Eenakters
stof voor
van Mrozek
veel discussie
ïeuw operaseizoen in
de Brusselse Munt
kunst
kaleióosmop
In eeuwige cirkelgang..
ïomeo en Juliette
als spektakelstuk
«w
Meteen AMSpaarbiljet 1966/71 groeit
uw spaargeld in vjer-en-een-half jaar
v3nf.1D0.-naarf.135.-
Algemene Bank Nederland
In Leidsche Schouwburg
Mensen zijn maar
voorbijgangers
)AG 13 OKTOBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
;ke sculptuur
ien in Utrecht
Ie expositie „Jan van Stef-
die t/m 6 november in
^bisschoppelijk Museum in
te zien zal zijn, is een be-
rerk van deze middeleeuwse
irer toegevoegd: het bijna
le beeld van Jozef en het
lnd, afkomstig uit de r.k.
van de Heilige Nicolaas in
en.
fotuur is om twee redenen
pder belang. In de eerste
idat er van Jan van Stef-
K>g maar weinig mannen-
Iver zyn, terwijl zich hi er
st zijn meest karakteristie-
p bevinden. Bovendien is
jelling van St. Jozef, wan-
jet het Christuskind, in het
1 de 16de eeuw uniek. Aan
fd in de middeleeuwen zo
I nooit een afzonderlijke
ag gewijd. Dat gebeurde pas
Concilie van Trente (1545
hij werd uitgeroepen tot
pn beschermer van de ka-
KTk.
voetstuk van het beeld is
„Jan" te lezen, verspreid
lwapenschildje en twee
^werktuigen.
daan en hij zal nog veel te doen j
krijgen. Ook de Fledermaus heeft hij 1
„aangekleed" evenals nog twee ande- i
re opera's, die nieuw op het pro-
gramma komen: Moza.ts' Zauber- i
flöte en Verdi's „Trovatore".
En in het voorjaar, even voor het
seizoen ten einde loopt,, komt er dan
nog een zogeheten „wereldcreatie",
de eerste opvoering van een Belgische
(Van onze Brusselse correspondent)
Belgische Nationale Opera, het gezelschap van de Brusselse
diouwburg, is 't nieuwe seizoen begonnen met 'n reprise van
onverwoestbare Carmen". De opera werd gespeeld in de
en kostuums vas Thierry Bosquet, die de geschiedenis van
en noodlot situeert in een op Mexico lijkend, vroeg 19de
Spanje, en onder de regie van Thomas Skelton, die van een
ichtige belichting houdt. Het is desondanks een boeiende en
jge, muzikaal wel bevredigende produktie (zoals men dat
pord'ig pleegt te noemen), die heel goed als opening voor
toen kan dienen.
Jen nog meer reprises volgen.
Andréa Chenier, Madame
L Cosi fan tutte met Elisa-
ÜwarzkopfLulu. La Bohè-
hoogtepunten van Wagner's
e die zoals men weet een
Nibelungen-digeSt" vormen.
Rosenkavalier staat gelukkig
[het speelplan. Nieuw voor
\s dat Gré Brouwenstijn er
fehallin in zal vertolken.
50 medewerkenden
Brusselse circus zullen zo-
fcllet van de twintigste eeuw'
ihovens' Negende als de ope-
fle voorstelling-'in-zoveel-di-
van Gounods' Faust terug-
'aurice Béjart heeft voor dat
jer een nieuw spektakelstuk
jrogramma staan: Gounods'
et Juliette" met 250 mede-
•n. Béjart heeft gezegd dat
Wak heeft voor Berlioz zoals
k een heeft voor Wagner,
hr geleden heeft hij voor de
ipera reeds „La damnation
i" van Berlioz geregisseerd,
ineo et Juliette" meent hij
jyerk het meest, belangrijke
foz is en ook het meest mo-
h opvatting. Hij is zelfs zo
jan, in een interview, een
toe trekken tussen „Romeo
ie" en de film „Marënbad".
h kostuums van Germinal
jullen dan ook zo „tijdloos"
jzijn. ,De jeugd van thans",
nart, „heeft problemen als
jerona toen".
uwe ensceneringen
an deze maand komt De
>t de eerste nieuwe ensce-
in dit jaar: Der fliegende
f, decors en kostuums naar
Van Wieland Wagner. Hij
k Je regie voeren. Natuurlijk
|i onafscheidelijke Anja Sil-
Ota meebrengen. Een ande-
instudering is die van de
ing aus dem Serail". De re-
gevoerd door Ida Huisman,
e echtgenote van directeur
(Huisman, die tot dusverre
p is geweest van de opera-
in de Nationale Opera en
iians in de hiërarchie is op-
in. Decors en kostuums zijn
fThierry Bosquet. Deze bui-
a talentvolle ontwerpei-
Ij aar veel voor de opera ge-
opera, „Gulliver ou le doyen fou",
van Guy Barbier en Philippe Das-
noy.
