eren
Zwitsers
met expositie
landgenoot
in Zürieh
kunst
kalei öoscqqp
Boeren-wethouder Ede
weigert Sociale Zaken
Elektronische orgels
zijn sterk in opmars
OOGSTFEE OPENT
NAJAARSMARKT
Kostuumrepetitie
in de nieuwe Met
SHOWBOOT
IN
AANTOCHT
pONDERDA'
O 8 SEPTEMBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
,Jfran£oi$
ouwcr van het grote
ADVERTENTIE
De Zwitsers hebben hun
Voormalige landgenoot. Fran-
'ïois Stahly, sedert 1940 als
fransman genaturaliseerd, met
ijen grote tentoonstelling van
■4:zijn werk in het „Kunsthaus" in
o&ürich willen eren. En, zo kan
«men er direct bij zeggen, op een
geslaagde wijze, want het is een
Roeiend, hier en daar zelfs mee
slepend overzicht geworden van
^et oeuvre,' dat Stahly tot nu
Soe heeft geschapen.
Stahly is in 1911 in Konstanz als
loon van een Italiaanse vader en
jen Duitse moeder geboren. Twintig
laar heeft hi) in Zwitserland ge-
fcoond, geleerd en gewerkt. Daarna
1 lg hij naar Parijs getrokken, waar
xi) o.a. les heeft gehad van Malfray
en:c de Academie Ranson. Tijdens de
iudDuitse bezetting heeft hij bijna
ii) voortduring op het platteland
aatwoond, meer of minder „onderge-
loken" en in stilte gewerkt aan
_Jeine houtsculpturen. Deze stuurde
ijj dan per post of per spoor naar
én verzamelaar in Parijs, die ze van
Km kocht.
Tachtig werken
Vijf Jaar na de bevrijding keer-
e hij naar Parijs terug. Hij ves-
Igde zich in Meudon, niet ver van
iet atelier, waas eens Rodln heeft
ewerkt. Een vervallen serre ver-
ouwde Stahly zelf tot woonhuis en
telier. Daar geeft hij tegenwoor-
ig les wanneer hij tenminste niet
|s gasthoogleraar in Californië of
i Washington optreedt. Hij heeft
an vele exposities deelgenomen. Ve
in hebben het werk gezien, dat hij
iet zijn Franse collega en vriend
tienne Martin heeft gemaakt voor
et paviljoen van het Vaticaan op
t Brusselse Expo.
Tachtig werken in groot en klein
irmaat (het kleinste is zestien cen-
meter hoog, het grootste iets meer
an vier meter) zijn thans in voor-
eeldige orde in de ietwat kille ruim-
j m van het Kunsthaus opgesteld.
tahly blijkt wel voor alles een ver-
j lelaar van het gevonden materiaal.
it takken, wortelstronken en bal-
i in hakt hij zijn verbeeldin-
m. Ontwerpen zoals die voor een
byrint en voor een klassiek thea-
r laten zien dat hij ook de ste
in, i.e. het marmer, wel zo inge-
pt mogelijk wil laten. Hij is in dat
izicht eigenlijk verwant aan een
instenaar als Adam of als de Roe
een Hadju.
Af en toe, zoals in zijn Grote
loem I of II dan wel in „De by-
jnkomst", ontstaat een wonderlijk
échtwerk in hout, dat niet altijd
blijft boeien. Maar Indrukwekkend
zijn de grote houten en bronzen
sculpturen als „Geboorte, zeebloem
of eenhoorn", omdat alle kracht in
het centrum ervan schijnt samenge
bald en de aandacht niet wordt af
geleid door een overigens nauw
met grote beheersing van het hand
werk samenhangende verfijning,
die niet steeds gemotiveerd schijnt.
Het belangrijkste werk van Stahly
wordt gevormd door zijn groepen
van sculpturen zoals de vier meter
hoge portiek of zoals de ontwerpen
voor werken als de „Labyrinten" of
het „Klassiek theater", die wanneer
zij eenmaal zullen zijn uitgevoerd,
zeker nogal gigantische afmetingen
zullen krijgen.
De steeds stijgende popula
riteit van het elektronische
orgel wordt weerspiegeld op
de vakbeurs „Intertone" in
Utrecht, waar tot en met
13 september een groot as
sortiment elektronische or
gels te zien is.
