i-Kwei Sze: groot zanger
Dvoraks liedcyclus
in
BRAIFFEISENBANK
Picasso - expositie
vele hoogtepunten
ECHTPAAR REELING BRACHT
WARE KUNST IN LAKENHAL
Ein Heldenleben":
iggestief verklankt
Staatssecretaris
ontwikkelingshulp
B.P. -vergadering
ontaardt in chaos
jENÜDAG 8 FEBRUARI 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
CONCERT RESIDENTIEORKEST:
- is tegenwoordig „grote mode" oude muzieken te her-
i ^en. Bruno Maderna houdt er zich mee bezig en ook Stra-
y heeft het gedaan. Een voorbeeld daarvan bracht Willem
Jtterloo met zijn R. O. op het zesde abonnementsconcert:
'insky's „Monumentum", bedoeld als „eerbewijs" aan de
meester van Venosa, vorst Carlo Gesualdo (1593-1613).
polyfone madrigalen, oorspronkelijk vocaal gedacht, nu
instrumentaal gewaad,
bijzonder vreemde gewaarwording!
UI
ni
iut en de zin van zulk een
kunnen wy moeilyk in-
et resultaat is niet meer dan
]raal, dor en droog klinkend
ondanks de fe illoze beheer-
;zer drie miniaturen, waar-
et orkest, ongetwijfeld na
ie voorstudie, blyk gaf.
de onberispeiyke zuiverheid
ikers en blazers ontbrak na-
niets en dat zegt veel in deze
rante partituren, waarin de
e ontsporing heilloze gevol-
a hebben.
om echter zoveel energie ge-
rd aan werkjes, die ons in
jlinele zetting zoveel meer te
"'hebben?
er
I terheid domineert, warmte
iel ontbreken.
eht past dit in deze moderne
[O'lar o.i. wordt hier kunstmatig
gedaan aan hetgeen zo geheel
was bedoeld.
iet mogelijk zijn, dat de gro-
^^ter van de ÜUste eeuw hier
Lfgissing heeft begaan?
pekpleister van deze avond
getwijfeld de Chinese bas Yi-
ze, reeds meermalen in aeze
en bejubeld. Wie zich ons
sprek indertijd met hem her
weet dat de opera zijn sterk-
is, men denke o.a. aan zyn
it .Boris Goedonow'.
tal bevond hij zich op gans
terren: Dvorak aanvankelijk
;ig en piano geschreven veei-
bybelse liederencyclus, later
--componist zelf tendele en nog
Hor ae tweede helft door dr.
Zemanek georkestreerd,
ifi- Kwei Sze, een der meest
ïale zangers van deze tijd,
et niet geiegen, dat de ver
in van deze liederen ons niet in
licht konden bevredigen Dat
rnamelyk aan het zwaar be-
begeleidingsapparaat, dat
en door Van Otterloo in te
f mate werd afgedempt, zodat
jhtige stem van Yi- Kwei
ermalen niet voldoende tot
ht kon komen.
Jheeft hy grote ontroering ge-
n, speciaal in de twee oid-
'E ragmenten, het Wende Dich
en het ,Ich hebe meine
[Vuf zu den Bergen', waarin
zichzelf in muzikaal opzicht
p heel belangrijke cyclus en-
^gtepunten van onvergetelij-
^jionheid schenkt. En waarin
ei Sze getuigenissen van ver-
ia tt geestelijk beleven aan zyn
toeluisterend gehoor over-
utlicyclus bergt zowel dramati-
epankracht als verstilling in
«Weide contrasterende face eten
i rechtstreeks van-binnen-uit
"t en bewezen opnieuw het
nuanceringsvermogen van
die zijn begenadigd
al even gemakkelijk aan-
in het piano als in het
pgjOk in dienst van het verhe-
-A stellen, terwyi hij het zich
'gebied van het uiterlyk-ef-
;]a3 toch zoveel gemakkeiyker
j^jmen makende betekenis der
lesten gaf hij" daarby de vol-
rde, opmerkelyk was tevens
"fdeiyke dictie van het Duits,
aantonend, hoe "'zeer hy
jt de westerse wereld ver
heeft gemaakt,
ucces, dat deze waarlijk fan-
C zanger oogstte men
igenwoordig helaas nog zelden
en van deze uitzonderlijke
'aliteit was vanzelfsprekend
sicus" van de eerste orde, wie de il
lustratieve kunst van het karakte
riseren op het lijf geschreven is.
