Auteur „De langste dag
en „De laatste
V erzeker ingen
brommers en
auto's duurder
EXPOSITIE GERARD DE WIT:
VEELZIJDIG KUNSTENAAR
kunst
kAleiöoscoQp
KOORZANG BIJ KAARSLICHT
IN KASTEEL DUIVENVOORDE
Lelcasiii
HoogeHuys
Wereldberoemde
Cornelius Ryan
Oorlogsboeken over
vijftien jaar klaar?
al 75jaar
te!
ja*Utf>AG i OK'x'vjj3j&ti iaoü
LuxuoCii uAuoiiii)
PAGINA t
„Vijftien jaar nog laat eens kijken, dan ben ik 61 Ja, hou
et maar op nog vijftien jaar Dat is het antwoord van de in
irland geboren en opgegroeide, in Engeland als journalist geschool-
i en sedert 1950 tot Amerikaan genaturaliseerde schrijver Cornelius
yan op de vraag, wanneer hij de vijf boeken, welke hij van plan is te
hrijven over de strijd in Europa tijdens de tweede wereldoorlog
treed denkt te hebben. Dat betekent, dat Ryan zo'n vijf jaar per
■>ek uittrekt, want hij moet er nog drie schrijven: het eerste en het
jfde zijn gereed en intussen als bestsellers over de wereld uitge-
uermd.
Het eerste van de vijf, over de invasie in Frankrijk, „The longest
ay", verscheen in 1959 en is sedertdien in tientallen talen vele
alen herdrukt, zodat de totale oplage in de miljoenen loopt. Alleen
i ons land werden van „De langste dag" tot nu toe 140.000 exem-
laren verkocht.
I Kroonkeuze van
„Lezerskring"
Dat Ryan daarna niet gewoon aan
rt tweede deel van de taak begon,
elke hij zich had gesteld, heeft een
»el bijzondere reden. Als vriend en
afmedewerker van de Amerikaanse
resident Kennedy kreeg hij name-
jk, na een van de befaamde ge-
trekken van deze jonge energieke
resident met Chroestsjow, opeens de
ps een studie te maken over de
ag om Berlijn, zoals die door de
ussen werd gezien en in documen-
;n is vastgelegd. Kennedy en
hroestsjow hadden gesproken over
mogelijke uitwisseling van histo-
ci en opeens kreeg Ryan bericht
in de Russen, dat hij nu komen
Dn en dat dan voor het eerst
de geschiedenis de archieven
an het Sowjet-ministerie van defen-
e voor hem open zouden gaan.
Dus werden de delen twee, drie en
Ier „in een ervan zal een groot
eel aan Holland worden gewijd!"
ven uitgesteld en werd aan deel vijf
sgonnen. Dat verscheen in juni als
The last battle Berlin 1945" en
ivam op de Nederlandse boeken-
larkt onder de titel „De laatste
;ag". Opnieuw bleek Ryan een best
eller geschreven te hebben, want
l drie maanden was de eerste Ne-
erlandse druk van zijn boek, 34.000
icemplaren uitverkocht.
„Het is dit boek ook, dat hem voor
orte tijd naar Nederland heeft ge-
oerd. „De laatste sla#" is namelijk
e eerste „kroonkeuze" van de Ne-
erlandse Lezerskring ,een speciaal
eselecteerd boek, zoals de leden van
eze kringen er voor een lage prijs
Ik kwartaal een aangeboden krijgn.
in nu Ryans boek de eerste „kroon-
leuze" bleek te zijn, wilde hij, op de
Brugweg van de Frankfurter Buch-
ïesse, zijn reis wel even in Amster
dam onderbreken.
Door Europese ogen
Een sympathiek en rustig causeur,
eze nu 46-jarige wereldberoemd ge
worden auteur, die na in Dublin te
ijn geboren en opgevoed in Londens
•leetstreet als journalist begon. Eerst
aü het persbureau Reuter, daarna
iij de Daily Telegraph. Als oorlogs-
orrespondent nam hij deel aan 14
lombardementsvluchten met Ameri-
:aanse vliegtuigen, versloeg hij lan
dingen tijdens D-day en maakte hij
Ie veldtocht van generaal Pattons
lerde leger door Frankrijk en Duits
and mee.
