In Best rollen elke week
4000 gitaren van de band
Berkman verzamelde in dertig
jaar3500 muntstukken
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1960
L&iüSGri DAGBLAD
LD-EXlï
Van links naar rechts: Indische tempelmunt, misslag vaj
daalder Willem II, gevangenisgeld uit Ommerschans,
uit de tjjd van de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
Bank noemt hem „zeer selectief".
Penningkabinet-directeur dr. E. H.
van Gelder kan Berkmans woorden
bevestigen noch ontkennen. Wel weet
hij, dat er zich „zeer bijzondere"
munten in de omvangrijke collectie
bevinden, die het Penningkabinet
niet heeft.
De Amsterdamse verzamelaar
heeft zijn munten zelden thuis aan
de Prinsengracht. De meeste tyd
liggen ze veilig opgeborgen in een
bankkluis. Er dagelijks naar omkij
ken, hoeft niet van hem „Iemand
die een mooi schilderij heeft, staat
't toch ook niet elke dag te bewon
deren? Als ik munten nodig heb om
te bestuderen, bel ik de bank even".
NUCHTER
Berkman benadert zijn liefhebbe
rij nuchter, onsentimenteel. „Ja,
waarom verzamel je munten? Je
wilt gewoon je serie compleet krij
gen. Net als een postzegelverzame
laar". Speelt speciaal bij het mun
ten verzamelen de hebzucht geen rol?
Zoals de vrek, die zijn geld oppot?
„Nee, de ware verzamelaar is minder
gein ter ess eer d in de waarde van de
munt dan wel in de zeldzaamheid
en de historie die er achter steekt. Je
moet er veel literatuur op naslaan".
In zijn boekenkast staan numisma-
tieke „bijbels" als het „Handboek
van de Nederlandse Munten van 1795
1945" van J. Schulman, het
„Muntboek" van Verkade en het ne-
gendelige „Middeleeuwse munten"
van P. O. van der Chijs.
„Ik heb nog nooit in de tijd,
dat ik verzamel, munten geruild die
ik niet dubbel had" is zijn verza
melaarscredo. Toch zegt hij ook:
„Als de nood aan de man zou ko
men, zou ik m'n munten tegen het
hoogste bod verkopen, 't Zou me
natuurlijk enorm aan m'n hart
gaan. maar als er geen andere uit
weg is Ze zouden wel in particulie
re handen moeten blijven. Ik zou
ze bijvoorbeeld nooit aan het Pen
ningkabinet overdoen. In zo'n mu
seum liggen die munten toch maar
in een kluis stoffig te worden".
NOODGELD
vertegenwoordigd. Het oudste Ne
derlandse muntje in zijn bezit is een
zilveren denier, die tussen 1027 en
1054, toen Bernoldus bisschop van
Utrecht was, in Utrecht werd gesla
gen voor Groningen. Het meest cu
rieus in zijn collectie is ongetwijfeld
het zogenaamde „noodgeld", dat tij
dens de Tachtigjarige Oorlog circu
leerde. Bij het Beleg van Lei-
de werd de soldij van de soldaten
betaald met geld, dat was gemaakt
van Latijnse misboeken. Bij het Be
leg in Alkmaar waren loden
munten in omloop: met een simpel
maar mooi stempel. „Diezelfde Alk-
maarders gooiden kokend pek van de
stadswallen naar de Spanjaarden.
Zo primitief als hun oorlogsvoering
was, zo ontwikkeld waren hun be
taalmiddelen", zegt Berkman.
Hij vindt de munten in vergelij
king met vroeger wel erg uniform
geworden. Vroeger hadden ver
schillende steden hun eigen munt
recht". Hij pakt een zilveretukje uit
een doos: „Deze zilveren ryder
is nog in de Amsterdamse Muntto-
Ook de Indische munt ligt de heer
ren geslagen in 1673".
