Francoise Sagan tekent
Het Paard een „mens'
Boeiende Beethoven blijft
massaal gehoor biologeren
kunst
fPENBARING VAN NIEUWE KWALITEIT
en oudere man door
upido's pijl geraakt
OPENING NIEUW CONCERTSEIZOEN
George van Renesse
serieus en stijlvol
kcüeiöoscoop
pAG 23 SEPTEMBER 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 15
de speelgoed vormen van Frangoise
1 Sagan. Is Henry-James Chester
field bovendien subliem vertolkt
door Jacques Frangois uitge
groeid tot een mens die nog wat
méér is dan enkel speelbal of in-
strument van eigen en anderer
driften. In Henry-James heeft Fran-
/oise Sagan meer dan een figuur:
een mens geschapen, die behal
ve over vlees en bloed, óók nog over
een noem het zo: ziel beschikt en een
ziel die leefheeft en in waardigheid
lijdt en waarin ge onvoorwaardelijk
I gelóóft.
En het moge dan al zo zijn dat
Sagan. slechts het zo plat-getre-
den pad van Bernstein en Sacha
Guitry volgt indien ze daarbij be
geleid wordt door voldragen mensen
i als deze Britse edelman (die ook in
diè hoedanigheid van een haast Os
car Wildiaanse authenticiteit is)
dan kan ik persoonlijk met die voor
keur voor dat genre en die richting
desnoods toch nog wel vrede heb
ben. Want volwaardige mensen ont-
I moet ge vandaag op de planken niet
al te vaak.
(Van onze Parijse correspondent).
mes, ga mét een busje vlugzout, de barones zeggen dat de
loft géén doorgang zal vinden."
doek zakt na het zevende rafereel en ge hebt zo kennis ge-
met het jongste toneelstuk van Frangoise Sagan", Le cheval
iui (Het flauwgevallen paard). Géén triomf misschien, maar
en duidelijk en groot succes, dat vermoedelijk meerdere sei-
n zal duren. Een revalatie evenmin, maar zeker wél een stuk
nmisbare kioaliteiten: intelligentie in de karaktertekening, ge-
e humor, spontaneïteit, fantasie, en, als nieuw ingrediënt bo
rn een vleugje tederheid.
de presentatie van het be-
e paard is eerst nog een een-
„L'Echarde, De Splinter, voor-
an, die, op verzoek van regis-
Jacques Charon, door de
tier binnen een week ver
en geschreven werd om het
aantal minuten van een
avond" te completeren. Een
over een mythomane ac-
le haar geliefde voor een ho-
ende verwisselt en die de
tr alle sporen van haastig
erk vertoont, waaraan verder
ik weinig woorden hoeven te
vuilgemaakt.
Aantrekkelijk
paard is daarentegen, naast
ersteling „Het kasteel in Zwe-
nnder het zestal dat zij onder
schuil) naam mocht schrijven,
geslaagde, zo niet aan-
(jkste bijdrage welke Fran-
Sagan, die 35 jaar is, tot dus-
d het Boulevardtoneel gele-
eeft. „Het paard" heeft trou
ble overeenkomsten met dat
zoals ook al haar romans
zelfde stramien met dezelfde
in, in hetzelfde milieu met de-
zorgen, moeilijkheden en ver-
ngen geweven waren. Alleen
olgende werk belooft een po-
lan te worden, waarmee Sa-
Mi tevens afscheid zal nemen
uitgeverij Julliard, die op de
atie van haar naam sinds bij-
jaar voor een ruim deel heeft
liefde ontbrand
hier ziet men dus weer de be-
Sagan-verzameling van wat
aristocraten, intellectuele
en met Bohème-inslag en an-
hisky-drinkende, parasiteren-
itenbeetjes tezamen, die al
tomans en stukken bevolken.
