Kabinet vrij koel ontvangen
Springlevend verleden
jl Ondanks vreugde over nieuwe regering
Cab „niet
gelukkig
Zijlstra
was moe
50 cent sparen!
p's:
IDAG 22 NOVEMBER 1966
LEIDSCH DAGBLA»
(Van onze parlementaire redactie)
Er ieerst dom blijdschap, dat er weer een regering is. De plan-
ben van het icabinet-Zijlstra zijn evenwel met gemengde gevoelens
ntvangen.
nog te vroeg om een oordeel te ge
ven. Wel herinnerde CNV-voorzitter
Van Eibergen eraan, dat hij ernstige
bezwaren heeft tegen vervroeging
van de omzetbelasting.
99
premier Jals is „niet zo gelukkig",
et verbaast hem, dat de KVP-
»ctle b<reid is zaken te aanvaar-
ja, die onder het kabinet-Cals on-
invaaribaar werden geacht. Hij
igt rich af of de crisis wel nodig
Drs. W. K. N. Schmelzer, fractie-
r van de KVP en indiener van
jj motie, die de kabinetscrisis in-
te, is blij met de bekwaamheden
t het gezag van de topfiguren uit
ynieuwe kabinet: prof. Zijlstra en
De Quay. Hij vertrouwde, dat
|zorg, die de KVP heeft ove;
lomische toestand, weerklank zal
len bij de nieuwe regering. „Daar-
e is het landsbelang en dus iedere
jrlander gediend".
Nederhorst. De socialistische
Ltieleider. zei (voor de radio) dat
I de plannen van het kabinet-Zijl-
a kritisch zal volgen. Dat de voor-
tegenstemmers van de Motie-
melzer in het kabinet broederlijk
b elkaar zitten vond drs. Neder-
b „heel raar". Daaruit blijkt, hoe
jeierig er by de kabinetsformatie
werkt, meende hy.
Vergelijking
MK
Uitgaven
Kr. E. H. Toxopeus, leider van de
frale tweede-kamerfractie vindt
onjuist, dat het kabinet Zylstra
ts aan het uitgavenpeil wil doen.
ook niet gelukkig mee, dat
listers uit het Kabinet-Cals zyn
rgestapt in het extra-parlemen-
e interim-kabinet. „Ik ben bang,
formateur zylstra is ingekapseld
»r een aantal zittende ministers,
hun begroting al hebben geopen-
ird en nu niet meer terug willen",
3 mr. Toxopeus.
Beernink, fractieleider van de
„Als we in de regeringsverkla-
onze gedachten geheel of ge-
Iteiyk terugvinden dan zullen wy
toejuichen". Hy liet weten, dat
CHU zich zo positief mogeiyk zal
tellen ten opzichte van het nieuwe
inet, ook al omdat hy er reke-
wil houden dat het maar
beperkte taak kan vervullen.
e heer B. Roolvink, de anti-revo-
dOl )naire fractieleider vindt dat het
inet-Zylstra steun en sympathie
C iient. „Deze ministers hebben im-
>odscs hun persoonlyke belangen opzij
ït om zich te wyden aan impo-
ür regeringswerk, wetende dat
maar van korte duur zal zyn",
de heer Roolvink. Hy hoopte,
het kabinet-zylstra zyn plannen
kunnen doorzetten, „Desnoods
wisselende meerderheden".
Bezwaren
heer P. J. J. Mertens, voorzit-
van het NKV, die de kabinets-
onverantwoordeiyk heeft ge-
ER1 nd>
is biy dat er weer een rege
ls. „Juist in een tyd, waarin het
j. in sociale en economische moei-
50Jifieden verkeert wordt een krach
leiding van een regering ver-
3TE ht", zei hy. Het uitstel van de
II i- en inkomstenbelasting kan hy
ijken. Vervroeging van de omzet-
jj isting vindt hy „een moeilyk te
teren zaak".
