Sinistere mensensmokkel
Drs. Schmelzer beantwoordde wel
velemaar lang niet alle vragen
VS-experimeiit voor
militair werk in
ruimte laboratorium
Armzalig
Ir. J.D.H. vaiiderToorn
gisteren overleden
Schmelzer
bleef
de held
voorK.V.P.
LEIDSCH DAGBLAD
Fele duizenden Portugezen proberen
jaarlijks naar Frankrijk te gaan
(Van onze correspondent in Barcelona)
In het dorp Ituren in de Spaanse landstreek
\Javarra werd onlangs een macabere vondst ge-
laan. Een groot familiegraf op het plaatselijke
erkhof moest, na zes jaar hermetisch gesloten
z zijn geweest, worden geopend om er een
verleden familielid bij te zetten. Nadat de grote
tenen, die het graf afsloten, waren verwijderd
De inwoners lieten zich verleiden
it de stoutste fantasieën over de
[entiteit van de twee doden. Een
auwkeurig onderzoek wees echter
.t dat het twee armzalige Portuge-
moesten zijn die een poging om
andestien naar Frankrijk te emi-
met de dood hadden moeten
ikopen. De laatste jaren bestaat er
;er levendige mensensmokkel
!t Portugal naar Frankrijk, die
gen buitensporig hoge winsten
ordt verzorgd door een organisatie
ui meedogenloze Fransen en Span
arden.
Alleen al in het jaar 1964 werden
Spaans grondgebied 2.227 Portu-
jzen gearresteerd, die zonder pas-
>ort of andere geldige papieren pro-
berden naar Frankrijk te ko
llen. Het aantal dat wel door de
azen van het controlenet van de
paanse politie wist te glippen, is
Jlgetwijfeld veel groter. De groepen
lörtugezen die meestal in krotten
onen in de omgeving van Bordeaux,
ïrijs en andere grote Franse ste
in, vormen daar het beste bewijs
ior. Gedreven door min of meer
ibelachtige verhalen over de enorm
jge levensstandaard in Frankrijk,
ïbben de Portugezen geprobeerd de
rmoede van hun eigen land te ont-
uchten. Daar de Portugese rege-
ing geen voorstander is van emigra-
op grote Schaal, is deze volks-
irhuizing van door armoe geplaag-
i Portugese losse arbeiders geheel
andestien.
Vele eeuwen lang is Zuid-Amerika
it belangrijkste emigratieland voor
janjaarden en Portugezen geweest.
economische en politieke ontwik-
jling in de Zuidamerikaanse staten
:eft deze emigratiedrang tot een
inimum gereduceerd. West-Europa,
t zijn grote economische opbloei
ernstige arbeidstekorten, is daar-
r in de plaats gekomen.
ontdekte men twee in vergaande staat van ont
binding verkerende lichamen van een man en
een vrouw, die zonder kist en zonder dat iemand
het wist in het pompeuze graf waren opgebor
gen. Het gerucht van deze lugubere vondst ver
spreidde zich snel door het gehele dorp-
I stuk van de Spaanse kust aan land
Waakzaam &ezet- Eenmaal in Spanje worden zij
I in vrachtauto's verborgen. Onder er-
barmelijke omstandigheden worden
Het vorig jaar werden door de ZU duizend kilometer door Spanje
waakzame Spaanse guardia civil 175 gesleurd naar de Franse grens. Daar
verschillende transportroutes door j eindigt het groepstransport. In de
noorwest Spanje tussen de Franse Spaanse grensplaatsen worden zij
en Portugese grenzen ontdekt. Over j twee aan twee verborgen in de kof-
het merendeel van deze routes wer- ferruimte van snelle auto's die hen
den wekelijks 160 emigranten
voerd. Nog niet zo lang geleden werd
in het dorp Navalcarnero een
vrachtwagen aangehouden, waarin
niet minder dan achtentachtig Por
tugezen waren opgesloten. Elk van
deze stakkers had 2400 gulden neer
geteld voor een reis, die nooit zijn
doel bereikte. Het vorig jaar werden
niet minder dan 107 gidsen van deze
mensensmokkel gearresteerd. In het
begin van dit jaar kon een nieuwe
organisatie van smokkelaars worden
opgerold, omdat dicht bij de Franse
grens een vrachtauto vol illegale
emigranten tegen een boom-reed.
