Hellinger: helse detectives
van Nederlandse bodem
Jonge
Amsterdammer
schiep
keiharde held
Deel 1 Churchill-biografie verschijnt in oktober
Fenomenaal werkstuk
van zoon Randolph
EATERDAO 1 OKTOBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
ld-extr
In mei van dit Jaar verschenen bij uitgeverij Born gelijktijdig
twee pockets met vrijwel identieke omslagen en opvallend
korte titels. Ze heetten Dollars" en „Messen" en waren
geschreven door een zekere Hellinger, die volgens de tekst
op de achterflap stamt uit een familie van Nederlandse publi-
cisten.
Dezelfde achterflap toont ook een portret van de schrijver: een
jongeman van een jaar of 25-30 kijkt ons aan door een zonnebril
van het pilote nmodel".
Heiligers held heet Sid Stefan en
ia, zo wordt meegedeeld, een harde
Nederlandse non-conformist, die
rich schietend een weg baant door
een wereld vol misdaad en die
houdt van geld, vrouwen, espresso
bars, wodka en mooie pakken.
Alles goed en wel, maar er be
staat in ons land geen publicisten
familie Hellinger. Houdt uitgever
Born zyn lieve lezertjes voor het
lapje of heet de jongeman met de
pilotenzonnebril anders?
Hij heet andere, maar heeft zijn
werkelijke naam liever niet in de
krant. Gerben H., 28 jaar oud en
zoon van een Amsterdamse hoog
leraar, wil als schrijver van detec
tives graag uitsluitend onder zijn
pseudoniem genoemd worden.
Vooruit dan maar.
Hellinger deelt een etage aan de
Amsterdamse Binnenkant met Kit
ty Courbois, die op het ogenblik
van haar werk in „Het gangster
meisje" uitrust by haar zusje in
Noord-Borneo.
Een grote, schaar» gemeubileer
de kamer aan de voorkant geeft
uitzicht over het water. Amster
dam op zyn best.
NOG HARDER
Op tafel ligt de zonnebril, die
Gerben op de foto van de achter
flap draagt. Uit een portable
typemachine steekt één van de ge
le velletjes kopypapier van uitge
ver Born, waarop Hellinger nu zyn
derde detective schryft. Sid Ste
fan zal er volgens de auteur nog
harder in zyn dan in de twee eer
ste boeken.
Stefan is een soort Jan Cremer
met iets meer distinctie, iets meer
ontwikkeling, iets meer normbesef,
iets meer gevoel voor verhoudin
gen en wat minder eigendunk.
Kortom, hy is een jongen die er
wezen mag.
Evenals by Cremer, die zyn hele
optreden verklaart uit z'n beroer
de jeugd, is er by Stefan een dra
ma dat hem drijft. Hy heeft een
man gedood die op straat zyn
vrouw lastig viel. En terwyl hy in
de gevangenis zat liet zyn vrouw
zich van hem scheiden, omdat ze
geen zin had al die tijd op hem
te wachten.
Sid Stevan, van huis uit een be-
trekkeiyk eerzaam copywriter,
raakt eenmaal op vrije voeten
buiten zyn schuld verzeild in
mysterieuze zaken. Hy wordt mee
gesleurd en verzet er zich niet te
gen. Ook zyn houding tegenover
vrouwen is passief. Hy ver
leidt niet, maar wordt verleid. Er
zyn heel wat beeldschone vrou
wen die veel in hem zien.
URSULA ANDRESS
Het eerste boekje „Dollars",
speelt in Amsterdam. Het is wel
spannend, maar nogal een warrig
verhaal. „Messen", in Oostenrijk en
Tsjecho-Slowakye gesitueerd, is
aanmerkelyk beter. Hellingers kri
tiek op het Oostenrykse neofascis-
me is lang niet mals.
En wat te zeggen van deze pas
sage: „Ze was een schoolvoorbeeld
van wat Playboy het Frauleinwun-
der heeft genoemd, de Duitse ex
port van blondines. Er moet toch
een verklaarbare reden voor zyn
dat al die vette Gretchens van
vroeger dochters baren die in de
internationale mode- en filmindus
trie een begeerd handelsartikel
zyn geworden. Misschien hoort het
by de Duitse taktiek om het ver
leden te doen vergeten. Als je Ur
sula Andress, ziet denk je er niet
onmiddellyk aan dat haar vader
een hoge nazibons was die naar
Zwitserland uitweek, omdat hy
bang was voor de geallieerde ge
vangenissen".