het centrum: Henry-James
[field, telg uit de Britse oude
jaar geleden zijn gecom-
materiële positie weer
niveau van zijn aanzien-
tomst wist te brengen, door
torfike vrouw te trouwen die
Ive haar geld, ook nog twee
I schonk, om hem overigens,
.d van het gezin, maar wei
enschap meer te gunnen,
ft zich op zijn 50ste jaar
A in die status geschikt, als
van een plezierreisje naar
een Franse verloofde mee
neemt, die op zijn beurt
r een jonkvrouw wordt ge-
öch uitgeeft els zijn zus-
:liJkheid heeit het Fran-
evenwel tevoren een plan-
id om die Engelse rijk-
'n wat omslachtige en bo-
riskante weg, 'n maximale
'M ponden af te tappen:
uwen met de adellijke doch-
zfl met de adellijke zoon,
i de beide corresponderen-
hatten dan binnen zijn,
weer onmiddelijk scheiden,
inetje stichten, bevrijd
ttrgen voor de dag van
morgen, mitsgaders de verdere toe
komst. Riskante weg als gezegd,
want de Francaise dreigt haar
echte Franse verloofde weldra te
ontglippen, tengevolge van de twee
vuren: de liefde die van de zijde van
de heer des huizes en van zijn zoon
gelijktijdig voor haar ontbranden en
waarvoor zij, althans wat de spiri
tuele en verliefde Lord betreft, even
min ongevoelig blijkt. Geplaatst voor
de tomeloze jaloezie van zijn Franse
rivaal alsmede de verdere consequen
ties voor zijn eigen persoon, trekt
Henry-James zich nog net tijdig te
rug, om dan echter tevens door zijn
butler die twee andere geprojecteer
de bruiloften te laten annuleren. En
de Franse jongelui zien zo niet al
leen hun bruidschatten in het wa
ter vallen, maar verliezen ook nog
een paar andere illusies, alvorens
verslagen en in katerstemming te
rug te keren naar Parijs.
Tederheid en
Frangoise Sagan: een nieuw
geluid.
tot dusver nauwelijks in staat
scheen te zijn.
In haar panopticum van oudere
mannen wier hart ontvlamt voor
een veel jongere vrouw en die in ro
man en toneelstuk hét geprefereer-
Secretaris van
Tolstoi overleden
Valentin Boelgakow, eens de par
ticuliere secretaris van de Russische
schrijver Leo Tolstoi, is op het land
goed van Tolstoi ten zuiden van Mos
kou overleden, zo meldt Tass. Hij was
79 jaar oud.
Boelgakow werkte bij de schrijver
in 1910. het laatste jaar van Tolstoi's
leven. Sindsdien woonde hij op het
landgoed en was curator van
Tolstoi -museum.
Van Tright en Patist
naar Caribië
De hoboist Evert van Tright en de
pianist Johan Patist zuilen zondag
a.s. van Schiphol vertrekken voor
een concerttoernee in het Caraibisch
gebied. De tournee, die in opdracht
van de Nederlandse Stichting voor
culturele samenwerking (Sticusa) zal
al ruim 9 weken
In deze periode zullen zij school-
concerten en recitals voor volwasse
nen geven in de Nederlandse Antil
len, Venezuela en Suriname. In Ca
racas zullen beide artiesten een con
cert verzorgen met het Caracas
Symfonie Orkest, waarbij Evert van
Tright zal optreden als dirigent en
Johan Patist als pianosolist-
Expositie „Kunst
licht-kunst"
De tentoonstelling „Kunst-licht-
Kunst", welke van 24 september tot
4 december in het Stedelijk van Ab-
be-museum te Eindhoven wordt
gehouden, brengt het eerste histori
sche overzicht op dit gebied der he
dendaagse kunst. De idee om
deze tentoonstelling in te richten
is feitelijk ree.ds eind 1963 ont
staan, deelde ir. Leering gistermid
dag op een persconferentie mede.
Met „Kunst-licht-Kunst" wil hij
inspelen op het 75-jarig jubileum
van Philips, mede gezien de enorme
kosten. En met succes! Want toen
in de loop van 1964 ir. Leering hier
over contact met Philips op
nam, ontmoette de idee daar direct
groot enthousiasme.
