PRoni
I
Kruiswoordraadsel
Boekhorst te
Noordwijkerhout
Vage herinnering aan
verdwenen grootheid
Kom er ACHT-er
XTü
-*« EATERDAG 26 NOVEMBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA 5
k"T\. Kom er ACHT-er
1. man in badpak heeft petje op
2. staart van hondje
3. hoed man rechts
4. man links zijn schoen
5. raampje meer
6. antenne
7. onderkant van jas man rechts
8. krant in zak man rechts
Horizontaal!
voetibekledirag
sport van papegaal
L. driedelige kroon
waargenomen kunnende worden
deel van deurkozijn
op de manier van (2 woorden)
schijngestalte van de maan
i Arbeid
23. ongevulde
De eerste prijs van f. 5.— werd
toegekend aan mevrouw P. A. W.
den Hertog-Botter, Steenbakkers
laan 17 te Leiderdorp, de twee pre
zen van f. 2.50 aan de heer J. v. d.
Meel, Marnixstraat 12 A te Leiden
en aan mej. G. K. Thorbecke, De
Sitterlaan 109 te Leiden.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll:
leger-afdellng
wandellhoofd lir
kwade
scherprechter
meisjesnaam
glansloos
(X)
Langs de weg die van
Noordwijk naar Vogelenzang
loopt, lag vroeger een oud
kasteel. Het huis is verdwe
nen en de herinnering is nog
slechts vaag, zoals we dit zo
vaak zien bij verdwenen
ouderdom Toch is het
kasteel Boekhorst al heel vroeg
in de geschiedenis van Hol
land voorgekomen. Laten we
dus een uitstapje maken in het
verleden.
Het Huis te Boekhorst, zoals we
in de oude stukken officieel lezen,
dateert uit de Middeleeuwen, dat
staat vast. De vraag is alleen, wat
de meer nauwkeuriger stichtings
datum moet zijn geweest. Zeker is,
dat het huis en de omliggende goe
deren sinds 1272 in leen zijn uit
gegeven door de Hollandse graven.
Er zijn zelfs geschiedschrijvers die
ons willen laten geloven, dat het
huis zo rond het jaar 800 moet
zijn gesticht door de Hollandse
graven. Nu is niets onmogelijk in
deze wereld, maar zo oud lijkt het
kasteel Boekhorst toch ook weer
niet. Bovendien en dit Is zeer
pijnlijk voor deze geschiedschrij
ver deden de eerste Hollandse
graven pas hun intrede in 922, zo
dat hogere ouderdom vrij
schijnlyk wordt.
Z7&& JÜJJjS te onder ^ocrSvh/jba'Aoict, Van,
BELANGRIJK
rivier lin Nederland
prlkkellg zoogdlertje
ratjetoe
schoenmaikerswerktuig
aardige
voorzetsel
voorvoegsel
eenmaal
twee medeklinkers
sterk hert
soort van papegaal
grootte
sluiting van een ceintuur
behóeftlge
gravin van Holland
voorvoegsel
naar mijn mening
bescherming bevolking
Ned. Spoorwegen
Trans Europa Express
nederige onderworpenheid
ordetltel
blauw (heraldiek)
tentoonstellingsgebouw vaj
to's
werkplaats van wetenschappelijk
onderzoek
L het voormalige Perziè
leder krijgt het by geboorte,
i. lidmaat
I. wezen, gesteldheid
r. Griekse oorlogsgod
schaap
slagvaardig
I. onbegroeide
spijker
5. vaartuig
f. aan elkaar hechten
hoofdtelwoord
t. gemeente lm de Betuwe
titel
J. niets uitgezonderd
stad tn Engeland
i. in
bosmeer
een of ander persoon
J. kroniek-achfclge prozavertelilrting
(Noorse letterkunde)
l. paleis
l. stadje in Belgisch Vlaanderen
soort van klooster
Mogelijk denkt u bij het horen
van de naam van het kasteel en
bij de gedachte wat nu nog op
deze plaats te zien is, aan een klein
versterkt huis. Maar vergist u zich
niet! Het kasteel Boekhorst was
een belangrijk gebouw. Het wordt
ons beschreven als een „zeer groot
en ongemeen zwaar gebouw". Dit,
gevoegd bij de vrij hoge ouderdom,
sterkt de overtuiging dat we hier te
maken hebben met een kasteel dat
door de Hollandse graven werd ge
bruikt als steunpunt in het toch al
moeilijk te overziene Holland met
zijn uitgestrekte bossen en veenge
bieden.
Het oude huis moet, volgens ster
ke vermoedens, zijn naam hebben
gegeven aan het geslacht Van der
Boekhorst of liever Van der Bouck-
horst, zoals het vroeger werd ge
speld. Het geslacht droeg een wa
pen, dat bestond uit een zwarte
leeuw met rode tong en klauwen, die
een klimmende beweging maakte
op een zilveren veld. Dit wapen
duikt, al of niet gecombineerd met
andere familiewapens, nog wel
eens op in de vaderlandse geschie
denis. wat wel een bewijs is voor
de belangrijkheid van dit geslacht.
Terug echter naar het kasteel
zelf. Zoals gezegd zullen de eerste
bewoners hebben behoord tot het
roemruchte geslacht Van der
Bouckhorst, een naam die door vele
ridders werd gedragen. Ook het
huis van deze heren geeft ons een
bevestiging van ons vermoeden
over hun aanzien. Het gebouw rees
aan alle zijden op uit een grote
vijver en was toegankelijk middels
een enorme, dubbelen ophaalbrug.