DB lit NVV en het CNV vonden het
De Telegraaf (onafh.) vindt het
eigeniyk jammer, dat er reeds in
februari verkiezingen zyn, waardoor
een vergeiyking tussen de kabinet
ten-Cals en Zylstra onmogeUjk zal
zyn. Op dit ogenblik kan slechts wor
den gezegd, dat er moed voor nodig
is om de Augias-stal van sterke in
flatie, excessief hoge rente en een
aanzienhjk tekort op de betalings
balans tegemoet te treden.
Het Parool (onafh. Soc.) hoopt.dat
de sanering van zylstra zal slagen.
Afgewacht moet worden of de voor
stellen daartoe geschikt zyn. Nu ech
ter staat al vast, dat zyn kabinet
geen bydrage vormt tot sanering van
onze politieke verhoudingen Het
kwaiyke van dit kabinet-Zylstra is,
dat het een minderheid aan de macht
brengt zonder dat is beproefd een
meerderheidskabinet te vormen uit
de partyen, die de motie-Schmelzer
indertyd hebben aangenomen
Daarmee heeft zylstra de onduide-
lykheid in de Nederlandse politiek
bevorderd op een tijdstip, dat meer
dan ooit om duidelykheid vraagt.
Onduidelijk
;p;
Statistische weergave van de
'e van voorgaande kabinetten
de tweede wereldoorlog.
Het Vrije Volk (soc.) concludeert,
dat 't beleid in de financiële sector
zich zal kenmerken door onduideiyk-
heid. Wat de KVP betreft door chris-
teiyk geïnspireerde onduidelykheid.
Er zyn maar twee groepen, die zich
echt verheugen in deze gang van za
ken: de oliemaatschappyen en de
grondspeculanten. Voor hen is drs.
Schmelzer de grote man.
Trouw (prot. chr.) wil afwachten,
hoe het uitpakt. Daar de heer Zyl
stra niet zeker is van een meerder
heid in de Kamer, zegt het blad, dat
de daad van de heer Zijlstra niet an
dere dan een moedige daad kan wor
den genoemd. Temeer, daar zyn
benoeming tot president van de Ne
derlandse Bank hierdoor ongedaan
wordt gemaakt. Het blad is gelukkig,
dat de crisis ten einde is en het
hoopt, dat het nieuwe kabinet zyn
beperkte doelstellingen kan verwer-
keiyken.
Het Algemeen Dagblad (onafh.)
wyst erop, dat prof. zylstra de voor
geschiedenis niet zonder meer kan
beschouwen als parlementaire ge
schiedenis. Die geschiedenis is na-
melyk nog springlevend. Des te meer
heeft het blad waardering voor de
moed en de opofferingsgezindheid,
waarmee hy zyn ondankbare taak
heeft opgenomen. Tegenover deze
waardering staat echter de bittere
teleurstellingen, dat het dezelfde
partybelangen zyn, die nu verhinde
ren, dat er drastisch wordt gesnoeid
in deu itgaven. De burger zal niet
begrijpen, waarom de heilige gods
vrede tussen KVP en ARP straks
moet betalen met uitstel van belas
tingverlaging en hogere kosten van
levensonderhoud. Dit is de smet, die
er op het blazoen van dit kabinet en
dus ook op dat van prof. zylstra
kleeft.
De Tyd (r.-k.) meent sprekend
over de solidariteit binnen het kabi
net-Cals dat socialisten hebben
moeten ervaren, dat wat zdj aanvan-
kelyk nog als pure ontrouw van de
KVP-fractie beschouwden, plaats
moest maken voor harde economi
sche feiten, waaraan niet meer was
te ontkomen. Het blad is benieuwd,
hoe de PvdA zich by het debat over
de regeringsverklaring zal opstellen.
Een gang naar Canossa hoeft het
niet te worden. Men heeft voldoende
redenen om zich daarvan verre te
houden.
Interessant is het of de socialis
tische oppositie niet aflaat de econo
mische moeiiykheden door een roze
bril te bekyken.
De N.R.C. (lib.) schrijft, dat het
kabinet sflechts zal kunnen regeren
dank zy de gunst van de party en,
die werden versmaad toen het op de
Huisartsengeschil
Commissie
benoemd
De minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid dr. G. M. J. Veld
kamp, en staatssecretaris dr. A. J. H.
