak beoordeelt aan de hand van de strikte feiten en de achtergronden van de dader persoonlijk eigenlijk een moeilijk te omschrijven en nog moeilijker te consta teren geestesgesteldheid wordt, waar we weinig houvast aan hebben. Het gaat allang niet meer om bewuste oneerlijkheid niemand zou de Nederlandse rechter daarvan willen betichten maar om een veel subtieler surplus aan „sociaal inlevingsver mogen" in het ene geval en een tekort eraan in het andere. Waar bij de complicatie komt dat het ook niet goed is als de rechter uit angst voor valse schijn naar het andere uiterste doorslaat. Motivering De kern van de zaak ligt in de overtuigingskracht van de uitspraak. De Grondwet stelt de eis dat vonnissen „met redenen omkleed" zyn, maar de praktyk maakt zich er gesanctioneerd door de Hoge Raad nogal eens vanaf met vage standaardformules waar niemand behoefte aan heeft. Dat is niet alleen bedenkelijk voor de kan sen op hoger beroep of cassatie (daarin zit juist die angst voor uit- Indirecte middelen Het i Betere voorlichting over voortgezet onderwys aan ouders van kinderen die van de lagere school gaan; Moet het onderwys waardering >or andere culturen en solidariteit met mensen in nood aankweken; Moet schoolgeld worden afge schaft die fiscaal aftrekbaar moet zyn) Talenonderwys moet meer op het spreken van de talen worden af gestemd Benoeming van hoogleraren en lectoren dient democratische te ge beuren, daarom moet een vorm van sollicitatie naar deze ambten wor- o 1 1 den uiogeiyk gemaakt Stakingsrecht By het opstellen van leer- en werkprogramma's aan universiteiten en hogescholen moet de wetenschap pelijke staf medezeggenschap heb ben, terwyl de studenten erover moe ten worden gehoord; De universiteit moet bydragen aan verdere scholing of herscholing van afgestudeerden: Een beurzenbeleid, los van de draagkracht van de ouders, De party wil, dat het stakings recht in de wet wordt erkend, ook voor overheids- en spoorwegperso neel. Het recht moet evenwel met verstand worden gebruikt zodat het byvoorbeeld niet gebeurt dat de sta king grotere belangen schaadt, dan die waarvoor het werk is neergelegd. Kortom D '66 is niet zo gelukkig met de sociaal-economische situatie. Het programma zegt het zo: „Socia le rechtvaardigheid is niet aanwezig, zolang niet elke Nederlander: Een welvaartsvast minimumloon heeft; Een huis heeft, dat past by de behoeften van deze tyd; Zeker is van een goede gezond heidszorg; de afhankeiyk Uitbreiding uren bestemd voo ïyke opvoeding. studieresultaten an het aantal les- sport en lichame- Uitwerken duidelijk dat liiertegen geen is te schrijven. Er zijn alleen maar indiirecte middelen om in de hand te werken dat de juiste grenzen worden getrokken. Dan gaat het overigens n;et meer alleen om het opruimen van verouderde resten maatschappelijke ongelijkheid, vooral om het veel positievere bevorderen van vertrouwen en „con. is het democratische I meeleven van het rechtsbewustzijn m het grote publiek. Daaraan mankeert op het ogenblik het nodige. Er heerst een duidelijke scepsis, juist ten aanzien van die maatschappeiyke kant van de straf rechtspraak. Dat is een ernstige zaak, waar wat aan gedaan moet worden. De punten waar het op aan komt, zyn dan in vogelvlucht de volgende. O Status De democratisering van het universitaire onderwys en het benoemingsbeleid ten aanzien van de rechterlijke macht werken in deze tyd een hoogst wenselijke socia le openheid in de hand. Maar het blijft een geleidelijk proces en boven dien kan geen enkele rechterlijke or ganisatie zonder maatschappelijke afstand. Het grote goed van de on afhankelijkheid van de rechter maakt het daarbij zeer gevaarlyk om eraan te gaan sleutelen. 0 Leken Misschien zit er iets (in ieder geval stof tot discussie) in de recente suggestie van prof. Beün- fante om in sommige gevallen deel neming van lekenrechters in de rechtbanken mogelyk te maken. De grote bezwaren van een jurysysteem (z!e England) zouden op die manier kunnen worden ondervangen, terwyl toch de wenselijke maatschappelijke inspraak tot zyn recht kan komen. Behandeling Ons strafrecht geeft, met als extra stimulans het Europees verdrag voor de mensen rechten, aan de verdachte tal van waarborgen, die variëren van rechts- b ij stand en confrontatie met getuigen tot en met 't recht van het laatste woord. De subtiliteiten van het straf proces vormen echte» voor veel ver dachten van eenvoudige komaf een ingebouwde handicap en de rechter is daar niet altijd voldoende op be dacht. Hoewel er de laatste decennia veel verbeterd is, zou er wel wat meer op kunnen worden toegez'en dat deze waarborgen ook naar de geest tot hun recht komen. de verdachte gesprokenheidmaai tot inzicht komen vt èn het grote publiek. 