Corsica
\iONTENEGRO: boeiend
)rok Oriënt in Joego-Slavië
Gastvrouw op
voor Engelsen en
Nederlanders
fegwijs TOERISTISCHE BIJLAGE LEIDSCH DAGBLAD 1967
Corsica, zomer 1966 Te
genover ons zit, bruingebrand
door enkele maanden bij na-
subtropische zon, een Utrecht
se jongedame met een benij
denswaardig baantje: Marion
Harskamp, hostess (gast
vrouw) voor de Engelse en Ne
derlandse gasten in het bunga
lowkamp Marina Viva, een
groot vakantieoord 15 km ten
zuidoosten van Ajaccio, de
hoofdstad van het Middelland
se Zee-eiland.
Haar taak: de vakantiegangers met
raad en daad terzijde staan, 't Is
bijzonder prettig werk, oordeelt zij
zelf, „want wie met vakantie is, laat
zich meestal van zijn zonnigste kant
kennen, vooral hier, waar 's zomers
bijna elke dag van 's ochtends vroeg
tot laat in de avond de zon schijnt".
Maar het brengt ook veel drukte met
zich mee: in het kamp vijftien
paviljoens met elk zestien mini-bun
galows logeren in het seizoen ruim
450 gasten en daar zijn veel Britten
en Nederlanders bij.
Marion Harskamp vertoeft al ette
lijke jaartjes buitenslands. Na in
Utrecht de ulo te hebben doorlopen
vertrok zij met haar ouders haar
vader was toedertijd uitgever van
het damesmodeblad „Marion"
naar Zuid-Frankrijk, waar de heer
Harskamp een bungalow aan de Ri
viera kocht. Zijn dochter ging stu
deren aan het Centre Universitaire
in Nice.
en Albanees uit Shkokër
7
een vrij grote stad
aan het meer, dat de
ms vormt tussen Joego-Sla-
en Albanië schoot eens op
groepje Joegoslavische toe
ten af om hen te vertellen,
hij zojuist een nieuwe fiets
gekocht. Glimmend van
lts toonde hij zijn nieuwe
Huig, maar het lachen ver-
g hem toen een van de Joe-
laven, een Montenegrijn, be-
ird opmerkte: „Ik koop vol-
nde maand een nieuwe auto",
leugens, allemaal kapitalis
atie leugens", sputterde de Al-
nees en hij reed boos weg op
nieuwe fiets. Want voor Al-
nese begrippen is zelfs Joego-
wië kapitalistisch.
it wij met dit verhaaltje willen
reren, is de trots van de Joego-
op wat er op het ogenblik in
land gaande is, een trots waar-
hij zich, op wat prollerige wij-
nisschien, distantieert van zijn
sche buurman Albanië. Die
werd in dit geval vertolkt door
inwoner van Montenegro en dat
iet zo verwonderlijk. Juist de
uit deze merkwaardige
van de Socialistische Federa-
Republiek Joego-Slavië gaan
op hun land, de geschiedenis
en zijn prestaties,
intenegro (in het Servo-Kroa-
Cma Go-ra ofte wel Zwarte
ien) is de kleinste van de zes fe-
lieve republieken, die tezamen
D-Slavië vormen. De streek, "die
noorden van de grens met Al-
ligt, is om verschillende rede
een aantrekkelijk vakantiedoel
mensen, die eens wat anders
van de aantrekkelijkheden van een
bezoek aan deze streek genoemd. De
rest is misschien als volgt samen te
vatten: een prachtige, ruige natuur,
een kennismaking met een geheel
andere bevolking (de eerste sporen
van de islamitische godsdienst treft
men in Montenegro aan), een vor
stelijk klimaat en een rijke histo
rie, waarvan de sporen volop aan
wezig zijn. Zoals de naam al zegt
wordt Montenegro beheerst door
bergen. Ze zijn niet bijster hoog,
maar wel woest. Als men van de
kust naar het binnenland reist, over
schrijdt men een bergketen van cir
ca 1500 meter hoogte. De wegen zijn
redelijk tot goed maar op sommige
plaatsen steil en erg bochtig.
eeuwse centrum (zonder verkeer,
een verademing!) heeft een mooi
stadhuis en een uit de 12de eeuw
stammend kerkje met een van de
rijkste schatkamers van Joego-
Slavië.