Bartels hebben de leden benoemd
van de commissie van advies, die
hen op zo kort mogeiyke termyn
moet adviseren over de honorering
van de huisartsen. De commissie
heeft de opdracht te adviseren om
trent de inhoud van de door minister
en de staatssecretaris vast te stellen
richtiynen, welke door de Landelyke
Huisartsen Vereniging en de zieken
fondsorganisaties in acht moeten
Meisje overleden
na slikken pillen
(Van onze Dordtse correspondent)
Het 2-jarige dochtertje Adriana
van de familie Zwaans in Dord
recht is overleden, nadat zy onge
veer 32 kalmeringstabletten had in
geslikt. Het meisje, dat aan het spe
len was op de kamer van haar 11-
jarige broer had de tabletten van
diens nachtkastje genomen en ineen
onbewaakt ogenblik in haar mond
gestopt. De oudere, die de vermis
sing direct ontdekten, wisten nog
A juist 4 tabletten uit de mond van de
worden genomen b„ het sluiten van kleuter te verwyderen. Toen v» de
een overeenkomst met betrekking tot
de verstrekkingen ingevolge de zie
kenfondswet van huisartsen na 31
december 1966. De voorzitter van de
commissie is prof. dr. F. J. H. M. van
der Ven, in Goirle. hoogleraar aan de
Katholieke Hogeschool in Tilburg en
plaatsvervangend voorzitter van het
College van Rijksbemiddelaars.
huisarts niet konden bereiken, brach
ten zy het meisje in alleryi naar het
gemeente-ziekenhuis, waar onmidde-
lyk het maagje werd leeggepompt.
Toch overleed het meisje een uur na
het innemen van de tabletten, zy
zou zaterdag Juist 2 jaar zyn ge
worden.
ADVERTENTIE
internationale allure...
HORLOGES
KVP vergadert
op 26 november
Ingevolge de toezegging van het
partybestuur van de KVP om zo
spoedig mogeUjk na de oplossing van
de kabinetscrisis een partyraadsver
gadering te houden over het door
de fractie gevoerde beleid, zal de voor
zaterdag 26 november in Den Bosch
byeengeroepen vergadering van de
party raad daaraan worden besteed.
Op 3 december zal een partijraads-
vergaderinog worden gehouden ter
vaststelling van het verkiezingspro
gram.
Pro/, dr. Zijlstra tijdens de
persconferentie gisteravond in
Nieuwspoort in Den Haag.
formatie aankwam. Deze gang van
zaken voorspelt weinig goeds. Dat is
jammer, niet in de laatste plaats
omdat de nieuwe minister-president
die-nuchtere, scherpzinnige en onaf-
hankelyke kijk op de economische
tendenties heeft die voorwaarde is
om een verantwoord beleid te ont- I ren een dubbele omzet in de verkoop
werpen. van verpakt brood.
Broodoorlog
in Limburg
(Van onze correspondent)
Ook aan het bakkersfront is ln
Zuid-Limburg een prijzenslag losge
broken. Twee supermarkten in Heer
len en Brunssum hebben gisteren de
prys van alle soorten brood uit
gezonderd verpakt roggebrood met
tien cent per eenheid verlaagd.
Maandag verkochten de kruide
niers nog melkbrood van Limburgse
broodfabrieken onder de prys. Vanaf
vandaag krygen ze van een geheim
gehouden (Limburgse?) leverancier
brood in een neutrale verpakking. De
afdeling Limburg van de Bakkerij -
stichting en de SABA (samenwer
kende bakkeryen) broodfabrieken
hebben gisteren in hotel Terminus in
Heerlen de dreigende broodpryzen-
oorlog besproken.
Ze besloten gezameniyk de rebel
lerende broodverkopers te boycotten.
„Als onze leverancier ons niet in
de steek laat, zullen we deze prys
kunnen handhaven", zei kruidenier
Klein in Heerlen. Hy boekte giste-
IIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIilllllllllllllllilBE
I1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII»
(Van onze parlementaire redactie)
,,Nu zou ik een biertje lusten!"