Berkman na aan het hart. In zijn
ladendoos pronkt exotisch versierd
tempelgeld. dat alleen betaalbaar
was bij de erediensten, maar ook
een ruw staafje lood, dat goed was-
blijkens het stempel-voor 4 3/4 stui-
VERHAAL
In elke munt zit wel een verhaal.
Al ziet het er nog zo onbeduidend
uit. Zoals een oranje plastic
„knoop", die in de eerste dagen na
de bevrijding als betaalmunt in om
loop was.
Verzamelaar Berkman koopt er
nog maar heel weinig bij. Dat ligt
niet alleen aan het geringe aanbod,
maar ook aan de geweldige prijzen
die momenteel worden gevraagd. Als
muntverzamelaar moet je niet op
de penning zijn. „Op veilingen be
taal je vaak twee a drie keer de ge
taxeerde waarde. Neem nou zo'n
stuivertje van Willem II, dat ik in
m'n collectie heb. Dat brengt op het
ogenblik 560 gulden op. Nee, de
ouderdom van de munt sp«
altijd een rol bij de waardeh
Wel de hoeveelheid, die
bepaalde munt is geslagen. Vi
gouden tientje uit 1895 met
mina erop wij noemen
hangend haartje moet je
woordig 2750 gulden neertellei
daar zijn er dan ook
149 van gemaakt. Voor c
munt uit 1867 betaal je mj
tig gulden. Daar zijn er tw
joen van in omloop gewees
De hoge prijzen ten spijt
het leger van muntverzamelai
jaarlijks uit. Waren er
geleden nog maai- honderd,
er volgens de schatting va
Berkman, die lid is
Munt en Penningkundig
schap, enige tienduizenden,
kende welvaart, en
die benut wordt om veilingenH=a
zen en tentoonstellingen af te
Onder die „welvaarverz:
zijn er volgens Berkman vel
de naam verzamelaar niet
nen. „Dat zijn de lieden, die
vast kopen. Zonder enige sela
reclame haakt op die belan(
gretig in. Zelfs op zeeppoedi
je ail munten".
De heer Berkman, die als
jongen de smaak van het
verzamelen te pakken kreeg,
in een uitdragerij een rond
tje ontdekte „in mijn tijd
de stuivers vierkant doet
lingen graag een goede raai
hand: „Beperkt U tot een
type munt of tot bepaalde V
cies of steden. Op jaartal 1
niet meteen te gaan spare
komt later wel. Versleten dul
die bij tienduizenden zijn
zijn voor een verzamelaar
loos".
Muntverzamelaar Berkman houdt hier een balansje in de hand,
dot in vroegere tijden door geldhandelaren werd gebruikt om gou
den munten te wegen.
AMSTERDAM Hij is geen
boer Christiaanse uit Seroos-
kerke. Zijn muntenschat is hem
niet aangewaaid. Dertig jaar
heeft de Amsterdammer J.
Berkman gedaan over het ver
zamelen van zijn 3500 stukken
tellende collectie: „Het aantal
doet er niet zoveel toe. 't Gaat
erom wat jeverzamelt". Berk
mans speciailiteit is de Neder
landse munt van 1795 tot nu toe
vooral zilver en brons. Bo
vendien bezit hij zeldzame
proefstukken (munten van dub
bele dikte ter beoordeling van
de stempels), ontwerpen van
geldstukken die nooit in de
circulatie kwamen en misvormd
geld: munten waarmee een on.
gelukje gebeurde bij de ver
vaardiging.
BANKKLUIS
Zakenman Berkman „ik ver
diende m'n collectie met meubelma
ken" gaat trots op die even cu
rieuze als zeldzame verzame
ling. Zyn oordeel is dat zij kan wed
ijveren met die van de Nederland
se Bank in Amsterdam en van het
Koninklijk Penningkabinet in Den
Haag. Een woordvoerder van de
kost niet zo erg veel moeite om er
snel aanvaardbare klanken uit te
voorschijn te halen. Daarom is hij
bij uitstek geschikt voor jongelui die
in bandjes spelen en ook bijvoorbeeld
Afrikaanse landen, waar men een
beetje aan muziekonderwijs wil gaan
doen. Want dit heeft de gitaar voor
op de fluit: je kunt er tegelijk bij
zingen.