In de laatste fase van de tweede
wereldoorlog werd hij naar het Verre
Dosten gestuurd om over de aflopen-
Ie strijd daar te berichten en na
le oorlog schreef hij voor de Daily
Telegraph en voor Time over atoom-
tomproeven op Bikini, Midden-Ame-
'ika en elders in de wereld.
In 1947 kwam hü bü de vaste
itaf van Time en in 1950 werd hü
Lmerikaan, waarna hü zes jaar tot
le staf van het tüdschrift Colliers
►ehoorde. „Maar Amerikaanse na-
ionaliteit of niet, ik ben en blüf een
feboren Europeaan", zegt Ryan, „en
loor Europese ogen heb ik ook de
►orlog gezien. Trouwens, ik schrüf
liet over de oorlog als zodanig, maar
>ver de mensen, die er bü betrok-
ten raakten, over hun angsten en
hun moed.
vernedering
mogen om zc
Alleen de waarheid
Ryan is ook een eerlijk man. Voor
hü met medewerking van een
staf van research-medewerkers van
,The readers's Digest', „want an
ders kun je zo'n boek in nog geen
20 jaar klaar krijgen!" „De lang
ste dag" schreef, had hy al toneel
stukken, filmscenario's, hoorspelen
tv-stukken en vyf romans geschre-
„Maar daar heeft u ongetwyfeld
nooit van gehoord. Waarom dan wel
dit oorlogsboek, myn zesde, dat
insloeg als een bom? Misschien wel
omdat een van myn vaste stelregels
niets anders te schrijven dan de
waarheid. Ik moet al myn boeken
als motto kunnen meegeven: „This
the way it was, this is how it
happened, this is the truth!".
Ryans lezers met uitzonde- moorde president John Fitzgerald
ring van de Russen, die tot zyn spyt Kennedy „een man, die mün le-
zyn visie op de slag om Berhjn niet ven en werk zeer heeft beinvloed!"
eerlyk genoeg naar hun maatstaven tot wiens naaste medewerkers hij be
hoorde, voegt hij aan die uitspraken
over Vietnam overigens nog wel mij
merend toe: „Niemand kan zeggen
wat er gebeurd zou zijn als Kennedy
nog geleefd had. Maar wellicht zou
er door hem toch wel iets onderno
men zijn dat al een einde aan dat
verschrikkelijke gebeuren in Vietnam
had gemaakt".
ADVERTENTIE
LEVENSVERZEKERING
SCHADEVERZEKERING
er hun trots en hun
vooral over hun ver-
i hel te overleven".
In Boerliaavezalen
Bont maar ook stil-verdroomd
schijnen te vinden blykbaar ook.
Anders zouden zy hem geen 2 tot
3000 brieven per jaar schryven,
vaak tot grote vreugde van
de schrijver jongeren interessante
problemen aansnyden. „En trouwens,
geschiedenis behoeft niet verveled te
zyn. „I see no reason why history
should be dull
De strijd in Vietnam
Met een wereldberoemd oorlogs-
schryver als Cornelius Ryan kan het
haast niet anders of het gesprek moet
de strüd in Vietnam raken.
Daarover zegt hy echter niet veel:
.Tenslotte zou het weinig loyaal en
ook niet erg verstandig van mü zyn,
over een oorlog waar ik geen diep
gaande studie van heb gemaakt, een
uitspraak te doen. Daarby is presi
dent Johnson een goed mens
doet wat hy kan Ik zou
graag de verantwoordelykheid
zijn problemen hebben
Een tentoonstelling van opvallende
verscheidenheid, in welk genre De
Wit zich echter openbaart por
tretten, land- en stadsgezichtenstil
levens dan wel fantasiebeelden uit de
oorlog getuigt hy van deskundig
heid, blijkt hü een kunstenaar, die
zün métier vergevorderd beheerst.
Dit is iets, wat tegenwoordig te wei
nig, veel te weinig nog voor komt.
De Wit in zün weinige schaarse
uren ook leraar tekenen aan het Chr.
