Leidsch Dagblad | 1966 | 28 juli 1966 | pagina 13

Lincoln-Centre New York

Debat in Lagerhuis
eindigt in tumult

ONTSTAAN UIT TALRIJKE INITIATIEVEN

Broedplaats van velerlei kunsten

Goudschat van JRenate
Leonardt" trekt weer

Nieuwe bergingsactie in zicht

Rechtspraak
in Kongo-1966

DONDERDAG 28 JULI 1966

LEIDSCH DAGBLAD

PAGIN/ 13

Advert«nt1«

i BON S

-3^

De kern van het Lincoln Centre
(Van onze Amerikaanse correspondent)

I 'J p 23 september 1962 lieten de leden van de New York Phil-
harmonie, Amerika's oudste symfonieorkest, voor het eerst
lun instrumenten in het openbaar klinken in de nieuwe Philharmo-
lic Hall van het Lincoln Centre for the Performing Arts en daar-
ace was het ambitieuze kunstcentrum, waaraan nog altijd gebouwd
ordt. ingewijd. Ruim 2600 mensen, onder wie honderden van
Amerika's prominente politici en kunstenaars maakten deze inwij-
g mee; 25 miljoen anderen volgden het concert op hun televisie-

- cherm. Nu, bijna vier jaar later, is het Lincoln Centre al heel wat
erder gevorderd op weg naar zijn doelstelling: het brengen van
luziek, drama en dans aan een miljoenenpubliek.

Naast de Philharmonic Hall, waarin New Yorks beroemde in
842 opgerichte orkest (46 jaar eerder dan het Amsterdamse Con-
ertgebouworkest) per jaar 160 concerten geeft, zijn nu ook de
olgende gebouwen in het centrum afgebouwd en in gebruik: het
lew York State Theatre, waarin sinds juli 1964 ruim 2700 men-
len avond aan avond balletten en musicals kunnen zien. het Vivian
eaumont Theatre (in de mond van New Yorks artistieke volk al
fijgedoopt tot ,,The old Viv"), waarin 1164 mensen de stukken
lianen zien van het Repertory Theatre of Lincoln Centre geduren-
:<fceen seizoen van 33 weken tussen oktober en mei van elk jaar en
ii andere (ook buitenlandse) theatergroepen de rest van het jaar.
de Library and Museum of the Performing Arts, onder hetzelf-
tdak als het Beaumont Theatre, die over uitgebreide archieven,
«eken, bandopnamen, microfilms (van o.a. Toscanini's nalaten-
chap aan manuscripten en schetsen) enzovoorts beschikt.

bovendien nog op een „niet-winst-
makende" basis ter beschikking zijn
gesteld. Maar onverdeeld enthousias
me voor de huidige verschijnings
vorm van het centrum kan ik moei
lijk opbrengen. De drie rechthoekige
gebouwen, die rondom het centrale
Lincoln Plein met de fontein neerge
zet zijn. hebben alle drie een facade
van zuilen, waarachter glaswanden
(sommige meer dan 25 meter hoog)
oprijzen. In dat glas wordt New
Ycrks lucht mooi weerspiegeld als
men vlak bij de gebouwen staat. Van
grotere afstanden werken zij on-
danks de roomkleurige marmeren
I zuilen, wat somber. Zij ïyken niet he-
i lemaal gebouwen, maar glazen hal-
I len, waarin op de avonden dat er
gespeeld wordt, het publiek aan de
I buitenwereld vertoond wordt.

Het mooiste gebouw van het hele
complex vind ik Beaumont Theatre
j van Eero Saarinen, dat achter een
rechthoekige weerspiegelende rijver
ligt, waarin een prachtig beeld van
Henry Moore te bewonderen is. Het
theater is vrij laag, heeft niet meer
dan één verdieping glas en lekt de
bezoekers na binnenkomst via de hal
in de diepte. Jammer is alleen dat
;de toneelgroep die het theater be-
speelt, tot nu toe nog weinig voor-
J treffelijks heeft gepresteerd.

