Orgelbouwer Koppejan
over elektronische orgels:
Vieuw!
Mnuzelf
iglo loempia's
Eur. ruimtevaart
Verdere concentratie
kunst
kaleiöoscoQp
MEESTER IN DE INTONATIEKUNST
„Het is net of je een
boemeltrein hoort
Stichting Pro Organo
Nat. Orgelconcours
voor amateurs
Utrechts symposium
DINSDAG 21 FEBRUARI 1967
PAGINA 11
ADVERTENTIE
Ze zijn er! Iglo loempia's.
U haalt ze vers uit de diepvries.
U bakt ze zelf knappend vers!
Ontdek nü hoe lekker loempia's
kunnen zijn. Geniet er dit
weekend van!
(Speciale berichtgeving)
Een klein transistorradiootje speelt moderne muziek in een
ruimte waar eens orgelmuziek klonk en psalmen werden ge-
1 zongen. De oude hervormde kerk in Ederveen is een grote
^werkplaats geworden, maar merkwaardig genoeg hoort men
er nog vaak orgelmuziek. Marinus Kornelis Koppejan heeft er
"sinds tien jaar zijn orgelfabriek gevestigd. De consistoriekamer
staat vol met pijpen. Een merkwaardige heteluchtkachel ver
warmt de kerk, houtbewerkingsmachines en onderdelen voor
erkorgels, dat alles is in de plaats gekomen van de strakke
outen banken, die 's zondags bevolkt worden door de kerk-
angers.
Marinus Kornelis Koppejan een ronde, goedlachse Zeeuw
65 jaar. Op 13-jarige leeftijd begon hij met het orgelbouwen in
Joes. Hij werd daarna volontair in een fabriek te Roermond en ging
N tervolgens naar Leipzig om bij de firma Kastner te werken.
Met liart en ziel
„Eigenlijk had ik graag dirigent
rillen worden', vertelt de heer Kop-
ejan. „Ze hebben me in de twin-
ger jaren een baan aangeboden als
ioscooporganist van het Rem-
randttheater te Amsterdam. Ik zou
an het conservatorium kunnen vol-
en, maar dat alles is niet doorge-
aan, omdat ik ook 's zondags moest
[jelen", zegt de heer Koppejan een
eetje weemoedig.
Maar orgelbouwer Koppejan is een
lan, die zich met hart en ziel aan
ijn werk wijdt. En niet alleen hij,
ïaar ook drie zoons Jan, Kees en
ad zitten in het vak. De oudste
an de drie zal de fabriek zijn vader
■ernemen.
„Het is een oud beroep", vertelt Ma-
nus Koppejan. „Tubal Kain maak-
6|l al muziekinstrumenten". De heer
oppejan is een vrolijke man. hij
limlacht gezellig bij elke opmerking,
k ie hij maakt. Gekleed in zijn stof-
U is en met zijn hoed op „die heb
altijd op, want ik heb een kale
sloft hij door zijn fabriek-
T| „We hebben op het ogenblik nog
>or twee jaar werk. Ik werk dan ook
Itijd op aanbeveling. Je hoeft er
iet om te leuren". Dat hij natio
nal een bekende orgelbouwer is
tardt duidelijk als hij vertelt in
relke kerken allemaal orgels
Jan hem staan. Hij schudt ze zonder
loeite uit zijn mouw: Zwartebroek,
arneveld, Veenendaal, Nykerk, Loe-
[jen. Goes. Rhenen. Andelst. Eind
hoven enz.
De heer Koppejan blijkt een mees-
r te zijn in de intonatiekunst. Zon-
er dat hü er om vraagt krijgt hij
eregeld brieven van Feike Asma, die
aak bij de officiële ingebruikne
ming van een door Koppejan
ebomvd orgel, een concert geeft.
Brief van Asma
Over het orgel van de kerk van de
(reformeerde gemeente in lerseke
hrijft Feike Asma ondermeer: „Dit
strument met zijn prachtige Jis-
ositie van niet minder dan 24 spre-
ende stemmen, is voor mij een bij-
mdere verrassing geworden en voor
een ware triomf.