Van het „Ballet van de twintigste
eeuw" schijnen wij dit jaar niet zo-
teel nieuws te mogen verwachten.
Behalve de „Romeo et Julliètte" ver
meldt het programma tot nu toe al
leen Prospective II, met choreogra
fieën van Béjart, Patrick Belda en
Paolo Bortoluzzi. Het is al met al
voor een land als België, waar nog
drie of vier andere operagezelschap
pen zoals dat van de Koninklijke
Vlaamse Opera te Antwerpen en die
van Luik en van Bergen hun eigen
publiek hebben, een programma dat
er zijn mag.
Hooft ontvangt
in Muiderslot
P. C. Hooft en zijn vrouw Eleonora
Hellemans zullen 17 oktober in het
Muiderslot ruim 100 leerlingen en 3(
docenten van de „Academie voor ex
pressie door woord en gebaar" ii
Utrecht ontvangen. Zij zullen iets
van de glorie en glans, maar ook van
de armoede der 17de eeuw doen her
leven.
Aanleiding voor dit historische
festijn in het feit dat de academie
tien jaar geleden werd gesticht door
de huidige directrice, mevrouw Wan
da Reumer. Het tweede lustrum
wordt gevierd in de week van 17 tot
en met 21 oktober. Woensdag 19 ok
tober is er een offciële ontvangst,
waarbij namens de minister van On.
derwijs en Wetenschappen het woord
zal worden geveerd door de Rijksin
specteur voor het sociael-pedagogisch
onderwijs mr. J. P. M. Weusten en
door de burgemeester van Utrecht
jhr. mr. C. J. A. de Ranitz.
voor
Premières bij de
Nederlandse Comedie
De Nederlandse Comedie heeft
twee werken in studie genomen. Het
eerste is ,JDe vuurproef" van Arthur
Miller, in de vertaling van Alfred
Pleiter, onder regie van Ton Lute.
Wim Vesseur verzorgt de decors en
kostuums.
Het tweede is „Don Juan in de
hel" van Shaw, in de vertaling van
Ernst van Altena. Dit stuk wordt ge
regisseerd door Henk Rigters. Con
stant Nieuwenhuis maakt de decors.
Dramaturg Steve
Passeur gestorven
Met Steve Passeur, die in een Pa-
rijse kliniek op 67-jarige leeftijd is
gestorven, heeft Frankrijk één zijner
vruchtbaarste toneelschrijvers ver
loren. Sedert het einde van de oor
log had Passeur, die in werkelijk
heid Etienne Morin heette, een
plaats aan de andere kant van het
voetlicht ingenomen door voor een
der grote Parijse ochtendbladen da
gelijks zijn toneel-kritieken te schrij
ven.
In 1949 heeft Parijs voor het
laatst een stuk van Passeur „Made
moiselle de la Ferte" geheten, ge
zien. Het succes daarvan was echter
maar bescheiden. Zyn eerste werk
„Het open huis" werd indertijd door
de beroemde toneelvernieuwer Lugne
Poe opgevoerd en later heeft ook
Jean Anouilh van zyn bewondering
van Passeur daadwerkelijk blijk ge
geven door een ander stuk van hem,
„L'achteteuse" (De koopster) te re
gisseren. Het oeuvre dat Passeur na
laat, omvat niet minder dan 40 stuk
ken, die vooral voor de oorlog veel
vuldig op de Paryse boulevards wer
den gespeeld en waarvan een aantal
ook in het buitenland bekendheid
heeft verworven.
Graven uit 17de eeuw
te Terneuzen
Tijdens restauratie in de N.H. Kerk
in Terneuzen zijn een tweetal graf
kelders blootgelegd, daterende uif
1630. Op de ene grafzerk waaronder
men slechts de verroeste resten van
een tweetal handvatten vond, stond
de naam gebeiteld van „Loos Lavreys
ende syn hvisvrow Maria Geleyns".
Naast deze steen, welke gebroken
was, bevond zich een tweede zerk
volkomen gaaf, waarop een groot
wapenschrift was gebeiteld, voorstel
lende een curas, waarboven een
adelaar en waaronder naar alle
waarschijnlijkheid familieschilder
waren gebeiteld, opgesierd met duif
jes. Een vaag vermoeden bestaat dal
.deze uitbeelding van duifjes even
eens zyn terug te vinden in de
wapenschilden van de Oranjes.