Met deze uitroep besloot prof. dr.
Jelle Zijlstra (Ifi) gisteravond één
van de vermoeiendste dagen uit zijn
leven: die waarop hij besloot met
zijn „extra-parlementair-aangevuld-
interim-romp-kabinethet bewind
in handen te nemen.
Even lader zat hij achter een glas
bier uit te blazen. Het gebeurde in
het perscentrum Nieuwspoort, waar
hij een toelichting had gegeven op
zijn formatie.
Dat hij moe was daar was hij
rond voor uit gekomen. Antwoord
op een ingewikkeld geformuleerde
vraag, bleef uit. ,Jiet spijt me",
zei hij, „maar daar ben ik te moe
voor".
Dat viel te begrepen. Hij was de
dag begonnen met nog gauw even
drs. Bakker te polsen voor Econo
mische Zaken om vervolgens met
tien kandidaat-ministers in conclaaf
te gaan over de maag of ze de stap
aandurfden, een bijeenkomst zoals
die ook zaterdag was gehouden.
Hij twijfelde nog. „Ik heb mijn
toekomstige collega's gevraagd: hoe
ziet u hetVertel het mij! Dan hoef
ik er niet alleen over te tobben."
ADVERTENTIE
Tijdelijk:
1 tube POLY-Color kleurshampoo
plus
1 flacon POLY Set haarversteviger
Voor mooier haar
Zijlstra stevent met volle zeilen de mist in
Door onze
parlementaire redacteur).
Met een luchtig gebaar heeft
de splinternieuwe premier prof.
J. Zylstra de val van het kabi
net-Cals naar de parlementaire
geschiedenis verwezen. Hy gaat
uit van een totaal nieuwe situa
tie. De gebeurtenissen tydens en
vlak voor de „nacht van Schmel
zer" doen daarin niet ter zake.
Het is een interessante stelling,
die aan een hoop problemen een
eind Ujkt te maken. Maar de
premier heeft ongelijk. Het ver
leden is ook na meer dan vjjf
weken kabinetsformatie nog
brandend actueel.
Er Is in die vyf weken een
soort algemene opinie ontstaan
over de ware oorzaken van de
kabinetscrisis. Die opvatting ziet
er ongeveer als volgt uit. Be
langrijke onderdelen van het
programma-Cals waren nog niet
afgewerkt. Uitvoering van deze
onderdelen, die in meerderheid
de KVP zwaar op de maag la
gen speculatiewinstbelasting
herziening van het onderne
mingsrecht en het onteigenings-
recht, de concessies voor de win
ning van het Noordzeegas zou
een voortzetting van de rooms
rode samenwerking ook na de
verkiezingen van mei 1967 nodig
maken. De KVP zou de verkie
zingen met min of meer gebon
den handen ingaan. Voor het
eerst in de naoorlogse geschie
denis zou de KVP het by de ka
binetsformatie wel eens niet
voor het zeggen kunnen hebben.
By deze overwegingen voegden
zich andere: de verdeeldheid in
de fractie, toen een deel voor de
motie-Toxopeus dreigde te gaan
stemmen en het prestigeverlies
van het kabinet-Cals. Maar het
hoofdmotief was de behoefte aan
ongebonden handen, de wezens
trek van de katholieke politiek.
Inventarisatie
Dit hoofdmotief heeft de ge
hele kabinetsformatie over
heerst. Toen het formateur
Schmelzer niet lukte om op ba
sis van zyn eigen motie een ka
binet samen te stellen maakte
informateur Beel de inventari
satie van de verschillende mo-
geiykheden: een soort recon
structie van het kabinet-Cals
met een verbeterd dekkings
plan, een ontslagweigering van
het demissionaire kabinet-Cals,
een A.R.K.V.P. rompkabinet.
De eerste twee mogeiykheden
hadden hetzelfde bezwaar zy
zouden de KVP aan de socialis
ten binden. Daar kwam nog by,
dat de socialisten niet zouden
willen meewerken aan de eerste
mogelijkheid.
