Herman Vlaams Teirlinck: groot auteur overleden Interne strijd in Oost-Europ biefstuk 1,75 E PEUGEOT Fenomeen in besef en beheersing van taal Begrafenis Nico Rost trok vriendenschaar kunst KALFSLAPPEN JAAP BOLLE GEMEENTE LEIDERDORP plantsoenarbeider EEN VROUWELIJKE ASSISTENT^ DAGBLADRECLAME IS NIET TE VERVANG^ ,HIJ DEED ANDEREN (Van onze Brusselse correspondent) De Vlaamse letterkundige Herman Teirlinck is zaterdag aan een hartaanval overleden. Hij is bijna 88 jaar geworden. Teir linck was 24 februari 1879 te St. Jans Molenbeek, een van de steden van de Brusselse agglomeratie, geboren. Vernuft en fantasie Het was de laatste vier, vijf jaar zeer stil rondom hem gewor den. Men zag hem niet meer zoals voordien op bijeenkomsten en tentoonstellingen, hij schreef niet meer en hij sprak niet meer voor radio en televisie. Jarenlang is hij echter, zoals professor Minderaa het in zijn biografie heeft gezegd, „de veelzijdigste, beweeglijkste figuur onder de Vlaamse auteurs van deze eeuw" geweest. En pro fessor Minderaa ging verder: Een geest waarin de vonken van vernuft en fantasie voortdurend spelend geschieden, doch daar achter leeft een warm, eigenlijk een kinderlijk hart, dat zich niet gauw blootgeeft. Een scherpe, kri tische opmerker met onuitputte lijke nieuwsgierigheid het bonte leven beturend, -maar tegelijk al. tijd eenzaam bezig met een in nerlijke droom. Een man die men aan vele markante persoonlijke trekken uit duizenden herkent, maar die men nooit volledig leert kennen. Een bewust moderne stedeling, maar in wezen een die het dienst communiceert met de natuur". Levensloop Zoals velen die hoogbejaard zijn geworden, had Teirlinck in zijn jeugd een zwakke gezondheid. Een groot deel ervan bracht hij bij zijn grootouders op het platteland door omdat men dacht dat hij te zwak was om in de stad te leven. Later keerde hij terug naar huis, volgde het middelbaar onderwijs te Brussel en studeerde er medicijnen en te Gent phylologie. Een graad tot be voegdheid heeft hij nooit verworven. Het zal eerst in 1947 zfjn dat de universiteit van Amsterdam hem tot doctor honoris causa benoemde. Hfj werd, nadat hij zijn studies had afgebroken, ambtenaar bij de afdeling fraaie kunsten van de ge meente Brussel. Doch die functie ver wisselde hij voor het directeurschap van een meubelfabriek. Inmiddels was hij gaan wonen in een door hem zelf ontworpen huis te Linkebeek en al zijn vrije uren besteedde hij aan het schreven. Hij gaf lessen aan de Brusselse universiteit en aan de Antwerpse academie, was lid van vele commissies (dat is hij eigenlijk tot aan zijn dood gebleven) en hij heeft ontelbare lezingen gehouden. Teirlinck is zelfs liberaal kandidaat voor het lidmaatschap van de Ka mer geweest, doch hij heeft Let niet tot een mandaat kunnen brengen. Tenslotte was hij vele jaren direc teur van het Hoger Instituut voor Sierkunsten in de Terkameren-Abdij te Brussel en ook leider van de stu dio van het Nationaal Toneel te Antwerpen. Levend toneel Als toneelschrijver heeft Teirlinck vooral met zijn vroege werken: „De vertraagde film" (1922), „Ik dien" (1923), „De man zonder lyf" (1925) betekenis gehad voor de letterkunde. Hfj had trouwens in 1922 een rond reis door Vlaanderen gemaakt om zijn ideeën voor een levend toneel uiteen te zetten. Het werd een pe riode van het Vlaams volkstoneel, waaraan ook de naam van Johan de Meester onverbrekelijk verbonden blijft. Johan de Meester zal trouwens, nadat hij zijn regie van Mozarts Toverfluit voor de Muntschouwburg te Brussel heeft beëindigd, de regie voeren van een filmische bewerking welke de Vlaamse televisie van Teir- llnck's „Mijnheer J. B. Serjanszoon" ral maken. Teirlinck heeft daarvoor nog kort voor zijn dood de toestem ming gegeven. Wereldrecord „romanschrijven" ff Twee Peruviaanse studen- ten hebben het wereldrecord 1 romanschrijven-tegen-het- horloge op hun naam ge- bracht door gisteren een 1 werk van 73.000 woorden in 1 54 uur en 55 minuten te vol- 1 tooien. 