„Centrum" brengt Russische satire kunst kaleiöoscoqp Julius Susan onderscheiden Leon de Smet overleden Belangrijk toneelwerk Kunst- allerlei Engelsen willen geei botsing met Z-Afrika Regelrechte aanval op Televizier9 Roemeense successen op vocalistenconcours za! pAOINA 4 LEIDSCH DAGBLAD MAANDAG 12 SEPTEMBER; .De draak", een politiek sprookje De toneelgroep Centrum heeft goed werk gedaan door ons, met haar opvoering van „De draak", bekend te maken met. de Russische toneel schrijver Jewgenij Schwarz (1896—1958), woens stukken in West-Europa nog maar weinig zijn gespeeld en in Nederland nog geheel onbekend wa ren. Toch dateert ,0e draak" al uit de eerste jaren van de tweede wereldoorlog en het stuk is sindsdien eigenlijk voortdurend actueel ge bleven, zodat het wel verwonderlijk is dat de wereldpremière van het stuk pas in 1961, dus drie jaar na de dood van de schrijver, plaats had. En ook toen nog maar in een Pools provincie-theater. In de Sowjet-Unie is het tot de huidige dag nog niet gespeeld, vermoedelijk omdat de Sow- jetrussische ideologen niet precies wisten wat zij met de strekking ervan moesten beginnen. Het stuk wordt weliswaar gepre senteerd als een. „sprookjescomedie", maar de schrijver heeft zowel de vorm van het sprookje als die van de comedie bijzonder handig ge- biuikt voor het zeggen van harde waarheden op politie en sociaal ge bied. De hardste daarvan is, dat de mensheid altijd wel naar vrijheid vei langt maar die vrijheid zelden goed weet te gebruiken en al even min goed weet te verdedigen tegen de machtshonger van enkelingen. In het sprookje, dat Schwarz ons ver telt, wordt een stad al vierhonderd Jaar geterroriseerd door een vlam menspuwende draak (die bovendien drie verschillende menselijke gestal ten kan aannemen) aan wie de be volking, in ruil voor zijn twijfelach tige „bescherming", vrijwel al haar landbouw- en veeteeltprodukten en bovendien jaarlijks een jonge maagd moet afstaan. Een soort do lende ridder, Lancelot verre neef van zijn naamgenoot uit de Artur- legenden en even onversaagd wienslevensdoel het bestrijden van onrecht is, komt in deze stad terecht en daagt de draak onmiddellijk tot een tweegevecht uit, tot grote ont steltenis van de inwoners, die rust prefereren boven vrijheid. Natuur lijk wint Lancelot de strijd (waar voor dey schrijver met echte sprook- Jesiantasie een kostelijke scenische oplossing heeft gevonden), maar hijzelf wordt daarbij zwaar gewond en hij verdwijnt uit de stad, bereid om ergens op een stil plekje te ster ven. "Van die verdwijning) maken de burgemeester en diens zoon Hein- rich, die altijd de Ijverig hielen-lik- kende uitvoerders van de bevelen van de draak zijn geweest, ge bruik om zichzelf tot „bevrijders" te proclameren en vlug zelf de macht over te nemen. Hun met veel leu genpropaganda als vrijheid ver momde dictatuur is geen haar min der erg dan die van de draak en de bevolking laat zich met de oude be rusting welgevallen dat terreur en uitzuiging op dezelfde voet worden voortgezet. De ex-burgemeester, nu president die zich „majesteit" laat noemen, eist zelfs Elsje voor zich op, het jongemeisje dat Lancelot uit de klauwen van de draak heeft ge red en op wie hij toen meteen ver heid is geworden. Maar op het mo ment van de huwelijksvoltrekking, als Elsje een aangrijpend, maar vruchteloos beroep op de hulp van haar medeburgers heeft gedaan, komt Lancelot springlevend te rug om met de nieuwe machtheb bers af te rekenen. Alleen weet hij nu dat hij daar niet mee kan vol staan. Hij zal de mensen, voor wie ■fr Een internationale groepering van omstreeks 100 vooraanstaande ge