Men kan Kotor bereiken door de
grillige kustlijn van de baai te vol
gen, maar het is ook mogelijk een
dertigtal kilometers af te snijden
door een primitieve veerboot te ne
men (kosten fl,80 voor een perso
nenauto). Wie voldoende uithou
dingsvermogen heeft kan de oude
vestingwerken op de rotsen boven
Kotor beklimmen. Zweetdruppels en
stramme ledenmaten worden beloond
met een imposant uitzicht over het
middeleeuwse Kotor en een groot
deel van de diepblauwe baai.
punten al de Oriëntaalse sfeer: het
is de meest vooruitgeschoven post
van de Islam in Europa. Er zijn en
kele merkwaardige Turkse bouw
werken, moskeeën en een fort.
De weg naar Ulcinj is zeer smal
en bochtig (de kustweg is hier op
gehouden) en voert door een soort
maanlandschap, zo onherbergzaam
en kaal, dat het onwaarschijnlijk
lijkt dat er mensen wonen. Dat is
toch het geval. Vriendelijke boeren
zwaaien enthousiast naar de schaar
se vreemdeling die zij ontmoeten.
Voorzichtig rijden: ezels en schild
padden kunnen in elke bocht de weg
oversteken.
Wie per auto naar Montenegro
reist, raden wij aan de prachtige
kustweg te nemen. Van Rijeka in
het noorden tot de havenplaats Bar
op 30 kilometer van de Albanese
grens loopt deze in de rotsen uitge
houwen brede asfaltweg langs tien
tallen prachtige stadjes en verge
zichten. Via Zadar, Split en Du-
brovnik. om de grootste plaatsen
te noemen bereikt men na onge
veer 600 boeiende kilometers Mon
tenegro op een plaats, die al direct
een van de meest opmerkelijke land
schappen van de Joegoslavische
kust vormt: de baai van Kotor.
Deze diepe, nauwe en grillig ge
vormde baai doet denken aan een
Noorse fjord, maar dan in een sub
tropisch klimaat, met palmen en
zoals de folders beweren met meer
dan honderd absoluut wolkenlo-
GEWEERLOPEN
TIÏOGRAD
ze dagen per jaar.
IETC vcpnpp De baai bood in vroeger tijden een
ILIJ ¥LI\l/LI\ prachtige bescherming tegen aller
lei ongewenste bezoekers vanuit zee.
Op sommige plaatsen is de Kotor-
fjord namelijk zo nauw, dat ze met
een ketting kon worden afgesloten.
In dat goed te verdedigen gebied
ontstond in de vroege middeleeuwen
het stadje Kotor, op onwaarschijn
lijke wijze ingeklemd tussen de baai
en de bijna loodrecht omhoogrijzen-
de rotswand. Kotor is het eerste
aantrekkelijke plaatsje dat men op
een tocht door Montenegro aandoet.
Het, zoals in zoveel Joegoslavische
kuststadjes, intact gebleven middel-
ongeveer honderd kilometer
kustlijn is een van de mooiste
elten van de toch al niet door
der Natuur tekort gedane Joe-
ivische kust. Wie mocht denken
de verrukkingen aan mooie uit-
len, grillige rotspartijen en his-
iche stadjes langs de kust tot
Joego-Slavië's oudste toeristen-
ïum Dubrovnik nauwelijks meer
fertreffen zijn, moet het nog net
verder langs de kust zoeken,
zijn nog niet veel toeristen die
doen en daarmee is al direct een
Joego-Slavië's mooiste bergweg
leidt van Kotor naar Cetinje, de ou
de hoofdstad van Montenegro. Het
is nu een wat Ingeslapen plaatsje,
waar weinig toeristen komen en
waar ook niet zoveel te zien is, wat
musea en kloosters daargelaten. Het
stadje is bekend, omdat er in 1493 de
eerste drukkerij van de Balkan werd
ingericht. Er is één bezienswaardig
heid in Cetinje, die niet zo belang
rijk is om haar schoonheid, maar
meer ter bepaling van de sfeer,
waarin de Montenegrijnse geschie
denis zich heeft voltrokken. Duizend
jaar (succesvolle) strijd tegen ver
schillende overheersers hebben het
karakter van het land en zijn bevol
king gevormd en de kerk Vlaska
Crkva in Cetinje symboliseert dat:
van op Turken buitgemaakte ge
weerlopen is een omheining rond
de kerk opgetrokken.