Een anderp luspunt: de klassieke
of Spaanse gitaar met zijn darm
snaren of desnoods nylonsnaren
geeft een decent, vriendelijk en niet-
doordringend geluid, waarvan de
buurman op het flatje boven of
links of rechts of onder je geen last
heeft. Het is echter eveneens de gi
taar, maar dan de elektrische met
versterkers, die zó ontzettend veel
decibels kan produceren dat el
ke beatband meteen een zaal met
drieduizend mensen of desnoods een
heel stadion kan bespelen.
En ten derde: voor dertig gulden
heeft men al een eenvoudig instru
ment, weliswaar een waarmee men
onmogelijk aan een internationaal
concours kan meedoen, maar toch
voldoende om er plezier aan te be
leven. Zegt men bij Egmond: „Voor
de oorlog kon je el gitaren kopen
voor elf, twaalfgulden, import uit
Spanje en Italië, 't Was overigens
wel brandhout
GHaarmuzlek Is de laatste veertig
jaar altijd ln de mode geweest en
dat is een plezierige gedachte voor
een bedrijf, dat 180 man aan het
werk heeft en negentig procent van
zjjn enorms produktie exporteert.
Dan weer was Hawaii-muziek In de
mode, toen waren het de cowboylied-
jes, nu is het de beatmuziek.
SPEURDERS
Naarstige speurders die de Egmond
3rothers in New York hebben aan-
jesteld en die nauwgezet elk mode
verschijnsel in de hitparade volgen,
melden dat zowel de hawaii- als de
vestern-musiek weer in opmars is.
5n wat la zulke muziek zonder gi-
aren?
Het fascinerende begin van de Eg-
ïond n.v. ligt in Eindhoven, waar
lak voor de oorlog een gepen-
oneerde stationseer van de Neder-
indse Spoorwegen meer dan ge-
loeg ging krijgen van het niets doen.
lij wa.s een groot muziekliefhebber
en speelde zelf zeer verdienstelijk.
Dat deed her* besluiten een klem?
muziekhandel te beginnen annex re
paratie-werkplaats voor piano's. Een
van zijn zoons kwam op de gedach
te eens een gitaar te maken, en toen
dat werkje slaagde, werden het
er twee, daarna vier Nu zijn het er
vierduizend per week
Machines om het zo efficiënt mo
gelijk te doen, werden door de ge
broeders zelf ontworpen en door de
ze doelmatigheid werd de voorsprong
verkregen op de vanouds gevestigde
wereldfirma's die vaak het traditio
nele en lang niet altyd betere hand
werk een te grote rol lieten spelen
om met succes te kunnen concurre-
Drieënzestig modellen worden er
gemaakt, ruw verdeeld in: éénderde
klassieke en studie-gitaren, een der
de jazz- en western-gitaren en één
derde elektrische. Hawaiigitaren zijn
niet meer in produktie, maar zodra
de mode erom vraagt, zullen ze on
getwijfeld weer worden gemaakt.
ZELF MUSICEREN
Er zijn meer auto's in Nederland
op de weg dan gitaren in de huis
kamers goed, maar dat er zo'n
400.000 gitaren in ons land zijn,
geeft toch wel een beeld van de po
pulariteit van dit instrument. Het
zelf-musiceren in ons land neemt
toe ondanks pessimistische gelui
den over de verlammende werking
van de televisie en hetzelfde is
het geval in de Verenigde Staten.
Veel van al die muziek wordt ont
lokt aan of begeleid door gitaren.
