Leidsch Dagblad | 1966 | 14 december 1966 | pagina 15

Ruimte-recht staat nog
de kinderschoenen

in

Bio-satelliet»
met duizenden
levende wezens

Parker

ATS houdt aarde in het oog

Haast gewenst bij
de oplossing van
fVele vraagstukken

J luxueuze

Concentreert Europa
organisaties voor
ruimte-onderzoek

OENSDAG 14 DECEMBER 1966

LEIDSCH DAGBLAD

ADVERTENTIE

g (Door mr. F. Kuitenbrouwer)

Jde negen jaar die zijn verstreken sinds de eerste Spoetnik
ïlvan de aarde losmaakte, heeft de ruimtevaart aan onze
r een nieuwe dimensie gegeven, die de inzichten verdiept
'Indamentele verschijnselen als ruimte, tijd, energie, bewe-
I. en de levensprocessen. Behalve 'n grote sprong voorwaarts
ke ontwikkeling,ook een zwaard van Damocles dat ons in
jeval letterlijk boven het hoofd hangt. Deze ruimtevaart
I ook een nieuwe dimensie gegeven aan de aardse span
en. En terwijl de technische ontwikkeling doorzet met de
wendbaarheid van een computerberekening, ontstaat de
jjlijkheid dat de mens voor de zoveelste maal achter blijft
in greep op de dingen verliest.

pens in de ruimte. De tweede resolu
tie was een „verklaring van rechts
beginselen", die drie grondslagen
vastlegde:

1. De exploratie van de ruimte ge
schiedt ten behoeve van de hele
mensheid.

2 Deze exploratie staat open voor
alle staten op basis van gelijkheid
en op grond van het internationale
recht.

3. De ruimte en hemellichamen
zijn geen voorwerp van soevereinl-
teits-aanspraken.

Verder werden richtlijnen gegeven
voor hulp aan stronauten, het voor
komen van microbische besmetting,
het in acht nemen van voorzichtig
heid en de aansprakelijkheid voor
schade. Het is echter tekenend dat

Soevereiniteit
*van de baan

lehet gebied van het recht is
ito computer die kan helpen
Uilen het zelf moeten doen
je bescheiden hulpmiddelen
jirt (Internationale) recht zo-
vorige week aangekondigde
fdrag tussen de VS, Rusland
^andere staten. Daarvan behoe
dt beslist niet te veel te ver
in als was het alleen maar
it Rood Cina zich via Albanië
iUheeft verklaard. Aan de an-
|ant geeft het toch de goede
de ruimtevaartmogendheden
;ntje, hetgeen des te waar-
is omdat het aanvankelijk
niet zo zeker was dait de

tijdig uitkristalliseert voordat we,ge
noeg weten over de verschijnselen
waarop het van toepassing moet
zÜn".

Zo blijft er een hele waslijst van
onderwerpen die uitgewerkt moeten
worden of waarover nog gepraat
moet worden, zoals de commerciële
exploitatie van TV) -satellieten. De
VS sloten in 1965 daarover het ver
drag van Washington met 46 sta
ten maar Rusland wees het als „ka
pitalistisch" van de hand. En dan
zijn er vragen over de registratie
van ruimteschepen, verandering van
het weer-spionage-satellieten en het
„verkeer" (er zijn al 1200 objecten
in'de ruimte). Het is te hopen dat
/estiging van het algemeen be-

Het is ook tekenend voor de
byronale staat waarin dit deel van
het internationale recht zich nog be
vindt, dat een uitgebreide discussie
ontstond over de rechtskracht van
kaarten zo gunstig zouden kt men de VN-verklaring. Hoewel de waar-
te liggen. de van de verklaring als geheel on-

Na de lancering van de eerste duidelijk is, zo schreef de Leddse
Spoetnik had het er namelijk veel hoogleraar-diplomaat Goedhuis dit

het verbod om wapens op te slaan la"g van de mensheid en de heer-
schappij van het recht in de ruimte"
van het nieuwe verdrag de stoot
gelijke' 'ruimtewapens"e'rbuiten* valt. !g®eft tot een rechtsontwikkeling die

een gunstige invloed kan hebben op
het hele volkerenrecht.

