Debussy's Pelleas droeg bij tot de vernieuwing kunst Een kostbare kalei öosQ^gp Wim van der Panne met een smaakvolle keuze zaak MUZIEKFESTIVAL AIX EN PROVENCE (III) Gelukkig verbreding van het gezichtsveld Orgelconcert Katwijk Virtuoos in Vierne Coba Keiling: Rassendiscriminatie bij de huisvesting nu ten einde? LEID800 DAGBLAD WOENSDAG 10 AUGUSTUS 1 (Van onze Parijse correspondent) Zal 1966 in de muziekgeschiedenis worden genoteerd als het jaar, waarin eindelijk aan Debussy's enige opera Pelléas et Mé- lisande de eminente plaats werd ingeruimd die dit werk in de handboeken al sedert een halve eeuw was toegekend? Pelléas, zo wordt iedere muziekstudent al op de conserva-to- riumbanken aan het verstand gebracht, is het gepatenteerde meesterwerk van de 20ste eeuw, dat het muziektheater in zijn evolutie dan ook tot in onze dagen heeft gemarkeerd. Aan die les valt inderdaad niet veel af te dingen, maar tevens gebiedt de objectiviteit te erkennen, dat die waarheid door de praktijk van ons muziekleven maar zeer gebrekkig gerespecteerd werd. Zelfs de Parijse Opera Comique I tisch gesproken in een muzikale waar Pelléas in 1902begeleid door de gebruikelijke rel, zijn première beleefde, heeft het werk alleen in naam nog op zijn speelplan staan, en op een sporadiscke uitvoering, veelal voor een slechtbezette zaal, moet men hier dan ook vele jaren wachten. Plotseling wordt in dit zomerseizoen Debussy's meester werk nu gelijktijdig door drie inter nationale festivals Florence, Spoleto en Ave geafficheerd, en de lang verbeide wending in Pal- léas carrière waardoor de praktijk eindelijk weer in harmonie met de theorie zou kunnen worden ge bracht, heeft zich nu dan aange kondigd. Na lange reserve Het is niet moeilijk een reeks oor zaken en omstandigheden op te som men, waardoor die langdurige reser ve van de zijde der opera directies en van het publiek gemotiveerd kan worden. Inderdaad brak Debussy omstreeks de eeuwwending, met een aantal tradities waaraan het opera- publiek van huisuit altijd instinctief kopschuw voor nieuwigheden, zich als aan zijn oogappel verbonden en gehecht gevoelde. Weg met de zoet gevooisde liefdesaria van de prima donna die door de strijkers en het heroïsche bravournummer van de tenor dat door de bazuinen en trom petten werd begeleid, weg met de stereotiepe koren en balletten die het kijkspel moesten stofferen en weg met het onnozele verhaaltje waarvan de intrige niettemin zo gecompli ceerd werd gemaakt dat men zich in het eerste bedrijf de draad meestal al tussen de vingers <van het ver standelijk begrip» voelde ontglippen Als „libretto" had, men weet 't, De bussy het symbolische en vaag-mid- deleeuwse drama van de Belgische dichter Maurice Maeterlinck die de componist later deswege tot een duel inviteerde verkozen, met de bedoeling alle sporen van het Veris me en andere toespelingen op en ontledingen aan de daagse „werke lijkheid" radicaal uit te wissen en te bannen, omdat de muziek slechts „de geheimzinnige verstandhoudingen tussen natuur en verbeelding" sugge- schikte als zanger en bovenal als acteur, over de gaven waardoor muziek, woord en gebaar In één ge meenschappelijke magie konden wor den opgelost. Gemiste kans Diezelfde Bacquier heeft men on dertussen bij de voorstellingen van Mozarts „Don Giovanni" met jam mer en pijn gemist, want de Ameri kaan Roberto Kems, die in dit fes tival de titelrol van hem had over genomen, heeft de dierbare herinne ringen aan de topjaren 1960 en '64 drukkelijke Leporello een zeer viriele Ottavio van Luigi Alva en een Donn' Anna van Stdch Randall, die met "n aantal ponden aan gewicht intussen ook 'n aanzienlijk deel aan draag kracht van