Niet alleen hebt u zich nauwgezet
i vakkundig van uw opdracht ge
veten vooral het inwendige van
t orgel getuigt hiervan maar
»venal heb ik groot respect voor uw
leesterlijke intonatiekunst'.
Verder schrijft hij: „In jaren heb
een fonkelnieuw orgel met zulk
ngend pijpwerk niet ontmoet. ,In
n andere brief, die handelt over
:t orgel van de hervormde kerk in
'ekerom, schrijft Feike Asma: „Dat
in deze tyd de tijd van de „neo-
irok" kerkorgels bouwt, die een
ist voor het oor zijn, stempelt u
it een gedegen vakman'.
Marinus Koppejan is niet erg te
>reken over de beunhazerij die men
zijn vak aantreft. „Er zijn veel
ensen die zich voor orgelbouwers
It geven", zegt hij.
Wat vindt Marinus Koppejan als
vakman van de elektronische orgels?
„Ik vind het verschrikkelijk", zegt hij.
„Het is uit artistiek oogpunt uit den
boze. Het is een orgel voor a-muzika-
Ie mensen. Ik kots van die rotzooi",
zegt Koppejan plotseling héél fel. „Ik
ben muziekhandelaar en mag ze dus
verkopen, maar doe het niet. Het is
surrogaat. Het is net alsof je een
boemeltrein hoort lopen'.'
Zelf speelt de heer Koppejan nog
harmonium. „Maar ik speel héél ma
tig hoor". In Veenendaal is hij jaren
organist geweest van de hervormde
kerk. „Ik heb maar een half jaar
les gehad. Ik erken graag in ande
ren mijn meerdere. Eenvoudige men
sen kunnen soms buitengewoon spe-
„Maar ja. niemand kan nu een
maal Bach spelen, zoals Bach dat
zélf deed", zegt hij berustend. Ma
rinus Koppejan heeft nog grootse
plannen. Hij wil zijn orgelfabriek
uitbreiden. Toch gaat hij het. nu
hij 65 is geworden, een beetje kal
mer aandoen. Zijn drie zoons zet
ten het bedrijf voort.
under de hand van orgel
bouwer Koppejan in Ederveen
krijgen de orgelpijpen een kris
talheldere intonatie.
De Stichting ,.Pro Organo" organiseert voor de vierde keer
in successie in Den Haag een nationaal orgelconcours voor
amateurs, waarvan de finales op 12 augustus worden gehouden
in de Goede Vrijdagkerk, zowel in de afdeling interpretatie
als in de afdeling improvisatie. Tevens wordt van 7 t/m 11
augustus een improvisatiecursus gehouden onder leiding van
Cor Kee. Het geheel wordt evenals vorig jaar gegeven in het
kader van een orgelweek.
De belangstelling voor het concours, dat georganiseerd wordt
om een beter spelpeil te bereiken, is elk jaar nog gegroeid.
De jury voor het concours wordt
gevormd door Bernard Bartelink
(voorzitter) uit Amsterdam, Jan J.
van der Berg uit Delft, Wim Daim uit
Amsterdam, Nivo van den Hooven,
Den Haag, Piet Rippen, Emmen, Jan
Welmers, Katwyk, en Jean Wolfs,
Eysden. Uit voorgaande concoursen is
de lering getrokken, dat elke deelne
mer de beste kansen krijgt, wanneer
er verplichte werken worden voorge
schreven.
Hierbij de achterzijde van het
schilderij van Leonardo da Vinei
„Het portret van Ginevra dei Ben
ei", dat door de National Galle
ry in Washington is gekocht van
prins Josef II van Liechtenstein
voor ongeveer 21 miljoen gulden.
De directeur van het museum,
John Walker, heeft verklaard dat
het doek 17 maart tentoongesteld
zal worden. Het vertoont veel
overeenkomst met Da Vinci's
Mona Lisa".