9 Openbaarheid In hetzelfde Grondwetsartikel als de motiverings plicht is ook het beginsel neergelegd van de openbaarheid van de (straf)- rechtspraak. Motiveringsplicht en openbaarheid laten zich het best sa menvatten als „openhartigheid": het gaat er niet alleen om dat de rech ter zichzelf rekenschap gééft, maar ook dat hy rekenschap èflegt. Niet alleen in het individuele geval, maar ook voor alle rechtsgenoten, namens wie hy immers zit. Ervaring van Utrecht Juist omdat de rechter onafhanke lijk is. dient hy met openhartigheid het voor een democratische samen leving zo essentiële belang van door zichtigheid. Nu kan men wel zeggen dat het publiek er toch niets van begrijpt en dat ook nooit kan zon der de inside-information van dos siers en raadkamer. Maar dan mis kent men toch dat. om prof. Huis man te parafraseren, ook de ver schijningsvorm van een beleid een „feit" is, waar men rekening dient te houden. .Recht, niet als zodanig geen recht", zegt met weinig overdrijving Han Daarby komt dat de rechter niet alleen individuele gevallen afhandelt, maar daardoor tegeiyk een bepaald maatschappeiyk patroon helpt te be palen. Ook dat is in een democratie een zaak die ter openbare discussie moet staan. Te vaak wordt thans het belang van openhartigheid onder schat als een stimulans en een mid del om de onvermijdelijke sub jectiviteit in de rechterlijke oordeels vorming te toetsen aan het rechts- bewustzyn. Vrijheid en orde Deze hele hier slechts vluchtig aangeduide problematiek is overi gens niet los te denken van t vraag stuk van de democratisering van het hele strafrecht. Daar gaat het onder meer om de verhouding tussen vrij heid en meningsuiting en openbare orde. Daar speelt ook het gevaar van een discrepantie tussen ons oude overwegend „blauwe boorden" straf recht en de nieuwe „witte boorden criminaliteit van personen met een hoge maatschappeiyke status in hun beroepsuitoefening. De oude kwestie van de kleine dieven die hangen en de grote die niet worden gevangen. In het bijzijn van vele progressieve jongeren is gisteravond in de progressieve Galerie Walenkamp aan de Nieuwsteeg een ben tentoonstelling geopend van werken van de Belgische kunste naars Van den Abeelen, Verstockt en Vandenbranden, die zelfs het veelzijdige oeuvre van een Picasso, wiens heden te openen expositie in het Stedelijk Museum in Amsterdam wij tijdens een voorbezichtiging mochten bewonderen, als totaal ver ouderd beschouwen. Nu ja: hieruit kan men concluderen hóe uiterst progressief zij zijn! baar zyn in een tyd, waarin steeds weer nieuwe gedachten een geducht woord meespreken. In ieder geval is het een verheu gend teken dat Van den Abeel, Ver gtockt e n Vandenbranden, vooraan staande moderne kunstenaars uit Gent, Antwerpen en Brussel zelf het olste vertrouwen in hun kunst heb- Het gaat hun dan ook uitsluitend om het scheppen van nieuwe vormen en kleuren, volkomen zonder enige gebondenheid aan het object. Het scheppen van ruimte in een construc tieve vorm, in harmonie met de hui dige architectuur, het scheppen niet van „museumstukken", doch van realisaties, die in de huidige tyd een noodzakelyke functionele en sociale betekenis hebben, dét is hun ideaal. En het moet gezegd, hoezeer een to tale omschakeling van de geest tot zuiver begrip een absolute voorwaarde is, hier kan gesproken worden van een „frisse en speelse" kunst, die vóór alles en dat zegt vèèl in een tyd, waarin de verschrikkingen van de atoombom op de loer liggen! een positieve waarde heeft. Met een woord als „decoratief" komt men er niet, hoewel dat - tend zy daar ook c toch aan de orde i Zy genoten alle drie hun opleiding aan academies, waarin de traditie domineerde. Dat zij zich hieraan vol komen ontworstelden en prefereer den een eigen weg te gaan. waarin ook nieuwe dimensies hun intrede doen, pleit voor hun sterke persoon lijke en veelzins originele visie, hoe wel zy toch beslist weet hebben ge had van byv. een Mondriaan. Hun geestelijk creëeren met uit Deze drie kunstenaars hebben zich j zicht op een toekomst, de traditie les se-1 plus- reeeert volkomen maakt, zy zoeken naar- en vinden nieuwe mogelijkheden, er ontplooit j a's zich een gezond geesteiyk gebeuren, dat overal ter wereld onder de Jon gere generatie zyn weerklank vindt en waar men zeker niet afwijzend tegenover kan staan. Het is alweer een reactie tegen de „pop-art"-bewe- ging. Hieruit kan men concluderen, hoe snel de revolutie, zo men wil de evolutie zich voltrekt. Het is al leen de vraag, in hoeverre deze nieu we mogeiykheden nieuwe mogeiyk- heden kunnen baren en of z\j houd- het het „min", mag opbouwend element be- •houwd worden. Evenais het feit, dat het „ambachtelUke" by hen zeker niet op de laatste plaats komt. Deze expositie, georganiseerd ter gelegen heid van het éénjarig bestaan van de Galerie Walenkamp, is met een kort woord van de kunsthistoricus Rudi Fuchs geopend. H.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1967 | | pagina 15