De tentoonstelling bevat ees his
torische afdeling waarop werk te
zien is van de eerste generatie kun
stenaars, die met kunstlicht begon
'te experimenteren, dat was rond
1925. Voorts wordt aandacht ge
vraagd voor de kunstenaar die om
streeks 1955 weer begonnen met de
i toepassing van de mogelijkheden
van kunstlicht als middel van crea
tieve expressie. Het hoofdaccent ligt
op de hedendaagse kunst-licht-kunst
met werken van individueel en in
groepen werkende kunstenaars. Deze
werken zijn afkomstig uit Noord- en
Zuid-Amerika en uit tal van Euro
pese landen. Nederland is met drie
kunstenaars vertegenwoordigd, n.l.:
Livinus van de Bundt uit Zeist., Ben
Bems uit GLnmeken en Henk Peeters
uit Den Haag.
De beroemde operazangeres j Pouchielli's ..La Gioconda"welke
Renate Tebaldi en de zanger I gisteravond in de Metropolitan
Franco Corelli danken voor het Opera te New York gegeven werd
applaus na de première van
WILL SPOOR VOOR FAILLISSEMENT
II Ifl 93 mille I ta me hebben vertrouwd en mij reld
Cjl /(fff Cf 6D lil lilt: i hebben geleend. Ik wil niet dat die
mensen een strop zullen krijgen".
„Misschien zal ik mijn paspoort1
moeten pakken en de benen moe- Er *ordt op de deur gebonsd van
ten nemen. Nu kan het nog, maar het bovenzaaltje in de Koestraat ln
ik doe het niet. Het zou laf zijn er
juist nu tussenuit te knijpen. Laf,
omdat er mensen zijn geweest die
erbar
•men
Men heeft ze dus stuk voor stuk
weer herkend, de gebruikelijke Sa-
gan-personages. Maar niettemin is
er, tenminste in de karaktertekening
van de kasteelheer, een psychologi
sche trek of kwaliteit bijgekomen,
doordat de schrijfster diens ontwik
keling van mondaine rekwisiet tot
menselijk wezen dat op rijpere leef
tijd weer door een van Cupido's
pijlen wordt geraakt, met een gevoel
■van sympathie en tevens van teder
heid en byna van erbarmen be
schouwt en beschrijft, waartoe ze
Nauwelijks is de herfst begonnen, of K. en O, presenteerde al
weer het eerste concert in het nieuwe seizoen voor de .groene
kaarthouders": het Residentie-Orkest zat paraat voor het eerste
.populaire" concert, ditmaal geheel aan Beethovens onuitputtelijke
krachtbron, een biologerende trekpleister, gewijd. Geen nieuw pro
gramma. doch herhaaldelijk besproken standaardwerken, sinds
lang geliefd bij de talrijke toehoorders.
gelukkig een opvallend groot aantal
jongeren, steeds weer blijft verove
ren en verwarmen, ondanks de ge
weldige, revolutionaire muzikale ont
wikkelingsgang sindsdien.
in menig
Derde Leonore-ouverture met
het van achter het podium opklin
kende befaamde bevrijdingssignaal
der trompet het Derde Pianocon
cert. voorgedragen door een der
meest serieuze pianisten van het
hedendaagse Nederlandse podium,
namelijk George van Renesse en tot
besluit de ritmisch-opzwepende „Ze
vende Symfonie", wiens door Wag
ner zogeheten „Apotheose van de
dans", nog altijd verbazing wekt
door haar pakkende en indringende
zeggingskracht.
Men kan uitvoerige bespiegelingen
wijden aan het onmiskenbare feit,
dat de favoriet Beetroven de tijden
onverwoestbaar trotseert en het hart
van een massaal publiek, waaronder
'el Is verbeeldingskracht
door velen geprezen
In het Londense Planetarium is een
bijeenkomst gehouden ter herden
king van de schrijver H. G. Wells
die 100 jaar geleden geboren werd.
Zijn zoons G. P. Frank Wells hoor
den de schrijver J. B. Priestley zeg
gen: „Wij proberen hem eer te be
tuigen. Hij heeft ons een eer ge
daan door lid te worden van het Ge
nootschap van schrijvers. Hij was het
die de grootste verbeeldingskracht in
de afgelopen 100 jaar had".
Kingsley Martin zei: „Hij was de
grootste journalist die de wereld
sinds Voltaire gekend heeft".
