Harmonische
afwisseling
Te eenzijdig
De lotgevallen van
koninklijke ezeltj
Puzzels
yn IE
oer
andétad
Tram
Samenwerking
De voetgangersoversteek van de Theodor Heussbrug in Düsseldorf
Het Siedlungsverband houdt zich
•ok bezig met de structuurpolitiek
voor het Roergebied, en met de
verbetering van de infrastructuur,
cp het ogenblik een probleem van
de eerste orde, nu de gouden tijd
van de kolenwinning voorbij is. Het
Roergebied, zegt de heer Stein-
hauer, leek een rijk gebied, maar
as dat nooit. De industrie is te
enzijdig: als er geen oplossing ge-
onden wordt, raken in twee jaar
0.000 mijnwerkers werkloos!
Men zoekt een oplossing in de
letrochemie, de elektro-industrie, de
■onfectie- en de gebruiksgoederen-
industrie en voorts in de diensten
sector. Maar vele van deze takken
van nijverheid kunnen geen mijn
werkers opnemen, wanneer de
schachten worden stilgelegd- Dit al
les is een grote actuele zorg. Nog
sterker voor de mijnbeambten. het
kantoorpersoneel e.d., dat minder
makkelijk weer aan de slag komt
dan de handarbeider en de tech
nicus.
Van de vier- tot vijfhonderd-
Het ezeltje Pepe, dat prinses Irene
eens cadeau kreeg van Spaanse
studenten, graast sinds drie maan
den op een vredig binnenweitje van
het landgoed Molecaten by het
IJsselstadje Hattem.
Het is al tientallen jaren tradi
tie, dat baron van Heeckeren van
Molecaten een ezeltje een zorgen
vrij leventje laat leiden op zijn
200 ha groot landgoed. Als enige
tegenprestatie moet het wel eens
een stoet voor een liefdadig doel
opvrolijken of zelfs in een recla
meweek van eèn warenhuis in
Zwolle of Deventer poseren.
Op Soestdijk wist men met het
lichtgrijze, hier en daar wat don
ker gevlekte, ezeltje van Spaanse
bloede eigenlijk niet goed raad. Het
oude ezeltje van Molecaten strekte
de lange oren en toen herinnerde
E. C. van Heeckeren van Moleca
ten zich het wat ontheemde ge
schenk op Soestdijk. Zo is Pepe
verhuisd en onder de hoede ge
plaatst van bosbaas J. Bijsta
De vele wandelaars uit 1
die in de weekeinden op W
goed vertoeven een wandd
je kost een dubbeltje zia
rustig meegrazen met e«
koeien. Hij komt graag nu
hek om zich wat te laten
len.
„Je zou zeggen, dat-ie er
zon gesteld zou zijn, omdat
Spanje komt", zegt bosbaö
terbosch, „maar als het
zoekt hij de schuilhut in df
van het weiland op en als
koude dag is, krijg je 'm n*
binnen. De andere ezel lid*
's winters wel buiten lopen
met deze moet ik het nog w®
kijken".
Zo gaat Pepe een onbezorg
komst tegemoet, ver van st
koos rumoer en vorstelijk v
Hjj is het traditionele ezel!
Molecaten geworden, met efl
ne vorstelijke voorgeschiedï
4 Pas na de oorlog, toen de eerste periode van wederopbouw voorbij
4 was, werden wij ons eigenlyk pas goed bewust, dat een geheel nieuw J
4 probleem aan het ontstaan was: het probleem randstad. Vóór de J
4 oorlog was dat proces al wel begonnen, maar we zagen toen toch a
4 nog meer in geleidelijkheid onze grote steden groeien zonder daar a
4 bepaald een probleem in te zien.
4 Maar Amsterdam breidde zich in ijltempo uit naar het westen, a
4 tot bijna aan Halfweg toe, naar 't zuidwesten, waar Amstelveen i
4 werd opgenomen in de grote stad, naar het noordwesten in de a
4 Sloterpolder en nu is het zuidoosten aan de beurt waar in de a
4 veelbesproken Bijlmermeer een stad van honderdduizend inwoners a
4 gaat ontstaan. a
4 Rotterdam groeide vast aan Schiedam, Vlaardingen en zo verder, a
tot aan Hoek van Holland toe. Het ging bouwen aan de overzijde a
4 van de Maas en Nieuwe Waterweg. Den Haag bouwde wijk na wyk
4 en vormt met één grote agglomeratie met zijn vele buurgemeenten.