Lyceum aan de Kagerstraat heeft
de laatste jaren bijzonder veel ge
produceerd. Olieverven en tekeningen
in onderscheidene technieken, waarin
de z.g. mengtechniek een grote plaats
inneemt. De veelzüd-'gheid van zün
kunnen is evident: het is soms moei
lijk .tie beseffen, dat zü uit hetzelfde
penseel of stift voorkomen.
Gerard de Wit, die tweemaal de
Klinkenbergprüs verwierf en twee
maal de beurs van het Belgisch-Ne
derlands Cultureel Accoord ontving,
alsmede in 1960 de Willem van Col-
lenprüs verwierf, weet met trefzekere
hand zün uiteenlopende onderwerpen
te benaderen: zowel het bont gekleur.
de als het stil-verdroomde.
Onze persoonhjke voorkeur gaat
maar het laatste uit: men denke Wjv.
aan het ..Wmtergezicht vanaf de To
renflat" (oüeverf), „Schin op Geul"
(tekening), „andschap aan de Loire
met inine" (olieverf), waarin de
ochtendstemming evenals in Schin
op Geul (pastel) en „Gezicht op
Hamelm" zo vredig en bükans roer
loos getroffen is. Realistische impres
sies als het hierbij afgebeelde „Burcht
in de winter met Hooglandse Kerk-
gracht", .Hooglandse Kerk vanaf V
em D." treffen door hun illustratieve
kwaliteiten. In het bonte, soms naar
ons gevoel te sterk bonte genre, val
len op „Prinsjesdag" en de afbeel
dingen van diverse danseressen. Een
totaal gans andre indruk van De
Wi'ts kunnen verkrijgt men weer uit
zün .Copie tnaa-r Sharaku".
Wat de portretten en (zelf)-por
tretten betreft: de Wit is in staat
een psychologisoh-karakteristieke in
druk van zijn objecten te geven, wat
De schrijver Cornelius Ryan Jzijn uitbeelding van wijlen de
samen met auteur Godfried Bo- betaide para-psycholoog prof. dr. K
mans H. E. de Jong en van de Wassenaarse
I schilder Roeland Koning
Niet minder dan 60 werkstukken presenteert de Leidse schilder
Gerard de Wit op zijn tot 23 oktober durende expositie in twee
Boerhaavezalen, welke vanmiddag onder zeer grote belangstelling
door burgemeester mr. G. C. van der Willigen geopend is.
gevoel stellig het geval is. Met bij-
zondre voorliefde vestigen wü de aan
dacht op het in een speciaal en ge
slaagde mengitecihniiiek gehouden
„Orgeltje bij de Boerhaavezalen". De
nu eerst 35-jarige De Wit lijkt nog
veel voor ons in petto te houden,
vooral ook wanneer men de forse en
rake afbeeldingen van Vrouwen
(bruine krijttekeningen) tot zich laat
doordringen en constateert, hoe hij
zich daarin zonder enige overdadig
heid, strikt tot het essentiële beperkt,
trouwens ook in veel van zün andere
tekeningen het geval is en een kunst
op zichzelf is. Wat voor anderen een
groot gevaar betekent, namehjk de
reeds genoemde enorme veelzüdig-
heid, lükt ons voor iemand als De
Wit niet, of slechts in geringe mate
aanwezig. Ook al zün er ook zwak
kere composities aan te wüzen, zoals
zün Antiquair I" De Wit is een fi
guratief kunstenaar, wiens afwisse
lende expositie veler bezoek recht
vaardigt.
H.
Kasteel Duivenvoorde, ivaar
weer alle plaatsen bezet waren
sloot de concertseries 1966 af met
die een °Vtreden van het huiskoor,
zullen we zeggen, van de Wasse-
naarse leraar Van Biezen. Hij
noemde dit optreden „geen con
cert", omdat hij alles wil zien in
het vlak van het amateur-zijn
(hoewel vier heel ivat meer zijn).