I Dit laatste wyst meteen op de open
vraag, waar het Lincoln Centre nog
het antwoord op mogelijk moet ma-
i ken. Zal het centrum een plaats wor-
i den, waar creatief gewerkt wordt er
1 waar steeds de hoogste kwaliteit be-
reikt wordt in de kunstuitingen,

GRATIS TOEGANG

tot do zojuitl geopondo j

AQUA-STEREO-SHOW j

('«-avond» prachtig vorlicht)

1 INGANG Bil GONOELSTEIGER

j ri'iMoMj j

dagje uit?
/vv. fijn... naar
ruimen

1.000.000 m* rocro«tlee«ntrum boa
•n duin «pealtuin trampoline»
mldget-golf kano bowling
•tc. cals-re»t. „De Schaapskooi".

Dezer dagen zal een prospectus uitkomen voor een lening van
f 25.000 die de ..Vennootschap onder firma tot berging van de
Renate Leonardt" wil aangaan om nog deze zomer te komen tot
berging van de goudschat van dit Duitse schip, dat in 1917 op
j de Haaksgronden bij Den Helder zonk.

Fruitkweker Piet Visser uit Wjjde-
wormer, een der vennoten van de
uit vijf leden bestaande vennootschap
onder firma Is opnieuw de initiatief
nemer van deze bergingsactie waar
voor hU zich de steun verzekerd heeft
van twee duikers. Onderzoekingen
hebben volgens de heer Visser aan
getoond dat de „Renate Leonardt"
niet meer onder een meter dikke laag
/.and en slib bedolven ligt, zodat de
du'kers bij het bergen niet meer voor
onoverkomelijke moeilijkheden ko
men te staan. De goudschat zou uit
454 kistjes goud ter waarde van ruim
70 miljoen gulden bestaan.

In 1953 bestonden ook reeds plan
nen de gondschat te bergen. Piet Vis
ser stichtte |n dat jaar een coöpera
tieve bergingsvereniging, die voor
vier ton aan aandelen uitgaf en een
kostbare dulktoren liet bouwen. Deze
toren is nooit de sluizen van IJmui-
den uitgekomen.

De Coöperatieve Bcrgingsverenl-
i ging werd na diverse ruzies en aan
klachten onderling geliquideerd,
I waarbij aan de aandeelhouders niets
j werd uitgekeerd. In 1957 viel het doek
I over de bergingsvereniging

Wilson: „Aanval op het pond
was ook gericht tegen dollar"

(Van onze Londense correspondent) i Engeland zal voorlopig echter nog

worden gedwarsboomd doordat in de

Het tweedaagse debat in het Lagerhuis over de jongste econo- produktie ernstige stagnatie op-

TifnToT za? hrt U„hcoT„PC°^r" de °ische maatregelen van de Britse regering ter bescherming van

het alleen maar omdat orkest, opera plaats worden waar de fenomenale i het wankele pond sterling, is gisteravond in tumult geëindigd. Een paraal en |n de omstandigheid, dat

voor New Yorks kunstleven is, al was j

het alleen maar omdat orkest, opera, I

de theatergroep en een aantal stu-1 New York Philharmonic en de Me
denten de beschikking hebben gekre- i tropolitan Opera te vinden zijn te
gen over ultramoderne zalen met I midden van nieuwe instellingen,
alle teohnische snufjes, die moderne waaraan het vurig leven blijft ont-
zalen moeten hebben, en omdat deze I breken

Problemen rond gedichten
en brieven van Rilke

ren, waarop speciaal daarvoor ge
schreven werken van componisten,
toneelschrijvers en choreografen
aan bod zullen komen. Tijdens deze
festivals, die zes tot acht weken zul
len duren, wordt ook aandacht be
steed aan films, volksmuziek en jazz.