1 Volgens hun zeggen braken zij daarmee een record van 1 twee Noord-Amerikanen, die voor een werk van 71.000 woorden 59 uur en 57 secon- den nodig hadden. De jeugdige schrijvers heb. 1 ben tijdens hun succesvolle 1 recordpoging slechts drie uur 1 geslapen en zijn ieder twee- 1 maal flauwgevallen. g Het is niet bekend of de 1 roman ook op artistieke me- rites zal worden beoordeeld Tussen alle bedrijven door is Teir linck ook nog leermeester voor het Nederlands en adviseur voor Vlaamse zaken eerst voor Koning Albert, daarna voor Koning Leopold de der de en tenslotte nog korte tijd voor Koning Boudewjjn geweest. Zijn romans Van zijn romans zfjn „Het ivoren aapje", „Mijnheer J. B. Serjans zoon", „Maria Speermalie", „Rolande met de bles", „Het gevecht met de engel" en zijn laatste boek „Het gal- gcnmaal" wel het meest bekend ge worden. „Het galgenmaal" is zeker de bekroning van zijn letterkundige loopbaan, een sarcastische afrekening van een oude bankier met zijn ver leden en zijn leven. Maar die ban kier, Henry, is een soort „tweede ik" Herman Teirlinck, die het boek dan ook de ondertitel „Zelfportret" had meegegeven. Het is van zijn ro mans ook wel die, welke in het meest directe proza is geschreven. Teirlinck hield ervan zich ietwat pre cieus uit te drukken. In boeken als Mijnheer Serjanszoon" of „het Ivoren aapje", beide van voor de eerste wereldoorlog was het mogelijk omdat de stijl zich aansloot by het onderwerp. Teirlincks' taalbeheer sing en taalbesef zün trouwens feno menaal geweest, juist omdat hy er niet voor terugschrok het Vlaams uit zün streek te gebruiken en het te kruisen met het Nederlands uit onze gewesten. Het biykt wel eens gemanireerd. In zijn toneelstukken hindert dat, maar het is altyd zo geweest dat de auteur precies wist te omschryven wat hy zyn lezers of hoorders wilde meedelen. Zelfkennis en zelfspot heeft Teir linck in hoge mate bezeten. Een jaar of acht geleden schreef hy nog (in „Ode aan myn hand") dat hy zich zelf „een bejaard verschynsel" vond. „In hoeverre", zo zei hy toen „het voor een schryver een voorrecht kan zün over een zo lange loopbaan te beschikken dat hy op 80-jarige leef- tyd achtereenvolgens drie jongere ge slachten heeft mogen inlopen, is in myn ogen zeer te betwyfelen. Van buitenaf ziet het er eerder benydens- v aardig uit, ik wéét het, doch bij een diepere beschouwing gaat het tenslotte op klatergoud ïyken". En verder bekent hij dan drie of vier avantgardistische bevliegingen te hebben meegemaakt van nu en straks, na de eerste wereldoorlog, ,waar ik mij aanvankeiyk bij de eerste abstra eten aansloot en de be weging verder op het toneel be slechtte en een derde maal ongeveer in 1940, toen ik voeling zocht met het Europese proza". Sieraad van de letteren Waar staat Teirlinck in de Neder landse letterkunde? Vermeylen, Streuvels en Elschot waren zyn jaar genoten en hy heeft ze in hoge mate gewaardeerd. Misschien is wat hy voorspelde voor Elschot's werk ook toepasseiyk op het zyne: wat zün kunst betreft, die