Het orgel als huiselijk mu
ziekinstrument, het harmo
nium", stond vroeger vooral
bij protestants-christelijke
gezinnen. Met de komst van
het elektronische orgel, na de
tweede ivereldoorlog, werd de
spelerskring echter aanmer
kelijk uitgebreid.
Toen het elektronische or
gel in de Verenigde Staten al
lang een status-symbool ivas,
begon de handel in Neder
land langzaam op gang te
komen.
De orgels loerden geïmpor
teerd, voornamelijk uit Duits
land. Nadat zich in ons eigen
land enkele fabrieken vestig
den, werden de rollen omge
keerd. Nederland speelt nu
een belangrijke rol in de
Europese handel en is als ex-
prterend land Duitsland ver
voorbijgestreefd.
In 1960 exporteerde Duits
land elektronische orgels ter
waarde van f 1.800.000 en Ne
derland voor f 300.000. In
1965 was de Duitse uitvoer
gestegen tot f 5.500.000, maar
die van de Nederlandse or
gelindustrie tot niet minder
dan f 11.500.000. Duitsland is
nu zelfs een van onze afne
mers geworden. De import
van elektronische orgels in
ons land uit Duitsland, Italië,
Amerika en Japan is sterk
gedaald en speelde de afge
lopen anderhalf jaar nog
nauwelijks een rol van bete
kenis.
De omzet in eigen land van
elektronische orgels van Ne
derlands fabrikaat is met
sprongen gestegen. Het afge
lopen jaar werden hier meer
elektronische orgels dan pia
no's verkocht.
Een van de grootste Neder
landse producenten is in Bo
degraven gevestigd. Het be
drijf begon in i960 met de
produktie van elektronische
orgels en bouiode er dat jaar
250. De (al verkochte)
produktie van dit jaar om
vat 6.000 orgels. Ruim een
derde deel van de produktie
wordt door de fabriek
geëxporteerd, voornamelijk
naar Duitsland, België en de
Scandinavische landen.
Opmerkelijk is, dat een
groot aantal orgels wordt
verkocht aan afnemers tus
sen de 35 en 55 jaar, in het
alnemeen mensen, die een
druk en gejaagd leven leiden
en de bespeling van het orgel
een ontspannina vinden in
hun vrije ogenblikken.
w De wereldberoemde zangeres
Leontyne Price en de zanger Jus-
ttno Diaz zullen de titelrollen ver
vullen in „Anthony en Cleopa
tra welke opera straks in de
nieuwe Newyorkse ,,Met" zal wor
den opgevoerd. Op de foto de twee
operasterren tijdens een kos-
De kracht van de beeldhouwer uit
zich vooral daar in het volkomen
afwezig zijn van een zoeken naar
overdreven grootheid. Maar hij heeft
er het grote gevonden, de maten
voor monumenten, gemaakt door ie
mand van onze tijd in een vor-
menspraak, die ook van onze tijd is.
Hoe oud en doorleefd het materiaal,
zoals bijvoorbeeld de balken, ook kan
aandoen.
Francois Stahly heeft voor de
beeldhouwkunst nieuwe perspectie
ven geopend en men zou lust heb
ben te zeggen: hij heeft oude, eeu
wigdurende perspectieven opnieuw
ontdekt.
GEVAARLIJKE
BRANDSTOF
BIJ KLM
(Van onze Haagse correspondent)
In een pagina-groot artikel Over
de oorzaken van luchtvaartongeval
len lanceert de luchtvaartjournalist
Andrew Wilson van het Londense
blad „The Observer" deze week een
venijnige aanval op drie buitenland
se luchtvaartmaatschappijen, waar
onder de KLM.
De Nederlanders, Air-Canada en
de Sabena, zo schrijft hy, blijven
hardnekkig vasthouden aan het ge
bruik van de straalmotorbrandstof
J.P.-4, roewei zy weten dat deze veel
groter explosie-gevaar oplevert dan
gewone petroleumachtige kerosine.
De grote Amerikaanse maatschap-
pyen Pan-American en Transworld-
Airlines, hebben het gebruik van
deze brandstof reeds lang opgegeven.