Onder het ogenschijnlijk onschuldig
lijkende transport ontdekte men 75
mensen, waarvan er velen zwaar ge
wond en de uitputting nabij waren.
Gouden bergen
- j naar Frankrijk brengen.
Onbemande Gemini
Oud-di ree ten r-generaal P.T.T.
Maar dikwijls verloopt de reis ge-
geheel anders dan verwacht. Ofwel de
Spaanse politie ontdekt het trans
port, ofwel de chauffeurs zelf spelen 1 De Verenigde Staten hebben giste-
een sinister spel met hun lading. ren de eerste lancering verricht voor
Het is verschillende malen gebeurd het militaire bemande ruimtevaart
dat een chauffeur de klep van zyn programma met het in een ballisti-
laadbak opende en de daarachter sche baan brengen van een gewijzig-
verborgen Portugezen toeriep: ,Wij de, onbemande Gemini-capsule Met
zijn al in Frankryk. Uitstappen dezelfde raket van de luchtmacht ztfn
lopen naar het nabij zynde dorp". In vier satellieten gelanceerd,
dat dorp aangekomen ontdekten de De lancering van de Gemini in een
emigranten dat ze nog steeds in het ballistische baan was de eerste be-
hart van Spanje waren. proeving van materieel, dat zal
Soms sterven er mensen tijdens worden gebruikt in het programma
het vervoer. Die worden zonder par- I voor een bemande laboratoriumsa-
don in een rivier of een ravijn ge- teiliet 'Manned Orbiting Laboratory
gooid. of zoals in het geval van het j Mon waarvan de eerste bemande
dorpje Ituren in het geheim in een j vlucht waarschijnlijk in 1969 zal
onbekend familiegraf weggestopt. Op plaatsvinden. Het doel van het pro
deze wijze zijn tientallen naamloze gramma is^ia te gaan welke militai-
slachtoffers van deze mensensmokkel re taken de mens in de ruimte kan
in Spanje gevonden. verrichten.
De bedoeling van de proef van gis
teren was te constateren of de Gemi-
I ni met een rond toegangsluik in het
I hitteschil de hoge temperaturen by
Toenadering tussen
r.k. en anglicanen
een terugkeer in de atmosfeer kan
doorstaan. De astronauten van het
Molprogramma moeten het vliegen
de laboratorium binnengaan door het
luik in het stompe einde.
De luchtmacht heeft meegedeeld
dat de Gemini de proef goed heeft
doorstaan en aan een parachute is
neergedaald in het zuiden van de
Atlantische Oceaan op 9150 km ten
zuidoosten van Kaap Kennedy op 11
km van het doel. De lancering ge
schiedde met een Titan.
De vier gelanceerde satellieten zyn
in banen om de aarde gekomen.
Twee daarvan hebben moeiHjkheden
met hun antennes, welke moeilijk
heden men van de grond af nog
hoopt te corrigeren.
Applaus van fractie
Koopavond voor
gehandicapten
De klandestiene emigratie gaat als
volgt te werk. Ronselaars nemen in
Portugal contact op met arbeiders
uit overwegend arme landbouwgebie
den. Zy beloven hun gouden bergen
in Frankryk en noord-Europa, zy
spreken een prys voor het transport
af en laten hun slachtoffers op een
plaats dichtby de grens van Portu
gal byeenkomen. Daar gaan deze
arme lieden over in handen van be
roepssmokkelaars die alle slinkse pa
den in het grensgebied kennen. In
de nacht wordt de groep emigran
ten onopgemerkt door de Portugese
douane naar Spanje gebracht. Soms
ook worden zy ingescheept op kleine
vissersboten en worden op een stil
De oud-directeur-generaal van de
P.T.T. ir. J. D. H. van der Toorn is
gisteren op 72-jarige Ieeftyd in het
diaconessenhuis Bronovo in Den
Haag overleden, 's Ochtends was hij
tijdens een vergadering onwel gewor-
Na een carrière bij de P.T.T. en in
de particuliere industrie, keerde hij
op 1 september 1945 bij het staatsbe
drijf der P.T.T. terug in een direc
teursfunctie. Met ingang van 1 ok
tober 1954 werd ir. Van der Toorn
benoemd tot directeur-generaal der
P.T.T., welke functie hij tot zijn pen
s'onering op 1 mei 1959 vervulde. Bij
die gelegenheid werd hij benoemd tot
Commandeur in de Orde van Oran
je Nassau.