haar legendar ische so praan had ingeboet, weer enkele ge zegende momenten onder de Proven- caalse-sterrenhemel opgeleverd al vermochtGiofranco Rivoli wijlen Hans Rosbaud als onvergetelijk Mo- zart-dirigent, dan ook evenmin te vervangen. Nieuwe avonturen Resumerend kan men zeggen, dat voor dit meersterwerk in Aix, op 11966 voor Aix en Mozart wellicht geen stukken na vermogen uit tegéén kroonjaar is geweest, maar dat wissen. Kerns had alleen zijn leef- met de uitbreiding van het reper- „handeling" vertaalde die zich bijna voortdurend in grijze nevelen van de stilte voltrekt, stelde in de eerste de regisseurs en de decoro- teurs al voor problemen, waamet generaties lang geworsteld werd. Aix had met beide taken de bekende de corateur Jacques Dupont belast, die zo tevens zijn debuut als metteur- en-scène kon maken en die de hoge opgave, Debussy's irreële droomwe reld te materialiseren, eerder in de richting van het surrealisme dan van het impressionisme had gezocht. Een zeer discreet surrealisme of sym bolisme waarbij wouden, zeeën fonteinen toch steeds in de Kelti sche misten bleven gehuld, maar waardoor niettemin het tempo van de hele voorstelling, die met vaste en kundige hand door Serge Baudo geleid werd, gedicteerder en ook wat sneller was geworden. Met dit gestroomlijnde uit gangspunt, zou het duo Dupont-Bau- do wellicht voor de Pelléas de ideale vertolkingsformule voor een tijd heb ben gevonden die met de onbestemde vizioenen van het impressionisme weinig verstandhouding meer bezit, in dien zij alle solisten voor die visie metterdaad mee hadden kunnen krijgen. Helaas voelde men evenwel noch in de jeugdige Amerikaan William Workman als Pelléas, noch vooral in de donkere Eliane Lublin als Meé- lisande, dat ze zelf werkelijk In hun personages geloofden. Alleen Gabrlël Bacquier, in de rol van Golaud, be- tijd op de ongeveer 30 jaar oudere Bacquier voor. Wanneer hij als zan ger over een soepel en rijkgescha keerd register beschikte, ontbrak hem vooralsnog ten enermale de au toriteit, het temperament, de „pre sence" waardoor hij als de onweer staanbare veroveraar de situa tie en de handeling voortdurend had moeten domineren. Vocaal ge sproken heeft de voorstelling met Panerai als een overigens mat na- toire door Richard Strauss „Ariadne auf Naxos" en Debussy's „Pelléas et Mélisande" anderzijds wel het ge zichtsveld van het (nu twintigjarige) Festival werd verbreed, waardoor voor het volgende decennium nieuwe muzikale belevenissen en avonturen mogelijk zijn geworden. Belevenissen en avonturen die Frankrijks eerste en vermaardste muziekfestival zo voor het gevaar van steriliteit en routine kunnen helpen behoeden. Opvoeringen van „De grote Geus" Ter gelegenheid van het feit, dat het dit Jaar 400 jaren geleden is, dat onder leiding van de heer van Via- nen, Hendrik van Brederode, bijge naamd „De grote Geus", het Smeek schrift der edelen te Brussel werd aangeboden, waardoor een eerste daad gesteld werd tot bevrijding van de Nederlanden uit de macht van Spanje, worden in de stad van Bre derode, Vlanen, festiviteiten georga niseerd. De belangrijkste evenementen zijn een historische optocht en de opvoe ring van een spel. dat de gebeurte nissen rond het Smeekschrift duide lijk maakt. De historische optocht vindt plaats op zaterdag, 27 augustus 's middags pm 3 uur. De stoet stelt de terugkomst der edelen uit Brussel voor en de ontvangst der edelen door de burgers van Vianen. Het spel „De Grote Geus" wordt opgevoerd op een drijvend toneel in de slotgracht van het kasteel Bate- stein te Vianen. De opvoering ge schiedt op donderdag, 1 s^Pt., vrijdag, 2 sept., zaterdag, 3 sept. en maandag, 5 