J een ontplooiingsruimte voor onderwijs en wetenschappen Voor research 709 miljoen VS-ruimtelift voor geleerden Alle „extra" gaat verloren door de prijsstijgingen 'roblemen en eisen UDIE CHTSTE EDISCHE ACULTEIT I WEINIG MEER „BEVOEGD" EGEVEN LESSEN MEDEDELING AAN H.H. ADVERTEERDERS Leidse Universiteit in de begroting NAMEN VAN MAANKRATERS Uitgaven in 1966: Kuim de heltt voor univer siteit en hogeschool Aanbod aan andere landen MOTORRIJDER NA BOTSING OVERLEDEN „GEEN BILLY GRAHAM..." Loena wegbereider voor bemande vlucht naar de maan? Gegevens over maansatelliet NVV nog sceptisch Dader van overval in arrest [0ENSDAO 28 SEPTEMBER 1966 LETDSCH DAGBLAD Pt algemene beschouwingen op de begroting i het „kostbaarste" departement, n.l. van iderwijs en Wetenschappen voor het jaar 67_jnoeten, in overeenstemming met de taal elke de cijfers spreken, een sober karakter dra- Met deze woorden begint minister Diepen- rst de memorie van toelichting op de begroting zijn departement, en een goed verstaander heeft aan deze ene zin genoeg: uit de cijfers blijkt dat geen enkele sector aan middelen iets meer mag verwachten dan wat op z'n allerminst nodig is om prijsstijgingen op te vangen en ver der de activiteiten op dezelfde voet voort te zetten. Slechts hier en daar is er een bescheiden bedragje over voor vernieuwing of uitbouw der activiteiten. Iet eindcijfer van de begroting (4238 miljoen) is 583 miljoen hoger dan i ie voorgaande begroting, maar die vorige begroting zal nog door een Iging met 97 miljoen worden verhoogd, terwijl in de nieuwe begrotdng ,ns 340 miljoen is begrepen voor financiering van de salarismaatregelen, na het samenstellen van de ontwerpbegroting voor 1966 zjjn getroffen, "je reële stijging vergeleken bij 1966 wordt daardoor teruggebracht tot miljoen, een bedrag dat „grotendeels nodig zal zjjn voor het opvangen j prijsstijgingen teneinde de Instandhouding van de bestaande activiteiten urzekeren." !t Nederlandse onderwijs is ove- as stellig nog niet gekomen waar ith behoort te bevinden, aldus mlaister. Het moet echter moge- qn aan de toekomst met haar ure moeilijkheden en eisen het fd te bieden. a deze moeilijkheden zijn wel de ernstigste de op komst zijn- jeboortegolf bij het kleuteronder en de nog niet verwerkte aan- als gevolg van het gestegen tal geboorten en uit hoofde van loogde belangstelling bij het «schappelijk onderwijs en het beroepsonderwijs, de eisen dringen zich naar vo- "de benutting van moderne (au- vsuele) leermiddelen en kennis inoderne methoden, de opening nieuwe mogelijkheden bij het erheldsonderwijs na gezette be tering in verband met de verbrei- het wetsontwerp tot invoering een numerus clausus voor me- he eerstejaars niet de goedkeu- van de Tweede Kamer heeft ïen verwerven, zien de univer- ten zich gesteld voor de nood- een oplossing te vinden voor moeilijkheden, samenhangende de plaatsing van verscheidene allen eerstejaars bij de medi- faculteiten boven het maximum al van hen, voor wie met de hikbare middelen nog op rede- wijze onderwijs mogelijk is, al- minister Diepenhorst in de ng op de begroting van zijn nent. t is duidelijk dat een dergelijke ising niet op korte termijn zal ïen worden geraliseerd, daar zij cht zal moeten worden in een 'eiding van studiemogelijkheden, e uitbreiding wegens de situa- ïp personeelsgebied en op finan- gebied slechts moeizaam tot id zal kunnen komen. Bovendien een verhoging van de capaciteit de bestaande faculteiten op be ll van onderwijstechnische waardoor deze slechts op be te schaal kan plaatsvinden, minister zal daarom zeer bin- lort een commissie instellen, die laak heeft advies uit te brengen ke de algemene problemen die and houden met de oprichting achtste medische