Tot de andere onderscheidingen,
welke hem tijdens zijn leven ten deel
vielen, behoorde die van Ridder in
de Orde van de Nederlandse Leeuw,
Commandeur in de Zweedse Orde
van Gustaaf Wasa en Officier in de
In januari zullen in Italië voor
bereidende besprekingen worden ge-
De heer Van der Toorn heeft zich houden met het oog op het tot el-
de jaren na de oorlog in de^ hele kaar brengen van de rooms-katho-
lieken en de anglicanen, aldus deelt
het Vaticaan mee. Paus Paulus en de
anglicaanse primaat dir. Michael
Ramsey, aartsbisschop van Canter
bury, werden het in maart j.l. reeds
eens over het houden van deze dia
loog toen dr. Ramsey als verte
genwoordiger van de Anglicaanse
wereldcommunie de Paus in het
Vaticaan bezocht. De besprekingen
zullen worden gevoerd door een ge-
meenschappelyke commissie van
voorbereiding, die het programma
voor een dialoog tussen de twee ker
ken moet opstellen. Deze commissie
moet de volgorde van behandeling
van onderwerpen aangeven. Waar-
schynlyk zullen subcommissies inge
steld worden om byzondere proble
men zoals byvoorbeeld van het ge
mengde huwelyk te behandelen.
De scheiding tussen de twee ker
ken dateert van vier eeuwen terug.
wereld een grote naam verschaft als
deskundige op het gebied van de te
lecommunicatie. Hfj heeft o.a. grote
internationale conferenties op dit ge
bied meegemaakt als leider van de
Nederlandse delegatie bijv. de con
ferentie in Atlantic City en de golf-
lengte-conferent e in Kopenhagen in
1949. Hij was voorzitter van de na
tionale wereldconferentie, die in 1951
in Genève werd gehouden.
De heer Van der Toorn was lid.
tevens secretaris van het college van
curatoren van het Koninklijk Neder,
lands Meteorologisch Instituut in De
Bilt, on dei-voorzit ter van het dage
lijks bestuur van de Nederlandsche
orgianisatiie voor toegepast-natuur-
wetenschappelijk onderzoek ten be -
hoeve van de Rijksverdediging en
voorzitter van de adviescommissie
voor de doelmatige organisatie in de
rijksdienst.
Het initiatief van enkele Arn
hemse particulieren heeft er toe
geleid, dat in de laatste week van
november een speciale koopavond
voor gehandicapten zal worden
georganiseerd. Gehandicapten,
zowel jong als oud, worden
j dan in de gelegenheid gesteld hun
j sinterklaasgeschenken nu eens
persoonlijk in te kopen, in plaats
van familie of kennissen hiervoor
te laten zorgen.
In de zomer van dit jaar heeft
men op kleinere schaal een proef
genomen met een groep toekom
stige bewoners van „Het Dorp"
in Arnhem.
Het initiatief bleek aan te slaan
en men besloot een koopavond,
maar nu op grotere schaal, te her
halen. De Arnhemse middenstand
heeft zich van ganzer harte ach
ter het plan geschaard. Hoeveel
zaken op de koopavond zullen zijn
geopend moet worden bekeken als
bekend is hoeveel van de gehan
dicapten er belangstelling voor
hebben.
Het wordt geen gewone koop
avond en er zal wat de winkelier
betreft geld bij moeten. De orga
nisatoren achtten hun plan ge
slaagd als ongeveer honderd ge
handicapten van de gelegenheid
gebruik zullen maken.
Afkeer
bewoners van het Iberisch
ihiereiland zyn echter zonderlinge
lensen. Zij hebben een ingeboren
'keer van wat heet „De officiële
eg". Zij zyn wantrouwend tegen-
rer de officiële kanalen volgens wel-
i de emigratie wordt geleid. Velen
•ven er de voorkeur aan hun lot in
Igen handen te nemen enondanks
moeilijkheden en risico's naar
pt buitenland te vertrekken.