Omstreeks 1880 werd het toen
malig kleine kerkje waar een be
graafplaats om was gelegd, met de
grond gelijk gemaakt. Op het puin
ervan verrees de huidige, grotere
kerk. Er bestaan plannen thans meei
peilingen te gaan verrichten en bij
resultaat ervan de grafzerken een
plaats achterin de te restaureren
kerk te geven.
The Visitation ie Hamburg
Gunther Schullers omstreden jazz-opera „The visitation" is gister
avond te Hamburg in première gegaan. De muziek werd verzorgd
door een jazz-combo van zeven instrumenten. Sommige scènes
grensden aan pornografie, de laatste acte was iets gewijzigd.
De New Yorkse componist (40) zei voor het begin van de voorstel
ling: „Ik betioijfel of deze jazz-opera ooit in de zuidelijke staten van
Amerika zal worden opgevoerd. Indien het gebeurde, zou er een ko
lossaal tumult ontstaan".
Het publiek in het Hamburgse ope
ragebouw was echter enthousiast.
„The visitation" kreeg een storm
achtige ovatie en werd alom gepre-
De directeur van de Hamburgse
Opera, prof. Rolf Liebermann. die j teringen beschrijft
Sohuller de cpdracht had gegeven
„The visitation" te componeren, zei:
„Ik hoop van ganser harte dat wij
Ingaand 1 november:
Vrije boekverkoop
tot vijf gulden
De in Den Haag gehouden alge
mene vergadering van de Kon. Ned.
Uitgeversbond heeft op voorstel van
het bestuur, besloten dat' een ieder
die als detaillist is ingeschreven by
de Kamer van Koophandel in het
vervolg boeken tot f 5,00 vrij kan
verkopen. Per 1 oktober 1967 wordt
dat bedrag f 5,50 en per 1 oktober
1968 f 6,50. Wanneer ook de leden
van de Nederlandse Boekenverko-
persbond, die op 14 oktober bijeen
komen, hieraan hun fiat geven zal
de nieuwe regeling per 1 november
a.s. In werking kunnen treden.
De voorzitter, de heer F. L. Sten-
fert Kroese noemde deze belangrijke
liberalisering van de handel in het
laaggeprijsde boek een noodzaak
voor de uitgevers zich aan te passen
aan de moderne economische en
maatschappelijke ontwikkelingen. Hy
deed dit in verband met een her
ziening van de kartelbepalingen die
de posities van uitgevers en boek
verkopers onderling afbakenen.
Voorts gaf de voorzitter uiting aan
zijn grote bezorgdheid ten aanzien
van de uitgeversactiviteiten van de
overheid en ten aanzien van over
heidsmaatregelen op het gebied van
de uitgeverij, b.v. met betrekking tot
het prijsbeleid.
Een en ander zou z.i. tot gevolg
kunnen hebben dat bepaalde uitga
ven niet of niet meer zouden kun
nen verschijnen.
Venetiaanse grafiek
uit de 18de eeuw
In de tentoonstellingszalen van het
Rijksprentenkabinet in het Rijks
museum zal tot 15 november een ten
toonstelling worden gehouden van de
Venetiaanse grafiek van de 18e eeuw
uit het eigen bezit. De tentoonstel
ling toont vrijwel alle facetten van
de Venetiaanse etskunst vanaf de
eerste Veduten-series tot de laatste
portretten van Bartolozzi. Deze Ve-
dutenseries zyn dank zy de rijkdom
van het oude bezit en de nieuwe
aankopen vrijwel volledig aanwezig.
ADVERTENTIE
Hebt u al een A.BNSpaarbiljet1966/71 genomen?
Dit betekent een samengestelde interest van 6,9 procent per jaar.
Dat is sparen met groeikracht
Folders en nadere inlichtingen bij ai onze kantoren.
(Nederlandsche Handel-Maatschappij - DeTwentsche Bank)
thans uitgenodigd zullen werden deze
jazz-opera te komen uitvoeren in
het nieuwe operagebouw van New
York".
„The visitation" is gemaakt naar
het boek „The process", dat de fol-
Carter Jones,
een neger die door vervolgingen als
gevolg van rassenhaat de wanhoop
nabij is.