Hellinger weet drommels goed
dat het eerste boek van aanmer
kelyk mindere kwaliteit is dan het
tweede „Ik heb „Dollars" geschre
ven om te kyken hoe je überhaupt
een boek van 180 pagina's schryft.
Er zitten allerlei dingen in die de
zaak vertragen. Ik moest aan het
eind van alles gaan uitleggen. Dat
was de bedoeling niet".
Sid Stefan is een man die voort
durend over kleren praat. Zyn
utterly k zit hem hoog. Vooral in
„Dollars". Hy beroemt zich erop
dat hy vroege ongetwijfeld tot de
vyf of tien bestgeklede man
nen van Amsterdam heeft behoord.
LEREN JASJE
In „Messen" ontbreken de mooie
pakken vrijwel. Dat neemt niet
weg dat de auteur het toch de
moeite waard bUjft vinden om te
vertellen hoe zyn held gekleed
gaat. By voorbeeld: „Ik droeg het
leren jasje dat ik vroeger altyd by
het zeilen aan had".
Later, tydens een ontsnapping
door het yzeren gordyn, komen e
allerlei winkelhalen in het jasje
Maar ja, een kledingstuk waar
aan zoveel dierbare zeilherinnerin-
gen vastzitten, gooi je nu eenmaal
niet weg.
Vindt Hellinger zelf kleren ook
zo belangrijk? Hy zegt van nee,
maar kan het bewys daarvoor niet
leveren. Goed, hy ziet er heel in
formeel uit, maar ook informele
kleren kunnen met zorg gekozen
zyn.
TONEELSCHOOL
Hellinger past in het artistieke
Amsterdamse millieu, al lykt hy
bescheidener en minder extravert
dan vele van zyn bentgenoten,
zyn brood verdient hy met verta
len, vooral van toneelstukken. De
detectives beginnen nu het beleg
op te leveren.
Gerben H. heeft twee jaar in
Wenen op de toneelschool gezeten.
Daarna was hy nog twee jaar in
Berlyn. „Duitsland", zegt hy, „is
een rotiand, maar Berlyn is een
fijne stad".
Terug in Amsterdam kwam hy
by Ensemble om spoedig weer van
het toneel te verdwijnen. Hy wil
de namelyk niet acteren, maar re
gisseren en daarvoor kreeg hy geen
kans.
Hellinger verslindt detectives.
Hy is een liefhebber van het goed
geschreven hard boiled- werk.
Daarnaast leest hy van alles. Zyn
favorieten: Hermans, Van het Re-
ve, Hemingway, Nabokow.
De sprong van vertalen naar
schrijven ging „vanzelf". „Ik wil
de eens kyken of ik het kon. Ge
woon wat erva\' \g opdoen. Het
leek me verstandig om voorlopig
buiten de officiële literatuur te
blijven. Ik ga met die Stefan-serie
door, maar ik ben nu toch ook be
zig met een roman".
FRUSTRATIE
De hard boiled-school is in Ame
rika ontstaan. De Amerikaanse
privé-detective biykt een bepaald
type mens, dat volgens Hellinger
„op de één of andere maniers
zettend gefrustreerd is".
Hellinger begint zyn harde, s
frustreerde, aan de Europese e
ten aangepaste held nu zo langi
merhand te kennen. Nog alty d oi
snapt Stefan echter aan zyn V
Sid gedraagt zich soms anders d
Gerben bedoeld had. „Ik sta
soms verbaasd van als ik zie i
hy nu weer doet. Maar ik begi
hem nu wel. En ik vind hem
wel sympathiek".
„Messen" en „Dollars" zyn d
de uitgever onmiddellyk geacc
teerd. De boekjes lopen op
ogenblik heel aardig. „Maar 1
begint pas echt lekker aan te I
ken als Stefan een begrip wot
Hellinger schryft zonder te i
ten wat het worden gaat. „Toet
aan „Dollars" begon wist ik
leen: een lange blonde vent st
uit een vliegtuig. En by „Mess?
diezelfde vent, maar dan zot
een cent in Wenen".
Sid Stefan verplaatst zich do
gaans in snelle autos, die hij!
kwaam bestuurt. Hellinger f
niet autorijden. Voor zyn d
staat een fiets.
DICK FRANSS
„Chronologie is de sleutel tot vertelkunst"Dat zei wijlen sir
Winston Churchill jaren geleden eens tegen zijn zoon Randolph.
Deze brengt zijn vaders raad nu in de meest letterlijke zin van het
woord in praktijk, nu hij bezig is met de biografie van zijn be
roemde vader. Het eerste deel van dit gigantische levensverhaal
beleeft op 24 oktober zijn wereldpremière. De eerste exemplaren
zijn al verscheept naar de verst verwijderde boekhandels over de
gehele wereld, om ze op de eerste verschijningsdag overal voorradig
te hebben.