Maar daar is een paspoort voor
Ddig. Juist om deze illegale emigra-
met alle daaraan verbonden so-
iale rampen tegen te gaan, is noch
Spaanse noch de Portugese rege-
Ing bereid zonder meer paspoorten
f te geven.Om dit begeerde docu
ment te krijgen moet men de reden
in het vertrek opgeven, bewyzen
het buitenland definitief werk
ïvonden is of dat men over vol-
Jende geld beschikt om in het dure
aitenland van een vakantie te gaan
inieten. Elke verdenking dat de be-
Deling van het vertrek het zoeken
werk in het noorden is, is al
_j>ldoende om het paspoort niet te
Jrstrekken.
"Deze moeilijkheden vergroten de
rang naar het riskante
rat de Portugezen betreft i
iet alleen om onschuldige
ie in het buitenland meer willen
irdienen. Het gaat ook om jonge
sden die de militaire dienstplicht
Qtvluchten, omdat ze er niets voor
aelen naar de slepende oorlog in
ngola te worden gestuurd. Het gaat
ovendien om gewone delinquenten,
ie de Portugese grond te heet onder
e voeten is geworden. Waar een
i'ote vraag ontstaat, komt' van de
|n of andere kant altyd ook wel
en aanbod.
(Van i
parlementaire redakteuri.
Pr
jzen
Ronselaars van buitenlandse ar-
eidskrachten voor Franse ïndu-
trieën met weinig sociale scrupules,
ebben in korte tyd een organisatie
pgebouwd die zich op zeer grote
shaal met deze mensensmokkel
ezighoudt. Er worden schandalig
.oge pryzen gevraagd. Voor 1200 tot
500 gulden zyn deze ronselaars be-
eid Portugese emigranten illegaal
Ver meer dan duizend kilometer
■paanse landwegen naar Frankrijk
e brengeh. Zy maken daarby ge-
ruik van voor personenvervoer ge-
amoufleerde vrachtauto's. Deze wa-
ens worden hoog opgelaten met ba-
in hooi en stro of met kisten. In de
ovenste kisten zit onschuldige han-
elswaar terwijl de onderste volge-
jatat zyn met mensen, die dikwyls
neer dan 24 uur met vier man in
én kubieke meter zitten opgesloten,
ïnder de balen hooi wordt een
iroeihete ruimte uitgespaard, waarin
oms zestig tot tachtig mensen wor-
len gepropt. Elke vracht levert deze
nensensmokkelaar 50.000 tot 75.000
fulden op.
Tijdens een kabinetsformatie staat de democratie zo'n
beetje op non-actief. De demissionaire ministers zijn hun
koffers aan het pakken en beredderen intussen de landszaken
nog wat. Als zy daarbij fouten maken heeft het weinig zin
ze ter verantwoording te roepen ze gaan toch al naar huis.
De formateur, die het nieuwe kabinet moet maken, is alleen
tegenover de Koningin verantwoording schuldig en die is
volgens de grondwet onschendbaar. Een politiek verantwoor-
delyke persoon, die aansprakelijk gesteld kan worden voor
het werk van de formateur is er niet. Dit probleem lost dik
wyls zichzelf op als de formateur premier wordt van zijn
eigen nieuwe kabinet. Hy kan dan als premier in het parle
ment zijn werk als formateur verdedigen. "Maar als de forma
teur mislukt is hy ongrypbaar. Als hij op eigen initiatief
geen opening van zaken geeft, kan niemand iets van zijn
werk zeggen. Als hy wel opening van zaken geeft, kan hij de
kritiek langs zijn koude kleren laten afglijden.
Dit probleem is eigeniyk onoplosbaar, maar het kan zyn
scherpe kantjes verliezen als de mislukte formateur toch zo
openhartig mogelyk is en ingaat op kritische vragen.
Dat heeft ex-formateur drs. W. K. N. Schmelzer gister
avond gedaan. Voordat hy met applaus in de fractie van de
K.V.P. weer als fractieleider werd ingehaald, heeft hy de
journalisten die zijn schreden de afgelopen dagen zo nauw
lettend hebben gevolgd, het formatieverhaal verteld. Veel was
al bekend. Een deel van de vragen werd niet beantwoord,
maar er was ook heel wat. dat voor een terugblik wel de
moeite waard is.
Waarom streefde formateur Schmelzer niet naar een
reconstructie van het kabinet Cals?