De rol van Jones werd vertolkt
door de bariton Mchenrey Boat-
wright van de opera te San Fran-
Zelfportret van
Paul Klee ontdekt
Een zelfportret van de Zwit
serse schilder Paul Klee is onder
een ander schilderij van zijn
hand ontdekt op een tentoonstel
ling in het kunstmuseum van de
kunstnijverheidsschool van Rho
de Island.
Het zelfportret, ,.De kanarie
tovenaar", zat verborgen onder
Klee's schilderij ,,De urn", dat
gerestaureerd zou worden.
Het doek zal niet aan het mu
seum verkocht worden.
Vallende blaren in de
herfst
Hoeveel sentimentele
stukjes zijn daar al niet over
geschreven?
En tóch. en tóch: er zit iets
weemoedigs in deze vergan
kelijkheid, ook al weet ge, dat
volgend jaar nieuwe frisse en
jonge blaren de takken zullen
sieren, die ze nu van zich af
werpen.
In de eeuwige kringloop der
dingen is dit een gewoon ver
schijnsel.
Elk jaar dwarrelen de bla
ren gestaag omlaag, zij
vormen een rood-geel-
bruin tapijt van reusachtige
afmetingen.
Zij zijn de symbolen der
verwelkingwat éénmaal le
venskrachtig en sappig was,
is onherroepelijk tot onder
gang gedoemd. Dat is niet
iets om somber over te zijn,
omdat het nu eenmaal deel
uitmaakt van het patroon
van leven en dood, waaraan
alles wat „groeit en bloeit
onderhevig is.
Op deze foto de frappan
te tegenstellinghet
jonge meisje, nog aan
het begin van haar leven,
ruimt op, ivat reeds „geleefd"
heeft en niet meer zal iveer-
keren.
Duizenden en duizenden
blaren gaan nu de weg van
alle vlees
Straks zijn de straten weer
schoon geveegd en ligt alles
open voor een nieuw begin.
Jaar in, jaar uit hetzelfde
beeld van opkomst en neer
gang, van geboren worden en
van sterven: een cirkelgang
waaraan niets en niemand
zich kan onttrekken.
Maar onder de gulden
herfstzon behoeft zelfs dit
schilderachtige beeld niet tot
uitzichtloos pessimisme te
leiden.
Want elkeen weet, dat na
de afbraak van het oude zich
steeds in ongebroken
kracht! de opbouw van het
nieuwe baan breekt.
FANTASIO.
In de Leidsche Schouwburg vond gisteravond een extra voorstel
ling plaats onder de gezamenlijke auspiciën van K. 6 O.. Catena
en VVSL. Het programma vermeldde een drietal één-acters van
de in Italië woonachtige Poolse tekenaar-toneelschrijver Slawomir
Mrozek, gespeeld door de toneelgroep „Studio". Misschien dat het
feit, dat Mrozek sterk bijziende is, ertoe heeft bijgedragen, dat hij
de mensen ziet als wezens, die elkaar in feite vreemd zijn. Dat juist
hij zich wellicht dubbel bewust is van de beperktheid van onze
contactsfeer, dat de mens met betrekking tot de ander, ook al heeft
hij goedé ogen, niet verder kijkt dan ,.zijn neus lang is". Alleen in
de conventionele sfeer ontmoeten wij elkaar, de conventies stellen
ons in staat elkaar te verdragen, in de wereld der conventies be
naderen wij elkaar gepolijst en met een aangeleerd begrip voor de
beschaafde gang van zaken.
I mens niet meer beschermt tegen de
Maar niet alleen ten opzichte van medemens of tegenover de situatie,
de mens, ook met betrekking tot de
Wonderbaarlijke
nacht
kweten Ad Noyons en Ad van Gessel
zich op loffelijke wyze van hun taak
om eerst de collega's uit te hangen
en daarna de kemphanen in hun los
geslagen droomtoestand onder het
toeziend oog van een van die ondui
delijke juffrouwen, die wel meer in
dromen plegen voor te komen en die
van haar vertolkster Marielle Fiolet
de nodige schimmigheid meekreeg.
Wie van de beide heren nu eigenlijk
gedroomd had is niet of moeilijk uit
be maken.
Karei
situaties, waarin wij ons bevinden,
zijn wij slechts dan de redelyk den
kende en handelende figuren, wan
neer het gaat om de alledaagse, ons
bekende patronen. Al die flinke, doel
bewust voortmarcherende. met le
vensovertuiging vervulde mensen zyn
in wezen slechts voorbijgangers,
waarvan de kompassen angstvallig
worden gericht door het magnetisme
der conventies. Maar conventie kan
méér zijn dan omgangsvormen al
leen, het kan ook wetenschap zijn.
zelfs algemeen verbreide ondeugden.