Nog hard gebouwd wordt er aan de
itste twee gebouwen van het cen-
ixm: het Metropolitan Opera House
Jullliard School. In het eerste zal
wereldberoemde, in 1883 opge-
chte Metropolitan Opera (de
Iet") een nieuw tehuis vinden en
oude traditie voortzetten om in
seizoen van 27 weken rond 25
era's op de planken te brengen,
ae herfst hoopt men het gebouw
e hebben voor een publiek
n 4000 mensen (164 staanplaatsen)
voor de beroemdste zangers van
wereld, voor wie de Metropolitan
New York naast de Scala in Mi
ni nu al decennia het neusje van
zalm is. Velen van hen zullen
itrigens, net als duizenden New
wkse operaliefhebbers, wel eens

pnwee krjjgei? naar het oude ge- I kundig vernieuwingsplan »a
w op de ho-.« van Broadway en voorzag in het opruimen van een
39ste straat, waar pluche, kris-j aan^l vervallen woonblokken. In
Hen kronen en ouderwetse tapijten 1 vier jaar zag men kans de 1647 fa-
tfhielpen de negentiende eeuw se milies, die ,",r "mA"

Een aantal gedichten en brieven,
120 stuks, van de dichter Rilke zjjn
door de rechtbank van Venetië voor
lopig in beslag genomen. Zij hebben
toebehoord aan de prinsen van Tour
en Taxis, hertogen van Duino, en
vormen de correspondentie tussen de
dichter en en een prinses, by wie hij
tussen 1910 en 1914 in het kasteel
Duino verbleef.

Na de oorlog waren de geschriften
onvindbaar, nu bleken zij in het be
zit van een leraar Engels die iin Ve
netië les geeft. Peter Russel. Deze
zou, na vergeefs getracht te hebben
met de prinselijke famil:e in contact
te komen, de gedichten en brieven
aan de universiteit van Yale hebben
aangeboden, die er 10.000 dollar voor
heeft geboden. Russel zegt deze ge
kocht te hebben van Raul Saletti, die

kunst

Het Lincoln Centre is ontstaan uit
één van die fenomenale initiatieven,
die Amerika kenmerken. De bal ging
aan het rollen in 1955, toen architect
Wallace Harrison de besturen van de
New York Philharmonic en de Me
tropolitan Opera suggereerde om de
nieuwe zalen, die zij beide nodig
hadden, te bouwen als delen van een
kunstcomplex. Ruimte voor dit pro-

Jet leek al meteen te bestaan aan j

Lincoln Square, waar een stede bouw- rejjé> burgemeester van Callandsoog,
j„„ii de stad - -

Schiltlerijenexpositie
van een invalide

Morgenavond zal de heer W. Cor-

In het nieuwe theater heeft men
plannen om de muren, de stoe-
en de vloeren met rode stof te
&eden en men wil kristallen kan-
öaars laten hangen van een gou-
plafond, maar de oude „Met"
»nt daardoor natuurlijk niet terug,
wral waarschijnlijk ook niet om
it de akoestiek, die in het oude
iter magnifiek was, in het nieuwe
ttwsel van architect Wallace Har-
Dn verre van ideaal lijkt te zijn.
ffl kan in New York horen verfcel-
dat by een paar proefnemingen
het theater in aanbouw het ge
ld de zangers in het gezicht sloeg
Oder ooit het publiek te bereiken.
I Philharmonic Hall had soortge-
te problemen in de afgelopen ja-
a en pas na heel lang dokteren
men een enigszins redelijke
toestiek te krijgen.

De Jullliard School, die in 1967 In
ibruik zal worden genomen, is be-
Ifnd voor onderwijs in muziek, j
en toneel aan uitzonderlijk be-
Wde studenten. Daarvoor zal de
ihool een theaterzaal voor 1000
Arisen krijgen, een recitalstudio I
bijna 300 en een klein zaaltje
'tor experimenteel toneel en repeti-
"to met 165 zitplaatsen. Via een
N^rte Ingang zal men een speciale
•tol voor kamermuziekconcerten
teinen bereiken, waarin plaats zal
te voor 1000 mensen.