sept., telkens beginnend 's avonds om 8 uur. Een verrekijkende politieman bij de Chinese legatie in Den Haag. Laatste avoncl- musyck in Wassenaar Problemen Kunsthistorisch tiidschrift Simolus Op initiatief van een aantal jinge Utrechtse kunsthistorici verschijnt dit najaar by de Nederlandse Uni versiteitspers N.V. een nieuw kunst historisch tijdschrift dat de naam „Simiolus" draagt Simiolus, aapje als zinnebeeld van de imitatieve kunst. In dit tijdschrift worden artikelen gepubliceerd over de westerse kunst geschiedenis in de ruimste zin. Be halve aan bouwkunst, schilderkunst, beeldhouwkunst, tekenkunst en gra fiek zal aandacht worden besteed aan archeologie, ikonologie, kunst theorie en estetica, zoals ook aan re cente publikaties en belangrijke ten toonstellingen. Engelse summaries dienen orr. het blad toegankelijk te maken voor een breder publiek dan uitsluitend het Nederlandse. Simiolus wil zijn bijdragen nief al leen betrekken van gerenommeerde auteurs, maar in principe van iedere studerende die een bijdrage tot de kunsthistorische wetenschap kan le veren. Ook nieuwe vondsten en op vattingen, verwerkt in doctoraal scripties, zullen in Simiolus regelma tig een plaats krijgen. Simiolus, dat driemaal per jaar zal verschijnen, bevat circa 50 pagina's tekst en foto's op kunstdrukpapier. Het comité van aanbeveling be staat uit prof. dr. J. Bruyn, Amster dam; prof. dr. J. G. van Gelder, Utrecht; prof. dr. E. F. van der Grin ten, Nijmegen; prof. dr. J. H. Jong- kees, Utrecht; prof. Th. H. Lunsingh Scheurleer, Leiden en prof. dr. M. D. Ozinga, Utrecht. C. Blotkamp, E. de Jongh, D. P. Snoep, A. E. Snoep-Reitsma en R. C. H. V« vormen de redactie. In de Wassenaarse Dorpskerk wordt dinsdag 16 augustus om 20.15 uur het slotconcert voor dit seizoen in de serie Avondtmusyeken gege ven door de organist Gerard Akker- hu s en de violist Willem Noske, concertmeester van het Residentie Orkest. Het programma vermeldt voor viool en orgel werken van: De Fesch, Antonii en De Klerk, terwijl u verder kunt luisteren naar orgel werken van: Sweelinck, Walther, Pierné en Joh. Seb. Bach. Posten voor zes diplomatieke missies (Van onze Haagse correspondent Waf de buitenlandse diploma- ten van ons landons klimaat en ons volk ook zouden mogen den- Feike Asma was ziek. Wim van der Panne verving hem daarom in de Katwijkse Nieuwe Kerk, waarvan het orgel zijn smaakvol opgestelde programma alle recht deed wedervaren in keurig verzorgde vertolkingen. Een „Grand Jeu" is altijd geschikt om te openen. Het betrof hier een stuk, dat van rond 1700 moet zijin, van een Fransman Pierre du Mage, iemand die goed in de muzikale vormen thuis is, maar wiens bestaan nevelachtig is, want men kent noch geboorte- noch sterfjaar van hem. Daar sloot het speelse Basse et Des sus de Trompette van de tijdgenoot Cléramboult mooi bij aan, meesle pend door de melodieuse kleurchar- me van de sprankelende stemmen. Met het beroemde 2de van de drie door Bach bewerkte Vivaldi-concer ten en vervolgens met Bach's fraai koraalvoorspel „Herr Jesu Christ der einzig Gottes Sohn" bleef de orga nist nog ongeveer in dezelfde tijd. Bij Vivaldi-concerten denkt men al gauw aan de „Virtuosi di Roma" en hun geraffineerd afgewerkt vioolspel Die onberispelijkheid had v. d. Pan ne nu juist niet in het begin-alle- „Eerst 50 jarig jubileum dan pas ophouden" (Van onze kunstredactie) Het bericht, als zou Coba Keiling haar toneelloopbaan villen afsluiten, bevat wel een jrond van waarheid, maar leeft toch een indruk gewekt, lie niet helemaal juist is. ..Natuurlijk ben ik langzamerhand van plan, er mee op te houden", zegt de nu 73-jarige actrice, „als je op mijn leeftijd bent