leerden en schrijvers uit alle delen van de wereld, waarbij vele sympa thisanten van naam zich inmiddels hebben aangesloten, heeft het initia tief genomen tot de oprichting van een stichting, genaamd Mankind 2000 international. De stichting is gevestigd in Nederland te Boekelo. Als voorzitter is gekozen prof. dr. Fred L. Polak aldaar. Het doel van de stichting is onder meer de be vordering van het tot standkomen van een studie- en researchcentrum voor onderzoek van de toekomst, in het bijzonder gericht op de langere termijn, de internationale coördina tie van toekomststudies op econo misch, sociaal, natuurwetenschappe lijk-, technisch, politiek en cutureel gebied, het geven van voorlichting (door conferenties, cursussen en in schakeling van de moderne massa media) over de mogelijke en meest waarschijnlijke toekomstige ontwik kelingen. Een joods toneelgezelschap in de Sowjet-Unie wil „Het dagboek van Anne Frank" gaan uitvoeren, zo heeft het Sowjef-Russische persbu reau Tftss gisteren meegedeeld. Het gezelschap is vier jaar geleden ge vormd, artistiek leider is Venjamin Sjwartser. Tijdens de opening van een ten toonstelling in het Stedelijk Museum in Schiedam van grafische werken van de kunstenaars Hannes Postma en Dick Cassee, heeft de voorzitter van de Nederlandse sectie van de Association Internationale des Cri tiques d'Art, prof. dr. H. L. C. Jaffé de grafiekprijs uitgereikt aan Hannes Postma voor diens werk. Een eervolle vermelding ontving het werk van Dick Cassee. noch voor Broes Hartman, die een heerlijke (door Lisette van Meeteren uitstekend gekostumeerde) wijze ka ter speelde. Maar Jules Hamel bleef als Lancelot ongewoon koel en be nepen, alsof hij zich niet kon of mocht laten gaan. Piet Roemer, die de verachtelijke burgemeester eerst heel komisch maar binnen de gren zen van de karikatuur had gespeeld, verviel later in een overdreven ge stileerd gedoe, dat die grenzen ver overschreed. Jeroen Krabbe's burge meesterszoon belandde tenslotte in hetzelfde moeras. En Lettie Oost hoek bleef ver beneden de maat als Elsje, een rol waarvoor zij noch de zuiverheid van mimiek, noch de ge voeligheid van dictie meebrengt. In kleinere rollen gaven John Koch, Fred Sterneberg, Dries Krijn en Ben Hulsman goed spel te zien. De aankleding van het geheel door Riger Chailloux was zeer geslaagd, «•venals de muzikale ondersteuning door Theo Loevendie. Het première- publiek was aan het slot bijzonder gul met applaus- ADVERTENTIE Chinese schrijver De 59-jarige Oe-yang Sjan, ook bekend onder de naam Yang 1, een bekend Chinees schrijver, is wegens rechtse neigingen uit de Chinese schrijversorganisatie gestoten, aldus meldde Radio Kanton zondag. Hij zou een koppig volgeling zijn van Sjoe Yang, de weggezuiverde direc teur van de afdeling propaganda van het centrale comité van de Chinese communistische partij. Oe-yang Sjan werd in 1907 in Kan ton geboren. Zijn eerste werk, de novelle „De eerste nacht", schreef hij op 17-jarige leeftijd. Nadien heeft hij vele vlot verkochte Chinese werken geschreven. hij de vrijheid heeft bevochten, ook moeten leren die vrijheid goed te gebruiken, zodat zij er niet weer op nieuw van worden beroofd. Ondanks de sprookjesvorm en de grotendeels luchtige, humoristische uitwerking van het gegeven is „De draak" \een belangrijk toneelwerk geworden, dat ernstige waarschu wingen inhoudt, niet alleen (en zelfs niet in de eerste plaats) aan het adres van lieden met machtshon ger maar vooral aan dat van de ge wone burgers met hun blge- mecn-menselijkc neiging om zich te. wille van hun rust maar neer te leggen by alle bestaande machtsver