Men denke zich zijn kamerkoor-
Een zware combinatie met tje van veertien, plus hemzelf als
20 ton cement is gisteren een partner, in een cirkel om een
woning in Heeswijk binnenge- hoog geplaatste kandelaberEr
drongen. Een klapband is de ver- omheen zijn gasten in het schijn-
moedelijke oorzaak geweest. Me- j sel van de overvloedige branden-
vrouw M. Bos, die net 76 jaar ivas de kaarsen. Onder de vijftien vo-
geworden, kreeg de schrik van calisten drie, die tussentijds ook
haar leven, toen de wagen 2 me- instrumentalisten waren: Elisa-
ter naast haar bed tot stilstand beth Tenhaeff (gamba), Hans
kwam. Een vreemde verjaardags- j Verkade (kromhoorn en blokflui-
verrassing was het wel. Niet min- j ten) en Willem Talsma (spinet):
der geschrokken ivas de chauf- geen onbekenden,
feur uit Leeuwarden.
Het ging hier om historiserend be
sef en oriëntatie naar het verleden
tot in de middeleeuwen, al stootte
men in de andere richting ook door
tot Distier toe. Een profaan lied
„Taimt que vivrai" op naam van Jam-
nequin's tüd'genoot Claudin de Ser-
misy is vrü'wel homofoon en werd
gevolgd door een duchtig polyfone,
Psalm (122) van onze Sweelinck, een
inf'jet geringe opgave. Daarna ging
Talsma solozingend naar de vroege
13de eeuw, eeuw van troubadours en
Minmesanger. Hier vielen de namen
Walther van der Vogelweide en Neid-
hart van Reuen-tal: drie liederen, van
welke de twee met behoud van de li
turgische binding de beste zün.
Nog uit die eeuw, zün een paar
dansen door gamba (niet historisch
echt) en tenorkromhoorn gespeeld.
De kromhoorn heeft een dubbelriet
evenals de huidige hobo, maar pro
duceert een neuziger, haast dierlijker
klank: toen koninklüke verstrooiing,
nu toehoorders-amusement.
Een eeuw verder liggen solo-liede
ren uit het Vlaamse Gruuthuse
Handschrift over Egidius en over een
koster en een Capelaen, het laatste
een „lollige" vertelling. Dergelüke
dir.gen zijn tegenwoordig verhuisd
naar het Kinderlied.
Een contrast met iwee prachtige
tedere kerstliederen in 17de eeuwse
zei ting, waarbü het koortje z'n ge
lukkigste homogeniteit veroverde.
Een goed'e aansluiting met een kerst
lied, waar Talsma op het spinet va
riaties liet horen uit een tabulatuur -
boek van de Arnhemse organist
Steenwick (17de eeuw). Uit die tüd
kon Jacob van Eyck niet ontbreken
met iets uit ,,Der fluiten Lusthof".
Vervolgens echte madrigalen van
Marenzio (4 st.) en Gestald! (lustige
homofonie)
Na de pauze Distler-liederen (koor)
een Andante voor tafelpiano van Mo
zart (fün, geniaal en vol noblesse,
met aanloopjes naar de „Kleine
Nachtmusik", afkomstig uit het bezit
van Marie van Rechteren, die in de
18de eeuw Duivenvoorde bewoonde),
liederen vam Paisiello en Biamchi
(door een vrouwelük koorlid gezon
gen en destyds gearrangeerd voor de
zelfde Duivenvoordse edelvrouw), een
sonate in g voor altblokfluit, gamba
en spinet van De Fesch (waarin Hans
Verkade haar mooiste kansen kreeg).
Ten besluite koorliederen in madri
gaalsfeer van Thomas Weelkes en
ons aloude Wilhelmus in een onge
wone 17de eeuwse zetting, waarvan
de laatste regel merkwaardigerwüs
oevreenstemt met de laatste va.n het
refrein van de Serenade van een
Lansknecht van Lassus en dat deed
zioh gisteren bü meer composities
voor: een soort duvelstoejager "-af
sluiting.
Burcht in de winter met Hooglandse Kerkgcacht
Als gevolg van sinds 1 januari kehjkheidsverzekering motorrütui-
1965 opgetreden externe kostenstij
gingen, zullen de premies
verzekering van motorrytuigen met
ingang van 1 januari 1967 worden
verhoogd, zowel voor w.a.-verzeke-
ringen als voor gecombineerde w.a.-
en cascoverzekeringen. De aanpas
sing van de premies aan het geste
gen niveau van de schade-uitkerin
gen geldt zowel voor personenauto's,
vrachtauto's, motorrijwielen, scooters
en bromfietsen. De verhoging
bedraagt ongeveer tien procent. Voor
w.a.-verzekeringen varieeert zy van
f 17.50 tot f 32.50 per jaar.