faculteit, -gfearnaast vindt een onderzoek m ts naar de wijze waarop de ca- telt van de bestaande facultei- 1 in het klinische gedeelte zou ij men worden aangepast aan het tegen aantal studenten en aan de behoefte aan klinische facul- als gevolg van het gewijzigde toon van de medische opleiding, mogelijkheid van affiliatie van ihuizen met de Academische «huizen wordt bestudeerd. t sterke stijging van het aantal i en dientengevolge van het I te geven lessen Is er waar lijk mede oorzaak van ge- dat het percentage bevoegd i lessen bij het voorbereidend t en middelbaar onderwas maar is toegenomen Bedroeg dit lage in 1964 76,2,' in 1965 was jestegen tot 76,7, aldus de toe- op de begroting voor On- en Wetenschappen. situatie verbeterde enigermate klassieke talen en voor de Nederlands, Frans, Duits, unde en geschiedenis. Voor natuurkunde, scheikunde k^ben tradg een verandering op. ?0°* de vakken Engels, biologie, Wetenschappen, staatshuis- 110teen staatsinrichting daalde Portage bevoegd gegeven les- ding van de automatisering, de straks aan de herscholing van afge studeerden te besteden zorg door uni versiteiten en hogescholen. In het algemeen zal het misschien nog lastiger wezen om voor de toe komst èn het gelet op de omstandig heden meest passende onderwijs te bieden èn zulks te doen op die ma nier dat een en ander betaalbaar blijft. Voor het ontwikkelen van nieuwe activiteiten moet gewoekerd worden met de beschikbare middelen, en het begrotingsontwerp vertoont dan ook de weerslag van de ontstane nood zaak de rijksuitgaven te beperken. Plannen Van wat er overigens meer kan worden gedaan is onder meer het volgende. By het buitengewoon lager onder wijs wordt uitbreiding gegeven aan de mogelijkheid tot het stichten van afdelingen voor zeer jeugdigen, terwijl voort» voor de diverse soor ten van dit onderwijs zal worden overgegaan tot verlaging van de leerllngensc halen. Voor de leden van examencommis sies zullen de vakantiegelden eni germate worden verhoogd. Uitbreiding van het aantal experi menten in de kader van de Wet tot het verlenen van grotere vrijheid van inrichting van het onderwijs, waarbij in het bijzonder wordt ge wezen op de experimenten in de sfeer van het economisch-administratief onderwijs. Herziening van de regeling van de subsidiëring van het N.O.I.B. te Breukelen. Verhoging van het zogenaam de investeringsplafond voor weten schappelijk onderwijs en onderzoek tot 379,5 miljoen. Van deze verho ging van 29,5 miljoen is echter 21 miljoen bestemd voor het opvangen van prijsstijgingen en slechts 8,5 miljoen voor het doen van zeer noodzakelijke voorzieningen bij de universiteiten en hogescholen en voor de aankoop en bouwrijp ma ken van terreinen. Deze cijfers wa ren» reeds gepubliceerd in het on langs aangeboden „financiering s- schema" waarover wij uitvoerig schreven. Het subsidiëren van de stichting ontwikkelingshulp ip het gebied van het onderwijs. Voorts staan de volgende plannen op het programma: In voorbereiding ia een algehele herziening van de lager-onderwijs- wet 1920. Een ontwerp van wet tot wijziging van de kleuteronderwijswet zal aan de Kamer worden aangeboden, even als het ontwerp van een nieuwe leer plichtwet. Het ligt in de bedoeling ook voor het gemeentelijke en het bijzondere onderwijs de totstandkoming van een verplichte vakantieregeling te bevorderen. In voorbereiding 1» een wettelijke regeling voor het rijkstoezicht op het schriftelijk onderwijs. De verwachting is gewettigd, dat eind 1967 het bestaande geringe te kort aan kleuterleidsters zal kunnen worden opgeheven. De definitieve invoering van de derde fase van de leerlingenschaal zal slechts geleidelijk te verwezen lijken zyn. Per 1 september 1967 zal het aan