Wist u dat meer dan zestig procent
van de tegenwoordige amusements
muziek, zoals die tot ons komt via
radio en grammofoonplaat, de gi
taar als basis-instrument heeft?
Om deze en andere redenen ziet
men bjj de Egmond Brothers in
Best de toekomst niet somber in. Een
voorzichtig geuite opmerking onzer
zijds dat de gitaar zijn vooraan
staande plaats misschien wel eens
kan verliezen, wordt weggewuifd: het
verleden heeft het tegendeel immers
doen blijken? En ligt in het verle
den niet het heden en in het heden
wat komen zal?
Bovendien, zegt men in Best, zjjn
de jongeren die nu in beatbandj es
op een gitaar spelen, over enkele ja
ren een oudere generatie. En de sta
tistiek zegt reeds dat relatief veel
ouderen gitaar spelen so shat?
Er was één ding dat ons opviel
tijdens de rondgang door de fa
briek: er klonk geen muziek uit
luidsprekers. Geen Bach, geen
Strauss en ook geen Paul McCartny.
Maax de heer Mol, adviseur aan de
Statistieken tonen aan, dat
veel ouderen gitaar spelen. Dat
is prettig om te horen, vinden
de Egmond Brothers in Best
Brabanten men kan hun dat
niet kwalijk nemen, want met
de huidige produktiemethoden
slagen ze erin zo'n vierduizend
gitaren per week op de markt
te brengen.
De gebroeders Egmond zijn
een begrip geworden in de we
reld van gitaren. Ze behoren tot
de grootste producenten op de
aardbol en dat is allemaal in
zo'n jaar of twintig tijd ge
groeid.
Gerard (62), Dick (46) en Jaap
(45) kijken er heus niet van op, als
de verkoopleider komt vertellen, dat
New York komende week tiendui
zend gitaren verwacht en dat er in
Kenia vyftig nodig zijn. HU afzetge
bied is immers de wereld: van Fin
land tot Uruguay, van Manila tot
San Francisco. Ze zouden er wel van
opkyken, als de Spaanse mees
ter André Segovia zyn zinnen zette
op een Egmond-guitaar, want ze
weten heel goed dat ze het in de
eerste plaats van de massa moeten
hebben. Overigens ze zouden met
veel plezier met de hand een exem
plaar maken dat voldoet aan de al
lerhoogste muzikale verlangens.
De kracht van deze fabriek in
Best ligt echter in de efficiency, in
Bij honderden hangen de gi
taren, nadat de hoofdvorm in
elkaar gezet is en de eerste lak-
laag is opgebracht, bij elkaar
voor verdere bewerking.
de ver doorgevoerde mechanisatie die
gitaren als pypjes drop van de lo
pende band laat komen vanaf de
eenvoudigste studiegitaren van zo'n
gulden of dertig per stuk tot de
dure elektrische, die tegen de duizend
moeten kosten (en dan nog zonder
versterker, want daarvoor mag men
ook nog wel een of meer duizenden
uittrekken).
WIND MEE
In het Brabantse bedrijf verhelen
ze niet, dat ae de wind mee heb
ben Beatles en Rolling Stones en
tienduizenden beatbandjes over de
gehele wereld hebben gitaren nodig
om stevig geluid te kunnen voort
brengen.
Als er echter geen Beatles waren
is dat nog denkbaar? had de
gitaar toch zyn vooraanstaande
plaats gekregen, menen de ge
broeders. En ze sommen een aantal
redenen op die goed in het gehoor
liggen.
In de eerste plaats is de gitaar een
instrument dat zich gemakkelUk laat
bespelen, of, iets exacter gezegd: het
ze fabriek, zelf groot muziek
ber, vertrouwde ons toe,
zich 's avonds thuis geen beti
spanning kan denken dan gi:
len. En hy méénde het.
Moderne elektrische
normen ongeveer ééndffi
van de produktie bij H
Brothers.