En ook alle Britse luchtvaartmaat
schappijen gebruiken by voorkeur
kerosine, hoewel het rendement van
deze brandstof iets minder groot is
en de kosten daardoor iets hoger lig
gen. Maar ondanks aandrang van
vliegers en vliegveiligheidsexperts. al
dus het blad, heeft de Britse rege
ring tot dusverre niet de strikte regel
l willen stellen, dat buitenlandse ge-
i bruikers van Britse vliegvelden
I slechts op kerosine mogen landen en
met J.P.-4 aan boord niet meer zou-
|den worden toegelaten. Waarschyn-
ïyk uit vrees voor diplomatieke en
commerciële spanningen.
KLM ziet echter geen reden om
van het gebruik van J.P.-4 af te zien.
Weliswaar is de benzine-achtige
brandstof sneller ontvlambaar dan
de kerosine (J.P.-D, maar zowel de
belangrijke Amerikaanse Federal
Aviation Authority als de ryks-
luchtvaartdienst hebben geen voor
keur voor een van beide brandstof-
fen. De KLM zal na het stuk anti-
reclame in de observer echter geen
tuumrepetitie. Overigens worden steppen ondernemen tegen deze
vandaag in het nieuwe operage- j krant, omdat er volgens de KLM
bouw twee enorme murailles van lgeen aperte onjuistheden in het ver-
de Franse schilder Marc Chagall staan. Volgens de KLM wor-
onthuld. De murailles zijn 10 bij den de brandstoffen door de meeste
9.1 meter. De onthulling zal door vliegtuigmaatschappyen ter wereld
de schilder zelf geschieden. Idoor elkaar gebruikt.
Forum-repertoire
Het repertoire van het operagezel
schap „Forum" in Enschede voor het
seizoen 1966—'67 is als volgt samen
gesteld: „Cosi fan tutte" van Mozart,
„Die Meistersinger von Nürnberg"
van Richard Wagner. „De barbier van
Sevilla" van Rossini en „Der Frei-
achütz" van Von Weber.
Vocalistenconcours
in Den Bosch
Na drie dagen voorselectie in het
internationaal vocalistenconcours, dat
maandag in 's-Hertogenbosch begon
nen is, zyn van de vierentwintig deel
nemende sopranen er acht tot de
demi-finale toegelaten, onder wie
Willy Smits-Van den Hoven uit Voor
burg. Van de zes deelnemende alten
zyn er drie tot de demifinale toegela
ten, van de twaalf tenoren eveneens
drie en van de zestien bassen acht,
onder wie Bar co Bakker uit Scheve-
ningen. By de bassen neemt aan de
demi-finale ook deel de Amsterdamse
bas Bert Olsson, die wegens zyn eer
der op het concours behaald resultaat
van voor-selectie was vrygesteld. De
demi-finale in de stadsschouwburg
Casino begint zowel vandaag als
morgen 's middags. Vandaag zingen
de sopranen en tenoren, morgen de
alten-mezzo-sopranen en bassen-ba-
ritons'.
TOONT NIEUW CENTR ALE-
VER WARMINGSS YSTEEM
Ringverwarming met aardgas
is een nieuw, opzienbarend
systeem van centrale verwar
ming. Een complete Ringverwar-
mingsinstallatie wordt gedemon
streerd aan boord van de show
boot Princehofwaarop ieder
kosteloos en zonder enige ver
plichting deze uitermate prak
tische en aantrekkelijke nieuwe
wijze van centrale verwarming
kan bezichtigen.
Ringverwarming
-met aardgas-
GEZELLIG PRAKTISCH
ECONOMISCH
Ringverwarming is een in elk op
zicht ideale centrale verwarming.
Daarbij hoeft u uw gezellige haard
in de kamer niet te missen. Die
haard is namelijk de warmtebron
voor alle radiatoren.
IN ELK OPZICHT
VOORDELIG
Niet alleen is Ringverwarming
goedkoop in gebruik (aardgas!),
maar ook in aanschaf en aanleg.
Denk ook aan de aanzienlijke
waardestijging van een huis waar
in cv wordt geïnstalleerd! De fa
briek levert alles geprefabriceerd.
EEN HOUTEN HAARD!
Ringverwarming levert u de
haard die past in uw interieur.
Zelfs een zeer exclusieve haard
van edelhout!
VERDERE PLUSPUNTEN
Hoog rendement; geen warmte-,
verlies tussen plafonds en onder
vloeren; thermostatische warmte-
regeling; korte aanwarmtijd; alle
radiatoren afzonderlijk regelbaar;
geen droge c.v.-lucht; geruisloze
werking; 4x beveiligd!
