JH
,De koopman van Venetie'
in zijn kader geplaatst
Karl Guttman deed
het nu eens anders
WERKEN VAN KAWANABE
KYOSAI IN VOLKENKUNDE
DINSDAG 4 OKTOBER I960
LEIDSCH DAGBLAD
5?Ensemblete Eindhoven
ADVERTENTIE
men de noodzakelijke bekortin- i niet ideaal te schikken by Guttmans
l moet aanbrengen, znnl.c hier visie
vaardigde is de poging Srylock en
zyn vijanden in het kader van hun
tijd te plaatsen Met een serie opmer-
keiijke décors van de Italiaan Um-
berto Bertacca werd een parafrase
op vroeg-Italiaanse kunst gegeven.
Felle mannetjes en vrouwtjes
reageerden in hun eigen tijd.
Shylock was er daar een van.
In de tijd van Bouwmeester was dat
nog wel eens anders.
Zo kwam het anti-semitisme meer
naar voren dan by vorige gelegenhe
den na de oorlog werd getoond, zon
der dat het uit het verband van
die tijd werd getrokken. Dat dit stre
ven van de regisseur naar het slot
bij het steeds naakter afwikkelen
van de intrige minder lukt, is van
zelfsprekend, de menselijke kant
blyft dan meer buitenspel, temeer l van deze internationale muziekweek.
(Van onze kunstredactie)
Shakespeare's ,,De Koopman van Venetië" is na de oorlog al
itelijke malen gespeeld. Het is een gevarieerd, romantisch blijspel
_jet tragische ondertonen. De aantrekkingskracht om het te spelen
ligt zeker in de afwisseling van concrete, verrassende anekdoten,
(ie door Shakespeare met veel vernuft zijn vervlochten. Eigenlijk
hij de vader van de thriller Conan Doyle, al even vooruit: de
loopjes zijn in ,,De Koopman" aanwezig.
IfHet genie ran Stratford bleek in
opzichten zijn tijd ver vooruit
hy een aantal 16de eeuwse Ita-
se verhalen gebruikte voor deze
letiaanse geschiedenis. Zyn kijk
het anti-semitisme, zowel, als op
slavernij zijn voor zijn tyd be
id opmerkelijk,
fn hoofdzaak gebruikt Shakespea-
vier verhalendat van Shylock.
zyn pond vlees van de koopman
inio eist, omdat een lening niet
is afgelost, de geschiedenis van
kistjes, waaruit de aspirant min-
van de rijke, alleenstaande
ia een keuze moeten doen om
liefde gehonoreerd te zien of
de schaking van Shy locks doch-
Jessica en de geschiedenis van de
waarmee de huweiykstrouw
gordt beproefd.
55, Een uitdaging
Een uitdaging om De koopman
jn Venetië" in Nederland te spelen
I lordt bovendien geleverd door de le-
Shylock-vertolking van
öuis Bouwmeester, 'n vertolking die
ai weerwerk van de groten van ons
Jaeel vraagt.
„Ensemble" heeft gisteravond in de
schouwburg na de „Ne- j heeft zaterdagmiddag in zijn Was-
grlandse Comedie" de „Haagsche senaarse woning aan de Backers-
ledie" en de „Nieuwe Komedie" hagenlaan door een comité van
vrienden een receptie aangeboden
gekregen ter gelegenheid van zijn
80ste verjaardag. Een groot aantal
vrienden en belangstellenden kwam
de jarige en zyn echtgenote geluk
wensen aanbieden.
Burgemeester mr. W. J. Geertsema,
die het erevoorziüterschap van het
comité van vrienden op zich had ge
nomen hield een toespraak waarin
hij het een sympathieke gedachte
noemde, de heer Balledux bij het vol
einden van zijn 80ste levensjaar te
laten merken, dat hij door zijn vrien
den niet vergeten is. De burgemeester
achtte zich niet deskundig genoeg om
een oordeel te geven over de beteke
nis van de loopbaan van de heer Bal
ledux als acteur, als toneel-directeur,
als actief deelnemer aan het kunste
naarsverzet in de bezettingsjaren en
als pionier op het gebied van de to
neelspreiding. Als vroegere burge
meester van een kleine gemeente kon
hij echter uit eigen ervaring bevesti
gen hoe belangrijk toneelspreiding
voor het platteland is.