Het is het bestuur van de Stichting
„Pro Organo" gebleken, dat meer dan
tweederde van de organisten in ons
land kerkorganist is. Bij de gerefor
meerde kerken worden de meeste
amateurs aangetroffen, by de her
vormde kerken ook meer amateurs
dan beroeps en by de r.-k. kerken
zyn er meer vakmensen dan ama
teurs. Van de amateurs, die aan de
concoursen hebben deelgenomen was
70'c betrokken bfj het onderwijs:
scholier of leerkracht. I5ró had een
technisch beroep en de overigen ver
toonden naar professie een grote ver
scheidenheid: ambtenaar, politieman,
tractor-chauffeur, econoom, assis
tent-accountant.
Dat dit Jaar de deelnemers geen
keuzemogelykheid wordt gelaten,
vindt zijn oorzaak er in, dat wel eens
naar een te hoog niveau werd gereikt,
en dat er uitschieters waren. Daar
door werd vergelijking van de pres
taties bijna onmogelijk terwijl de kan
sen niet voor iedere deelnemer gelijk
lagen.
Nieuw gordijn in
Stadsschouwburg
De Amsterdamse Stadsschouwburg
heeft sinds dit weekeinde weer een
nieuw „rideau rouge", een rood gor
dijn met daarop in relief geschilder
de draperie met gouden stiksels,
franje en kwasten.
De chef-decorateur De Vries van
de Stadsschouwburg heeft dit doek
dat het toneel afsluit in het eigen
atelier vervaardigd naar het origi
neel dat in 1894 in gebruik was ge
nomen en totaal versleten was. Het
oude doek is naar schatting in de
afgelopen 70 jaar ongeveer 20.000
maal op en neer is gegaan. Het
werd destijds in Brussel gemaakt.
Het „rideau rouge" heeft een dub
bele functie. Behalve dat het een
sierdoek is, moet het tevens gelui
den, bij het opbouwen van decors
op het toneel gemaakt, uit de zaal
bannen. Nog slechts enkele schouw
burgen in Europa kunnen bogen op
het bezit van een doek als dit, dat
beschouwd kan worden als een nala
tenschap uit een kleurrijk theater-
verleden.
Moderne Britse
beeldhouwkunst
In Zwitserland, Nederland en
de Duitse Bondsrepubliek zullen
werken van acht moderne Britse
beeldhouwers worden geëxposeerd.
Hun werken zullen van 25 februari
tot 2 april te zien zyn in de Kunst-
halle te Bern. Vervolgens gaan zy
naar het Stedeiyk Museum in Am
sterdam en de Kunstverein in Düs-
seldorf.
De beeldhouwers zyn David Hall.
David Annesley, Michael Bolus. Phil
lip King. Tim Scott, William Tucker.
Isaac Witkin en Derrick Woodham
Voor deze drie exposities zyn wer
ken afgestaan door Tate Gallery, de
Contemporary arts society, Calouste
Gulbenkian Foundation, Peter Stuy-
vesant Foudantion en een aantal
handelaren en particuliere verzame
laars.
Première opera
Haagse componist
Binnenkort zal in het Circusthea
ter in Schevenlngen de première
plaatshebben van de opera «Verbo
den inrij' van de Haagse componis<
Deze opera, waarvan de bezetting
gevormd wordt door een kameror
kest en acht solisten, wordt uitge
voerd door het Begeleidingsorkes'
onder leiding van Louis Stotyn er
de vocalisten Wilma Driessen, Ell.\
Verhagen, Jos Borelli, Bernard Kruy-
sen, Tabe Bas, Rijkje Wolleswinke
en George Groenewold. Een gespro
ken rol wordt vervuld door de acteur
Jan Korevaar. De regie is in handen
van Mieke Lelyveld, de decorontwer
pen zijn van Alain Teister, die ook
het libretto geschreven heeft. Daa:
de uitvoering van de opera slechts
zeventig minuten in beslag neemt,
zal dezelfde avond ook het Neder
lands Danstheater optreden met het
ballet .Omnibus'.