zal in lengte van Jaren de historische verkalking weer staan en een sieraad van de Neder landse letteren blyven. Dat geldt ze ker ook voor boek ena/s „Mijnheer Serjanszoon", Maria Speermalie", „Het gevecht met de engel" en „Het Galgenmaal". En ook wat hy schreef over Mulisch: Mulisch denkt niet slechts, hy dóet ook denken. Zoiets heeft hy met grote schryvers ge meen. Teirlinck heeft „dóen denken" en zyn werk zal het zeker nog jaren biyven doen. Een picasso voor 378.000 guld en Het museum voor beeldende kunst te Fort Worth in Texas heeft zo als kort gemeld een doek van Pi casso, „liggende vrouw die leest", aan gekocht voor een bedrag van 105.000 dollar (f 378.000) in de eerste ooit ge houden transatlantische televisie kunstveiling. Het in 1960 geschilder de doek van 130 by 193 cm is door Picasso voor deze gelegenheid ter be> schikking gesteld. De opbrengst Is bedoeld voor het redden van Itali aanse kunstschatten. Een communicatie-satelliet werd gebruikt voor een schakelprogramma, waarby New York, Fort Worth, Bur- bank, California, Londen en Parys waren verbonden. De titel van het programma was Bravo Picasso". De veiling vond plaats in de laatste mi nuten van de uitzending. Er kon geboden worden door aan wezigen by de uitzending. Van Euro pese zyde kwam geen enkel bod bin- a|| nen. Het doek werd ingezet voor iltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllU 50.000 dollar (f. 180.000). HERMAN TEIRLINCK Een grote schare vrienden uit vele kringen heeft zaterdagmiddag de op 70-jarige leeftijd ivoensdag overleden schrijver Nico Rost naar zijn laatste rustplaats, op de begraafplaats „Zorgvliet" in Amster dam begeleid. Tot hen behoorden o.m. Loudi Nijhoff, Dora Paulsen met haar echtgenoot de kunstschilder J. J. Voskuil, dr. V. E. van Vriesland, Ed Hoornik, de oud-president van het Amsterdams Ge rechtshof, mr. E. H. F. W. van Schaeck Mathon, en oud-wethouder van Cultuurzaken en Onderwijs van Groningen en oud-burgemeester van Amersfoort, de heer H. Molendijk. In de aula sprak mede namens de Vereniging van Letterkundigen Johan van der Woude. Deze merkte op, dat Nico Rost geschreven heeft door wat hem benauwde, en hy niet voor zich kon houden. Van 1933 af heeft hy alles gedaan om het grote gevaar dat ons bedreigde aan de kaak te stellen, het fascisme en de fascis tische mentaliteit. Hy releveerde dat de overledene na de oorlog naar Duitsland is gegaan om jonge men sen daar te leren wat „Dachau en het fascisme" was. „Hij heeft het woord gebruikt op de manier zoals het gebruikt moet worden". Na hem voerden het woord de heer P. Boel- laard namens het Nederlands-Da- chau comité, de schryfster Mies Bau- huys, mr. dr. Benno Stokvis namens het Comité tegen nazi-rechters die doodvonnissen velden in Nederland Dirigent Sevitsky - 73 - overleden De in Rusland geboren Amerikaan se dirigent, Fabian Sevitsky, die sym fonieorkesten in steden van geheel Europa en Amerika heeft gedirigeerd, is zaterdagavond op 73-jarige leef- tyd te Athene overleden, na een re petitie met het stedeiyk orkest van Athene. Hy was twee dagen geleden voor een reeks concerten naar Athene ge komen en zou daarna in Saloniki, Joego-Slavië, Rome en Londen diri geren. Sevitsky is zyn lange loopbaan be gonnen in Rusland van vóór de Sov jets, na in 1911 met lof zyn studie aan het Keizeriyk Conservatorium voor muziek in St. Petersburg te hebben beëindigd. Hy was sinds 1959 de vaste dirigent van het Symfonie orkest van de universiteit van Miami, Florida. en nu nog