Kortom, het ka nalles zyn, zelfs wat
voor een mens die duidelijke pool
vormt, waarop hij het kompas van
zijn gedragingen kan richten. Een
Mrozek laat ons in deze serie zien.
waar wij blijven, wanneer deze dui
delijke pool, deze richtingbepaler
wegvalt, wanneer de conventie de
In zijn eerste één-acter, „Een won
derbaarlijke nacht", treffen wy twee
mannen, die in alle vormelijkheid en
met wederzijds begrepen ondeugdjes
toch op leefbare wijze nacht in nacht
uit hotelkamers delen. Op deze nacht
echter baant het onderbewuste zich
in een droom als een vulkanische
eruptie een weg door de korst van
vormelijke plichtsplegingen. In deze
felle droom bestrijden zij zelfs elkan
ders aanwezigheid en zien de ander
als kwel beeld en die zij zelf hebben
opgeroepen. Als de droom voorbij is,
treffen wij elkaar wer in de onper
soonlijke wereld van de lijmende con-
versatietrant, zijn zy weer collega en
l waarde collega. In deze èèn-akter
De tweede één-akter „Karei" is
grotendeels gebaseerd op de norm-
botsing tussen de primitieve en mis
dadige grootvader-kleinzoon combi
natie enerzijds en de oogarts met een
wetenschappelijk normbesef, dat ner
gens de brug van begrip vermag te
slaan naar zijn eerstgenoemde pri
mitieve patiënten. Hier zijn de con
ventiesferen zo geheel verschillend,
dat nergens een basis ligt voor zelfs
maar een oppervlakkige toenadering.
Wanneer de arts zijn bril aflegt en
deze bril de bijziende grootvader doet
zien, wordt hierdoor de arts symbo
lisch van zijn normbesef beroofd en
vervalt mede in de misdaad, die de
grootvader met bril nu juist in
de perfectie kan uitvoeren.
Bram van der Vlugt. die ook op
de t.v. regelmatig als dokter Finlay
met het medicinale bijltje hakt, was
hierin de oogarts. Zijn grote verdien
ste school hier echter niet in het
„arts-zijn", maar in de wijze, waarop
hij geestelijk werd uitgekleed van
arts tot handlanger. Het geboefte
werd op een vakkundige wyze op
planken afgeleverd door Lou André
en Paul Brandenburg, inclusief een
fraai stukje schuttershandwerk.
„Striptease"
De derde proeve van Mrozek was
de één-akter „Striptease", Hierin waa
het vooral een situatie, die niet hl
het duidelijke, dagelijkse handelings
patroon van de slachtoffers heer I
en heer n past, welke hen figuurlijk
en ook letterlijk in hun hemd zet.
Beide doelbewuste en flinke heren
worden door een abstract, dierlijk en
toch ook mineraal verschijnsel in een
kamer gesmeten. Weg zijn hun con
ventionele houvasten, tram, agent,
klant en koning; zowel de hoogge
stemde vrijheidsidealist als de daad
krachtige tegenstribbelaar gaan voor
de bijl, een simpele maar gebiedende
beweging van een grote groene hand
berooft hen van jas, broek en schoe
nen; ze staan in hun hemd, het
hemd, waarin wij mensen volgens
Mzorek allemaal staan.
Frans Vorstman en Wim de Haas
als heer I en heer II gaven van deze
éénakter een zeer bijzondere vertol
king. Vooral door hun zeer toegespit
ste tekstbehandeling met steeds de
juiste „pointe" kreeg hier de zo rake
tekst dit accent, waardoor het be
grip bij de toeschouwers werd ver
sterkt.
Alles bijeen een zeer boeiende
avond, waar de regie van Kees van
Ierssel en de vertaling van Hans ter
Laan In belangrijke mate toe hebben
bijgedragen. Een langdurig api'nus
van een schouwburgpubliek, dat over
deze stukken in vele uiteenlopende
meningen ongetwijfeld nog lang zal
kunnen nakaarten, besloot deze
B. H. j*.
Het Utrechtse DOS, dat in de
tweedie ronde van het toernooi der
jaarbeurssteden tegen de Engelse
eerste divisie-club West Bromwich
Albion lootte, speelt de eerste wed
strijd op woensdag 2 november in
Utrecht. De return ls vastgesteld op
dinsdag 8 november in West Brom
wich. DOS schakelde in de eerste
ronde van het toernooi de Zwitserse
club FC Bazel uit.