Behalve dit alles heeft het Lincoln
ook nog een speciaal fonds
onderwijs en „creatieve artis-
tete vooruitgang", waaruit de Juil-
*d School en het Repertory Thea-
gesteund worden en studenten en
tenten beurzen zullen kunnen krij-1
°m in het Lincoln Centre uit- j
■*hngen te kunnen bijwonen. En j
teslotte zal het centrum vanaf 1907
tik jaar een zomerfestival organise-

deze blokken woonden,
te laten verhulzen naar andere (offi
cieel betere) behuizingen en kon de
bouw van het Lincoln Centre begin
nen. De kosten hiérvan, maar liefst
160,7 miljoen dollar of wel rond 850
miljoen gulden, werden grotendeels
opgebracht door particulieren, stich
tingen en bedrijven. Verder droegen
de stad New York, de staat, de fede
rale regering Washington en een
paar buitenlandse overheden bjj aan
het monsterproject.

het kunstnijverheidscentrum „De
Boet" aldaar een tentoonstelling ope
nen van olieverfschilderijen van Con-
ny Keuchenius.

Mevrouw Keuchenius, die in Den
Helder woont, lijdt reeds jaren aan
een chronische zakte die haar aan
haar divan kluistert. Desondanks
schildert zij nog portretten, bloemen
en landschappen. Onlangs ging van
haar een 50-tal schilderstukken ver
loren, die zij in goed vertrouwen aan
iemand in Stockholm had gezonden
en haar beloofd had een expositie te
zullen arrangeren. Daar zjj noch van
hem noch van haar schilderstukken
meer iets heeftv ernomen is de poli-
Er is natuurlijk geen twijfel aan j tie thans ingeschakeld,
dat het Lincoln Centre een aanwinst j

ze op zijn beurt aan het eind van de
oorlog van de nu overleden Prins
Alessandro ten geschenke gekregen
zou hebben. Diens zoon, Prins Ray
mond, zegt dat dit onmogelijk is om
dat zijn vader voor en niet na de
oorlog is overleden.

Architect Kropholler
85 jaar

De bekende architect Alexander
Kropholler, die al vele jaren woont
in een huis naar zijn eigen ontwerp
aan de Zjjdeweg in Wassenaar is
gisteren 85 jaar geworden. Hjj is een
van de markantste bouwmeesters van
de eerste eeuwhelft ln Nederland ge
worden. nadat hy zich door zelfstu
die had bekwaamd.

Van groot belang was zijn samen
werking met Berlage, die hy in zijn
ambachtelijke principes vergaand
heeft gevolgd.

In latere jaren heeft zijn archi
tectuur zich dikwijls, wat de vorm
betreft, naar het verleden gericht.
Zijn raadhuizen, o.a. in Wateringen,
Leidschendam en Noordwijkerhout,
getuigen daarvan. Zij vertonen vele
romaanse invloeden. Hij zocht tevens
naar een herbeleving van de
tiek.

In de jaren dertig nam hü met
enkele andere architecten als Oud.
Roosenburg, Staal en Luthmann deel
aan een ontwerpenprijsvraag voor
het Haagse stadhuis. Zijn ontwerp,
dat zich kenmerkte door zware mas
sieve, symmetrische vormen, werd
toen niet uitverkoren. Van zijn
scheppingen moeten voorts genoemd
worden het Van Abbe-museum in
Eindhoven en het bankgebouw Van
Mees in Rotterdam. Een ontwerp
voor een raadhuis van Berkel-Roden-
rijs wacht op uitvoering. De heer
Kropholler heeft zijn ideeën in vele
geschriften neergelegd als „Bouw-