i Ongeveer drie etmalen lang zullen een paar duizend levende
wezens door de ruimte om de aarde draaien om bepaalde ef
fecten na te gaan van gewichtsloosheid en straling op groei,
voortplanting en erfelijkheid. Het zijn wespen, meelkevertjes,
fruitvliegjes, bacteriën, amoeben, kikkerdril, een plant met
blauwe bloemen, broodschimmel, een peperplant en tarwekor
rels. Zij zullen hun ruimtevlucht maken in de eerste van een
reeks bio-satellieten, die vanavond om 20.20 uur Nederlandse
tijd zal worden gelanceerd.

van dat de aardse mogendheden
gewoonweg soevereiniteit zouden
gaan opeisen over delen van de vrije
zee. Maar vooral sinds Amerika in
1961 de gedachte liet varen dat de
ruimte ,jes nillius" (Vry opeisbare
zaak) was werd het inzicht ver
sterkt dat de ruimte in twee resolu
ties van de Assemblee van de Ver
enigde Naties, die in een „speciale
commissie voor de vreedzame ont
wikkeling van de ruimte" ook een
forum voor overleg bood aan 28 lan
den.

Drie grondslagen

De eerste resolutie verbood het
opslaan van massa-vernaetigingswa-

ADVERTENTIE

ï/euwe
'arker 65
litsluitend
ontworpen voor
president-commissarissen

fieenl

Da Parker 65 is alleen maar de beste vulpen voor ieder
een met feeling voor perfecte techniek en distinctie.

Zeker, de Parker 65 is een kostbaar en zeer persoonlijk
,pezit. Ontworpen voor mensen, die hun signatuur soe
pel en markant op papier willen zetten. De speciale,
(uiterst flexibele penpunt verzekert u van fluweelzacht
Schrift.

Een passend geschenk.Vanzelfsprekend is de Parker 65
een subliem geschenk om te geven en te ontvangen.
Vanaf f 72.50

De Parker 65 Ballpoint. Laat u ook eens de fraaie
Parker 65 Ballpoint met de extra-grote, roterende vul-
t ling demonstreren. Vanaf f 27.50
,De Parker 65 set. De Parker 65 vulpenhouder is te
zamen met de Parker 65 Ballpoint verkrijgbaar in een
set. Vanaf f 100.-

Vodukten van de Parker Pen Company, fabrikant van 's werelds meest
^vraagde vulpennen.

jaar, gelden de drie algemene be
ginselen als „opinio juris generalis"
«de rechtsovertuiging die de basis
vormt van de gewoonte) temeer
daar de handelswijze van de staten
zich er in de praktijk naar blijkt
te richten. Dat blijkt ook uit re
cente afspraken tot uitwisseling van
gegevens en samenwerking in inter
nationale organisaties. Maar de stap
naar een formele bezegeling bleef
moeilijk.

Hoe ver

Nu valt dat ook niet mee. Want
wat is bijvoorbeeld „de ruimte"? De
beantwoording van die vraag is be
langrijk in verband met de soeve
reiniteit over de lucht. De vraag: hoe
ver gaat de Romeinse regel „cuius
est solum, eius est usque ad coe-
lum" (van wie de grond is, diens
recht reikt tot de hemel). De
Utrechtse hoogleraar Sauveplanne
heeft in '65 betoogd dat het hele
begrip luchtsoevereiniiteit verouderd
en overgewaardeerd is en dat het
ook hier om een „res communis"
(gemeenschappelijke zaak) gaat.
Maar in de huidige machtverhou
dingen blijft het van belang dat de
staten letterlijk kunnen weten hoe
ver ze kunnen gaan. Zodat er thans
nog moeilijk een ander uitgangspunt
denkbaar is dan een scheiding tus
sen vrije ruimte en onvrye lucht.

