PRom
Het huis Meerburg
p
u
v
p
p
Slechts plaatsvervanger.
Mooie Leidse benen
!om er ACHT-er
f
v
5
9
p
P
M
P
V
P
M
P
L
P
51
P
P
62
P
P,
65
P
P
Bemesten
Leiden
Zwieten
Verwoest
a*
^DAG 10 DECEMBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA 5
6
7
a
11
Kom er ACHT-er
1. poot van krukje
2. ceintuur middelste man
3. ketting vrouw
4. snaar meer ln harp
5. zweetdruppeltje meer man
rechts
6. schoen man rechts
7. wenkbrauwen vrouw
8. microfoon
13
15
17
18
20
21
Z2
23
Z4
-
te
27
20
w
32
53
-56
3/
36
39
47
42
43
45
46
48
Horizontaal
1. bemiddeld
3. reis over zee
10. vorm van onderwijs
12. ten bedrage van
14. wijze
15. voorvoegsel
16. uit Denemarken
19. zangstuk
20. Jongensnaam
21. tropische ftliimgerpkunt
23. zee-officier
49
50
52
>3
54
55
56 M
58
59
60
61
64
66
67
6a
71
73
74
aSslngen onder het motto 'kruls-
b,raadsel' dienen voor woensdag
o 9 uur voorm. In het bezit te
hpn de redactie. Witte Singel 1
den. Onder de goede oplossin-
pellen wy een eerste prys van
twee pryzen van f 2.50 be-
laar, waarnaar alleen abonnees
meedingen.
Oplossing van
'jvorige opgave
eerste prys van f 5.- werd toe-
'jd aan de heer P. Glazen borg,
jjtterlaan 9A te Leiden, de twee
ji van f 2.50 aan de heer H.
in Beelen, Abeelpleln 6, Kat-
Jan Zee en aan de heer J. C.
Kul venhoven. Moleneind 22 te RiJns-
burg.
De pryzen worden toegezonden,
gezonden.
i de acht afwijkingen in de beide bovenstaande tekeningen
f De juiste oplossing vindt u elders in dit nummer.
PlnUa/nd
motöraoh'lp
landbouwwerktuig
verblijfplaats voor koelen
titel
30. maand
40. deel van een trap
43. emalie opening
44. oefenstuk
45. geblimt
48. Jongensnaam
49. muzieknoot
50. schrijfwerktuig
52. rivier in Italië
53. zie 28 horizontaal
55. wenden
57. als heilig beschouwd overblijfsel
61. vlegel
63. god van de liefde
64. wezen
66. Romeinse schrijver
68. neem voedsel tot U
69. versulkerde pil
71. oosterlengte
72. klasse
73. alleen toegankelijk voor leden
74. bloedverwante
strafwerktuig ln oude tijden
zonder enige grond
Oude Verbond
bid ln latljnse spreuk
Joodse wetrol
kaasstad
ddt le
periode ln de geologie
deel van de voet
harde beet
rijistaaf voor tram
vordering
koord
politieke richting
Arabische hoofd
persoonlijk voornaamwoord
afvallige vaal het r.k. geloof
landstreek bij Parlje
gepelde gerat
Ingewijde
getemd
kleverige vloeistof
sluitmiddel
smalle strook
gemeente op de Vel uwe
.zie 18 verticaal
maatschappelijk
zeevogel
hoog bouwwerk
r.k. geestelijke
in orde
bedrog
rij, reeks
het. werkwoord
van: afkerig van
dus
daarentegen
groente
lidwoord
riviertje in Friesland
(XI)
Naast de rooms-katholieke
kerk in Zoeterwoude staat
een huis. Geen oud gebouw,
maar één dat de stijl van de
eerste jaren van de vorige
eeuw overduidelijk demon
streert.
Het huis heet Meerburg,
maar is toch nauwelijks te
vergelijken met zijn veel
oudere voorganger.
Hoewel het wel wat vreemd aan
doet, is het toch echt waar: het
oude huis Meerburg kan bogen op
een respectabele ouderdom. Er zijn
zijn akten bekend, onder meer uit
1316 en 1319, waarin het huis al
akten bekend, onder meer uit 1316
en 1319, waarin het huis al wordt
genoemd. In 1316 werd de naam
gespeld als „Nieburch". In 1319 ko
men we voor het eerst de naam
tegen als Meerburch. In dit laatst
genoemde jaar wordt het huis, blij
kens de bedoelde akte, als grafelijk
leen uitgegeven aan het geslacht
Van Meerburch. Zelfs de naam
van de nieuwe leenman is bewaard
gebleven in de toch echt wel vage
geschiedenis van dit huis.