in functie zyn en ds. J. J. Buskes. Deze zei dat Nico Rost een strijder was voor de concrete le vende mens. „Het leven is waard om geleefd te worden met zo'n vriend", aldus ds. Buskes. Hierna werd op het orgel het begin van Beethovens Vyfde gespeeld. „De kist werd uitge dragen onder de tonen van ,.A toi la gloire". Bij de kransen was er een van de volkshogeschool in de Duitse plaats Diersen. Aan de groeve dankte een zwager van de overledene, mr. S. de Muinck Keizer, voor de be langstelling. De culturele prys van de provin cie Groningen voor 1966, die aan Nico Rost voor zyn oeuvre was toe gekend, zal nu op een later te be palen tijdstip in Groningen waar de schrijver werd geboren aan zyn weduwe worden uitgereikt. A. Roland Holst Fonds (Van onze correspondent) „Een gouden plaat zal het wel nooit worden. Nou ja, hij heeft dan ook iets met kunst te maken", zei burgemeester L. J. de Ruyter van Bergen in zijn kwaliteit van voorzitter van de Stichting A. Roland Holst Fonds, toen hij de 78-jarige stichter het eerste exemplaar overhandigde van een grammofoonplaat, die alleen begunstigers van het fonds kunnen verwerven. Het fonds telt er 541, waarvan 237 dragers (f 10,-) en 201 contri buanten. In 't laatste boekjaar keerde het fonds f3.766,80 uit aan by het K.C.B. aan gesloten kunstenaars. De heer De Ruyter wees op de sociale doelstel lingen van het fonds, dat kunste naars in de uitoefening van hun be roep financiële steun verleent. ,Dat is nodig', aldus spr., zolang de rege ling beeldende kunstenaars, die in de sfeer van sociale zaken nooit een bevredigende regeling bleek, niet by het departement van Crema is on dergebracht en tot wet is verheven. Om het fonds beter in staat te stellen aan zyn doel te beantwoor den werd deze .kostelyke en kost bare plaat' uitgegeven, hetgeen al leen met veler belangeloze medewer king mogelyk bleek. De plaat is een weergave van vier gedichten van A. Roland holst, door hem zelf gezegd en getoonzet door de componisten Marius Flothuis, Hans Henkemans. Bertus van Lier en Hans Kox en vertolkt door de sopraan Liesbetb Lugt, begeleid door de pianist Hans Henkemans. De plaat is gestoken in een album met de partituur, begeleid door illustraties van Lies Cosyn, Luce- bert, Frans Meijers en David Kou- wenaar. De tekening op de omslag is van Mia PotVan Regteren Al- tena, die ook de typografie verzorg de. De plaat, die niet in de handel verkrijgbaar is, wordt aan dragers ten geschenke gegeven, terwijl do nateurs en contribuanten zich de plaat voor f 10,- kunnen verwerven. Nadat de heer De Ruyter ook de componisten en beeldende kunste naars, die aan de uitgave hadden meegewerkt, een exemplaar had overhandigd en de bejaarde dichter wiens naam het fonds draagt, een dankwoord had gesproken, werden de vier liederen door Elisabeth Lugt vertolkt, waarby Hans Henkemans haar de vleugel begeleidde. MAANDAG O ADKUAtti r Schrijvers vrag om vrijlating Drie-en-dertig schryvers en lectuelen uit Frankrijk, Dui Italië, de V. S. en Groot-Brit hebben een beroep gedaan op S premier Alexei N. Kosygin o Russische schryvers Sinjawsl Daniel vry te laten, die tha werkkampen straffen uitzitten zij anti-Russische werken h geschreven, die zij in het buite onder pseudoniemen uitgegevei ben. Volgens onze jongste inlicht lydt Daniel in toenemende mat een oude oorlogswond, terwyl gezondheidstoestand van Sin is achteruitgegaan", aldus een aan de „Times". Gewezen wordt op het koi bezoek van Kosygin aan Enj en op het feit dat de Russische