houdingen. Jewgenij Schwarz heeft voor de dictators nauwelijks iets anders dan spet over. Zijn scherpste kritiek is gericht op de massa, die uit zelfbe houd, uit eigenbelang of alleen maar uit gemakzucht met deze dictators heult. Dat is een kritiek die niet al leen geldt voor de Duitsers in de Nazitijd, ook niet slechts voor de Russen onder Stalin, maar waaruit volken van vele landen en tijden een les kunnen trekken. Die les heeft van Schwarz een amusante, onder houdende verpakking gekregen, vol dichterlijke fantasie, rake satire en dramatische expressiviteit. Met de regie van dit stuk had Pe ter Oosthoek een zware taak op zich genomen, een taak waaraan hij zich Ook wel enigszins vertild heeft. De hoogst ingewikkelde mise—scene van de sprookjeshandeling en de gro te bezetting maken deze opvoering dit weekeinde in Haarlem ten doop gehouden inderdaad tot wat Oosthoek „een monterpro- duktie" heeft genoemd, waarbij het kleine toneel van de Haarlemse schouwburg nog extra moeilijkheden opleverde. Oosthoeks spelleiding had nogal wat zwakke plekken, doordat hij verscheidene acteurs in een te nauw stilistisch keurslijf had ge- wongen, waardoor hun spel hinder lijk kunstmatig werd. Dit geldt niet vpor Ton van Duin hoven, die een meesterlijke vertol king gaf van de driekoppige draak, Prinses Beatrix en Prins Claus hebben zaterdag een parti culier bezoek gebracht aan de in ternationale beeldententoonstel ling Sonsbeek 66, die in het Sons- beekpark in Arnhem wordt ge houden. Het prinselijk paar werd rondgeleid door de beeldhouwer Piet Siegers, die de diverse as pecten van de hedendaagse beeldhouwkunst belichtte. Op 75-ste verjaardag De musicus Julius Susan, die zater dag zjjn zestigjarig jubileum en zijn 75ste verjaardag vierde, is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De bij deze onderscheiding behorende versierselen werden hem tijdens een druk bezochte receptie i: het theater Carré uitgereikt door Amsterdams wethouder voor kunst zaken. Onder de talrijke vrienden en be wonderaars. die de jubilaris de hand drukten, bevond zich Johan Bos kamp, Bob Schol te, Heintje Davids en Johan de Meester. Julius Susan, die grote bekendheid verwierf als operette-dirigent, begon DURE DRUIF i De zaak tegen de Duitse so- j praan Elizebeth Schfartzkopf zal op 3 oktober voorkomen, zo heeft een gerechtshof in Tokio vandaag besloten. De Shin Geijitsuka Koyokai nieuwe kunstenaars associa- i tieeist 60.000 dollar schade- vergoeding van de zangeres, i die op het ogenblik in Qenève woont, omdat ze vorig jaar september haar contract niet is nagekomen. i Elizabeth verklaart dat ze 1 haar contract niet kon nako- men omdat er een druif in 1 haar keel bleef steken, waar- door ze zes maanden niet kon 1 zingen. 1 zijn kunstenaarsloopbaan reeds op 12-jarige leeftijd als solo-pianist. In 1914 werd hij tweede dirigent bij c'e 'Nederlandse Opera en later dirigent bij Max Gabriels Operettegezelschap in het Rembrand'ttheaaer en Carré en bij het Operettegezelschap van Louis Bouwmeester in het Paleis voor Volksvlijt. In zijn lange loop baan trad hij voorts op als muzikaal leider van „De Operettezangers" en als dirigent bij de Nationale Revue onder leiding van Bob Peters. Hij bewerkte opera's en operettes in moderne stijl, schreef enkele mu sicals en de grote operette „De Wals- fconingin", die in Roterdam werd opgevoerd. Vanavond opening Kunstexpositie in Voorschoten In het kader van de vriendschap pelijke betrekkingen tussen de Bel gische gemeente Schoten en Voor schoten wordt vanavond in het Cul tureel Centrum een tentoonstelling geopend van het werk van kunste