Omdat het kabinet-Cals zijn ontslag had aangeboden en
zelf niet van plan was de verantwoardelykheid voor het uit
schrijven van vervroegde verkiezingen op rich te nemen.
Waarom werkte de formateur niet aan een kabinet be
staande uit de partyen die zijn fatale motie ondersteunden?
(K.V.P.V.V.D.. C.H.U.).
Omdat hij niet wilde dat een kabinet, dat tot de vervroegde
verkiezingen zou regeren, ging vooruitlopen op de na de ver
kiezingen te voeren politiek. Hij, wilde als tussenkabinet een
ploeg zonder een uitgesproken politiek karakter. Een com
binatie K.V.P.V.V.D.C.H.U. zou wel een uitgesproken
karakter hebben gehad.
Waarom streefde hy naar een extra parlementaire com
binatie van K.V.P.-ers en anti-revolutionairen?
Omdat hij vond, dat deze partyen in hun bezwaren tegen
het financieel-economische beleid van het kabinet-Cals de
meeste verwantschap hadden. Hy probeerde van beide par
tyen demissionaire ministers te werven, omdat hij voor de
korte interimperiode zo weinig mogelyk nieuwelingen wilde
hebben. Premier Cals beloofde hem, dat hy eventuele kandi
daten niet zou proberen tegen te houden.
Prof. Steenkamp was niet beschikbaar voor Sociale Zaken,
maar werd voorlopig als een soort algemene reserve opgesteld.
Terwijl de formateur nog met beide professoren bezig was.
kwam het anti-revolutionaire duo BiesheuvelRoolvink on
verwacht om een onderhoud vragen, zy kwamen met een
voorstel het ontwerpprogramma te veranderen en vroegen de
formateur bovendien hun voorstel aan de socialisten voor te
leggen. Drs. Schmelzer zelf zag niets in dit voorstel en wilde
het. vooral om die reden niet aan de socialisten voorleggen.
Bovendien was hy ervan overtuigd, dat de socialisten het
toch niet zouden acoepteren. Daarmee was het voorstel van
de baan.
De heren Biesheuvel en Roolvink hadden voor een merk
waardig intermezzo gezorgd. Het resultaat van hun arbeid
was slechts tijdverlies voor de formateur, die toch al langer
bezig was dan hij rich zelf aanvankelijk had voorgesteld. De
ware redenen, die bet anti-revolutionaire duo tot dit voor
stel bewoog, zyn tot op de dag van vandaag onduidelijk. Het
kan bezorgdheid geweest zyn voor de formateur, angst om
met de P.v.d.A. in de oppositie te komen of nog een andere
(Van onze parlementaire redactie»
Drs. W. K. N. Schmelzer zag er te
leurgesteld uit, toen hij gisteren
wat tenger achter zijn chauffeur
aanstappend zijn kantoor verliet
om de Koningin zijn mislukking als
kabinetsformateur te gaan vertel
len.
Het was koud en zonnig. In de
Alexanderstraat was het stiller dan
het de voorgaande dagen van de
kabinetscrisis was geweest. Vrywel
onopgemerkt liepen de twee man
nen naar de auto. die aan het
oog onttrokken op een parkeer-
terreintje naast het huis stond. On
opvallend verdween de auto in het
Haagse verkeer. Mèt die plechtige
auto verdween de kabinetsformatie
uit de Alexanderstraat.
Vijftig minuten
Op Huis ten Bosch was kort tevoren
de koninklijke standaard in top
gehesen. De paleistuinen waren
gesloten voor het publiek. Alleen
het gezin van de defensie-minister
De Jong, tot op dat moment de
grootste kanshebber op het pre
mierschap. behield de vrye door
gang. De heer De Jong bewoont
namelijk een der tuinhuizen van
het paleis.
De chauffeur van drs. Schmelzer gaf
de formateur een half uur. Het
gesprek liep uit tot vijftig minuten.
Het zal niet het prettigste onder
houd zyn geweest, dal de jongste
politicus met de Koningin heeft
gevoerd. Bleek, zonder overjas
poseerde hy na afloop op het bor
des voor de ijlings toegeschoten
fotografen. Terwyl de wacht het
gebruikelijke eerbetoon bracht reed
de KVP-er naar zijn huis aan de
Haagse Balsemienlaan.