KIJK IN DE PRAKTIJK!
U kunt dit alles heel gemakkelijk
zélf bekijken en concluderen hoe
fantastisch Ringverwarming in
üw huis zal zijn. Aarzel niet ga
gerust naar de showboot toe. U
bent van harte welkom aan boord!
Ligplaats in Leiden:
9 en 10 sept Haven nabij Grote
Haven brug.
Openingstijden: 9 sept. van 14.30-
17.30 uur en van 19.00-22.00 uur.
10 sept. van 10.0015.00 uur.
Snelle en ernstige bestuurscrisis
(Van onze Arnhemse correspondent)
In Ede is een ernstige bestuurs
crisis ontstaan, doordat de uit de
raadsfractie van de Boerenpartij ge
kozen wethouder J. van den Dikken-
berg, gistermiddag heeft geweigerd
deel te nemen aan een vergadering
van het college van burgemeester en
wethouders. Nog gisteravond is de
Op 13 september in Bodegraven
Dit jaar wordt aan de Bodegraaf- jorettes en omringd door vurige fak-
se Najaarsmarktdag", de traditionele kels. Vanaf het moment dat de fee de
feestdag op de tweede dinsdag in sep- tentoonstellingshal zal betreden zal
tember, bijzondere luister bijgezet deze ook toegangeüjk zyn voor het
door het bezoek aan het „Kaasdorp" publiek. Dan zal ook de officiële uit-
van de Oogstfee
„Vier Stromenland'
gemeenteraad telegrafisch opgeroe
pen voor een spoedeisende vergade
ring, die vanavond wordt gehouden.
In politieke kringen in Ede wordt
aangenomen, dat de raad een motie
van wantrouwen jegens de Boeren-
wethouder zal aannemen. Dit kan
tot gevolg hebben, dat over veertien
dagen een voorstel tot zUn ontslag
wordt ingediend.
Gisteravond heerste in Ede grote
politieke bedryvigheid- Nagenoeg al-
ie raadsfracties beraden zich over
hun vanavond in te nemen stand-
Voorzitter van
Landbouwschap
bij toerbeurt
Het voorzitterschap
het Land
de Stichting j slag van de zo belangrijke keuring bouw6chap zal tot 1 mei volgend
Tlel (zoals wy van de ingezonden kazen bekend zyn. J&ar by toerbeurt worden ver
gisteren reeds schreven).
Maandagavond zal de fruitfee de
kaas- en fruitshow. die de marktcom-
missie in samenwerking met het Pro-
duktschap voor Groenten en Fruit in
de garage van Transneerlandia or
ganiseert openen. Eerder zal zy. in
een honderd jaar oude jachtkoets van
Duitse afkomst een rondrit door een
gedeelte van de gemeente maken,
voorafgegaan door tamboers en ma-
Hé zie je dat!!! Zo luidt
de tentoonstelling van de Neder
landse fotograaf Ed van der Els-
ken, die vanaf morgen in het Ste
delijk Museum in Amsterdam en
kele duizenden foto's exposeert
uit zijn loopbaan. Er zijn series bij
uit Amerika, Afrika, India en vele
andere landen. Op de foto Gerda
van der Elsken, de vrouw van Ed,
bezig met het retoucheren van
een kinderfoto.
Niet eens
De heer Van Dikkenberg (veehou
der van beroep) werd dinsdag na
drie stemmingen met een krap
pe meerderheid tot wethouder geko
zen. In een latere vergadering van
het college van B, en W. zyn daar
na de portefeuilles verdeeld, waar
bij de heer Van den Dikkenberg die
van sociale zaken, volksgezondheid
en woonruimteverdeling (Ede heeft
2400 woningzoekenden» kreeg toebe
deeld. Hy maakte hiertegen zelf
geen bezwaren, doch zei wel, dat hy
nog met zyn fractieleider, de heer
H. Koekoek, moest overleggen. Gis
teren liet hy definitief weten het
met de portefeuilleverdeling niet
eens te kunnen zyn.
In een daarna onmiddeliyk beleg
de (intussen derde» vergadering van
E. en W. kwam de heer Van den
Dikkenberg niet opdraven, In Ede
wirdt deze houding gezien als een
duidelijke weigering van de Boeren-
party een constructieve bydrage tot
het gemeenteiyk welzyn t« willen le
veren.