Voor gecombineerde w.a.- en cas
coverzekeringen varieert de verho
ging van f 37,50 tot f 90,- per jaar.
Tot de externe kostenstügingen,
die de aanpassing van de premies
voor de verzekering van motorrü tui
gen noodzakelük hebben gemaakt,
behoren onder meer de sterk geste
gen kosten van ziekenhuisverpleging,
een belangrijke stüging van de be
dragen welke worden toegekend we
gens loonderving en voor blüvende
invaliditeit, alsmede een aanzienhjke
stüging van de reparatiekosten van
de garagebedrüven en van sleep- en
bergingskosten.
De verhoging van de premie
varieert, al naar gelang de soort en
de catalogusprüs van het motorrü-
tuig.
Kortingen welke door verzekeraars
worden gegeven voor o-a. beperkt ge
bruikt, alsmede no-claim-kortingen,
zün ook op de verhoogde premies
van toepassing.
Voor nieuwe verzekeringen gaat de
premieverhoging in met ingang van
1 januari 1967. Voor bestaande ver
zekeringen wordt de premieverhoging
toegepast op de premievervaldag in
1967.
De premie voor W.A.-verzeke-
ringen van bromfietsen wordt met
ingang van 1 maart 1967 met drie
gulden per jaar verhoogd.
Groene kaart
Op 1 januari 1967 hebben inwo
ners van de Benelux bü hun auto
motor- of scooterverzekering geen
groene kaart meer nodig, zolang zü
met hun voertuig binnen de grenzen
van de Benelux blüven.
De ministers Suurhoff (Ver
keer en Waterstaat), Samkalden
(Justitie) en Vondeling (Financiën)
stellen, dat voor in een wetsontwerp
tot wüzigingen van de wet aanspra-
ADVERTENTIE
de snelle en zekere pijnverdrijver
Als gevolg van de voortgaande ont
wikkeling van de Benelux economische
unie zal een verzekering, die in één
van de drie landen is gesloten gel
dig zün In elk van de landen.
PEN-club sprak
over theater
Tüdens de eerste dag van het PEN-
congres, de internationale organisatie
van schrüvers, in Arnhem, is giste
ren sterk de nadruk gevallen op de
waardering van het moderne absur-
bistische theater. De president,
Arthur Miller, maakte de opmerking,
dat het absurbisme büzonder oud is.
Als oudste proeve daarvan noemde
hü „Het boek Job".
Het congres wordt vandaag in
Nümegen voortgezet. Dan zal er on
der meer gesproken worden over de
wisselwerking tussen publiek en
theater en over de vraag in hoeverre
theater onder huidige publiek leeft.
Er is na afloop van dit congres over
„Theater in de wereld van vandaag"
geen motie of resolutie te verwach
ten.
Bü de PEN-club zün 78 nationale
schrüversorganlsaties aangesloten
met in totaal 8005 leden. Dertig na
tionale organisaties, waaronder uit
de Ivoorkust, India en Chili, zün op
dit congres vertegenwoordigd.
„INEZ" TREKT
SPOOR VAN
VERWOESTING
Meer dan honderd personen zy'n
in het zuiden van de Dominicaanse
republiek om het leven gekomen als
gevolg van de orkaan Inez, die don
derdag op het eiland ernstige ver
woestingen aanrichtte: bruggen, we
gen en telefoonlünen werden be
schadigd en de aanplant van koffie en
jujube had ernstig te lyden.
Port au Prince, de hoofdstad van
het aangrenzende Haiti, zat vrüdag
als gevolg van de storm zonder
stroom en telefoon.
Gisteren was „Inez" naar Cuba
verhuisd, een spoor van verwoesting
trekkend door het rijkste suiker- en
koffiegebied van het eiland. Premier
Castro met nagenoeg het gehele ka
binet, alsmede president Docticos
hebben zich naar het getroffen ge
bied begeven. Naar schatting 150.000
tot 200.000 personen zün uit door
overstromingen bedreigde gebieden
geëvacueerd. Men is bevreesd voor
herhaling van de ramp met de or
kaan „Flora", waarbü meer dan 1200
mensen omkwamen.