lutie 50 Jaar geleden begon. Zy dat dit voor de Russische aut ter. een gelegenheid zal zyn oi politieke gevangenen binnen grenzen amnestie ts verlenen. Tot de ondertekenaars behori Günther Grass, Alberto M Ignazio Silone, Graham Green lian Huxley, Philip Toynbee, R g West, W. H. Auden, Saul Belle j Meyer Schapiro. Marktberichten Moskou ziet nieuwe beleid van Bonn als stap vooruit De voorbereidingen voor de bijeen komst van de ministers van Buiten- landse Zaken van de bij het War- - februari Groentevel-i schau-pact aangesloten landen zijn ling: Andijvie 81-105, Kroten gekookt vermoedlyk gestuit op interne con- 25-34, Rode kool 9-15, Prei 50-6P 1 - - Spruiten A 59-65, B. 58-60, C 25-4! Witlof 65-108, Sla 21-31, uien 32-41. RIJNSBURG. 4 februari Bloemen veiling Flora: Tulpen: v. d. Eerde 140- 160, Apeldoorn 180-220, Lustige Witwe 135-150, Preludium 125-135, Yellow ol the Spring 225-245, Krelage 130-150, London 180-220. Golden Harvest 140- 165, Oxford 180-220, Pax 150-170, Pink Attraction 225-245, Tommy 135-150, Bellona 160-175, Demeter 200-225, Ralph 140-165, Gudo Snick 190-210, Karei Doorman 160-175, Pink Trophy 125-140, Fresia's: Snow Queen 140-175, Golden Yellow 125-150, Pimpernel 180- 200, White Swan 140-175, Narcissen: Early Glory 100-115, ünserpasslble 135-145, Helios 90-110, Carlton 100- 125, Hyacinten gemengd 125-135. Blau we Druifjes 45-65 per bos, Am. Anjers: Crowly Sim 35-39, Rode Sim 33-37, Arthur 34-39, Witte Sim 30-38, Roze Sim 34-39, Carry Sim 30-39, Irissen 22-25, Eucharis 145-155 per stuk, Ama ryllis 38-45 per kelk. KATWIJK A/D RIJN, 4 februari Groenteveiling: waspeen (p. kist): Al 4,30-6,70, A2 2,60-6,30, BI 4,30-6,50, Cl 1,70-3,80. C2 1,30-2,00, breekpeen (p. kist) 1,80-3,50, boerenkool 34. Aanvoer waspeen 108.000 kg. EDE, 6 februari Coöp. Veluwse Eiervellng. Aanvoer 381.720 stuks, han del rustig. Prijzen per 100 stuks: eieren van 53/54 gram 10.19-10.29, 60/ r 10.74-11.07; 60/61 gr 11.39-11.50; 64/85 gr 11.97-12.15. BARNEVELD. 6 februari Vette kalverenmarkt: Aanvoer 455 stuics, handel rustig. Prijzen 1ste kwal. 3.85- 4.10, 2de kwal. 3.60-3,80, 3de kwul. 3.30-3.50. ROTTERDAM, 6 februari Vee markt: aanvoer totaal 1238, vette koelen of ossen 1238. Prijzen ln extra, le, 2e en 3e kwal.: vette koelen ct p. kg 440-470, 395-435, 365-385, 320-345. tieren ct p. kg alle kwal. 400-455, worstkoeien ct p. kg 315-350. Markt- overzlcht van aanvoer, handel en pr(J- vette koelen Iets kleiner, vlot. flicten. In politieke kringen in West- n aalt?' I 'Berl'jn wordt aangenomen dat de Oostduitse leider Ulbricht garanties verlangt, waarover door de overige deelnemers nog geen overeenstem ming is bereikt. De byeenkomst zal een gezamenlyke politieke tactiek ten aanzien van Bonn willen opstel len, nu een aantal Oosteuropese lan den in navolging van Roemenië naar nauwere betrekkingen met West- Duitsland streeft. Deze ontwikkeling wordt in West- Beriyn afgelezen uit het feit dat de conferentie later begint dan ver wacht werd. Er waren aanwy zingen dat men gehoopt had vandaag te beginnen maar zondagavond was nog geen van de deelnemende ministers in Oost-Beriyn gearriveerd. Ulbricht zal willen voorkomen dat het Roemeense voorbeeld gaat leiden tot een ontwaarding van zyn stel ling (het omgekeerde van de Hall- stein-doctrine) dat betrekkingen met Bonn alleen kunnen worden aangeknoopt wanneer de Westduitse regering Oost-Duitsland erkent, het gebruik van kernwapens verwerpt en de Oder-Netsse-grens aanvaardt als de grens tussen