f Leiden groeide en Haarlem, Utrecht en Hilversum. Alle gemeenten
4 ook de kleinste, in de randstad, hebben aspiratie om stadjes en
4 middelgrote steden te worden. Weesp, Huizen en Soest bijvoor-
4 beeld zijn voorbestemd om enkele malen groter te worden dan ze i
4 thans zijn. i
e 4
duizend mijnwerkers is de helft al
overgeheveld naar andere indus
trieën en bedrijven in het Roerge
bied zelf: in Bochum b.v. zijn er
6000 ondergebracht bij Opel,
hetzelfde aantal dus dat men in
zuid-Limburg bij de te stichten
DAF-fabriek denkt te kunnen
plaatsen. De gewone arbeiders, zegt
de heer Rodel in Düsseldorf, vin
den dat niet zo erg. als ze de an
dere dag maar werk en geld hebben,
maar voor de beambten is het wel
erg geweest.
De groei van het Roergebied is
door de kolencrisis natuurlijk ge
stagneerd. Als een streek haar
economische basis verliest 4
omschakelen, is er geen
meer van buitenaf. Toch ii
geen sprake van bevolkingst
het geboorteoverschot heeft
volking op peil gehouden
groei is er niet meer.
Hetgeen overigens nie
neemt, dat er voortduren
worden doorgewerkt aan di
sing van de enorme proble
een agglomeratie van vele
nen mensen blijft stellet
daar dat de verschillend
bureaus voorlopig nog n
ducht hoeven te zijn voor wi
heid
Een complex van elk op zichzelf
hoogst belangrijke en moeilijk op
te lossen puzzels bracht de groei
van Randstad Holland mee.
Puzzels, welke dat andere, nog
veel grotere, randstadgebied aan
Roer en Rhyn, al jaren eerder ken
de, maar waar men na de oorlog een
nieuwe kans kreeg om ze aan te
pakken en op te lossen' in moderne
geest.
Bij onze bezoeken en gesprekken
bleek ons telkens weer, dat er in
1. robleemstelling en methodiek niet
zo heel veel verschil is; alleen was
de oplossing een stuk gemakkelij
ker omdat men niet hoefde aan te
passen maar geheel nieuw kon op
zetten
We hebben in het artikel over de
bouw van nieuwe steden al verteld,
hoe men daarmee te werk gegaan
is. Naast de centralisatie in grote
stadsgemeenschappen wordt ook in
sterke mate decentralisatie toege-
r (Van een medewerker)
De Randstad Holland was ont
staan en riep diverse vraagstuk
ken op. Van het begin af stond
vast, dat deze wer eldstad met haar
vijf miljoen inwoners niet één
grote stad mocht worden, maar
een grootstedelijk gebied, waarin
polders en duinstreek, plassen en
bosgebieden van het Gooi en
Utrecht behouden zouden blijven.
Een harmonische afwisseling en
aanpassing van natuur en stad
stond de planologen voortdurend
voor de geest. Men dacht aan de
stichting van satellietsteden, aan
het uitsparen van brede groenstro
ken, aan een groene zone voor
toerisme en recreatie. Men plande
de uitbreiding van de Randstad
in de toekomst met radialen, stra
len van Amsterdam in de richting
Alkmaar en in die van Apeldoorn-
Arnhem, van Rotterdam via 't Del
taplan naar de Zeeuwse eilanden
en het Brabantse in.
Als nevenproblemen van de ur
banisatie, de verstedelijking vooral
van het westen van het land, doken
op die van de industrialisatie, de
werkvoorziening in het algemeen,
want die miljoenen moeten niet al
leen kunnen wonen, zij moeten ook
kunnen werken. En kunnen leven:
zijhebben recreatiegebieden nodig.
En daar zij meer en meer ge
motoriseerd worden, moet er een
goed en royaal wegenstelsel z(jn.
Wegen die trouwens ook voor de
industrie en handel nodig zyn. Zo
groeide het verkeers- en vervoers
probleem. En weer andere vraag
stukken deden zich voor: drink
watervoorziening. vuilverwij dering,
luchtverontreiniging
past in satellietsteden en kleinere
woonkernen zoals b.v. het bouw-
plan-Garath tussen Düsseldorf en
Keulen.
Vanouds kent men vooral in het
Roergebied deze „Siedlungen", mijn
werkersdorpen met een eigen kern
en een geheel eigen leven. Dort
mund heeft zo niet minder dan
veertig stadsdelen, van de eigenlijke
stad gescheiden door groenstroken,
waar men gezond kan wonen en
levenskracht op doet voor de zwa
re ondergrondse arbeid.
In principe heeft men dit sy
steem gehandhaafd en bewust in
stand gehouden, want het heeft
zijn waarde in het verledep be
wezen.