De ware toedracht onthulde de ge
strande formateur pas 's avonds,
toen hy net als na het aanvaarden
van de opdracht, een persconfe
rentie gaf. Hij zag er vermoeider
uit dan de eerste keer. Hij rookte
Niet
Meynen en Boot
Zijlstra-De Quay
Na het uitzetten van deze hoofdlynen begon formateur
Schmelzer vrij snel met zyn eigenlijke werk. Hy maakte een
ontwerpprogram en ging op zoek naar gezaghebbende politici
die de ploeg zouden moeten leiden. Toen de stencilinkt van
zijn basisprogramma nog nat was had hij rijn eerste gesprek
al met prof. Zylstra. in wie hy een goed minister-president
zag. Oud-premier De Quay vroeg hy kort daarna als vice-
premier. Inmiddels vroeg en kreeg hij de belofte van een
welwillende houding van de V.V.D. en de C.H.U. Beide par
tyen zouden zich loyaal gedragen. Ook stelde hy voor de
zekerheid nog even vast, dat de P.v.d.A. niet bereid was mede
te werken aan zyn ontwerp regeringsprogramma.
Op 26 oktober kwam de eerste tegenvaller. Professor Zylstra
bedankte, mede op grond van „gevoelens en standpunten in
zyn eigen politieke (anti-revolutionaire) kring". Achteraf be
zien kan deze omschryving alleen maar van toepassing zijn
op de A.R.-ministers. Fractieleider Roolvink zei gisteravond
in .Hrandpunt". dat prof. Zylstra voor wat de fractie betrof,
best had mogen meedoen. In die fase kreeg de formateur dus
voor het eerst te maken met de onduidelykheid van de anti
revolutionairen, die hem later ook nog parten zou spelen.
Na het uitvallen van prof. Zylstra, verklaarde prof. De
Quay zich bereid premier te worden, maar hy verbond daar
aan wel de voorwaarde, dat bepaalde departementen een
sterke bezetting zouden krijgen. De demissionaire ministers
Luns en De Jong verklaarden zich bereid mee te doen. De
anti-revolutionaire ministers weigerden by monde van mi
nister Biesheuvel, evenals minister Bogaers. Over de houding
van minister Bot heeft de formateur zich gisteravond niet
uitgelaten. Men weet er in Den Haag heel weinig van af. Dr
Veldkamp 'Sociale Zaken), die ook werd gevraagd, sprak zich
nog niet uit. Drs. De Pous, oud-minister van Economische
Zaken en lid van de C.H.U. (maar niet als een echte partij-
figuur beschouwd), werd inmiddels telefonisch gepolst door
prof. De Quay. Hij weigerde, hetgeen voor prof. De Quay
reden was om zyn aanbod in te trekken.
Inmiddels was de formateur wel gedwongen om naar an
dere kandidaat-ministers op zoek te gaan. Hy vond dit in de
hoogleraren Bosman en Steenkamp. beiden lid van de K.V.P.
Prof. Bosman wilde financiën wel voor zyn rekening nemen.
De formateur keerde weer terug tot zyn vorige werkstuk
en vond de demissionaire minister van Defensie, de heer De
Jong. bereid om premier te worden. De formateur en de kan
didaat-premier waren allebei van mening, dat het succes van
de onderneming afhankelyk gesteld moest worden van de
houding van dr. Veldkamp. Eergisteravond werd dr. Veld
kamp opnieuw benaderd. Hy vroeg beraad tot gisteravond.
Toen hij weigerde, leverde de formateur zijn mislukte werk
stuk in by de Koningin in Huis ten Bosch.
Weigering dr. Veldkamp
Over de weigering van dr. Veldkamp doen een paar lezin
gen de ronde. Hy zou premier hebben willen worden of hy
zou bezwaar gehad hebben tegen de deelneming van prof.
Steenkamp. Over het premierschap zei drs. Schmelzer gister
avond: „Ik heb met dr. Veldkamp niet over een premierschap
gesproken. Dat is in zyn contact met my niet te sprake ge
weest". Over dr. Veldkamps bezwaar tegen prof. Steenkamp,
zweeg hy. Wy hebben goede redenen om aan te nemen dat
zyn bezwaar vooral zat in het sociale gezicht van het ont-
werpkabinet. Er kwam niemand in voor. die het vertrouwen
had van de vakbeweging. Voor dr. Veldkamp is dit laatste
vermoedelijk doorslaggevend geweest of hy nu minister of
premier had moeten worden.