(Van onze redacteur ruimtevaart)
Er worden besprekingen gevoerd over de mogelijkheid, de
drie Europese intergouvernementele organisaties op het ge
bied van de ruimtevaart samen te smelten of althans onder
één overkoepelend lichaam te brengen. Het betreft de ESRO,
die zich met het ruimte-onderzoek bezig houdt, de ELDO, die
werkt aan de constructie van een Europese lanceerraket, en
de CETS, die een Europese communicatiesatelliet voorbereidt.
In juni a.s. wordt een rapport over een dergelijke integratie
verwacht.
Dit werd medegedeeld door de heer J. R. Verwijnen,
adjunct-directeur van het ESTEC te Noordwijk, tijdens een
ruimtevaartsymposium in Utrecht, georganiseerd door de
Nederlandse Vereniging voor Ruimtevaart en de Kon. Neder
landse Vereniging voor Luchtvaart.
tram in de loop van dit jaar voltooid
zal worden. Onlangs hebben wy uit
voerig over dit centrum geschreven
naar aanleiding van de lancering
van de eerste Europese kunstmaan op
1 maart a.s.
Het Europese ruimte-onderzoek
heeft thans met enige financiële
moeilykheden te kampen doordat
een bedrag van ongeveer honderd
miljoen gulden niet kon worden be
steed in de periode van drie jaar
waarvoor het uitgetrokken was en
thans voor de nu begonnen nieuwe
periode van drie Jaar vervallen wordt
geacht. Daardoor zullen verschillende
werken moeten worden getempori
seerd en zal onder meer de perso
neelsbezetting van Estec minder
snel kunnen worden voltooid dan
aanvankelyk in de bedoeling heeft
gelegen.
Financiële
problemen
Tydens dit ruimtevaartsymposium,
dat zeer vele belangstellenden trok.
sprak de heer Verwynen over de op
bouw van Estec in Noordwyk, welk
technisch Europees ruimtevaartcen-
Discussie-avond
moderne muziek
Onder auspiciën van de Stichting
Rotterdams Philharmonisch Orkest
zal morgenavond in De Doelen in
Rotterdam een bijeenkomst worden
gehouden onder de titel „Mensen en
muziek van vandaag".
Eugene Eberle en Gerard Verlin
den houden vraaggesprekken met
Theo Bruins, Bruno Maderna. Krzy-
tof Penderecki en Jan van Viymen.
Bruno Maderna spreekt over „Hiro-
sjima" van Penderecki en ..Sonata
per pianoforte e tre grappi strumen-
tali" van Jan van Viymen. Deze com
posities worden uitgevoerd tydens het
concert op 24 februari a.s. in De Doe
len, te geven door het Rotterdams
Philharmonisch Orkest o.l.v. Bruno
Maderna.
„Hirosjima" beleeft op de 24ste fe
bruari de eerste uitvoering in ons
land. terwyl de „Sonata" van Van
Vlymen, geschreven in opdracht van
de Rotterdamse Kunststichting ter
gelegenheid van de opening van De
Doelen, dan voor de allereerste maal
ten gehore zal worden gebracht.
Aanwezigen krygen de gelegenheid
vragen te stellen en in discussie te
treden.
Corrie Gallas
(82) overleden
In Den Haag is na een ziekte van
enige weken overleden de 82-jarige
schilderes Corrie Gallas.
Corrie Gallas, die in Rome gestu
deerd heeft en op 22-jarige leeftijd
de .Prix de Rome' won, was vooral
bekend om haar portretten van vele
bekende figuren uit de Haagse so
ciety. Tot kort voor haar dood is zy
blijven schilderen.
Zwaartekracht
Voorts werd tydens het symposium
een lezing gehouden door prof. dr.
ir. J. M. J. Kooy, voorzitter van de
Nederlandse Vereniging voor Ruim
tevaart. die nieuwe denkbeelden om
trent de aard van de zwaartekracht
besprak. Ook daarover schreven wy
onlangs, toen prof. Kooy deze theo
rieën uiteenzette tydens zyn inau
gurele oratie als hoogleraar aan de
Koninklijke Militaire Academie te
Breda. Hy meent, dat de zwaarte
kracht niet zetelt in de materie doch
bestaat uit een alom in het heelal
in alle richtingen werkzame straling.