Ook dit realistische, tevens ideali
serende „Heldenleben" is 'n meester
werk van muzikale uitbeeldingsmo-
gelykheden, doortrokken van het
overwegend nerveus-romantische en
zinnelyke klanken-idioom, dat zyn
uitdrukkingsvolle muziek, ondanks
verschillende styiperioden, toch wel
bij voortduring eigen is.
In zyn orkestratie bouwde Strauss
voort op de techniek van Wagner,
met een sterke verwantschap aan
het felle coloriet van Berlioz. Zyn
enorme beheersing van het gescha
keerde orkestapparaat komt vooral
tot uitdrukking in de naturalistische
effecten, waarmee de programma
tische détails in klank werden gerea
liseerd. Wy kunnen het ons inden
ken, dat Strauss zyn „Heldenleben"
indertyd opdroeg aan een volmaakt
spelend ensemble als het Concertge
bouworkest met zijn onvergeiykelij-
ke leider Willem Mengelberg, die
ons land met deze sterke compo
sitie deed kennis maken.
Nu staat wellicht in menig opzicht
weer anders tegenover deze pompeu
ze, dan weer innig-tedere partituur
dan toen. Men constateert, ondanks
veel boeiende een briljante fragmen
ten, toch ook een zekere uitgespon-
nenheid en het werken met veel
„grof geschut", extra verhevigd door
de ongebreidelde klankexplosies, die
Van Otterloo het orkest liet onder
gaan en waardoor afbreuk werd ge
daan aan de doorzichtigheid.
Opgang, ontluikende liefde, triomf
cel.
r ondanks de langdurige
tingen liet Yi- Kwei Sze zich
aiet tot.een toegift of de bis-
ean een der liederen verlei-
bewonderenswaardige „zelf-
W? van de geniale laat-roman-
Ichard Strauss, na de pau-
liens uit 1892 daterend „Ein
eben'
Dze vindingrijkheid, zowel
1 melodieuze, thematische als
!he symfonische structuur
Vooral in de humoristische
rische passages zoals o.a.
zyn „Till Eugenspiegel" of
tuichotte" is zjjn fantasie
Ik onuitputtelyk.
1 jarige leeftyd zó virtuoos te
schryven terwyi er nog
I (lise scala van opzienbarende
gW op het muziek-dramatische
het verschiet lag bewyst
formidabele kunnen en de
ïsch creatieve kracht van de-
Jvelskunstenaar", die met zyn
x^ithema" en alles wat zich
heen afspeelt, als geen ander
,t en „speelt".
simale citerend uit voorgaand
De grote baszanger Yi-Kioel
Sze voor zijn optreden.
(Foto LD/Holvast)
gen elkaar op, daartussendoor zorgt
de spot op de criticasters telken
male voor de nodige ironische afwis
seling.
Van Noske was niet anders te ver
wachten, dan dat hij de violistische
liefdesbetuigingen perfect zou voor
dragen. naar de vervoerende climax
ontkomt toch aan de suggestieve,
stuwende zeggingskracht van een
man, die eenmaal tot de grootsten
van een nu alweer afgesloten periode
behoorde.
Doch wiens werken het toch ver
dienen, af en toe weer onder de
aandacht gebracht te worden.
Een man, die het verstaan heeft,
de muziek in zyn tyd een geheel
eigen gezicht te geven, ook al kan
men bezwaren koesteren tegen de ge
weldige expansie van zyn orkestra
le uitdrukkingsmiddelen, die op vele
momenten de meest excessieve vor
men aannemen, waarop het
R.O. gisteravond nog eens extra de
nadruk heeft gelegd.
H.
Danser Patrick
Belda overleden
(Van onze correspondent)
Dte danster Patrick Belda, verbon
den aan het .ballet van de 20e eeuw*
van Maurice Béjart, is omgekomen
by een auto-ongeluk in Noord-
Frankrijk. Zijn vrouw, de eveneens
aan het ballet verbonden Laura
Proenca, een van de vertolksters van
de Julia-rol in het ballet naar Ber
lioz' Romeo en Julia, werd slechts
licht gewond.