De een wil die grens trekken waar
de lucht te dun wordt om te vliegen
(Von Karman-lijn). De ander stelt
een arbitraire grens voor van 80 ki
lometer boven de zeespiegel en de
Franse jurist Chaumant lanceerde j
het interessante denkbeeld om
ruimterecht niet (alleen) te binden
aan een ruimtelijke grens, maar aan
het soort activiteit, zodat een ruim
tevaartuig „ruimtelijk" blijft ook als
hij in de atmosfeer is.

De conferentie over Europese
ruimtevaart., welke gisteren in Parijs
is gehouden, heeft besloten de ko
mende maanden een inventaris van
de bronnen en behoeften van Europa
op het gebied van de ruimte op te
maken zowel wat betreft de nationale
programma's als de programma's
voor samenwerking in en buiten
Europa.

De volgende conferentie zal in juli
van het volgend jaar worden gehou
den.

De Belgische premier Paul van den
Boeynants, stelde voor de bestaande
Europese ruimte-organisaties tot één
orgaan te verenigen. Dit werd met
name gesteund door Denemarken,
Italië en Nederland, aldus welinge
lichte kringen. De Britse afgevaardig
de, de minister voor luchtvaart Fred
Mulley, verklaarde echter dat de
praktische problemen om dit te ver
wezenlijken naar zijn mening te groot
zyn.

De conferentie werd bijgewoond
door vertegenwoordigers van Eldo
(Europese organisatie voor de ont
wikkeling van een aandrijfraket).

Familieberichten

(Overgenomen uit andere bladen)

Esro Europese organisatie voor
ruimte-onderzoek) en Cets (Europese
conferentie voor kunstmaancommu
nicatie). Zij was georganiseerd door
België, Engeland, Frankrijk. Italië,
Nederland en West-Duitsland als le
den van de drie instellingen.

In hoger beroep
tien jaar wegens
doodslag geëist

„Ik meen, dat mijn cliënt niet de
opzet heeft gehad de baby te doden,
zodat hier sprake is van dood door
schuld. Als ook het gerechtshof deze
mening zou zijn toegedaan kan op
deze dagvaarding geen veroordeling1 gemaakt alvorens kleine remraket-

Opvangen
in de lucht

Nadat de satelliet door een Delta
raket is gelanceerd, moeten 47 om
wentelingen om de aarde worden

volgen, omdat verdachte alleen moord
subsidiair doodslag is ten laste ge
legd". Dit zei mr. E. A. M. Santen als
verdediger van een 31-jarige chauf
feur. die in hoger beroep terecht
stond wegens het doden van de drie
maanden oude Gino. De chauffeur
bracht het kind dat niet van hem
was in de nacht van 18 op 19 okto
ber van het vorige jaar in de woning
van zijn van hem gescheiden vrouw
op het Dapperplein in Amsterdam
met een broodmes om het leven. De
zaak verwekte destijds nogal wat op
schudding omdat verdachte nadat hij
het jongetje had gedood de gehele
nacht met zijn eigen dochtertje Vera

Ashdod (Israël iAlexander z. v. Hei-
dring—Van Rljckevorsel, Amsterdam
Vincent z. v. MeesHenny. Rotter-
In de praktijk blijken de staten j dam; Dirk Jan, z. v. Van Hattum—
het er wel over eens te zijn dat de Buurman van Vreeden.
grens van de luchtsoevereiniteit

Geboren: Arnoud 8ylvester d. v.