Zijn vrienden wezen op de tal
rijke voorspellingen van Wells die
uitgekomen zijn de ruimtevaart
de centrale verwarming van hui
zen het landen van instrumen
ten op de maan. Dertien jaar voor
dat de eerste tank op het slagveld
in actie kwam schreef Wells over
een „bepantserde kruiser die naar de
eerste linie van de loopgraven kruipt
en uit patrijspoorten schiet".
Acht jaar voor het eerste vliegtuig
schreef hij„Het lichaam van de
machine was klein, bijna cilindrisch
en puntig. Achter en voor van de
twee puntige einden bevonden zich
twee kleine petroleum-motoren voor
de schroef".
Maar hij had het niet altijd bij
het rechte eind. Over de mogelijk
heid van de burgerluchtvaart schreef
hij: „Ik geloof dat het niet moge
lijk is dat de luchtvaart ooit een rol
zal spelen bij het grondig wijzigen
✓an net vervoer".
Het is nu eenmaal
opzicht terecht en verheugend: j
slechts weinigen ontkomen zelfs in J
deze, zo geheel anders geaarde tijd.
aan zijn dwingende taal, hoe sterk I
men er ook door-en-door mee ver- I
trouwd is.
Zo was het ook deze av-ondLeo-
none III een van, de vier intro
ducties tot de opera Fidelio, waarin
tenslotte de triomf der echtelijke
liefde zegeviert de tekst, die Beet
hoven koos moest, verheffend zijn
betekent een vervoerende inleiding
tot dit dramatische werk. Men kan I
zich daarbij afvragen, of Van Otter-
loo ditmaal zijn orkest niet meer be-
perkingen had moeten opleggen: het
geluid hing wel zeer zwaar in de
zaal. met de nodige ondoorzichtighe-
den tot gevolg, wat aan de uitvoe
ring een te luidruchtig karakter ver- j
leende. Het is steeds bijzonder moei-
lijk zich volledig aan de akoestiek
hoewel het voor het enorme orkest
hier heerlijk spelen is volledig aan
te passen, maar het lijkt toch wen
selijk ermee rekening te houden, dat
deze omgeving te grote klankexplo
sies niet verdraagt, zelfs onmogelijk
absorberen kan.
Intussen: een geladen en gespan
nen vertolking!
George van Renesse openbaarde in
het Derde Pianoconcert weer zijn gc-
geprononceerde voorkeur voor dit
meesterlijke oeuvre, dat met door
wrochte muzikaliteit, diep zielkundig
inzicht en voldragen toucher, waarin
speciaal de melodische lijnen
verwonderlijk van intensiteit opklon
ken, ten gehore werd gebracht. On
danks het feit, dat de omstandighe
den hem niet welgezind waren, want
de nieuwe concertvleugel was naar
elders getransporteerd en Van Re
nesse moest zich nu met een instru
ment van minder kwaliteit tevreden
stellen Tot zijn grote ontevreden
heid overigens
Amsterdam waar mime-speler Will
Spoor zijn oefen- en lesruimte heeft
en waar hij slaapt op een matras in
de hoek van het podium. De man
die zich aandient is een deurwaarder
en hij komt niet als een verrassing.
Hij laat zes dwangbevelen tegelijk
achter. Spoor legt ze bij het sta
peltje paperassen op de schrijftafel.
„Die kunnen er ook nog bij: vorde
ringen van de gemeente voor staan
gelden en een hele oude hondenbe
lasting. Straks zullen ze ook wel ko
men zeggen dat ik het zaaltje moet
verlaten omdat ik te veel huur schul
dig ben. En iedere ochtend verbaas
ik me er opnieuw over dat de tele
foon nog niet is afgesloten".
Inmiddels is de rechtbank bijeen
gekomen om zich te beraden over
een faillisementsaanvrage. Het ziet
er naar uit dat het in kunstkringen
zo enthousiast begroette Tent-thea
ter van Will Spoor niet meer zal
worden opgebouwd. Tenzij er te elf
der ure nog hulp komt opdagen.