Patrik Belda. die Zwitser van ge
boorte was, debuteerde reeds op 12-
jarige leeftyd by Béjart in Parijs.
Op zyn 16de, na een studie aan het
Paryse conservatorium, sloot hy zich
aan by het ballet van Béjart en hy
kwam later met hem mee naar Brus
sel. In 1961 trad hy ook voor het
eerst als choreograaf op in praktisch
alle grote balletten heeft hy de laat
ste jaren gedanst.
zyn laatste rollen waren
Mercuzio in Romeo en Julia en
de jongeman' in het ballet .Naar
de vogels' van Euripides. Maandat
trad het ballet niet op en Belda en
zyn vrouw hadden die dag gebruikt
om vrienden in Parys te bezoeken.
In de vroege ochtend van gisteren
is de door hem bestuurde auto by
Peronnes in Frankrijk geslipt met
het tragische gevolg.
ADVERTENTIE
Binnenkort in Amsterdam:
Op de overzichtstentoonstel
ling van Picasso in het Stede
lijk Museum in Amsterdam
zullen in ieder geval 122 schil
derijen uit alle perioden en 50
tekeningen en gouaches te zien
zijn. De verwachting is dat nog
10 schilderijen uit Russisch, en
4 uit Tsjechisch bezit aan de
collectie zullen worden toege
voegd. Definitieve toezeggin
gen uit Moskou en Praag ont
breken nog. De tentoonstelling
wordt op zaterdag 4 maart ge
opend. Zij zal tot 30 april te
bezichtigen zijn.
Behalve werken die reeds op de
grote Paryse PicassotentoonstelH-ng
te zien zijn, afkomstig uit Zwitserse
Stedeiyk Museum 17 andere werken
te zyn zyn, afkomstig uit Zwitserse,
Duitse en Nederlandse collecties.
Picasso zelf heeft uit zijn eigen
collectie 40 schilderyen en alle op de
tentoonstelling aanwezige tekeningen
en gouaches ter beschikking gesteld.
Hier bevinden zich nog vrywel on-
in deze Straus9 vect als i bekende werken onder zoals
en afstand-doen-van-de-wereld vol- verouderd te bestempelen, niemand Pansfluit (1923), de Menines (1957)
Gepassioneerde menselijkheid
en het Déjeuner sur l'herbe (1960).
Hoogtepunten van de tentoonstel
ling worden: De acrobatenfamilie
(1905) uit Gotenborg, het portret
van Gertrude Stein (1906) uit New
York, het portret van Uhde (1910) I
uit Londen, PAficienad (1912) uit
Bazal, De drie vrouwen aan de bron
(1921) uit New York, De dans (1925)
uit Londen. het Modistenate-
lier (1926) uit Parys, Het tekenen
de meisje (1935) uit New York, De
vrouw voor de spiegel (1937) uit Dus-
seldorf, De nachtelyke vissery
(1939) uit New York, De aubade
(1943)) uit New Haven en De meis-
(1943M( UIT New Haven en de meis
jes aan de Seine-oever (1950) uit Ba
zel.
Evenals in Parys zal in Am
sterdam Picasso's felle aanklacht te
gen de oorlog, „Guemica" ontbre
ken. Dit schildery hangt in het mu
seum of modern art in New York
en mag in verband met de staat
waarin het verkeert niet uitge
leend worden. In Amsterdam zullen
de kubistische periode, waarin Pi
casso zyn eigen taal vormde en de
jaren juist voor, tydens en direct
na de laatste wereldoorlog, waar
in hy zyn houding ten opzichte
van de maatschappy en zyn naast
omgeving het scherpst heeft gefor
muleerd, een sterk accent krygen.
spaarbank en alle bankzaken
Het „Lèids Academisch Kunstcentrum" liet de Joodse zan
geres Lin Joldati optreden in de ruim bezette Grote Pers van
de Lakenhal, op de vleugel begeleid door haar echtgenoot dr.