De burgemeester betrok ook me
vrouw Balledux in zijn gelukwens, te
meer omdat daags tevoren de heer en
mevrouw Balledux hun 35-jarig hu
welijksjubileum hadden herdacht
Het comité van vrienden heeft de
heer Balledux een cadeau toegedacht,
waarvan de keuze nog niet bepaald
is en dat later zal wordenu aangebo
den. De burgemeester bood de heer
Baliedux als voorloper daarvan een
bloemstuk aan.
Daarna sprak mr. Hans Keuls, di
recteur van het Bureau voor Auteurs,
rechten in Amsterdam, die een ken
schets gaf van de artistieke loop-
i der belang in een als geheel boeien- j gente Portia met 'n lakonieke char-
d» voorstelling. Ook de pauzes die!me. Zy trad het sterkst op de voor-
I het „ouderwetse" décortoneel vraagt,grond. Shylock werd vinnig en
I want zy pasten hier geheel in een j scherp door Senne Rouffaert vertolkt
J bezienswaardige opvatting. Alleen de Hy suggereerde de tragiek van zyn
1 figuur en verviel gelukkig niet in het
brede pathos of een te nadrukkeiyke
ingetogenheid. Jan Retel gaf zyn
Antonio een berustende bezadigheid
mee, de Bassanio van Roger Coorens
ontbrak het wat aan de sprankeling
die hem een waardige tegenparty
van Portia deed maken Bij de klei
nere rollen vielen Paul van Gorcum
(Prins van Aragon), Eric Schutte
laar Lancelot!, Pleuni Touw (Ne-
rissa) en Ine Veen (Jessica) op.
„Mobile" van
Ton Bruynel
bekroond
Ton Bruynel heeft de prijs gewon
nen voor het beste Nederlandse werk
in een composltlewedstryd die bin
nen het kader van de internationale
muziekweek van de Stichting Gau-
deamus is gehouden. Hy verwierf de
prijs met zyn electronische compo
sitie „Mobile".
De prys voor het beste buiten
landse werk ging naar Alfred Jan-
son uit Noorwegen voor zyn werk
„Constructions and hymne". De aan-
moediglngsprys van de Avro ging
naar Konrad Bohhmer uit West-
Duitsland voor zyn werk Informa
tion. De jury bestond uit prof. dr.
Francis Travis, Gottfried Michael
König en Klaus Huber. De burge
meester van Hilversum de heer G. J.
j. Boot reikte de pry zen gisteravond
uit na afloop van het laatste concert
Andere hoogtepunten:
MODE THEATER
2 x 's middags
2 x 's avonds
40 opwindende modeflitsen
In een feeëriek lichtspel
NO VIT El TE NC ENTRUM
RUIMTESCHIP met KEUKEN
wederom in Nederland
86" DAMESBEURS
t/m 7 oktober
behalve 's zondags
PAVILJOEN
van het KIND
KOKEN en STOKEN
met AARDGAS
Van Cliburn-concours
De noordelijke zijbeuk van
de St.-Laurenskerk in Rotterdam
Van da 47 pianisten die deelne- Iis als nJeuf uit <?e stel9erJ 9tko-
men aan het internationale van Cli- I ™en- De tor ma gereed op de
burn- piano- concours te Fort Worth j deurer De restaurateurs
(VS.) hebben 12 de halve finales be- hf} herstel van de
reikt. De zes finalisten zullen mor- j zuidelijke zijbeuk
gen bekend gemaakt worden.
K.V.P.-jongeren
willen ook
één lijsttrekker
De Jongeren van de K.VP. in de
provincie Utrecht willen ook voor de
K.V.P. één persoon, die in het hele
land als lijsttrekker optreedt by de
volgende kamerverkiezingen. Tevens
zullen de jongeren by de K.VP.-
kamerfractie erop aandringen te
waken voor uitwassen die de uitbouw
van sociale zekerheden huns in
ziens nu eenmaal meebrengt.
De jongeren hebben nog meer wen
sen: zij willen het politiebeleid on
der toezicht van de gemeenteraad
stellen en voor de studenten boven
dt 21 jaar een overheidsvergoedinf
invoeren, mits redelyke studieresul
taten worden behaald. De jongeren
willen de studenten onafhankelijk
zien van hun ouders. Verontrusting
bestaat er over het terugdraaien van
het woningbouwbeleid. De jongeren
verwyten vele politici in de K.V.P.
veel te geringe belangstelling voor
gemeenteiyke en provinciale belan-
)-JARIGE PIERRE BALLEDUX
HARTELIJK GEHULDIGD
Waarom geen Nobelprijs
:iin Streuvels?