StallmannVerhagen. Bussum;

Noam z. v. DasbergBollegraaf, °P schoot voor het open raam op de
eerste etage had gezeten en de poli
tie op afstand hield door Vera met
het mes te bedreigen. Pas na

ieder geval beneden de baan ligt van
de tot nu toe gelanceerde satellieten
Ook is er noch door de ruimtevaart
mogendheden noch door andere sta
ten een punt gemaakt van de door
gang van satellieten. Maar het blij
ven explosieve problemen en de pro
blemen van begripsbepaling en ont
wapening zijn zo groot dat het niet
verwonderlijk is dat prof. Goedhuis
in het begin van dit jaar twijfelde
of het haalbaar was de VN-verkla
ring van '63 uit te werken tot een
.volwassen" rechtsregel. Aan de an
dere kant begon de zaak te dringen
nu een maanlanding voor de deur
staat. Dat heeft kennelijk toch de
doorslag gegeven en in mei van dit
jaar dienden de VS en Rusland kort
na elkaar een ontwerp „maanver-
drag" in bij de VN. Ze konden zich
daarbij baseren op een precedent
dat nog blijkt te werken bovendien:
het Antarctica-verdrag van 1959 dat
j de Zuidpool demilitariseert.

J

Dein ili ta ri sering

Het grote winstpunt van het nieu
we verdrag, voorzover dat uit de
verklaring van president Johnson
valt op te maken, is dat het de be-
gtnselen van demilitarisering
en „free acces" (ook van ruiintesta-
I tions) en bovendien de hulp aan
[astronauten en de aansprakelijkheid
voor schade vastlegt en rechtskracht
geeft. Er blijven natuurlijk nog vra
gen. Met name: moet de demilitari
sering niet gekoppeld worden aan een
regeling over de exploratie van na
tuurlijke bronnen op hemel-licha
men. Het lastige is echter dat welis
waar afspraken moeten komen voor
het te laat is, meer dat ze er aan
de andere kant niet moeten komen
j terwijl het te vroeg is.

Het gaat erom, zegt de rechtsge
leerde Jenks, „het algemeen belang
van de mensheid en de heerschap
pij van het recht in de ruimte dui
delijk te vestigen voordat de feitelij
ke toestanden zover zijn uitgekris-
taliseerd dat ze ieder stoutmoedig
j initiatief onmogelijk maken, terwijl
j aan de andere kant moet worden
voorkomen dat het ruimterecht on-

Gehuwd: G. Jordan en E. F. Blik,
Haifa (Israël); S. L. Blik en E. Jor
dan, Laren; A. J. P. Borstlap en A.
StokvisSalomons, Eindhoven.

Overleden: W. A. synja, ma, 71 jr.,
Rijswijk; R. R. J. van Twist, ma. 49
jr., Scheveningen; E. Serlé, vr. 44 Jr.,
Groningen; H. M. van Weel, ma, 79
jr., Bloemendaal; B. Stephan, ma, 79
jr., Den Haag; J. E. Joraa, vr. 63 jr.,
Den Haag; P. Mendelssohn Barthol-
dy—Allard de Ridder. Vancouver
(Canada); E. M. CarréAdams, 96
jr., Edgware. (Engeland); N. J. F.
Moens, ma. 74 jr., Amsterdam.

lange overredingspogingen liet hy het
mes vallen en kwam hü naar be
neden.

Evenals de rechtbank, die ver-
dacthe op 22 jund tot zeven jaar met
aftrek veroordeelde, achtte de procu
reur-generaal, mr. G. H. C. van Dy-
ken, bewezen dat deze zich aan dood
slag had sohuldig gemaakt. Hij meen
de echter dat verdachte wat langer
uit de maatschappij moest worden
y erwyderd en eiste daarom een ge
vangenisstraf van tien jaar met af
trek van voorlopige hechtenis. Mr.
Van Dijken zag geen voldoende gron
den om bovendien nog terbeschik
kingstelling van de regering te vor
deren.

werking worden gesteld. Door
deze afremming valt de satelliet te
rug in de atmosfeer waar vliegtui
gen patrouilleren om de aan een pa
rachute dalende „byenkorf" uit de
lucht te „plukken". Lukt dit niet,
dan moet de kunstmaan uit het wa
ter van de Stille Oceaan gevist wor
den door patrouillerende schepen.