Eberhard Rebling. Prof. Rasker was de bemiddelaar geweest
tot dit evenement en ook de verwelkomer van de samenkomst.
Het woord ..zangeres" bleek mis
leidend. Er stond geen vocaliste.
Zang die kunst is vernietigt de su
prematie van de tekst om deze in een
nieuwe klank te laten her-opstaan.
Hier ging het wezenlyk om het ver
woorden van gedachten en beelden
en in zo uiteenlopende categorieën
van presentaties als episch, lyrisch,
dramatisch dat zyn. De zangfunctie
bij Lin Jaldati is een noodzakelyk
bindend cement om al deze facetten
van haar talent organisch te kunnen
harmoniseren: door zang als ,jtaal-
zang" en daarin de spanningen, de
nuanceringen, het ritme en de beeld
kracht d'ie iedere kunst behoeft.
Lin Jaldati is zonder twijfel kun
stenares, een artieste met visie en
veel meer dan een kleinkunstenares.
een vrouw die ieder ander zRn kan.
Niet één echter in wie het koud en
helder brandt, „s brent" heette, uit
de twee grote groepen Jiddische
zangen, een lied van Mordechaj Ge-
birtig. Deze titel karakteriseert Lin
Jaldati.
wees na de nadrukkelijke ovaties.
Tij dsonderscheidingen vielen weg.
heden en mystisch verleden smolten
samen. Zelfs by de mens lag geen
grens, paard en berkeboom zyn even
goed Gods schepping (.Berkeboompje
bid ook voor mïy
Auteur Wascli
- 81 - overleden
I In Leerdam is gisteren op 81-jarige
leeftyd overleden de letterkundige
na 16 jaar afwezigheid l„de L10™'
wijde wereld der universeler. Naast I
de Jiddische liederen, meest volkslie- rflkt. Nederlandse Glasfabrieken
te Leerdam en conservator van het
C.H.U. - stichting wil:
deren (niet te verwarren met He
breeuwse, want Jiddisch is gebonden
aan de ballingschap), vonden we lie
deren van Joodse auteurs en van
Joodse componisten als Eisler, Weill
en Dessau, verder een groep zangen
uit o.a. Indonesië, Vietnam, Amerika
en een toonzetting op een deel van
„Het Lied der 18 Doden" van Jan
Campert. Dr. Rebbling, als all round
pianist, verraste met een eigen com
positie uit 1943 „Het lied van het
verzet" en met een acrobatische Toc
cata naar Spaanse smaak van Sara
Iewina.
Haar man is ook musicoloog en
schreef een monografie over Bach
getiteld „Gepassioneerde Menseiyk-
heid". waarvan een kenmerk is dat
er alles in staat wat essentieel is om
de geborene in zyn tyd en werk te
plaatsen en de geroepene in zyn
eeuwigheidsgehalte en voorts, dat
men er alles in mist wat gemist kan
worden. „Gepassioneerde menseiyk-
heid": dat is een leidmotief voor de
conférencière - cabaretière chan-
i sonnière toneelspeelster - voor-
toont opnieuw diens dichts kunstenares. En zoals haar
man Bach opbouwde, bouwde zy „de"
mens in haar programmatisch pers
pectief, niet „een" mens. Zonder een
teveel, zonder een tekort.
Thema's werden de menseiyke el
lende aan mensen gedemonstreerd,
het menseiyke bedrog en de ontmas
kerde mens in zyn alledaagse klein
heid en kleine ziel, „Erst kommit
dias Fressen und dann die Moral"
naast de verworpene, naast de men-
sehjke droom en de poëzie van de
menseiyke deemoed, naast de mens
edel in eenvoud en'groot in verstil-;
ling. En al tyd als levensspiegel. Zo
leidde dit alles tot een avond van
wysheid, terwille van de humor
soms met een lonk naar de ondeugd
en van wydie grenzeloosheid, waar
op de L.A.K.-voorzitter prof. Lun-
Nationale Glasmuseum in dezelfde
plaats. Hy heeft tussen de jaren 1920
en 1940 verscheidene romans en ge
dichten geschreven, terwijl in bin
nen- en buitenlandse periodieken ook
artikelen van zijn hand zijn versche
nen over glas
Zijn eerste roman, de Salon-Salo
me. verscheen in 1919, zijn laatste in
1936: „De moord op maandagmor
gen". Tot zijn andere voornaamste
werken behoorden „Judith van Es-
tens donkere Jaren", „Arnold Fron
de's eerste liefde" en „De vrouw met
de gryze ogen".