.Mijn totale schuld bedraagt 21
mille, maar met f 6.000 of zelfs maar
de garanties voor f 6.000 kan ik weer
op gang komen en langzamerhand
de schulden afbetalen. Maar waar
vind Ik de garanties en hoe krijg lk
het vertrouwen van die schuld-
Van Renesse's eigen hand: een
jeugdwerk, waarin zijn inspire
rend en kundig improvisatie-talent
zich niet verloochende, stijlvol en
stoer opgebouwd als zij was. Boeiend
en expressief in de briljante hoek-
delen, zangerig en van tederheid
vervuld in het Largo, heeft Van Re
nesse, in merendeels geacheveerde
samenwerking met het orkest, dit
concert een beheerst - voldragen ver
klanking meegegeven, welke storm
achtige ovaties opriep.
Wij noemden Van Renesse in de
aanvang „een der meest serieuze
pianisten": hij heeft deze kenschets
ook nu met zijn verantwoord spel
waar gemaakt. Herhaaldelijk is hij
dan ook dankbaar teruggeroepen.
Beethovens „Zevende" blijft een
„spektakelsper van de eerste orde,
speciaal door het orgiastische besluit,
dat in zijn ritmische meeslepend
heid en met zijn schokkend-abrupte
accenten een schier ongekende
vreugderoes oproept. De geweldige
George van Renesse, die met
groot succes Beethovens Derde
Pianoconcert speelde.
spanningen en de felheid ervan wa
ren in Beethovens tijd iets volkpmen
nieuws. Zij zullen zijn tijdgenoten
zeker de nodige stuipen op het lijf
gejaagd hebben. Tegenwoordig zijn
wij nog wel wat anders gewend,
maar toch imponeert en beklemt nog
steeds deze schier ongebreidelde uit
bundigheid, al blijft maathouden in
deze geboden. Ook nu wreekte zich
in menig opzicht de overgevoelige
akoestiek, temeer omdat Van Otter-
loo met een bezielende voortvarend
heid tewerk ging, die nauwelijks
grenzen kende. Maar in het wonder
schone Allegretto, enigszins te zwaar
ingezet, wist hij meermalen een
summum aan subtiel en transparant
stemmenweefsel te bereiken, al had
het geheel nog weemoediger kunnen
klinken.
Toch heeft de taal van het feno
meen Beethoven ook hier zijn ster-
Première nieuw
stuk van Wolkers
Het Nieuw Rotterdams Toneel zal
vrijdag 7 oktober de première geven
van de eenakter „Wegens sterfgeval
gesloten" van Jan Wolkers. De voor
stelling wordt gegeven in het Picco
lotheater ter gelegenheid van de Bel
gisch-Nederlandse conferentie voor
Nederlandse Letteren.
„Wegens sterfgeval gesloten",
speelt op een kerkhof op de dag van
het laatste oordeel. Wolkers heeft in
het voorwoord gezegd dat hij zelf de
I rol van de aap in het stuk graag zal
'willen spelen als het nog eens zou
worden opgevoerd. NRT-directeur
Rob de Vries heeft de schrijver-
beeldhouwer dan ook uitgenodigd
deze dierlijke rol voor zijn rekening
te nemen, maar Wolkers heeft deze
aanbieding niet geaccepteerd. De
rolverdeling Is nog niet vastgesteld.
Op dezelfde avond zal ook worden
opgevoerd „De acteurs" van Otto
Dijk.
Haagsche Comedie
weer met blijspel
van Krasna
„•n Zondag in New York", een blij
spel van Norman Krasna, zal ook dit
Jaar weer door de Haagsche Comedie
worden opgevoerd. Zaterdag 1 oktober
wordt het in de Koninklijke Schouw
burg voor het eerst na de vakantie
gespeeld.
Aan dit toneelspel, dat in het Ne
derlands bewerkt is door Bert Voe
ten en onder regie staat van Jules
Royaards, werken mee Do van Stek.
Guido de Moor. Manfred de Graaf,
Dolf d eVries, Nanni Vermeer en Jani
Veeto.
kend woord opnieuw gesproken en
een stampvolle zaal onder de diepe
indruk van zijn machtige persoon
lijkheid, wiens fascinerende sugges
tie nimmer lijkt te verflauwen, ge
bracht.
Dirigent en orkest wisten er een
triomfaal succes mee te oogsten.
Een verheffend begin van het
nieuwe, veelbolovende concertseizoen.