tal Ulo-scholen voor deelneming aan het. zogenaamde mavo-experi ment met 36 worden uitgebreid. De spellingswet 1947 zal worden gewijzigd. Over de datum van in voering zal nader overleg met on derwijsorganisaties en met de uit gever* plaatsvinden. Binnenkort zal een commissie wor den Ingesteld, die advies moet uit brengen over de oprichting van een achtste medische faculteit. Een nieuw huurreglement voor de studentenhuisvesting is vastgesteld. Het wetsontwerp academische zie kenhuizen zal thans spoedig aan de Staten Generaal kunnen worden aan geboden. Vermelden» waard is voorts de uitgaven voor onderwijs en weten schappen bijna evenveel bedragen als die voor defensie en volkshuis vesting tezamen. ADVERTENTIE In verband met de viering van de 3 OKTOBERFEESTEN zal ons blad die dag niet verschijnen. Dit heeft ten gevolge dat er een wijziging komt in de sluitingstijden voor het aan nemen van advertenties, nJ. voor ZATERDAG 1 OKTOBER uiterlijk op VRIJDAG SEPTEMBER 's MIDDAGS 12 UUR. Voor DINSDAG 4 OKTOBER: uiterlijk op VRIJDAG 30 SEPTEMBER 's MIDDAGS 3 UUR. De voornaamste begrotingscijfers met betrekking tot de Leidse Universiteit zijn de volgende: Exploitatielasten Universiteit personeelslastenf59.138.000 overige lasten Academisch Ziekenhuis Jelgersmakliniek Interuniv. Inst. v. Radïopathologie en Stralenbescherming personeelslasten overige lasten Interuniv. Inst. voor Internationaal Recht 17.223.000 15.219.000 150.000 f 1.608.000 M 878.000 55.000 Baten Rijksbijdrage - Inschrijvings-, college- en examengelden Overige baten Overschotten vorige jaren Totaal f 94.271.000 f85.321.000 750.000 200.000 8.000.000 Totaal f94.271.000 In vesteringskosten Nieuw-, aan-, verbouw en eerste Inrichting Uitbreiding apparatuur bestaande gebouwen f31.800.000 5-650.000 De overeenkomstige cijfers van alle twaalf Instellingen voor wetenschap pelijk onderwijs in den lande (voor Rotterdam 2 gerekend) bedragen te zamen f. 697.612.000 voor exploitatie rekeningen en f. 367.579.000 voor In vesteringen. Tezamen is dat ruim een miljard gulden, dat wil zeggen onge veer 85 gulden per Nederlander. Bij de raming van de personeels lasten van de Leidse Universiteit, is blijkens de memorie van toelichting rekening gehouden met uitbreiding van de personeelsformatie met 76 nieuwe plaatsen tot 2904 plaatsen, dat is een verhoging van 2,6 procents Voor het Acad. Ziekenhuis is een personeelsuitbreiding van 60 tot 1620 plaatsen begroot, voor het interuni versitaire instituut voor Radlopaittio- logie en Stralenbescherming een uit breiding van de personeelsformatie met 7 plaatsen tot 76. Tezamen zou dat voor de genoemde Leidse instel lingen een uitbreiding van 143 tot Totaal £37.450.000 4600 plaatsen ztfn, «en staging ™<n 3,1 procent.. Over bet algemeen steek» der* stijging teer ongunstig af tegenover de overeenkomstige stygingscljfers elders. De begroting geeft ln totaal voor de twaalf hogescholen en uni versiteiten en aanverwante Instellin gen overeenkomstig die welke voor Leiden werden genoemd een stijging van 1590 plaatsen tot 24.626 plaatsen, hetgeen neerkomt op een percentage van 6,5. De exploitatielasten (voor Leiden tortaai 94.271.000) zUn hoger dan in Leiden geraamd voor de Gemeente lijke Universiteit van Amsterdam (118.651.000), Utrecht (112.984.000) en Deltt (100.134.000) en de investe- ringslasten (voor Leiden 37.450.000) hoger dan in Leiden voor Utrecht (44.474.000), Oemeenteljjke Universi teit Amsterdam (40.412.000), Nijme gen (39.407.000) en Delft (38.447.000). Internationale oplichters gearresteerd De politie van de Belgische stad Brugge heeft twee internationale op lichters gearresteerd, die door de Ne derlandse politie worden gezocht in verband met oplichting van een