(Van onze parlementaire redactie)
De „Jhr. mr. De Savomin Lohman-
Stichting", het wetenschappelyk bu
reau van de C.H.U., pleit in een rap
port over de ontwikkelingshulp voor
vervanging van de minister voor dit
onderwerp door een staatssecretaris.
De ontwikkelingshulp maakt vol
gens de C.H.U. deel uit van het Ne
derlandse buitenlandse beleid. De
buitenlandse diensten in de betrok
ken landen moeten er by worden be
trokken. Daarom is een staatssecre
taris van Buitenlandse Zaken belast
met de ontwikkelingshulp, doelma
tiger dan een aparte minister, zo re
deneert het rapport.
Het rapport vraagt een reeks van
maatregelen ten behoeve van de
arme landen, zoals investeringsga
ranties. prysstabilisatie voor de
grondstoffen, en het opstellen van
geboorteregelingsprogramma's als
daarom wordt gevraagd. De C.H.U.
ziet geen heil in een percentage van
het nationale inkomen als bydrage
voor ontwikkelingshulp. De party wil
voor het vaststellen van de bydrage
uitgaan van wat er in de ontwikke
lingslanden nodig is.
Jongelui die twee jaar in een ont
wikkelingsland hebben gewerkt wil de
C.H.U. vrystellen van militaire dienst.
Middenstand
„Jhr. mr. De Savomin Lohman-
Stichting" zegt in een ander rapport,
dat het midden- en kleinbedrijf niet
kan worden gemist. In een maat
schappy met alleen mammoetbedry-
ven en werknemers komen de ont-
plooiingsmogeiykheden van de men-
sen in het gedrang, zo werd gister
middag in een toelichting gezegd.
Het midden- en kleinbedrijf, ne
gentig procent van de Nederlands©
bedrijven valt er onder, is volgens de
C.H.U. ook van belang wegens de
doorstroming werknemer-ondernemer
en van die van het ondernemerschap
van een klein naar dat van een groot
bedrijf.
Vooral het gebrekkige midden -
standsonderwys. dat vrywel niet
wordt gesubsidieerd, moet het ont
gelden. Jongelui die een midden
standsopleiding willen volgen, moe
ten soms duizenden guldens betalen
aan school- en examengeld. De C.H.U.
pleit voor meer subsidie en vindt dat,
in het kader van de mammoetwet, een
middelbare detailhandelsschool een
kans moet krygen.
Wensen
Ook zyn er wensen op de volgend©
gebieden: verruiming van de krediet-
mogeiykheden voor beginnende on
dernemers, gunstige verdeling van d©
vestigingsplaatsen in nieuwe wyken,
zodat behalve grote winkelbedrijven
ook middenstands bedrijven aan bod
komen. Huisvesting van ambachte-
lyke bedryven in nieuwe wyken, by-
scholing en bedrijfsvoorlichting.
Tenslotte wil de C.H.U. een betere
reglementering van de reclame. „Wy
zyn met de reclame op de verkeerde
weg", aldus de C.H.U. „De consument
krygt vaak verkeerde voorlichting en
soms worden hem zelfs grove leugens
voor gehouden". Daarvoor krijgt de
bona fide ondernemer nauweiyks
kans de aandacht op zich te vestigen.
Dit punt zit de stichting zó hoog, dat
ze er een speciaal rapport aan wydt
dat binnenkort verschynt.
(Van onze
correspondent)
Een voor de pauze rustige, maar
daarna, by het beantwoorden van
vragen door de heer Koekoek, in een
chaos ontaardende verkiezingsverga
dering van de Boerenpartij In ge
bouw Amlcitia In Den Haag, is gis
teravond geëindigd met een handge
meen en een rookbomontploffing.