Merkwaardig intermezzo
Niet in de eigenlyke formatie, maar wel in de publiciteit
er om heen heeft het al of niet meedoen van twee anti
revolutionaire politici veel aandacht gekregen. Het zyn bur
gemeester Boot van Hilversum en de oud-president-directeur
van de AKU, mr. Meynen. Drs. Schmelzer onthulde gister
avond. dat hij deze twee namen in het gesprek met een anti
revolutionaire politicus „wel eens" had laten vallen. Dat moet
dan de verklaring zyn voor de opschudding, die het noemen
van deze namen verwekte in anti-revolutionaire kring
want toen de namen daar gehoord werden, deed de AiLP.
al niet meer mee aan het formatiespel. Helemaal afdoende
lykt de verklaring niet.
Er is nog meer niet duidelijk. Drs. De Pous is telefonisch
gepolst door prof. De Quay. Heeft de formateur nog meer
figuren door anderen laten polsen? En zo ja, wie waren de
gepolsten en door wie werden zy benaderd? Hoeveel teleur
stellingen heeft de formateur behalve de hierboven genoem
de. nog meer te incasseren gekregen?
Het zyn vragen waarop de antwoorden niet gegeven kun
nen worden. Ze «Un te vinden in de archieven, die de eerst
komende jaren hermetisch gesloten zullen «yn.
ervaren
„Ik ben zoals u weet niet een van de
meest ervaren kabinetsformateurs
van dit land", zei hy. Hy wilde
verantwoording afleggen van zijn
werk. Uit het betoog, dat hij soms
met lichtelyk bevende hand kracht
bijzette bleek hoe langzamerhand
de kern werd ontrukt aan het
kabinet, dat hy zich had voorge
steld. Gisterochtend, toen dr. Veld
kamp, de KVP-minister van Sociale
Zaken, hem meedeelde dat hy zich
terugtrok, viel het definitief uiteen,
omdat daardoor ook minister De
Jong (Defensie), die als premier
was aangezocht zyn medewerking
introk. Drs. Schmelzer besloot de
opdracht terug te geven. „Om drie
minuten over half tien nam *»k de
beslissing", zei hij, „misschien was
het een halve minuut later".
Het was een onverwachte beslissing.
De avond te voren was hij nog op
timistisch geweest. Met het oog op
de professoren Bosman en Steen-
kamp. die hun medewerking had
den toegezegd en op een aantal
demissionaire ministers die ook
toezeggingen hadden gedaan, zei
hij: „Ik had een tamelijk harde
kern. waaruit ik de moed kon put-
Niet «ernst
Helemaal gerust is hij overigens niet
gaan slapen, omdat dr. Veldkamp
nog geen beslissing had genomen:
„Ik zat in zorg over de vraag of dr.
Veldkamp toezegging zou doen".
Maar minister Veldkamp bleek niet
In het kabinet van zijn huisvriend
Schmelzer te willen (naar verluidt
heeft dat de vriendschappciyke
verhouding tussen de politici niet
vertroebeld). ..Ik ben niet geslaagd"
rei de ex-formateur gisteravond
nadrukkelijk, „dat is duidelijk. Ik
heb de opdracht niet kunnen ver
vullen". Ook zei hij: „Maar ik heb
me ook niet tot taak gesteld tot
elke prijs een kabinet te vormen".
Voor de televisie zei hy later over
zijn inspanningen van de laatste
weken: „We leven nog. Mijn vrouw
en kinderen zijn het politieke leven
gewend. Zy hebben ook de brieven,
telefoontjes en telegrammen opge
vangen van mensen die mij met
raad terzijde wilden staan".
Later op de avond bezocht hij de
vergadering van de KVP-fractie in
de Tweede Kamer, waar hij ook
verslag zou uitbrengen over zyn
mislukte formatiepoging. Toen hij
de fractiekamer binnen kwam kla
terde er een luid applaus op. Hij
glimlachte, als altyd. Hy mocht
dan vermoeid zijn, voor de KVP
Is hy een held gebleven.