Hoewel de muren bijzonder zwaar
waren, bleef er van binnen toch
nog veel ruimte over. Het bestond
uit verschillende zalen en kleinere
vertrekken. Het telde, de kelder
niet mee gerekend, drie verdiepin
gen en was voorzien van zware ge
welven. Het dak was zeker twee
verpieplngen hoog en had d evorm
van een tentdak. Rond om liepen
weergangen met kantelen en
schietgaten en er was plaats voor
zestien kanonnen. Achter het
hoofdgebouw was een tweede vleu
gel geplaatst, die ongeveer dezelf
de oppervlakte besloeg als de
hoofdtoren, maar alleen één ver
dieping lager was. De uitbouw werd
gedekt door twee naast elkaar ge
legen topdaken die evenals het dak
van de toren met leien van enorm
formaat waren belegd.
van de Heren van der Bouckhorst
en na hen de familie van Woerden
van Vliet en later nog het befaam
de geslacht van Bronc horst,
de graven van Warcque en de prin
sen van Rubempré was voorbij. In
1743 werd het kasteel gesloopt en
wel zo grondig dat er van het oude
huis maar bitter weinig overbleef.
Nog lange tijd bleven enkele res
ten van een muur, een kelder en
één van de twee fraaie overdekte
voorpoorten overeind staan.
POORT
behoorde toe aan het dorp Noord
wijkerhout. Het gebied van dit
plaatsje was in de eerste jaren van
de achttiende eeuw ongeveer 2050
hectaren groot en behoorde sinds
1722 toe aan de Amsterdammer mr.
Simon Emtink, die het voor 6600
gulden had gekocht op een open
bare veiling. De grote kerk werd in
1572, ten tijde van de Beelden
storm, verwoest. Later werd wel
een deel weer opgebouwd, maar er
resteerde ln het midden van de
achttiende eeuw toch niet meer
dan het schip met de ruine van het
koor en de hoge toren. In die tijd
stonden er 126 huizen en één mo-
DOODSKLOK
Tegen 1740 luidde over Bouck
horst de doodsklok. De sieraden,
het meubilair het huisraad en en
kele wapenborden van de geslach
ten Van der Bouckhorst en Van
Vliet werden uit het kasteel ge
haald en het huls werd voor af
braak verkocht. De oude glorietijd
De poort werd zelfs in het mid
den van de vorige eeuw terugge
vonden, maar bleek te zijn ver
enigd met een klein gebouwtje met
een rieten dak. Alles bij elkaar wel
romantisch, maar nu niet direct
geschikt om de herinnering aan
een oud kasteel levend te houden
In de eerste jaren van de vorige
eeuw werd dit bouwwerkje gebruikt
als schaapskooi en woning voor de
herder. In later Jaren, zo na 1810,
werd het poortgebouw met het
aangrenzende rieten huisje ge
bruikt als woning voor een schel
penvisser en als opslagplaats voor
zijn vangst.
Over de restanten, en daar
mee ook over het oude kasteel,
doen vreemde verhalen de ronde.
Zo heeft er buiten de grachten
vroeger een grote kerk gestaan.
Deze kerk, die vanouds was gewijd
aan de apostelen Petrus en Paul us
ZAND
woord waar verkleinwoord slaap-
Een Interessante bijzonderheid
over dit dorp is, dat er vanouds
her veel last werd ondervonden
van zandverstuivingen. De over
heid had iedere inwoner en grond
bezitter gesommeerd helm aan te
planten in zijn eigen gebied. Dit
mocht echter niet beletten, dat in
het laatst van de vorige eeuw één
van de pilaren van het hoofdal
taar van de grote kerk onder het
zand tevoorschijn kwam. De rent
meester van Bouckhorst. die het
goed beheerde in opdracht van de
prinsen van Rubempré, gaf echter
bevel de restanten ogenblikkelijk
weer onder heit zand t« bedelven.
De kerk behoorde vroeger, even
als een nabij gelegen kapel <de zg.
Langeveldsche kapel), toe aan de
bewoners van het Huis te
Boekhorst
Volgens oude documenten zou de
oude kerk een drietal grafkelders
bevatten, waarvan er één toebe
hoorde aan het geslacht Van
's Gravensande en één aan het ge
slacht Van Noetich (of te wel Van
NoordwLJk). Verschillende keren
zijn er opgravingen gedaan op de
plaats waar het oude kasteel heeft
gestaan. Veelal waren het alleen
maar belangstellenden die hun
nieuwsgierigheid wilden bevredi
gen. Soms ook waren er deskun
digen bij, die de onderzoekingen
wetenschappelijk vilden opzetten.
Nooit echter is er enig positief re
sultaat gemeld.
ZILVER
63. klein paardje
Mt El'IS BOEKHORST yan ,i.
j-'sy
Wel werd ao rond 1750 een kel
der ontdekt waarin zo'n zestig de
gens lagen met zware zilveren ge
vesten. Een veertigtal jaren later
werd een aantal vreemde zilveren
munten gevonden, die mogelijk
aan Spanjaarden hebben toebe
hoord die het huls hebben -.er-
woest rond 1572. Hoe het echter
met al deze vondsten is gesteld is
niet duidelijk. Niet alleen is er de
vraag of de onderzoekingen juist
zijn verricht, maar meer nog is het
een onbeantwoorde vraag, of de
vondsten inderdaad zyn gedaan of
dat hier slechts de fantasie van
onze voorouders aan het werk is
geweest. Ons rest dus alleen een
zeer vage herinnering.
ED JANSON