bank aan de Herengracht in Am sterdam De twee mannen, een Fransman en een Oostenrijker, wa ren ln het bezit van verscheidene vervalste identiteitsbewijzen. De Amsterdamse officier van jus titie, mr. W. Tonckens, zal aan de Belgische regering uitlevering vra gen van de 43-jarige Fransman, die ervan wordt verdacht op 19 septem ber in Amsterdam een bank aan de Herengracht te hebben opgelicht voor f51.000,-- door middel van een valse cheque. Er is vooralsnog geen voldoende reden voor de officier om ook de uitlevering van de 22-jarige Oostenrijker, die erbij is geweest, te vragen. Beide mannen werden door de Belgische politie gearresteerd op de in Zeebrugge liggende oude Engelse kotter „Chiplink", die de Fransman een dag na de oplichting van de bank in de hoofdstad voor f 22.000,- in een Heemsteedse jachthaven had gekocht. Een Amsterdammer bracht in opdracht van de Fransman de boot naar Zeebrugge. Sow jet-deskundigen hebben een maankrater naar Confucius, de oude Chinese wijsgeer genoemd. Confucius is een van meer „grote geleerden" naar wie kraters aan de „achterzijde" van de maan op de aanstaande Russische atlas worden genoemd. Andere kraters werden genoemd naar de 19e eeuwse biolooog Jo- hann G. Mendel, de 17de eeuwse ge leerde Spinoza en naar een vooraan staand ontwerper van Sowjet ruim teraketten, Sergei P. Korolev. De nieuwe atlas is het tweede deel van die welke in oktober 1960 ge publiceerd werd. Hij wordt gemaakt van foto's die door de Sowjet Zond III in juli 1965 naar de aarde ge zonden werden. ADVERTENTIE In 1966 besteedt de overheid 709 miljoen gulden aan onderzoek en ontwikkelingswerk. In 1964 werd aan wetenschappelijke re search uitgegeven 488 miljoen, welke cijfers een stijging in twee jaar van 45 procent betekenen. In 1966 nemen deze uitgaven 4,35 procent van de totale begroting in beslag, dat is 0,95 procent van het bruto nationaal produkt. Dit blijkt uit het zogenaamd wetenschapsbudget, dat de minister van Onderwijs en Wetenschappen dit jaar voor het eerst als bijlage bij zijn begroting aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. Het betreft hier niet een budget m de eigenlijke zin van het woord, maar een overzicht van alle in de rijksbegroting voorkomende uit gaven, welke bestemd zijn voor wetenschapsbeoefening. 1 -a a dit perspectief ook voor Nederland De cijfers moeten in verband met de afbakening van hetgeen onder onderzoek en ontwikkelingswerk wordt gezien, als niet meer worden beschouwd dan een redelijk betrouw bare indicatie. Het academisch onderzoek vergt 360 miljoen van de genoemde 709 miljoen. Voorts blijkt dat 91,7 pro cent van het totaal bestemd zijn voor natuur- on technische we tenschappen, waaronder begrepen de medische wetenschappen, en 8.3 pro cent voor de geestes- en maatschap pijwetenschappen. De uitgaven voor deze laatste sectoren stegen echter sneller dan die voor de beta-vakken. Het onderzoek ten bate van de de fensie (24 miljoen) vormt 3,5 pro- oent van de totale reeearchuitgaven van de rijksoverheid. De internatio nale onderzoekprojecten of ontwik kelingswerkzaamheden vergen 48 miljoen dwz. 7 procent van het to taal. ZWO en TNO ontvangen in 1966 resp. 34 en 93 miljoen. Naar afbuiging van curve In de toelichting op het weten schapsbudget (dat dus in tegenstel ling met de begroting betrekking heeft op het lopende Jaar 1966 en niet op 1967) wordt er op gewezen op grond van de ervaring wordt aan genomen dat de uitgaven voor speur- en ontwikkelingswerk een exponentionele groei vertonen. Het punt waarop de groeicurve echter begint af te buigen nadert voor de landen, die ten aanzien van de om vang van hun wetenschappelijke in spanning vooraan staan, en is ln de Verenigde Staten vermoedelijk