In Cetinje bevindt men zich een
eind van de kust af. De toerist moet
dan kiezen: terug naar de Adria-
tische Zee of het binnenland in,
naar het onbekende en weinig be
zochte Montenegro.
Ons advies is (maar we ruilen dat
graag voor ieder ander)naar de
kust om neer te streken in een van
de vele badplaatsen met hun schit
terend klimaat om van daaruit het
binnen met dagtochten te leren ken
nen.
Het voordeel van deze methode is
dat men ruim de gelegenheid heeft
tot ontspanning en baden. Dat is
wel nodig want in het hartje van de
zomer is het binnenland warm,
droog en stoffig. In het voor- en na
seizoen is het aan de kust nog
heerlijk, terwijl het dan in het bin
nenland wat killer is. Aan de kust
liggen bv. de badplaatsen Budva,
Sveti Stefan (niet naar toe gaan:
(één groot hotel), Petrovac en Su-
tomore, die een aantal goede cam
pings en voortreffelijke hotels heb
ben.
Het voordeel van een verblijf aan
öe kust is, dat alle andere belang
wekkende streken van Montenegro
binnen het bereik van een dagtocht
liggen (per auto of per in iedere
badplaats te bespreken toering-
car). Een mooi doel voor een van die
dagtochten is bijvoorbeeld de hoofd
stad van Montenegro, Titograd. Op
de ruines van het in de oorlog door
de Duitsers verwoeste Podgornica is
een nieuwe, 30.000 inwoners tellen
de stad verrezen. Titograd een
stad vol moderne flats en fabrie
ken is het centrum van een zich
snel industrialiserende streek. Er is
bijvoorbeeld de afgelopen zomer een
waterkrachtcentrale in gebruik ge
nomen, die de energie gaat leveren
voor een grote bauxietsmelterij.
Montenegro is namelijk zo ver
zekerde ons een vriend uit Titograd
„één grote berg bauxiet". Daar
zit dan wel een tikkeltje Montene
gro ns chauvinisme bij. maar dui
delijk is te zien. dat de streek een
periode van grote bloei doormaakt.
Titograd heeft niet veel schoons
te bieden, maar de stad geeft een
interessant beeld van het leven en
werken in het zich snel ontwikkelde
Joego-Slavië. Titograd bereikt men
door een enorme vlakte, die behoort
bij het in het begin van dit artikel
genoemde grensmeer, genaamd Ska
darsko Jezero. Het is een boeiende
tocht door een streek, die bijna net
zo vlak is als Nederland. Sommige
boerderijen zijn er op palen ge
bouwd.
Op een goede voorjaarsdag in 1965
las Marion in een Franse krant een
advertentie, waarin een receptioniste
werd gevraagd voor het bungalow
kamp Marina Viva op Corsica. Zij
dacht er niet al te lang over na.
Zij pakte het vliegtuig, zag het eiland
zag het vakantiekamp en solliciteer
de. En vloog een paar dagen later
terug naar Nice met de aanstelling
in haar handtas.
„Diezelfde zomer kwam ik hier".
En hoewel zij het als receptioniste
wel naar haar zin had, leek de baan
van hostess haar toch al gauw aan
trekkelijker, „want dan heb je meer
contact met de gasten, je kunt meer
voor ze doen". Toen na een Jaar zo'n
functie vrijkwam, stapte zij dan ook
onmiddellijk naar de directie en zij
kreeg die baan.