De expansie van het heelal zou dan
als consequentie moeten hebben, dat
de dichtheid van deze straling en
dus ook de zwaartekrachtsconstante
afneemt. Hieruit zou onder meer de
onvoorstelbare omvang van sterren
als quasars kunnen worden verklaard.
Zy staan zover van ons verwyderd,
dat wy thans hun licht zien dat
honderden miljarden jaren geleden
werd uitgezonden. In die tyd moet
de gravitatieconstante zo veel groter
geweest zyn, dat reuzen-sterren als
deze nog mogelyk waren. Op aarde
zou de afnemende grootte van de
gravitatieconstante geleid kunnen
hebben tot een uitzetting van de
aarde, waaruit weer het uiteendrij
ven van de continenten verklaard
zou kunnen worden.
Nederlandse raket
Dr. W. de Graaff, verbonden aan
de sterrewacht te Utrecht, besprak I
de waarde van de ruimtevaart voor
astronomische waarnemingen. Hy
sloot zyn boeiende voordracht af met
de vertoning van een film over in
Griekenland gelanceerde sonderings
raketten tydens een zonsverduiste
ring, waarby waardevolle metingen
werden verricht in het kader van het
Esro-programma.
Ir. H. F. R. Schöyer van de af
deling vliegtuigbouwkunde van de
TH te Delft besprak een Nederlands
ontwerp voor een tweetrapsraket die
een nuttige last van 10 kg op een
hoogte van honderd kilometer moet
kunnen brengen.
Het symposium werd besloten met
de vertoning van twee Amerikaanse
films over de vluchten van de Ge-
mini XI en XII.
Drie jaar voor
jonge betoger
in Moskou
In Moskou is de 28-Jarige Viktor
Chaustow tot drie Jaar werkkamp
veroordeeld wegens deelneming aan
een demonstratie. Hij heeft op 22 Ja
nuari met een vijftigtal anderen in
Moskou geprotesteerd tegen de aan
houding van vier collega's en intrek
king geëist van een nieuwe wet, die
op het verspreiden van staatgevaar-
lijke geruchten een gevangennisstraf
van ten hoogste drie jaar stelt. Chau
stow zou verstoring van de openbar*
orde ten laste zyn gelegd.
Sinds die betoging zyn nog twee
jonge intellectuelen gearresteerd, een
van hen, de 29-jarige Alexander
Iginzburg, had een „witboek" samen
gesteld over het gevangenzetten, vo
rig Jaar, van de schryvers Slnjakski
en Daniel, die beschuldigd zyn van
het belasteren van de Sowjet-Unie
in getuigschriften die zy in het Wes
ten hebben laten uitgeven.
In Westelyke persberichten was al
eerder gemeld dat 20 Russische in
tellectuelen een protest hadden gete
kend tegen de wet op het verspreiden
van geruchten. Tot de onderteke
naars behoorden, zo werd gezegd, da
componist Sjostakowitsj, de filmre
gisseur Romm en de natuurkundige
Tamm Van dat bericht heeft men in
Moskou evenwel geen bevestiging
kunnen krygen.
Onderwijzers in
Quebec weer
aan het werk
Tienduizend onderwyzers, die in de
Canadese provincie Quebec zes we
ken hebben gestaakt, hebben giste
ren het werk hervat. Zy zyn daartoe
gedwongen door een pas van kracht
geworden wet, die bovendien het sta
kingsrecht voor onderwyzers opschort
tot juni volgend jaar. De school
gaande Jeugd heeft door deze sta
king anderhalve maand extra-va
kantie gehad.
ic Deze schroothoop was er over,
nadat de oefenstraaljager bij
Rucphen ivas neergestort.
79 CENT PER STUK