„Koopman van Venetie" ge-
?5eeld en eindelijk weer eens laten
pen dat ook deze groep tot presta-
es van een boeiende allure in staat
k 3. Het gezelschap van Karl Gutt-
an zorgde bovendien voor een
'jBUwtje. Het Eindhovense publiek,
:ljj gisteren de tweede verjaardag
-1§D zyn schouwburg kwam vieren,
in het programma staaltjes van
kostuums van enkele figuren.
Jhet meer alleen horen en zien,
Rur dan ook voelen! Wie weet si
ly^rmee de televisie op de knieën ge-
want de sensatie van het
^tbare textie) levert de beeldbuis
niet. „Ensemble" mikt natuur-
allereerst op de vrouwen.
a Belangwekkende regie
„De koopman van Venetië" is een
oeilyk stuk om te regisseren. Het
kliaanse realisme van een koop
mansstad, de romantiek van het Eli-
bethaanse Engeland en de hetero-
The mengeling van motieven maakt
4<t verreweg het gemakkelykst een
—'eng stylkorset te zoeken, dat juist
et tot een feitelyke keuze verplicht.
Karl Guttman heeft het gelukkig
ghs anders gedaan Na wat er in
'45 gebeurd is heeft men met
Shylock-geschiedenis steeds wat
gemanipuleerd. Men heeft
rechtstreekse analyse van een
smet op onze maatschappy
Nu is het anti-semitsme
vier eeuwen geleden in Venetië
dat van nu. Vroeger was het
Pvan de harde aspecten van een
niet „verfynde" maatschappy
s is de discrepantie in verhouding
proeid.
^Vat de regie bij „Ensemble" zo
jpngwekkend maakte en de nieuwe
§|ludering van „De koopman" rech-
Studententoneel
heeft vele plannen
Stichting Nederlands Studen-
meel (S.N.S.T.* ,die thans de or
de van het jaarlyk.se studen-
•neclfestival onder haar hoede
t, heeft besloten dit festival
itofes) m 1967 ihouden van 17
22 april, wederom in de Schouw-
Junushoff te Wageningen. De
girwaarden van deelname zijn aan-
gewijzigd. Was het tot
gverre gebruikelijk alleen eenak-
"1toe te laten, in het vervolg wor-
P alle soorten toneelstukken ge-
bepteerd, mits zij niet langer du-
p dan een uur.
pooraf worden ae keuze van het
p en de regieconceptie onderwor-
jh aan de goedkeuring van de jury.
lectie is noodzakelyk gebleken we-
pB de beperkte tyd en omdat de
|ikkenkeuze wel eens beneden aan-
irdbaar peil bleef. Verder zyn de
plhemende toneelgroepen verplicht
p door de S.N.S.T. opgegeven the-
I uit te werken tot een produktie
P maximaal 20 minuten. De
5.T. breidt zyn bemoeiingen
voor
De 95ste verjaardag van de Vlaamse schrijver Stijn Streuvels,
die hij viert in zijn „Lijsternest" in Ingooigem, is voor de ..Gazet
van Antwerpen" aanleiding voor een verwijt aan de Belgische re
gering, dat deze letterkundige niet voldoende is voorgedragen voor
de Nobelprijs.
„Niemand kan het Internationaal regering heeft (na een poging in
cachet van Streuvels werk loochenen. 11953) niet verder aangedrongen.
Vertalingen van zyn boeken hebben Weegt onze diplomatie in het buiten
hun weg gevonden buiten onze gren- land zo licht? Of interesseert de Vla
zen en in alle windrichtingen. Er ming Streuvels de Belgische diplo-
ontbreekt hem één bekroning, die matieke posten in het buitenland, op
hem als Internationaal gezocht en een paar uitzonderingen na, niet?
Wy zullen het misschien nooit we
ten. Maar men kent het verhaal van
de frontsoldaat aan de IJzer in de
eerste wereldoorlog, die 'n biecht be
gon met cie woorden: „Vader ik ben
Vlaming". En de priester antwoord
de: „Myn zoon, dit is geen zonde,
maar een ongeluk".