reeds bereikt. Het lijkt ue minister Juist, in aanmerking te nemen. Dit betekent dat het in toenemen de mate nodig zal zijn prioriteiten te stellen en keuzen te maken. Het wetenschapsbudget roept vragen op van gecoördineerd weteschapsbe- leid, bijvoorbeeld de beoordeling van het totale uitgavenniveau en het probleem van de evenwichtige verdeling van de researchuitgaven, gezien in het licht van de balangen van de Nederlandse samenleving op langere termijn. Deze studies liggen mede op het terrein van de zojuist opgerichte Raad van Advies voor het wetenschapsbele id Brede discussie Minister Diepenhorst spreekt ten slotte de wens uit dat het „weten schapsbudget" er toe zal bijdragen een discussie over deze onderwer pen niet slechts tussen regering en Staten Generaal maar ook in brede kringen daarbuiten op gang te bren gen. Een dergelijke discussie moet uitmonden in de vraag, welke in houd in de samenleving zal worden gegeven aan de vooruitgang van we tenschap en techniek. Andere hoogtepunten: MODI THEATER 2 x 'e middags 2 x '8 avonds 4-0 opwindende modeflltsew in een feeëriek lichtspel NOV ITEITENC ENTRUM RUIMTESCHIP met KEUKEN wederom in Nederland 86e DAMESBEURS t/m 7 oktober behalve '8 zondags l avonds 7.15-11 PAVILJOEN van het KIND KOKEN en STOKEN met AARDGAS VLOERBEDEKKING voor leder vertrek De administrateur van het Amerikaanse bureau voor lucht en ruimtevaart, James E. Webb, heeft verklaard dat de Verenig de Staten hebben aangeboden deskundigen uit andere landen te laten meereizen aan boord van Amerikaanse ruimtevaartuigen. Hij zei dit in een plechtigheid ter ere van de bemanning van de Gemini XI. Webb zei dat hfj gemachtigd was dit aanbod te doen in zijn voorlopige onderhandelingen over een ruimte vaartovereenkomst met West-Duits- land die onlangs zijn gevoerd. Het aanbod geldt ook voor Engelse des kundigen en die van andere landen. ,Als geleerden in West-Europa we tenschappelijke studies moeten ma ken van hun eigen land vanuit de ruimte, dan hebben wij een veilig genoeg transportsysteem in de ruim te om ze daar te brengen", verklaar de Webb. Er moet echter wel dege lijk een behoefte bestaan, zei hfj ver der. „Een ruimtevlucht is niet iets wat Je zo maar even voor de lol doet". Op Bennebroekerdijk in Haarlemmermeer In het St.-Elisabeth-gasthuis Haarlem is gistermiddag overleden de 18-jarige fabrieksarbeider A. Wil le mse uit Haarlemmermeer. Hij kwam gistermorgen met zijn motor in botsing met een vrachtwa gen, bestuurd door een 25-jarige in woner van Haarlem, die een afrit aan de Bennebroekerdijk in Haarlemmer meer kwam afrijden. Dr. Michael Ramsey, de aartsbis schop van Canterbury, heeft te ken nen gegeven dat de christelijke kerk wel wat modernisering kan gebrui ken, maar geen Billy Graham. „De kruistocht die Billy Graham kort geleden in Engeland heeft ge houden, heeft wel wat bekeringen tot stand gebracht, maar geen belang rijke wijzigingen aangebracht in de religieuze gewoonten van Engeland" verklaarde hij bij zijn aankomst uit Kamloops, in de binnenlanden ven Brits Columbië. „Het evangelisme van Billy Gra ham is niet het soont dat we in deze moeilijke tijden nodig hebben", zei; hij. „We hebben behoefte aan eer in tellectuele. weloverwogen benadering ndet aan uitbarstingen van emotie". Op de vraag of de kerk uit de tijd is antwoordde de aartsbisschop: „Niet in het algemeen. Ik heb zowel in Ca nada als in Engeland kanten van de kerk gezien die krachtig en bloeiend zijn. In vele gevallen vind je minder conventionele kerkgang, maar een sterkere overtuiging bij de die wel gaan". Het Russische maansohip Loena XI verzamelt gegevens over de sa menstelling van de maan. Dit meldt het persbureau Tass. De Loena XI is op 28 augustus in een