gekomen, is dat wel vanzelfsprekend. Ik heb daarover ook al verscheidene keren met mijn directeur Robert de Vries gesproken, temeer daar er in het repertoire, dat bij ons gezelschap de laatste jaren gespeeld is, betrekelijk weinig voor mij te doen was. En als ik ondanks mijn leeftijd, nog door wil gaan met werken want zonder het toneel is ook een hele opgave dan wil ik natuurlijk wel werk hebben, dat ik prettig vind. Maar voorlopig ben ik toch weer in Rotterdam gebleven en repeteer ik met enthousiasme „Zus ter George moet sterven", waarin ik de rol van de waarzegster Madame Xenia moet spelen. En als er daarna in een van de volgende stukken van ons NIt.T.-repertoire een geschikte rol voor mij zal zijn, dan zal ik d>e ook graag spelen. Ophouden, ja daar zal ik langzamerhand wel eens aan toe zijn, maar dan heus nog niet vandaag op morgen. Ik wil dit jaar eerst nog mijn vijftigjarig toneelju bileum vieren". Misschien zou dat een goede aan leiding zijn voor „de grote avond" die het N.R.T. ter ere van Coba Keiling wil geven en waarover Ro bert de Vries sprak, toen hij zei, dat hij eerst nog eens met haar wilde praten over haar besluit er mee op te houden, maar dat, mocht het doorgaan, haar een „grote avond" bereid zou worden. gro; het slot-allegro kreeg echter een bijzonder aantrekkelijke ver klanking na het tevoren al zeer boeiend geregistreerde Adagio. Het overige werd: Vierne's „Caril lon de Westminster" en Hendrik Andriessonis „Toccaita". gescheiden door Franc-k's „Andantino". Dt An dantino, in gaande beweging gehou den. waardoor de kans op verzoete- lijking werd bezworen, vond op dit Katwijkse orgel tamelijk wel de be doelde schemerige timbres en alle zwelmogelijkheden aanwezig. Vierne's Carillon vertolken op een rijk orgel is voor een geroutineerd virtuoos, v. d. Panne is dat feestvieren. Zwr dreunt de vier delige Big Ben-. v n met hoog daar boven de kermis van een poppen- danserij. Alles moduleert dan van z'n plaats, maar in nonstop-bewe ging en in een extatische wervel lost zich dit uitbundige pronkpara- destuk op. Afgezien van een Franckiaanse midden-episode is ook Andriessen's Toccata op uitbundigheid en extase ingesteld. Zij heeft met het Carillon ook het kleur-idioom gemeen, maar, cf schoon klankzinnelijkheid, An- driessen is poëtischer, meer zeggend en minder oppervlakkig, zo grijpbaar helder en volledig orgeltaai. V. Nederlands Dans Theater contra danser Fatauros Mag hij naar het Nationale Ballet? Het Nederlands Dans Theater in Den Haag eist, dat de Argentijn Jorge Eduardo Fatauros bij het Haagse balletgezel schap blijft en dat hem wordt verboden elders te gaan werken. De 25-jarige Argentijn daarentegen vindt, dat hij gerust naar het Nationale Ballet in Amsterdam mag. Bovendien kan hij er meer verdienen en krijgt hij bij de Amsterdamse groep solistische rollen. Hoe het conflict moet worden opgelost, wordt overge laten aan de president van de rechtbank in Den Haag, jhr. mr. G. Witsen Elias. Partijen hebben gisteren van hem een uitspraak in kort geding gevraagd, omdat zij het onderling niet eens kon den worden. De Argentijn, zo vertelde zijn raadsvrouwe mevr. mr. G. Broertjes- Faber uit Amsterdam, pleegt geen contractbreuk, omdat er geen contract is gesloten daar de wilsovereenstem ming ontbrak. Jorge Fatauros had wel een aanbod geaccepteerd, maar uitte bedenkingen tegen het honora- Beiaard Koninklijk Paleis als nieuw Vandaag is de beiaard van het j Koninklijk Paleis op de Dam in Am- I sterdam „als nieuw". In de afgelo- j pen weken heeft een monteur van een Amsterdams bedrijf het hele klokkenspel nagelopen en de mecha- j nische onderdelen geïnspecteerd. Ook is de speeltrommel „afgeregeld", zoals de vakterm luidt, door het personeel van een bekend klok kengieterij in Asten. Het carillon is voorts opnieuw „bedraad" wat wil zeggen dat het staaldraad dat de hamers met de automatische speeltrommel verbindt is nagekeken. Ter controle werd het klokkenspel gistermiddag beproefd, waarbij voortdurend toonladders werden gespeeld, hetgeen nogal de aandacht trok van de vele voorbij gangers op de Dam. Zoals bekend wordt het paleis op de Dam thans geheel gerestaureerd. Daarmee is men by na gereed. ken, een tot en met beschermd beroep vinden ze hier wel. Reeds geruime tijd wordt door de po litie In Amsterdam en in Den Haag permanent gepost voor zes diplomatieke missies. Dat in vier gevallen slechts bescherming is gevraagd tegen straatjongens achtige aanslagen van meren deels jonge heethoofden, doet niets af van de ernst, waarmee de bewaking wordt volgehouden. Een kostbare zaak - want wie zegt wanneer weer eens iemand op het idee komt een steen naar een ambasade- of legatiegebouw te gooien Maar een geval is enkele dagen tot een internationale affaire gegroeid de zaak van de ontvoerde Chinees. Sinids de raadselachtige dood van de Chinese ingenieur Hsoe tzoe-tsjai; rdag 16 juli post de politie voor en achter de ambtswoning van de Chinese zaakgelastigde aan de Adri- aan Goekooplaan. Sinds een aanslag met Molotow- cocktails op de Indonesische ambas sade aan de Tobias Asserlaan in de nacht van 26 op 27 juli staat ook daar dag en nacht een wagen van de Haagse politie voor de deur. In de nacht van 19 op 20 juli gooide een onbekend gebleven jon geman een bus menie tegen de gevel van de Amerikaanse ambassade aan het Lange Voorhout. De veiligheids officier diende, een klacht in en sinds 21 juli wordt 'het gebouw 's nachts bewaakt door een postende agent. „Enorm bedrag" De kosten? „Een enorm bedrag", zegt inspecteur J. J. Th. Stoutjes- dijk. Na een incident bij een am bassade, iets wat een buitenlandse vertegenwoordiger „niet nemen kan", klaagt hij bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het ministe rie neemt weer contact op met de Justitie en de burgemeester, en de politie krijgt opdracht er voor te zor- gen dat meer incidenten voorkomec worden. Het is aan de hoofdcommis- saris om te bepalen hoe dat moei gebeuren, maar de geijkte manier ii om agenten voor de deur te late posten. „Je hebt kans dat we hier staa: tot we een ons wegen", zegt een vat de agenten die al heel wat een- zame uurtjes achter de rug heefl; Zo somber is het ook weer niet maa het is aan de hoofdcommissaris or te bepalen wanneer de bewaking wet kan worden opgeheven. Voor wat bf treft „de Chinezen", de bewakiB van de Indonesische en voor vr betreft de bewaking van de Amen' kaanse ambassade, is daar op dit mo ment nog geen zinnig woord over Ij zeggen. Ook in Amsterdan Niet alleen ln Den Haag, ma* ook in Amsterdam worden dag ei nacht vestigingen van buitenlands mogendheden bewaakt. In 1963 w; ren er relletjes voor de deur van ht Spaanse consulaat aan de Oran.- Nassaulaan in Amsterdam. Sinds dien staan daar agenten voor de der telkens wanneer de politie verwact dat er ergens in de stad gedemon streerd zal worden.