Het blijkt hier namelijk te gaan
om Dirk Janszoon van Meerburch,
die het huis en de bijbehoren
de landerijen, met een totale op
pervlakte van ruim 60 hectare, van
de graaf in leen ontvangt.
Het huis zou echter niet lang
in handen blijven van het ge
slacht Van Meerburch: in 1353
wordt het goed overgedragen aan
het geslacht Van der Made.
In deze jaren viel er overigens
in het dorpje Zoeterwoude iets
voor, dat van grote invloed zou
zijn op het wel en wee van de be
volking van het plaatsje en voor
die van het omliggende 'land. In
1350 werd namelijk door „eenen
landman" het bemesten van
akkerland uitgevonden, althans
dat willen velschillende historici
ons laten geloven. Niet dat het
onmogelijk is dat een inwoner van
Zoeterwoude zijn buren voor het
eerst attent maakte op deze mo
gelijkheid, maar het staat toch
vast dat in vroeger jaren de mon
niken in de kloosters hun lande
rijen al door bemesting tot hoger
rendement trachtten te brengen.
Dit mag echter niet wegnemen,
dat de inwoners van Zoeterwoude
een, in verhouding tot andere
landbouwers, grote oogst van hun
land wisten te halen. Maax laten
we eens verder zien wat het dorp
Soeterwoude ons in deze jaren te
bieden heeft.
Soeterwoude, zoals het ln vroe
ger tijden werd gespeld, was een
heerlijkheid, die door de graaf als
onversterfelijk leen werd uitge
geven. Dit wil zeggen, dat de be
zitters van het gebied speciale
„heerlijke" rechten hadden, zoals
jachtrecht, recht om alle koren
op hun eigen molen te laten ma
len (het maalrecht) en vele an
dere.
Voor het eerst werd Soeterwoude
door graaf Willem III in leen ge
geven aan Heer Filips van Sant
horst, de bewoner van het gelijk
namige huis onder Wassenaar en
afstammeling van de Leidse
burchtgraven. Dit gebeurde op 17
februari 1303. Later vinden we
nog vele roemruchte geslachten in
de rijen van heren van Soeterwou
de, maar geen van allen bezat een
kasteel onder de plaats, laat staan
dat het huis Meerburg als woning
van de leenheer beschouwd kon
worden.
Op 2 september 1610 heeft jonk
heer IJsbrand van Merode de heer
lijkheid verkocht aan de gezamen
lijke burgemeesters van Leiden.
Lange tijd is de Sleutelstad heer
en meester geweest in dit gebied.
Ook andere bekende namen
komen we in deze streek echter te
gen. Zo is bekend, dat in de eerste
jaren van de vijftiende eeuw de
Maltheser ridders, ook wel de St.
Jansheren genoemd, belangrij
ke goederen in en rond Zoeterwou
de in bezit hadden. Ook staat het
vast, dat graaf Willem in vroeger
tijd aan de Commandeur van de
Maltheser ridders, die in Haarlem
hun zetel hadden, het recht had
gegeven het pastoorsambt uit te
oefenen. In Zoeterwoude is lange
tijd nog het restant te zien ge
weest van het huis waarin
de Maltheser ridders hebben ge
woond.
Het huis Meerburg was niet het
De 22-jarige Betty Bodt heeft
in de Australische hoofdstad
Melbourne bijna de titel „Miss
Mooie Benen" oehaald. Betty is
de dochter van een zeer bekend
Leidenaar, die vijftien jaar ge
leden naar Australië emigreer
de. Haar vader is Theo Bodt (45)
die eens hoofdkelner was van
h°t vroegere hotel-rps'purant ,,'t
Gulden Vlies" aan de Bree-
straat.
Theo Bodt heeft het goed ge
maakt in Australië. Na zjjn
emigratie, nu vijftien Jaar gele
den, volgden de promoties in
het hotelvak elkaar op en ten
slotte namen hij en zijn vrouw
het beheer op zich van het rian
te Park Oaklands Chalet, een
hotel- in een prachtige omge
ving even buiten Melbourne.