baan om de maan gebracht zonder dat er inder tijd duidelijke mededelingen werden gedaan over het doel ervan. Het Engelse observatorium in Jo- drell Bank heeft meegedeeld dat de maansatelliet foto's naar de aarde heeft geseind, maar dit is nooit be vestigd in Moskou. Gisteren is meegedeeld dat de Loena de gamma- en röntgenstraling analyseert die het maanoppervlak afgeeft met het doel de samenstelling ervan nauwkeuriger vast te stellen. Ook verricht de Loena metingen van het zwaartekrachtveld van de maand en zijn er instrumenten aan boord voor het registreren van me teorietenstromen in dit deel van de ruimte Hieruit valt af tie leiden dat dit vaartuig een onderdeel vormt van het Russische voorbereidende programma voor bemande maanrei- zen. Belasting huurders woningwetwoningen Het NW neemt voartopdg een af wachtende houding aan tegenover het plan van de regering, belasting te gaan heffen van degenen, die in woningwetwoningen wenen maar daarin gezien hun inkomen niet meer thuishoren. Op het congres van de rrouwep- band van hert NW to Utrecht, zed de NW-secretaris F. J. Willem* giste ren, dat deze maatregel wel recht vaardig lijlct, maar dat het NW er pas „Ja" tegen zegt al» het da over tuiging heeft, dat deze belasting nle* leidt tot nieuwe, nog zwaacder ts verteren onrechtvaardigheden. Het zou mooi zijn als ten gerolge van de invoering van deze belastii* enige doorstroming ontstond, waar door voor qua inkomen minder ge lukkig bedeelden woningwetwoningen vrijkwamen, aldus de heer Willem*. HU vreest echter, dart het te moo* is, aangezien in werkelijkheid de wo ningen om die doorstromen* op ts vangen, ontbreken. In de nieuwbouw komen zij al gauw terecht in de prijs klasse van 300 A 400 gulden peg maand en dat vindt de heer Willem* al te gortig' voor een inkomen tus sen de 1000 en 1500 giilden peg maand. Bovendien zouden deaa door. stromens' dan to een veel ongunstiger positie komen dan de bewoner* van relatief goedkope vooroorlogse parti culiere woningen. Ook ten aanzien vain heit plan, een .regeringssl eutelgeldto te voeren, een verplichte kleine meöeftoancte- ring van de woningbouw ln de vorm van een rentedragende lening ven óm aspirant wontogwetbewooer aan d* wantogedgenaar, stekt he* NW toch gereserveerd op. Na een maand Na een maand hardnekkig speu ren is het de Almelose politie gelukt, de vermoedelUke dader van de laffe roofoverval, die in de vroege ochtendi van 24 augustus op de 70-jarige land. bouwer A. J. Beverdam plaats had, te arresteren. Het ts een 27-jarige straafcna- ker uit Almelo. De man werd door de Duitse politie, die hem enkele we ken geleden voor fle&setrekkerU arresteerde, als ongewenste vreem deling over de grens gewet. HU werd onmiddelljk door de marechaussee ln hechtenis genomen. Tot diep in de nacht is de man door de Almeloos politie verhoord. HU ontkent alles. Zelfs het bestaan van de gebr. Be- verdam beweert hU niet op de hoog te te zUn. Tegen de straatmaker, die een ongekend lange straflU»t heeft, bestaan echter zoveel aanwijzingen, dat het voor hem moeilUk zal wor den in zijn hardnekkige houding te volharden. Woensdag 24 augustus 's morgens om half zes ging de 68-jarige G. Beverdam mel ken. zoals elke morgen om deee tUd. ZUn twee Jaar oudere broer Arend, met wie hU samenwoont op het klei ne boerderijtje die even buiten de bebouwde kom van Amelo ligt draaide zich nog even om en ging weer slapen. Even later drong de ge maskerde overvaller de slaapkamer binnen. Zondermeer sloeg de man met een houten knuppel, de nog slapende boer en eiste geld. Na een korte maar hevige vechtpartij met de bejaarde man, die bloedende hoofdwonden kreeg, vluchtte de aan valler.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 13