Uiteraard is het werk op Corsica
aan de zomer gebonden. „De afge
lopen winter ben ik bij mijn ouders
aan de Riviera geweest en ook nog
een tijdje in Holland, in ons huis
aan de Nieuwe Gracht in Utrecht".
In Marina Viva werkt Marion van
mei tot eind september.
„Dan is het hier heerlijk", vertelt
de 27-jarige Marion. „Het klimaat is
verrukkelijk en het kamp ligt maar
een paar honderd meter van zee".
Marina Viva heeft een eigen strook
strand en een zeilschool, waar een
zwaar gebaarde instructeur de va
kantiegangers in recordtijd tot zei
lers opleidt. Overigens is het speleva
ren op de Middellandse Zee niet he
lemaal zonder gevaar: er kunnen
zich verraderlijke windstoten voor
doen.
Marion Harskamp
Zij vertelt ook over de vele uit
stapjes, die men vanuit Ajaccio over
het hele eiland kan maken. Een van
de meest pittoreske plaatsjes is Corte,
gelegen in het hart van Corsica, van
uit de hoofdstad per autobus bereik
baar. Met de bus kan men trouwens
bijna overal komen. Bijzonder in
trek zijn de „excursion des Quatre
Merveilles" (vier-wonderentocht) en
de „excursion de Bonifacio". Vooral
de eerste tocht biedt de toerist tal
van prachtige panorama's. Door het
ruigste deel van het eiland gaat het
tot een hoogte van 1464 meter. On
der meer komt men door het zoge
naamde Rode Gebergte, waar men in
de Gorges de la Spelunca wonder
lijke vormen ziet, fantastisch grote
„mensen" en „dieren", door de na
tuur in de bergen uitgehouwen.
Vanuit Ajaccio kan men ook boot
tochten maken, o.a. naar de eiland
jes Sanguinaires (,31oeddorstigen">.
De hoofdstad zelf is trouwens ook
zeer de moeite waard, een fraaie
stad, waar de Corsicaan u met even
veel enthousiasme verwijst naar het
geboortehuis van Napoleon als naar
de befaamde nachtclub „Au son des
Guitar es".
Eén betrekkelijk nadeel kleeft
aan een verblijf in Marina Viva:
de busverbinding met Ajaccio ls niet
al te best. Maar daarom laat de di
rectie van het bungalowkamp dan
ook driemaal in de week een eigen
bus naar de hoofdstad rijden, zo
dat de toerist zich toch af en toe
in het Corsicaanse uitgaansleven kan
storten.
Strand en zeilschool van
Marina Viva. Links bovenin de
pagina een beeld van de ruige
natuur op Corsica.
ONDANKBAAR
UITERSTEN
De meest zuidelijke kustplaats is
llclnj, waar uitersten elkaar ra-
en .Er wonen zowel Albanezen als
.ïohammedaanse Montenegrfjnen en
legers. De negers zijn afstammelin-
?en van door Turken aangevoerde
slaven. Ulcinj ademt op sommige
Het is eigenlijk ondankbaar werk
om in kort bestek de talloze facet
ten van Montenegro's schoonheid t<
behandelen. Er moet nog zo vee
worden genoemd: de prachtige fres
co's die men (soms na veel zoeken
in kloosters kan aantreffen. d<
grimmige trots van de bevolking oi
de Partizanenstrijd in de Tweed
Wereldoorlog (waaraan in vele mu
sea uitvoerig gestalte wordt gr
gegeven), de typische voortbrengst
len van de streek .een eige
„whisky", eigen kaas, eigen vrucl
ten-, de folklore, het rumoerige vei
leden enz.
Do vidjenja tot ziens ,de a
scheidsgroet, die de toerist uit Mo:
tenegro meekrijgt, heeft een lette
lijke betekenis: vie eens geproe
heeft van de sfeer van dit Balka
land, keert er altijd terug.
Marius van Ri,