Een beschadiging van zijn
ruggewervel bij een ongeluk
dwong Theo Bodt een wat rus
tiger baantje te zoeken. Hij ging
zich wijden aan zijn hobby: het
maken van ijzer- en koord-
vlechtwerk. Hij vond voor zijn
artistieke produkten zoveel af
trek, dat hij een aardig bedrijf
je op dit gebied kon opbouwen.
Voor een flinke som heeft hij
dat bedrijf inmiddels van de
hand gedaan. Van de opbrengst
kocht Theo Bodt een nieuw huis
in Box Hill, vijftien kilometer
buiten Melbourne, waar hij een
taxibedrijf begon, dat op het
ogenblik goed draait.
Dochter Betty deed het al
niet minder goed dan haar ac
tieve vader. Zij studeerde en be
haalde na de hbs het onder-
wijzeresdiploma in het kleine
stadje Burwood, waar een be
kende kweekschool is gevestigd.
Op het ogenblik heeft zij een
functie in de staatsschool van
Doncaster. Op aandrang van
vrienden besloot Betty onlangs
een kansje te wagen in de Miss
Mooie Benen-wedstryd in Mel
bourne. Na diverse voorronden
drong Betty door tot de finale
van vijftien deelneemsters. Op
?en fractie miste Betty de eerste
prijs, maar zij en haar ouders
zijn er niet minder trots om.
Op de foto: Betty in haar auto.
enige adelijke huis, dat onder Zoe
terwoude te vinden was. Een lang®
rij namen van aanzienlijke wonin
gen geeft aan, dat de streek zeer
geliefd was bij de lagere adel. Zo
komen we onder meer tegen d®
namen Rijnegom, Boshuizen, Ro
denburg, Roomburg, Koebel, Zwie
ten en Kronestein. Van al deze
huizen was ongetwijfeld Zwieten
het belangrijkst. Het wordt al ver
meld in 1321, maar is waarschijn
lijk van jonger datum dan Meer
burg. Ook het huis Zwieten is Hol
lands leen geweest: het werd in
1805 radicaal verwijderd, nadat er
al vanaf 1794 aan het gebouw in
tensief was afgebroken.
Terug echter naar het huls
Meerburg. Nadat in 1610 het ge
bied van Zoeterwoude was ver
kocht aan de burgemeesters van
Leiden, werd door hen een am
bachtsheer benoemd dl® ook uit
hun midden werd gekozen.
De stad Leiden zou helaas niet al
leen de heerlijkheid doen voortbe
staan, maar zou er indirect ook de
oorzaak van zyn dat het huis
Meerburg werd verwoest. In de ja
ren van de beide belegeringen van
de Sleutelstad lag aan de Zoeter-
woudse zijde van de stad een
schans, die van ouds bekend staat
onder de naam „Lammenschans".
Door de aanwezigheid van deze
versterking en de daardoor ontsta
ne oorlogsactiviteiten, leed het huis
Meerburg grote schade. Het huis
werd grotendeels verwost. De
toenmalige bezitter van het goed,
Robrecht de Coutreau, verkocht
het grondgebied aan de gebroeders
Jacob en Pieter de la Court. De
beide broers bouwden nu ieder een
eigen huis langs de Rijndijk en
noemden beide huizen Meerburg.
Het huls. dat later Oud-Meerburg
werd genoemd, is in later tyd nog
uitgebreid met het grondgebied
van de buitenplaats Bijdorp.
Lang hebben deze beide huizen
echter niet van hun glorie kunnen
genieten. Volgens een schrijver uit
de zeventiende eeuw was de toe
stand in 1632 al allerbedroevendst.
Vrij spoedig daarna is minstens
één der hulzen herbouwd. In 1746
schijnt het nieuwe huis ook alweer
dusdanig vervallen te zijn, dat ver
vanging noodzakelijk lijkt.. Het is
zeer waarschijnlijk dat korte tyd
later het huis weer opnieuw is op
getrokken. Juiste berichten daar
over ontbreken, maar restaura
tie kan hier nauweiyks voldoende
zyn geweest.
Dit laatste huis bestaat nog
steeds. Het is te zien by de rooms-
katholieke kerk aan de Ryndyk.
Het huidige huis heeft niets meer
van de oude glorie van adeiyk
kasteeltje, toch is het voldoende
om de herinnering levend te hou
den.
Ed. Janson