Uitrusten
De heer Van den Dikkenberg wil
de gisteren geen commentaar ge
ven. Hy liet telefoontjes beantwoor
den door zyn vrouw, die meedeelde
I vuld door leden van het dagelyks
Op de ochtend van de eigenlfjte bestuur In een besloten vergadering
najaarsmarkt 13 september zal de hee[t het ta|UUI Wertóe besloten.
„Oogstfee en haar gevolg om half Tbt en met 31 december zal dTs.
negen al aan een rondrit beginnen. R zulstra voor2itto. 2un Van
Achter de Duitse jachtkoets zal een 7 januari tót 30 aprU 1967 M t, c
historische Engelse postkoets volgen. s Knottnerus voorzitter zf|n Mocht man niet aan de telefoon
waarin het gevolg van de fee zal n op l mei nog geen voldoen- toa komen, omdat hij lag uit te rus-
meeryden. Om ongeveer kwart over de duidelyk beeld zyn de toekomsti- ten van de vermoeienissen van de
negen hoopt de fee de feestmarkt of- ge op^ en werkwyze van het Land- laatste 24 uur.
ficieel te openen met het luiden van bouwschap, dan zal van die datum Eerder op de dag had de wethou-
de marktklok. Hierna zal een wan- af de beer C. G. A. Mertens als der tegenover een televisieverslagge-
deling over het marktterrein worden voorzitter optreden. ver van VARA's „Achter het nieuws"
gemaakt, waarna de traditionele Het bestuur was ven mening, dat gezegd, dat Sociale Zaken de Boe-
marktdagpunten zullen worden afge- de aan de gang zynde discussie over renparty niet zo erg ligt. „We had-
werkt. Later op de ochtend volgt nog taak en organisatie van het Land- den liever het hele huisvestlngs- en
een derde rondrit en een ontvangst bouwschap in de toekomst niet ge
in het gemeentehuis. Voor 's middags forceerd moet worden terwille van
staat een kinderfeest op het pro- een definitieve voorziening in het
gramma, dat zal worden gehouden in voorzitterschap. In het afgelopen
De Kuil. Gezien de slechte ervarin
gen van de laatste jaren heeft de
marktcommissie afgezien van de or
ganisatie van een avondprogramma.
voorjaar zyn enkele, buiten het be
stuur ran het Landvouwschap staan
de personen gepolst voor de voor
zittersfunctie.
bouwbeleid gehad", aldus de wet
houder ln het t.v.-Interview.
By de portefeuilleverdeling is er
van uitgegaan, dat men een volko
men onervaren man als de heer Van
den Dikkenberg, niet direct kon be
lasten met zware portefeuilles als
by voorbeeld Onderwys, of Finan
ciën. Overigens is het bekend, dat de
Boerenparty altyd heeft gevlast op
de protefeuille Huisvesting en Wo
ningbouw. In de gemeenteraad heeft
de Koekoek meermalen gezegd, dat
de woningnood in Ede gauw opge
heven zou zyn, als een boerenwet-
houder deze zaak ging behartigen.
Dat men naast Sociale Zaken en
Volksgezondheid de verdeling van
woonruimte aan de boerenparty wet
houder heeft opgedragen is natuur-
ïyk mede een gevolg van deze door
de heer Koekoek steeds verkondigde
stelling.
Toelichting
In een vandaag by de gemeente
raadsleden bezorgde toelichting op
hei telegram van gisteravond, staat
met vermeld, welke motieven de
heer Van den Dikkenberg en zyn
fractie hebben gehad het met de
plaatsverdeling ln het college niet
eens te zyn. Er ls alleen sprake van
oesprekingen aangaande de moei-
liuiheden met wethouder Van den
Dikkenberg. Mocht de raad van
avond zyn wantrouwen over de heer
Van den Dikkenberg uitspreken, dan
biedt de gemeentewet (artikel 87a»
de mogelykheid om na 14 dagen een
verstel tot ontslag van de wethou
der in te dienen. Besluit de raad tot
dit ontslag, dan zyn de kansen voor
de Boerenparty op een benoeming
van een ander lid uit haar midden
tot wethouder geheel verkeken. Het
is waarschyniyk dat in dat geval
kandidaten zullen worden voorge
dragen door de C.H.U, de S.GP. en
de V.VJX