Randoplh heeft ln een landhuis
In Suffolk waarschyniyk de meest
complet© verzameling politiek© en
privé-achiefstukken byeengebracht
dia ooit over één enkele man wer
den verzameld. De stukken liggen
gesorteerd in 24 vuurvaste kabi
netten, met 300 laden, en omvat
ten ongeveer 300.000 brieven, me
moranda en andere documenten.
Met dit materiaal Is Ohurohills
ïoon in 1960 begonnen aan deze
„Operatie Biografie"; het is zyn
bedoeling er de rest van zyn leven
aan te wyden. Randolph leeft ln
een zekere mate van ballingschap,
vrywillig uiteraard, tussen mede
werkers, landhuismuren en archief
kasten.
CHURCHILLS STIJL
Om de biografie zoveel mogeiyk
in Churchills eigen styi, zyn eigen
woorden te schrijven, houdt Ran
dolph er een zeer speciale werk-
wyze op na. Elke nieuwe vondst
byvoorbeeld van een archiefstuk
wordt terstond, desnoods aan het
cntbyt, met da medewerker» ba-
sproken. *s -Avonds wordt ©r by
open haardvuur voorgelezen uit
Churchills brieven, terwyi Ran
dolph aantekeningen maakt. Zo
raakt hij vertrouwd met elke
nuance in zyn vaders spreek- an
schrijfstyi.
Het eerste deel van de biografie
beslaat de periode van Sir Win
stons geboorte in 1874 tot aan zyn
verkiezing als Member of Parlia
ment in 1901, kort voor de dood
van koningin Victoria. Materiaal
genoeg uit deze periode: Randolph
heeft de beschikking over niet min
der van 300 brieven die zyn va
der vanaf zyn zevende jaar tot
aan zyn achttiende aan zyn ou
ders schreef.
MASSA MATERIAAL
Daarna is de stroom brieven
vry wel ononderbroken: de militai
re academie te Sandhurst, het le
ger, de jaren in India en Egypte,
de slag va Omdoerman, Zuid-
Afrika, zyn gevangenneming en
ontsnapping daar en dat alles
met vermelding van de meest mi
nuscule details en in briljante styi.
Daarnaast b ■schikt Randolph met
zyn staf over een reusachtige
hoeveelheid gegevens uit de kring
van familieleden (alleen al 69 ne
ven en nichten in de eerste graad
van vaders kant) en vrienden van
sir Winston.
Tenslotte zyn er, behalve alle of
ficiële diplomatieke stukken ook
nog de talloze ongepubliceer
de brieven van alle Britse premiers
uit de laatste 95 jaar, verzameld
in de zogenaamde Chartwell Pa
pers. En dan heeft Randolph na-
tuuriyk ook nog een schat van ei
gen ervaringen met zyn vader, en
als naslagwerk diens Memoires.
„LEVENSWERK"
Met dit materiaal als uitgangs
punt is Randolph, een krasse vyf-
tiger, zyn „levenswerk" begonnen.
Na het in oktober verschynende
eerste deel moeten er nog vier
„verhalende" delen volgen; no. 2
behandelt de periode 1901-1941, no
3 verhaalt van de eerste wereld
oorlog en de jaren daarna tot 1922,
het vierde deel omvat de gehele pe
riode tussen beide wereldoorlogen,
terwyi het laatste de tweede we
reldoorlog en de naoorlogse tyd be
handelt. Als aanvulling zullen er
naast de „verhalende" delen ook
nog vyf aanvullende banden met
documentatie-materiaal worden
gepubliceerd.
Zoals Randolph Churchill zelf
ook zegt: al dit werk is niet zo
maar bedoeld om het verhaal van
een mensenleven te schryven, of
zelfs alleen maar het materiaal te
schiften en te selecteren. De bete
kenis van Chruscill voor de we
reldpolitiek is zodanig geweest, dat
schryven over hem in een zo uit
gebreid kader als zyn zoon dat nu
doet tevens geschiedschrijving is
over de laatste 75 jaar.
HERZIENING
Als men Randolph Churchills
medewerkers mag geloven, zal de
ze nieuwe „Geschiedenis van de
laatste driekwart eeuw" alle aan
leiding geven tot herziening var
talrijke historische gebeurtenissen
en persooniykheden. En vooral tot
een herziening van het oordeel
over veel aspecten van Engelands
Grand Old Man zeil.
■h Een karakteristieke foto van wijlen Sir Winston.