Het doel van de proeven met bio-
satellieten is na te gaan wat de uit
werking van gewichtloosheid en
straling is op de groei van planten
de structuur van lichaamscellen en
weefsels en op de fundamentele bio
chemie. Biosatellieten met ratten
of apen zullen waarschijnlijk niet
voor 1968 worden gelanceerd.

De wezens in de eerste biosatel-
liet zullen in de capsule een omge
ving aantreffen die lykt op de om
standigheden op de aarde. De lucht
zal een mengsel van stikstof en
zuurstof zyn, de druk zal geiyk zyn
aan die op aarde op zeeniveau en
de temperatuur zal schommelen tus
sen 20 en 24 graden. De temperatuur
wordt geregeld door elektrische de
kentjes rond de bussen, waarin de
dieren zitten.

Selectie

Alle gekozen levensvormen zijn ge
selecteerd om bepaalde redenen. De
plant met blauwe bloemen heeft de
eigenschap celmutaties te vertonen
De wespensoort is genomen omdat
ale genetische schade aan alle chro
mosomen kan worden geme-

De biosatelliet ivordt gereed
gemaakt voor de vlucht.

ten in één enkele proef. De vlieg
jes hebben de eigenschap dat muta
ties gemakkelyk te zien zyn en via
verschillende generaties kunnen wor
den gevolgd. Hetzelfde geldt voor
de meelkevertjes.

Vele duizenden
Cubanen in
werkkampen?

Vluchtelingen die dageiyks uit
Cuba in Miami (V.S.) aankomen de
len mee, dat in Cuba de werkkam
pen voor dwangarbeid uit de grond
schieten. Er zouden er al dertig zyn

De vluchtelingen, die hier vyf da
gen per week met ongeveer 200 per
dag per vliegtuig aankomen, zeggen
dat het aantal personen per kamp
varieert van 500 tot 1500. Dat zou er
op wijzen dat tussen de 15.000 en
45.000 Cubanen achter prikkeldraad
zitten.

De emigranten zeggen dat zich on
der hen werklozen bevinden, onder
wie ook mensen die ontslagen wer
den omdat zij hadden aangevraagd
het land te mogen verlaten om naar
Amerika te gaan.

Een der vluchtelingen verklaard*
in Miami: „Iedereen die ook maar
de geringste anti-Castro neiging ver
toont, stelt zich er aan bloot naar
een kamp gestuurd te worden zon
der ook maar een schyn van proces"
De man zei ook dat werkloze Cuba
nen „die niet vry willig op regerings-
boerderyen gaan werken voor f 1.80
per dag gearresteerd worden en naar
een kamp gestuurd.

De Amerikaanse dienst voor. lucht- en ruimtevaart Nasa heeft uur later. De nacht heeft dan in het Amerikaanse oebied haar i
eert serie schitterende foto's van de aarde gepubliceerd, die gemaakt I trede gedaan,
zifn door de radio-, televisie- en weersatelliet ATS (Applications

Uit de veranderingen in de wolkenbeelden over dit uitgestrekte
Technology Satellite). Deze satelliet bevindt zich op ongeveer 36.000' gebied hopen de meteorologen betere gegevens te krijgen over de
-♦ Oaaontwikkeling van het weer in grote gebieden, waarop betere weers

voorspellingen gebaseerd zouden kunnen worden.

Tijdens een demonstratie in het Goddard ruimtevaartcentrum te

kilometer hoogte ov een „vast" punt boven de Stille Oceaan.

Op de linker van de twee bijgaande foto's is het gehele gebied

dat de ATS overziet (bijna de halve aardbol) geheel met zonlicht Greenbelt in Maryland relayeerde de ATS-l voorts live kleurentele-
overgoten. Rechts op de foto zijn vaag de kustlijnen van Noord- en visiebeelden uit een volgstation in Caltfornië en zond de kunstmaan
Zuid- Amerika te zien. De rechter foto toont ditzelfde gebied vier telefoongesprekken door van vliegtuigbemanningen bij de Aleoeten