Het blad meent, dat deze Nobel-
prys niet uitsluitend steunt op de
artistieke prestaties van de kandida-
I ten, maar ook en zelfs vooral te dan-
ware pioniersgeest. „Heel wat auteurs die de Nobelprys
Mevrouw Coba Kelling sprak een we, hebben ^krt.gCn> ^noten niet de
persoonlijk woord van gelukwens. 1
De heer Van Stein vertolkte ten
slotte de gevoelens van de Wasse-
naarse toneelgroep .Incognito', waar
voor de heer Balledux nog steeds als
regisseur optreedit.
De heer Balledux sprak daarna een
dankwoord.
internationale faam van een Streu
vels, maar politiek werden zy ster
ker gepousseerd".
„De kans op een Vlaamse winnaar
van die prijs in de persoon van
Styn Streuvels is voorby gegaan. De
kunst
k<\leiöoscQQp
Henk van Ulsen
naar „Theater"
Henk van Ulsen is voor het speel-
siezoen 1966-'67 vast. geëngageerd
door toneelgroep Theater. Hy zal in
„St. Joan" van Shaw de rol van de
Dauphin vertolken, welk stuk op 5
november in première gaat, en mee
werken aan de uitvoering van „groe
ne Julia" van Paul Ableman, waar
van de première wordt verwacht op
2 maart. Henk van Ulsen behoudt
de mogelijkheid mee te blyven spe
len in „De melden", van Genet, door
het incidenteel theaterexperiment
van John van de Rest-
Amerikaanse tournee
van Nel Oosthout
Onder auspiciën en met steun van
de Nederlandse regering zal de voor-
arachtiskunstenares Nel Oosthout
van Schiphol naar de V.S. vertrek
ken.
vandaag voor een nieuwe tournee
Nadat zy in New York City op
uitnodiging van de „Council for Dra
ma in Education" een jeugdvoor
stelling heeft gegeven, vertrekt zij
naar het Westen. Te Billings in de
Amerikaanse staat Montana zal zy
jptreden voor het Eastern Montana
College. Daarna gaat de reis naar
Seattle in de.N.W. Amerikaanse staat
Washington, waar zy tweemaal op
treedt, en ook naar Vancouver. Ver
volgens keert zij terug naar New
York, waar zij na het succes van 1
vorig Jaar opnieuw voor een bezoek j -
aan Hunter College is uitgenodigd.
De Amerikaanse tournee wordt afge
sloten met een serie voorstellingen
in de staten New York en Massa
chusetts.
Nel Oosthout, die op verzoek voor
al opvoeringen zal geven van Kla-
ound's „The chalk circle" en Shaw's
#VvJr
iw
Tunesië breekt
met Ewynte
Tunesië heeft besloten de diploma
tieke betrekkingen met de Verenig
de Arabische Republiek te verbreken.
De relatie was het afgelopen jaar
al zeer verslechterd. Dit begon toen
te UT buitenland van het Nieuws v. d. president Bourguiba onderhande-
Maurits Uyldert (85)
overleden
Gisterochtend is in alle stilte be
graven de op 29 september overleden
Amsterdamse letterkundige Maurits
Uyldert. De heer Uyldert. die 85 jaar
werd. was van 1912 tot 1923 redac-
Dag en van 1923 tot 1946 letterkun
dig redacteur by het Algemeen Han
delsblad. Van znjn hand verschenen
een aantal dichtbundels en één boek
gewyd aan Albert Verwey.
Antomatenkrakers
in arrest gesteld
lingen met Israël voorstelde om het
vraagstuk van de duizenden in buur
landen van Israël levende Palestijn
se vluchtelingen tot een oplossing te
brengen. Het voorstel werd door
Egypte verworpen, dat Israël als
staat niet erkent.
Weerspiegeling twee werelden
i Een der tekeningen
Katvanabe Kyöeaï.
te vervallen in de steriliteit van de
Onlangs beschuldigde Tunesië pre
sident Nasser ervan, dat hij ernaar
streeft in Arabische en Mohamme
daanse kwesties de boventoon te
voeren. Tunesië heeft alle byeen-
komsten van de Arabische Liga,
I Twee Haagse kelners <Un door de «aarvan het hoofdkwartier l„ Cairo
politie van Delft in en-eet gesteld b *«estlgd. geboycot.