„Nou ja, dat I dus bijna dagelijks", gaf een ager van het politiebureau Overtoom mif Amsterdamse humor toe. Hetzelfd is het geval met het Amerikaan? consulaat aan het Museumplein i het Portugese consulaat aan de tt' Lairessestraait. L Arrestaties in Bihar Ruim ach j j honderd personen zijn in de India: staat Bihar gearresteerd aan de voce j avond van een algemene staking, c door een combinatie van linkse pa tijen is uitgeroepen uit protest tegf hoge prijzen en voedselschaarte. I staking vormt een onderdeel van ei nationale actie door communistiscj en socialistische partijen om t kracht van de regerende Congrespc 1 tij bij de voor februari uitgeschn ven algemene verkiezingen te onde mijnen. rium, dat te laag was, namelijk f 750 per maand. Als er over een conto-act wordt ge praat zijn er twee. Met het laatste is de danser in elk geval niet ak koord gegaan, aldus mevr. Broertjes Mr. J. Knoppers uit Baarn, raads man van het Nederlands Dans Thea ter, dacht er heel anders over. Vol gens hem is er één geldig contract en dat moet worden nagekomen. Uit de daaropvolgende discussies voor de president van de reohtbank bleek, dat Jorge Fatauros nog wel akkoord zou zijn gegaan met een be drag van f 800 per maand. Het is er niet van gekomen. Hij heeft thans een aanbieding van het Nationaal Ballet, waar hij per maand f 1030 kan verdienen. Hierop is hij nog niet ingegaan, omdat de kwestie met het Nederlands Dans Theater nog niet uit de wereld is. De gehele gang van zaken bij het Haagse balletgezel schap was de Argentijn thans „beu" geworden. Mr. Witsen Elias zal over een week uitspraak doen. Wetsvoorstel in de VS Komeet ontdekt Een jonge astronoom van de Ame rikaanse Harvard-unversiteit, Ste phen Kilston, heeft in het sterre- beeld Hercules een nieuwe komeet waargenomen, met een grootte van 10.6, die zich in zuidwestelijke rich ting verplaatst. De komeet Kilston is de eerste die in dit jaar is ont dekt. Het Amerikaanse Huis van Afge vaardigden heeft gisteren een wets voorstel betreffende de burgerrech ten aanvaard, dat aan de federale regering verstrekkende bevoegdheden geeft om de rassendiscriminatie op het gebied van de huisvesting te be strijden en de positie van de negers ook in andere opzichten te bescher- Zo kan de regering tussenbeide komen indien bij misdrijven tegen negers de plaatselijke autoriteiten niet tot vervolging van de daders overgaan. Op het aanzetten tot op roer naar aanleiding van een ras senconflict worden gevangenisstraf fen en geldboetes gesteld. Het wets voorstel werd met 259 tegen 157 stemmen goedgekeurd. Het artikel tegen rassendiscrimi natie op huisvestingsgebied was het meest omstreden. Deze bepaling geldt alleen niet voor particuliere huiseigenaren, zodat deze categorie wel negers kan achterstellen zonder moeilijkheden van de plaatselijke of federale autoriteiten te behoeven Ongeveer 40 pet van het aantal huizen in de V.S. valt wel onder het bewuste artikel. Men yerwacht dat het wetsvoorstel in de Senaat op veel verzet zal stuiten. Het probleem van de rassendiscri minatie op het gebied van de huis vesting is onlangs door ds. King aan de orde gesteld door middel j protestmarsen door „blanke" wijl van Chicago. By de relletjes i hierdoor ontstonden, werd de prff j kant vorige week door een steen bi het hoofd gewond. MeredÜ De neger-adyocaat James Merec is gisteren een mars van 400 km 4 de stad New York begonnen om negers te bewegen zich als kiezd laten inschrijven. De eerste dag! hij in de negerwijk Harlem. Vol? Meredith zijn er in New York t oningeschreven negers dan elders Meredith was vergezeld van negers die pamfletten uitdeelden i de tekst: „James Meredith ste zijn leven voor u in de waagscq Wilt u voor hem ingeschreven worden?" Meredith hoopt zijn mars op september te hebben voltooid. In het gebouw waarin de afd£ Milwaukee van de AmerilttH Nationale vereniging voor de uitgang van gekleurd en gehuis* is gisteren brand ontstaan en set* aangericht door het ontploffen1 een bom. Niemand werd ge# Drie kwartier later belde een of kende het plaatselijke radiostai op met de mededeling dat hij de* had geplaatst.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 4