naars uit beide gemeenten. De offi ciële opening is om half acht. De Britse regering heeft de landen van het Gemenebest gewaarschuwd dat verplichte sancties tegen Rho- desië de rebellie daar zal verlengen en Zuld-Afrika zal dwingen tot een krachtmeting die zeker haar weerslag zal vinden in de V.N. De Britten verwachten dat Zuid-Afrika eerder de V.N. zal verlaten dan met de sancties zal instemmen. In zo'n si tuatie zouden de Zuidafrikanen zich verplicht voelen Rhodesië openlijk te steunen. Dit was het Britse antwoord voor Gemenebest-landen die van de V.N. een totale boycot eisen inzake Rho desië zonodig met geweld. In een geheim rapport, waarvan het pers bureau Associatel Press de inhoud vernam, zegt de Britse regering dui delijk dat zij geen botsing wil ris keren met Zuid-Afrika, haar grootste handelspartner Een olieleveringsverbod aan het bewind-Smith zou, volgens Engeland, een marineblokkade vereisen van 3200 km. Afrikaanse kust. Het zou, voor zover uitvoerbaar, zeer hoge kosten geven. Voor de Afrikaanse en Aziatische is de Britse houding Op en brief aan minister Vrolijk „De opneming van de artikelen 22 en 23 in uw ontwerp omroepwet kun nen wij niet anders zien dan als een regelrechte aanval op ons blad", zo schrijft de hoofdredacteur van het weekblad Televizier, de heer Rein van Rooij, in een open brief aan minister Vrolijk. Een afschrift is eind vorige week a.an alle kamerleden verzonden. Volgens Televizier houden de beide artikelen een poging in „tot mono polisering van de wekelijkse bericht geving over radio en televisie ten voordele van de bestaande omroep organisaties". Immers, zij bepalen dat slechts die organisaties wekelijks over radio- en tv-programma's mogen berichten, die voor het uitzenden van de programma's via de ether conces sie hebben. Hieruit zou voortvloeien, dat Televizier de radio- en tv-pro- gramma's niet meer zou mogen af drukken. De hoofdredacteur verwijt minister Vrolijk, dat hij zich heeft laten ver leiden tot het opnemen van deze auteursrechtelijke bepalingen in zijn wetsontwerp, „want zij worden door ons en door vele honderdduizenden met ons beschouwd als een poging tot gelegenheidswetgeving. De bepalingen van de beide artikelen richten zich in vizier, dat op die wijze in één van de praktijk uitsluitend tegen Tele- zijn essentiële bestaansgronden wordt In Den Bosch Op het dertiende internationale vocalistenconcours, dat zaterdag middag in 's-Hertogenbosch geslo ten is, werd de prijs voor de sopra nen toegekend aan Marina Krüovici uit Roemenië, die als beste zangeres van het concours tevens de grote prijs van de stad 's-Hertogenbosch verwierf. Bij de tenoren werd de eerste prijs toegekend aan Ludovic Spiess, Romenië. Een tweede prijs werd bij de sopra nen toegekend aan Ana Maria Mi randa uit Argentinië. Bij de alten was er een tweede prijs voor Norma Lere uit Argentinië en bij de bas- sen-baritons voor de Nederlander Marco Bakker uit Amsterdam. Eervolle vermeldingen werden toe gekend aan de sopraan Erica Busch uit Canada, aan de tenor Peter Wetz- ler uit Duitsland, aan wie tevens een beurs voor het volgen van interna tionale zomercursus voor vocalisten werd toegekend, en aan de bas Vasile Martinoiu uit Roemenië. Zaterdagavond heeft burgemeester R. Lambooy tijdens een officiële ont vangst van de deelnemers, in het stadhuis de prijzen uitgereikt. Onjuist De heer Van Rooij acht dit alles in strijd met de vrijheid van menings uiting en het algemeen belang. De kijkers en luisteraars, die een ver plichte bijdrage moeten storten, fi nancieren in feite de programma's zelf, zo motiveert hij zijn standpunt. „Het