Voor formateur Zylstra bleef
dus alleen de laatste mogelyk-
heid over: een A.R.K.VP.
combinatie. De situatie zou de
K.V.P. voor een dilemma plaat
sen. De anti-revolutionairen
voelden eigeniyk niets voor be
zuinigingen en wilden alleen de
dekking verbeteren. Maar in de
motie-Schmelzer werd gevraagd
om „maatregelen ter voorko
ming van extra-uitgaven voor
1968". Deze eis betekent op zyn
minst het voorbereiden van be
zuinigingen in het jaar 1967.
Prof. zylstra heeft gisteren in
een uiteenzetting nauwelyks
enig houvast gegeven voor de
veronderstelling, dat zyn kabi
net daar veel aan zal doen. De
inkomsten gaan omhoog de
uitgaven zullen kritisch in be
schouwing worden gei .omen.
Daar moet de K.VP. het dan
mee doen. Deze vage toezegging
was haar biykbaar liever dan
terugkeer van het kabinet-Cals.
De fractievoorzitter van de
K.V.P. heeft volgende week by
de discussies over de regerings
verklaring heel wat uit te leg
gen, evenals trouwens zyn col
lega van de A.R.P. die het ka
binet-Cals niet wegstemde, maar
wel het nieuwe kabinet laat lel
den door een politieke geestver
want. Ook de vraag, waarom
prof. zylstra eerst niet maar la
ter wel premier mocht worden
mag wel eens beantwoord wor-
Salto-mortale
De K.V.P. zal wel bereid *yn
de unieke salto-mortale te ma
ken: aandringen op bezuinigin
gen en zes weken later een be
lastingverhoging accepteren.
Zy zal ook wel bereid zyn alle
flinke woorden over het-niet-
kunnen-aan vaarden- van-uitstel-
van-de-belastingverlaging te
vergeten. Het landsbelang zal
deze unieke ommekeer wel
rechtvaardigen.
Maar de oppositie (87 van de
150 kamerzetels) zal deze gym
nastische toer minder makkeUjk
uitvoeren. Als de oppositie het
verleden niet vergeet en dat
doen opposities zelden dan
zyn de financiële plannen van
premier Zylstra een sombere
toekomst beschoren.
Niet bezuinigen
Er wordt niet bezuinigd en
dat betekent, dat de V.V.D. en
de C.H.U. vrywel zeker tegen
het uitstel van de belastingver
laging zullen stemmen. Het uit
stel van de verlaging wordt niet
gecompenseerd, maar slechts ge
volgd door verhoging van de hu
ren, verhoging van de sociale
premies, verhoging van de om
zetbelasting. Bovendien zal het
nieuwe kabinet een restrictief
loonbeleid voeren. De Party van
de Arbeid zal dus vermoedeüjk
ook wel tegen het uitstel stem
men.
Met een paar varianten kan
men hetzelfde zeggen van de
vervroegde verhoging van de
omzetbelasting. Ook daar zal
veel bezwaar tegen bestaan. De
P.v.d.A. zal zeker tegen stem
men, de C.H.U. en de V.V.D. zul
len tot hun teleurstelling mer-
cen, dat er weinig te versoepe
len valt aan de versnelde in
ning van de inkomstenbelasting
omdat deze al in volle gang is.
Daarmee komt een belangrijk
motief om voor deze vervroegde
verhoging te stemmen te verval
len.
Geen been
Prof. zylstra stevent met volle
zeilen de mist in. De kans. dat
hy schipbreuk gaat Ujden is le
vensgroot. In de parlementaire
discussies over zyn dekkingsplan
heeft hy geen been om op te
staan. Hij kan de vertrouwens
kwestie wel stellen maar voor
dat argument gaat de oppositie,
die nu de meerderheid heeft,
van nature al niet op zy. Wie
nu het kabinet laat vallen zal
daarvoor niet hoeven te betalen
de volgende formatie zal im
mers pas na de verkiezingen
plaats hebben.