1 zy blUken in het eerste halfjaar van
1965 in 22 gemeenten van Zuid-Hol- Tunesië had al eerder met Egypte
land omstreeks honderd sigaretten- gebroken In 1958 toen het
automaten te hebben gekraakt. Hoe- Cairo beschuldigde van ondermynen-
veel dit hun heeft opgeleverd, kan j de activiteit. Drie jaar later werden
thans nog niet by benadering wor- de betrekkingen hersteld. In 1963
den vastgesteld, zy hebben bekend bracht president Nasser een officieel
I en verklaard ook nog enige inbraken i bezoek aan Tunesië. Dit werd begin
in Den Haag en Wassenaar te heb- j vorig jaar door president Bourguiba
ben gepleegd. I beantwoord.
r uit oot nationale en internatio- I .Saint Joan" zal tijdens haai tour-
Ie manifestaties, in 1968 stelt de nee ook korte verhalen van Kipling
Ichting zich vooi een stuk uit te brengen,
engen dat wordt geschreven in op-
icht van de S.N.S.T. in samenwer-
ig met een jong Nederlands regis- iVI<HTJKC DlcUl
[ui Als acteurs worden uitgenodigd
die met opvallende vertol Tacfpvin
ngen de aandacht hebben getrok 111 laolCVili
N S.T. wil ook de uitzending Maryke Man stelt thans haar gra-
toneeignyepen naar buitenland- ftSCh werk ten toon in „Tastevin".
jstudententoneelfestivals als Zag-
U>. Erelangen cn Nancy met Neder- beestenmarkt 14 te leiden. Haar klei-
dse stukken bevorderen. ne expositie duurt tot 1 november.
Van 1 oktober af is in het Rijksmuseum voor Volkenkunde te traditionele manieren en zonder te
Leiden een interessante expositie te zien van het werk van de Ja- .°.nder..
ur u v ,cqo\ rx i ij zucht tot imitatie van het Westen,
panse schilder Kawanabe Kyosai (1828-1889). Dere schilder eengrotematevanoriginaliteit.hu-'
leefde en werkte in de verwarde overgangstijd van het oude. feo- ;mor en spontaniteit paarde aan een
dale naar het nieuwe, westerse Japan. In beide werelden was hij werkelyk vakmanschap. De kwalitel
thuis- Beide werelden weerspiegelen zich ook in zijn werk.
ADVERTENTIE
Een jongen nog, begon hy als
leerling in het atelier van de
Uklyo-e kuiistenaar Utagawa Ku-
niyoshi (1797-1861): later zette hy
zyn opleiding voort in de klassieke
tradities van Toxa- en Kanoschoo"
Vooral de Kano-meester Maemura
Towa (gestorven 1841) heeft veel In
vloed op zyn ontwikkeling als schil
der gehad. Maar spoedig volgt hy
eigen wegen en impulsen om dan
vanaf de zeventiger jaren toene
mende mate ook Westerse invloeden
in zyn kunst te verwerken.
Vooral zijn leerling, de Engelsman
Josiah Condor, sinds 1877 bouwmees
ter in dienst van de Japanse Rege
ring, heeft daar veel toe bygedra-
gen. Conder werd ook de man. die
Kyosai's werk aankocht en het
later in Europa bekendheid gaf
We mogen Kyosai nu zeker zien
als Japans laatste, grote „fin de
siècle" schilder, wiens werk, zonder
ten van Kyosai's werk komen mis
schien het beste tot hun recht in de
vrije schetsen en studies uit de „keu
ken" van het atelier, maar men dient
natuuriyk het hele werk te overzien.
Daarom geeft deze tentoonstelling
ons met 'n beperkte keuze van grote
en kleine schilderingen, schetsbladen,
boekillustraties en prenten uit het
bezit van het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde toch een vrij volledig over
zicht van en inzicht in het grote
kunnen van een belangrijk schilder
op de grenï der tijden.
BEZORGINGS-CONTROLEUR
de stadsbezorging gevraagd.
Werkzaamheden: toezicht by uitgifte aan de bezorgers,
regeling en hulp bij bezorging, klachtenbehandeling en
wykencontrole.
Werktyden dageiyks van 3.15 tot 6 uur of later, indien
dit nodig is. Zaterdagen 11.45 tot 2.15 of later indien
noodzakelyk.