is onjuist dat de berichtgeving over de door de kijkers en luisteraars bekostigde programma's en de op brengsten van die berichtgeving uit sluitend gereserveerd zouden worden voor de particuliere organisaties, die de uitzendingen verzorgen. Kijkers en luisteraars komt het recht toe ten aanzien van hun informatie en voor lichting over de door hen gefinan cierde programma's te kunnen kiezen uit een zo groot mogelijke verschei denheid van publikaties". Hij acht het voorts onjuist, dat wekelijkse pro- grammapublikaties worden voorbe houden aan de programma verzor gende omroepen, „met uitsluiting van ieder onafhankelijk geluid". De kij kers en luisteraars worden op die wijze uitsluitend voorgelicht door de omroeporganisaties, „die deze pro gramma's nota bene zelf samenstel len". Niet tevreden De hoofdredacteur meent, dat ook het bedrijfsleven met deze gang van zaken niet tevreden kan zijn. Straks zal een belangrijk deel van de op brengt van radio- en t.v. reclame ten goede komen aan de bestaande om roepen, die mede daaruit de program ma's zullen kunnen financieren. Ook hierbij acht hij het volmaakt onjuist, dat de omroeporganisaties dan het alleenrecht krijgen ten aanzien- van de berichtgeving. „De reclameverzor- gende bedrijven zullen er integendeel zelfs behoefte aan hebben, dat aan de programma's in zo breed mogelijke kring bekendheid wordt gegeven. Zich op het Juridische pad bege vend, motiveert de heer Van Rooij, dat ondanks een zich nu al jaren voortslepend civielproces „de omroep organisaties niet hebben kunnen waarmaken, dat Televizier met zijn berichtgeving over de programma's handelt in strijd met het gevestigde auteursrecht". Integendeel, de rech ter heeft bepaald, dat deze publika ties aan een ieder vrijstaan, voor zo ver dat niet geschiedt op grond van overneming van programmageschrif- ten van de omroepen. Belgisch kunstschilder In Deurle aan de Leie bij Gent is de Belgische kunstschil der Leo'n de Smet op 85-jarige leeftijd overleden. Hij heeft tot wat men noemt de tweede generatie van de schilders van de school van Latem behoord, met zijn broer Gustaaf, Permeke en Frits van den Berghe. De eerste ge neratie omvatte o.a. Van de Woestü- ne, De Saedeleer en Minne. Tijdens de eerste wereldoorlog was hij naar Engeland gevlucht, waar hij tot 1926 gebleven. Hij heeft er vele por tretten geschilderd, o.a. van Barnard Shaw en van John Galsworthy. Later vestigde hij zich eerst in Brussel en daarna in Deurle, waar hij een houten huis bewoonde aan de rivier. Leon de Smet is zijn leven lang een luministisch impressionisme trouw gebleven. Zijn interieurs, stil levens en portretten zijn voor de overgrote meerderheid opgewekte, kleurrijke schilderijen, die van een groot ambachtelijk kunnen getuigen. Enkele jaren geleden heeft hij voor het gebouw van de Belgische Kamer een portret van koningin Fabiola ge schilderd. Het onderscheidde zich in visie en kleur op waardeerbare wijze van hetgeen men gewoonlijk in Bel gië aan dergelijke statieportretten ziet. Nestor Duitse beeldhouwers Richard Engelmann (97) overleden Prof. Richard Engelmann, de nes tor van de Duitse beeldhouwers, Is vrijdag In Kirchzarten bij Freiburg overleden. HU was 97 jaar. Engel mann schiep werken in steen en brons, die in vele Duitse steden een plaata hebben gevonden. negatief. Zij zien die houding jj. licht van het onofficiële streven: Engeland om met het bewind; Smith tot een compromis te koj Zij vrezen dat Wilson en Smith, of andere blanke overeenkomst uitbroeden, die de vier miljoen fc kanen in Rhodesië overlevert aai genade van de 200.000 daar wond blanken. In het