Toen een 25-jarige Haagse foto
graaf de heer Koekoek een cadeau,
in de vorm van een tot Hitlerkop
vertekende foto van de boerenleider
op een verkiezingsbiljet, wilde aan
bieden, werd hy door een vanachter
reau Jan Hendrikstraat. Hy bleef
daar een half uur en zou overwe
gen een aanklacht in te dienen. Hy
weigerde zelf elk commentaar.
Naar de mening van de politie
zyn voor een aanklacht wegens be
lediging geen termen aanwezig, aan
gezien de fotograaf by het aanbie
den van de foto's geen commentaar
gaf. Verder ontkent de politie, dat
het op hardhandige wyze de mond
snoeren van de fotograaf die overi
gens alleen een knoop van zyn
jas verspeelde en geen verwondin
gen opliep, het werk zou zyn ge-
gordijn toeschietende BP-lld j SUS-ge0rganlSeerde BP"
werk, is hy een „programmu- singh Scheurleer in zyn dankwoord
van de spreekstoel geduwd, waarna
meerderen zich met de zaak gingen
bemoeien. De fotograaf zag nog
kans, voordat hy van het podium en
door de politie uit de zaal werd ver-
wyderd. zyn naam in de microfoon
te schreeuwen. In het daarop vol
gende algemene tumult «er wa
ren ongeveer 500 mensen) ontplofte
midden in de zaal een rookbom.
Afdelingsvoorzitter A. E. E. Dulfer
noemde het aanbieden van de foto
„de gemeente en meest onhumane
belediging, die men een Nederlan
der kan aandoen". De schuld van
het tot onploffing brengen van de
rookbom gaf hy aan de in de zaal
aanwezige Jongeren van de Par
ty van de Arbeid. De verwarring was
inmiddels zo groot geworden dat hy
Ie vergadering moest sluiten.
Buiten het gebouw, waar provo's
met anti Boerenparty-borden ston
den, ontploften daarna ook nog twee
rookbommen. Na afloop van de ver
gadering begaf de heer Koekoek zich
met zyn gevolg naar het politiebu-
Acht pistool-
mitrailleurs
gestolen
(Van onze Zwolse correspondent)
Tydens het afgelopen weekeinde
zijn in de legerplaats Nunspeet acht
Uzi-pistoolmitrailleurs gestolen, zy
waren opgeborgen In kasten in het
legergebouw. De compagnie die in
het gebouw is gehuLsvest was met
verlof. Toen de militairen terug
kwamen werd de diefstal ontdekt. De
Pistoolmitrailleurs (persooniyke wa
pens) lagen in afgesloten kasten. De
kasten waren opengebroken en de
wapens bleken te zyn verdwenen. De
diefstal is vermoed el yk zaterdag, of
zondagavond gepleegd. Er werd geen
bybehorende munitie ontvreemd.
OAS-kolonel iu
Brussel in arrest
(Van onze Brusselse correspondent)
De gewezen Franse kolonel Godard
die in Frankrijk reeds tweemaal bij
verstek ter dood werd veroordeeld,
heeft gisteren terecht gestaan voor
de raadkamer by de rechtbank van
eerste aanleg in Brussel.
Het bleek dat hy vorige week
woensdag reeds v. as gearresteerd we
gens onwettig verbiyf in België en
het opgeven van een valse naam. Hy
moet reeds sedert verscheidene
maanden in de Belgische hoofdstad
hebben gewoond.
De raadkamer heeft zyn aanhou
dingsmandaat met een maand ver
lengd.
Kolonel Godard heeft een vry
avontuuriyk verleden. Als officier
wist hy om. te ontsnappen uit een
Pools krygsgevangenenkamp. Na de
bevryding werd hy overgeplaatst
naar een paracommando, dat eerst
in Indo-China en naderhand in Al-
gerye heeft gevochten. Begin 1957 by
de stryd om Algiers koos hy de zyde
van degenen, die zich aanhangers
toonden van het .Franse Algerye'.
De Franse regering zal de Belgi
sche waarschyniyk verzoeken Go
dard uit te leveren. Of dat echter
zal gebeuren is de vraag. is geen
uitleveringsovereenkomst tussen bei
de landen als het om politieke kwes
ties gaat.