Polen en Duitsland. De bezorgdheid van de Oostduitse leider is niet ongegrond. Behalve Roemenië hebben Hongarye, Bulga- rye, en Tsjecho-Slowakye blyk ge geven van belangstelling voor diplo matieke betrekkingen met Bonn. Ul- brlchts oude vrees, dat de Sowjet- Unie Oost-Duitsland zou kunnen ge bruiken als de inzet voor een over eenkomst met Bonn of Washington, is hierdoor herleefd. De Sowjet-Unie, met welks, zwijgende toestemming de Roeif se doorbraak naar West-Duitr plaats vond, heeft zich tot nog tc paald tot een felle aanval op 1 dat in een regeringsverklaring al veroordeeld werd wegens een leving van het neo-nazisme. aanval moet vermoedelyk worde'1 zien als een geruststelling vat Oostduitse gevoel van onbehage Volgens berichten uit Praa^j Moskou op de komende bijeenkr de taak op zich genomen hebbe^ len een hart onder de riem te sj, en Oost-Duitsland steun te ver, in zyn afkeuring van het duitse kernwapenbeleid. Voorale dit laatste zou Moskou twee v^ in één klap slaan, omdat er niet meer zo hechte blok val( Oosteuropese landen gestreefd naar een regeling van de veilii in geheel Europa. Roemenië daartoe een aa.ntal voorsteller daan, terwyl een ontwerpverkl tussen Engeland en Tsjecho-S)« kye over dit onderwerp in voorl- ding is. i Volgens welingelichte krig heeft Moskou besloten dat het .j we beleid van de Westduitse ring t.a.v. Oost-Europa een vooruit is, en het is dan ook n^ verwachten dat de ministerscjj rentie in Oost-Berlyn deze ontw ling wezenlyk zal blokkeren. De,< wachting is dat de byeenkom^ zyn hoogst een oproep tot het 1 ten zou kunnen richten de h Neisse-grens te erkennen. f, Tijdens de carnavalsoptocP Maastricht moest gisteren or K.V.P. het ontgelden. Natu, vormden de „present-girls" u bij een gerede aanleiding een potsierlijke parodie. Ned. Dans Theater naar Engeland Het Ned. Dans Theater is gister ochtend per chartervliegtuig naar Engeland vertrokken voor een serie van acht voorstellingen in het Em pire Theatre te Sunderland (New Castle).. De groep omvat 34 personen, van wie 26 dansers en danseressen. Reeds in het voorjaar van 1963 trad het Ned. Dans Ttheater gedurende een week in Sunderland op. Op 12 fe bruari keert de groep naar ons land terug. Drie dagen later zal in de Kon. Schouwburg in Den Haag een eerste uitvoering van het ballet „Ready „Ready make" worden gegeven. Dit ballet zal op de dag van de voor stelling door de choreograof Hans van Manen worden ingestudeerd, waardoor de dansers zeer veel moge lijkheden voor improvisatie hebben. 500 gram 2,98 MAGERE KALFSLAPPEN, 500 gram 250 GRAM BOTERMALSE 5 Kilo GEHAKT SPECIAAL, mc rden 3,98 5 Kilo doorr. paardelappen 2,98 extra mager 3,98 J 500 gram RIB- of LENDEKARBONADE 2,98 Hoqewoerd 37 - Leiden 's Maandags tot 1 uur geopend. Burgemeester en wethouders van Leiderdorp roepen sollici tanten op voor de functie van Salaris afhankelyk van leeftyd. By een leeftyd van 25 jaar of ouder bedraagt het salaris f661.38 bruto per maand. Aanstelling geschiedt in tydeiyke dienst. By gebleken geschiktheid vindt na zes maanden aanstelling in vaste dienst plaats. Sollicitaties dienen binnen 10 dagen na het verschynen van dit blad te worden gericht aan de burgemeester. I. Wfj hebben op kantoor een plaats vacant voor Leeftyd 16-18 Jaar. Mulo-diploma en kennis van typen vereist. Sollicitaties worden gaarne tegemoet gezien door: j* Automobielbedrijf Devilee - Reizevoori' LEVENDAAL 71—79 TELEFOON 4044fr

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1967 | | pagina 4