rapport worden de volgt; oorzaken genoemd van het mli, ken tot dusver van de sancties1 Olie, benzine en andere belu rijke goederen, materialen en middelen zijn doorgekomen via Zi Afrika en Mozambique. Rhodesisch chroom, asbest ijzer bereiken nog steeds hun c markten in de V.S., Frankrijk, 8 gië en Japan, en natuurlijk Zuid-Afrika en de Portugese ge; den. Zambia, Malawi en Betsjoet land nabuurlanden van Rh« sië zyn nog steeds niet in geweest alle handel af te snl); omdat de economische levens j die landen altijd met elkaar ven ven zijn geweest. Boeren slaaè met Gardistet. Een serie aanplakbiljetten in king maakt melding van bloedige cidenten tussen boeren in versct dene steden en gebieden van j land en leden van de Rode Gi Deze gevechten zouden de laai- twee of drie weken hebben plaats vonden in Peking, Tientsin, k Loyang, Langchow, Sjanghai, Woehan. Zaterdag is volgens oori tuigen in Tientsjin een oud-secri" ris van het communistische cosd' van taxirijders begraven, die per ö1' gelijk door de Rode Garde zouL gedood. Op een spandoek stond F hij „eeuwig" zal blijven leven, „martelaar" van de revolutie, p De communistische partij bescl] digde zondag bepaalde functioi sen ervan de boeren en ar tegen de jonge Rode Garde hitsen. Het Volksdagblad schreel] de voorpagina dat deze functioi sen de instructies van Mao toeng daarmee hebben genegf Namen stonden er niet by. Op sommige aanplakbiljetten sfj dat „slechte" communistische it tionarissen de bevolking tot stand tegen de culturele ree tie hebben opgezet. De vice-vooi van de communistische party, Piao, heeft gezegd dat d« gericht is „tegen degenen de partij hebben gewerkt en nu] kapitalistische weg volgen' Ongeveer 30 Chinezen van 25 35 jaar zijn gisteren uit hun naar het nabijgelegen Macao, Portugese enclave, gevlucht. Sinds de Rode Garde in Ct ging optreden is dit de grootste gri die uit China is gevlucht. De Gaulle explosie van eigen a-bom De Fransen hebben gisteravoni) Atol Moeroeroa in de Stille Oca een geslaagde kemproef geno:"~ waarvan president De Gaulle geti was. De proef was oorspronkelijl; zaterdag vastgesteld, maar werd: gens ongunstige weersomstandi? den een etmaal uitgesteld. De sident bleef zolang aan boord j het oorlogsschip „De Grasse". j' De aan een ballon hangende; tonium-bom ontplofte op een ho: van 500 meter. De kruiser „De 0 se" bevond zich op 30 tot 40 klif ter afstand. De proef was de n van de in juli bij Moeroeroa geflf de reeks. Er zullen deze maand twee proeven volgen. De explosie van gisteren' j zwaarder dan de voorgaande in reeks. De atoombom had een el sieve kracht van honderdduizend! tnt. |e Mods wonne beatconcouf 1 (Van onze Utrechtse correspond! r Geen 20.000, zelfs geen 8.000, i x hooguit 3.000 jeugdige beatminö voornamelijk uit Utrecht drï den zaterdagavond samen ie Bernhard-hal rond het drie 11 hoge podium op de non-stop^" 11 voorstelling van de jaarbeurs. 2 afloop, rond kwart voor elf, bleet de Mods uit Nijmegen de eerste' E hadden gewonnen in de finale, het nationale beatconcours; dei' f de pr(js was voor de Jollies uit Zi j dam; de derde prijs ging nat' Walkers uit Den Haag. t Top of flop-Herman Stok, VW t ter van de jury, werd minuted t uitgefloten. Hij kon nauWelP i uitslag bekend maken. f De Moody Blues uit BirminP j zagen er wel haast gentleman 2 uit in stemmig-zwart, maar P 1 voor dl kenners teveel beat 1 weinig blues. De Utrechtse politie had de' goed in de hand. Weliswaar pre- J den enkele raddraaiers zo teg« eind van de avond rond het p# wat herrie te schoppen, maar di' niet veel te betekenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 4