Prof. zylstra probeert het ver
leden te ontlopen. Maar het la
nog steeds springlevend. Het zal
de premier genoeg moeite kosten
om het te bedwingen. Maar ook
als hem dat niet lukt. dat nog is
aan de innigste behoefte van de
KVP voldaan: als Nederland
gaat stemmen heeft zy de han
den vry.
Zo is er tweeëneenhalf uur geza
menlijk getobt. Vervolgens heeft hij
nog ongeveer net zo'n lange tijd
alleen voor de vraag gezeten. „Ik
moest voor mezelf beslissen", zei
hij. „Het was mijn verantwoorde
lijkheid, mijn politiek risico."
Eenzaam
Heeft hij al die tijd alleen zitten
piekerenf ,jNee", zegt hij. „Ik
moest toch nog een broodje eten.
Maar ik heb me nogal eenzaam ge*
voeld."
Zelfs het weer heeft formateur
Zijlstra die beslissende dag niet
meegezeten, 's Morgens vroeg re
gende het, s middags regende het
en '8 avonds ook.
Het natte Binnenhof glinsterde in
de regen, toen de geslaagde forma
teur er onopvallend en weimig glo
rieus verscheen om in Nieuwspoort
het heuglijke nieuws wereldkundig
te maken. De formateur was on
danks de zorgen, die aan so n be
langrijke man worden besteed (auto
met chauffeur van Algemene Zaken
behulpzame paraplu's) niettemin
nat toen hij binnenkwam. En moe.
Hij ging wat bleek en lichtelijk
brillend achter de microfoons zitten
en begon: ,Jk heb nooit eerder zo
iets bij de hand gehad. Ik weet niet
precies wat voor soort verklaring ih
moet afleggen." Half lachend ver
volgde hij: „Waar meneer Beel is
opgehouden, ben ik begonnen."
Maar het duurde niet lang of hl)
kwam op dreef. Hij stak een sigaret
op, ging \oat gemakkelijker zitten.
Beweeglijke gebaren met handen
en hoofd, onderstreepten het ver
haal van zijn kabinet, dat hij on
der meer als extra parlementair
kwalificeerde. ,JJu zit ik op glad
ijs", zei hij. ,Jk heb gemerkt, dat
iedereen dat gebruikt zoals het in
zijn kraam te pas komt ik bedoel
ermee: we hebben geen bindingen
aan de fracties."
Hij raadpleegde een kreukelig
papiertje voor zijn betoog, pas
seerde vluchtig de nacht van
Schmelzer hoogst interessante ac
tuele parlementaire geschiedenis
met ook de zwier van de ervaren
hoogleraar staatshuishoudkunde in
's lands economie.
„En Luns"
Zacht pratend, met een licht ac
cent zijn Friese afkomst verradend,
zette hij uiteen wat er fout dreigde
te gaan en wat hij daaraan met zijn
belastingplannen hoopte te kunnen
doen. Het werd een compleet col
lege. Plotseling realiseerde hij zich
dat: ,Jk zie dat ik veel te veel uit
weid."
Diep nadenkend, de hand aan het
voorhoofd, noemde hij het ministers
lijstje: BiesheuvelVerdam, Die
penhorst, Veldkamp, Witte, Btruyc-
ken, Bakker dat zijn ze
„En De Jong" werd er geroepen.
Zijlstra: „De Jong, natuur-
l V k."
„En Luns", riep een ander
Prof. Zijlstra knikte.
„Bot", riep een derde.
Zijlstra: „Bot hoort bij Luns"
Hij scheen wat beduusd, dat hl)
er zoveel had vergeten. ,Jiunt u
nagaan hoe moe ik ben", zei hij.
Langzaam een sigaret uitdruk
kend in een asbak zei hij. dat hij
niet in het Catshuis zou gaan wo
nen.
„Waar gaat u dan resideren?
werd gevraagd.
Zijlstra koppig: ,Jk wil helemaal
niet resideren."
Hij zat even later opgelucht ach
ter zijn bier. Buiten regende het,
net als 's morgens en 's middags.
Alsof er niets was gebeurd.