De wijk Garath is een goed voor
beeld van zulk een nieuwe vesti
ging. Zij is bedoeld, zo zegt ons de
heer Vetten, als woonplaats voor
Düsseldorfers, maar men is er per
trein dichter bij Keulen dan over
Het Roergebied is niet één grauwe, rokerige steenwoestijn.
de weg bij Düsseldorf. De kans is
dus groot, dat deze arbeidskrach
ten voor Düsseldorf verloren gaan,
terwijl deze stad de grond ge
kocht heeft, bouwrijp gemaakt en
er (in sociale woningbouw)
woningen scholen, kerken en
winkels heeft neergezet. Om
nu deze mensen toch voor Düssel
dorf te behouden heeft men de
Stadtbahn (de elektrische tram)
naar Garath doorgetrokken, die
de bewoners met veel halteplaat
sen naar de binnenstad brengt, van
waaruit ze met bussen naar kantoor
en fabriek worden gebracht.
Tot nog toe voldoet dit systeem
goed. Vroeger breidden de grote ste
den zich 'vooral uit door annexatie
van buurgemeenten, maar in Düs
seldorf is dit voor het laatst ge
beurd in 1922, toen Benrath op
deze wijze bij de stad getrokken
werd.
Tegenwoordig doet men dat niet
meer, doch werkt men met „Zweck-
verbande", doelgemeenschappen
waarin de gemeenten het grootste
deel van haar autonomie behouden.
Vroeger werd veel met beloften
gewerkt, zoals de bouw van een
ziekenhuis, de aanleg van een weg
of doortrekking van de trambaan
in zulk een buurgemeente als deze
aan de stad maar andere ge
wenste dingen toestond Eigenlijk
gebeurt dat nog: als Düsseldorf in
Baumberg tweeduizend huizen wil
djUA'en voor zijn inwoners, gaat
men onderhandelen met de ge
meente Baumberg, die bepaalde
voordelen bedingt en voorwaarden
stelt. Wordt men het eens, dan
beslist tenslotte de gemeentereraad.
Er bestaat, dat bevestigden ons
ook de heren Steinhauer in Essen
en Rodel van het Rijnlandse plan
bureau, een enge en goede inter
gemeentelijke samenwerking. Het
l est komt dit tot uiting in de streek
die gemakshalve wordt aange
duid als het Roergebied, hoewel het
stroomgebied van de Roer slechts
één van de drie samenstellende de
len van dit gebied is. Het Roer
gebied strekt zich namelijk uit van
de rivier de Emscher (de zuidelijke
grens) via de Roer, die het mid
denstuk omvat, tot de rivier de Lip-
pe, die de noordgrens vormt. Tus
sen deze drie rivieren wonen op
4000 vierkante kilometer bijna zes
miljoen mensen, méér dan in de
huidige Randstad Holland. Reeds
hi de twintiger jaren is dit gebied
in een organisatorisch regionaal
geheel gebracht: het Rurh-Sied-
Iungsverband, een soort „bovenge-
meente" als onze Rijnmond.
De gemeenschappelijke belangen
worden binnen dit „verband" be
hartigd en dat zijn er vele. We noe
men slechts de verkeerscoördina-
tie, het wegennet, de landschappe-
lyke en stedebouwkundige plan
ning. de recreatie, de „Waldschutz"
(bosbeheer en -bescherming), de
vuilafvoer en -verwerking (het dro
ge stadsvuil en het slijk uit de riole
ring wordt tot elektrische stroom
verwerkt
Een groot project is ook de wa
terzuivering, in dit watergebied van
één miljard kubieke meter met zijn
vele industrie-afvalwater een zeer
belangrijk probleem. Aan de uit
monding van de Emscher in de
Rhyn is een grote (waarschijnlijk
de grootste ter wereld) biologische
waterzuiveringsinstallatie gebouwd
om het afvalwater uit de Rijn te
houden, ook voor Nederland van
zeer groot belang. Dergelijke
vraagstukken worden door de
intergemeentelijke samenwerking
van dit federale stadsgebied aan
gepakt en opgelost.
De luchtverontreiniging is in de
ze industriestreek ook een van de
vele vraagstukken en de bescher
ming van het natuurschoon, de
„Verbandsgrünflachen". Veertig
iaar geleden is dit landschaps-
siructuurplan wettelijk vastgesteld,
maar elke drie jaar wordt het op
nieuw bekeken. Onlangs is juist een
plan gereed gekomen dat richtlij
nen bevat voor een landschaps- en
otedebouwplan tot het jaar 2000.