Hoongelach

conservatieve motie van wantrouwen werd door Labours grote een deel van de vakbeweging haar
meerderheid verpletterd met 325 tegen 246 stemmen. j negatieve houding jegens de indus-

triële doelmatigheid veel te lang-
Het pond is buitengewoon kwets- i zaam laat varen. Het is een instel-
beiar, vooral door de w(jze waarop de 111 ng die nog dateert van voor de oor-
Britse handel wordt gefinancierd. De log. toen zjj voor de arbeiders als
Engelse Invoer vertegenwoordigt een
waarde van 60 miljard gulden per
jEiar en de uitvoer van vijftig mil
jard. Als de sterling-transacties
slechts een week worden uitgesteld,
kost dit de reserves niet minder dan
miljoen pond, aldus Wilson.

Het gebrek aan internationale liqui
diteit is één van de factoren in de
ze crisis. Als andere noemde hij
op de onverwachte stijging van de
invoerprijzen, welke Engeland op een
miljard gulden kwam te staan, en de
zeeliedenstaking.

De impulsieve en explosieve
George BrownEngelands minis
ter van Economische Zaken, een
humoristische volksleider van de
oude stempel, kon zich in zijn slot
rede nauwelijks verstaanbaar ma
ken door het voortdurende geïnter-
rumpeer en het hoongelach van de
oppositie. Dr. King, de bepruikte
speaker, moest dan ook herhaal
delijk ingrijpen.

Tevoren had Macleod namens
de conservatieven niet alleen de
maatregelen van de regering, maar
ook de verantwoordelijke ministers, nl.
premier Wilson, kanselier Callaghan
en Brown, wegens incompetentie af
gekraakt. Hy noemde dit drietal de
schuldige mannen en riep uit, dat
voortaan niemand meer enig vertrou-
jwen in Wilson kan stellen-

Het lawaai en getier tegen Brown
was begrypeiyk. omdat deze minister,
die op het punt had gestaan af te
treden maar zich op het laatste
nippertje had bedacht, thans de eco
nomische maatregelen moest verde
digen waarmee hy het voor een be
langrijk deel oneens was. De
voornaamste klacht van de oppositie
was. dat de regering hopeloos had
gefaald door haar onvermogen vol
doende vooruit te zien.

Optimisme

Premier Wilson verklaarde even
wel, dat de Britse economie op de
goede weg is, dankzy de van voor de
crisis daterende maatregelen om de
doelmatigheid in de produktie te be
vorderen. De uitwerking hiervan zal
echter pas op lange termyn zichtbaar
worden. Wilson toonde zich vol opti
misme over de toekomst, maar sleiag-
i de er niet in deze zonnige stem
ming op de oppositie over te dragen.
Hy zei dat het onmogeiyk was ge
weest om de plotselinge druk op het
pond sterling te voorspellen. De con
servatieven hebben trouwens al eens
dezelfde ervaring opgedaan.

Volgens de eerste-minister waren
het ten dele de grote maatschap
pijen, sommige van Amerikaanse
oorsprong, die, uit voorzorg en niet
uit speculatiezucht, hun ponden-
bezit hadden gereduceerd en hun
winsten snel naar de V.S. overge
bracht. Het pond sterling had ln de
frontlinie een aanval te verduren,
welke eveneens tegen de dollar was

Top-eabaret

Een felle schermutseling tussen de
regering en de oppositie, waarby nie
mand gespaard wordt, behoort tra
ditioneel tot het altyd amusante en
aantrekkeiyke parlementaire steek
spel waarin de Engelsen zo groot zyn.
Het Lagerhuis is het beste politieke
cabaret in Londen. Maar grote ver
rassingen biedt het niet, want in feite
zyn sinds de oorlog de belde grote
politieke partyen steeds weer op het
economische vraagstuk vastgelopen,
omdat redding alleen op lang zicht
mogeiyk Is. Voorwaarde is een diep
gaande verandering in de geestesge
steldheid van allen die by het pro-
duktieproces betrokken zyn-

Belangrijk ls, dat de algemene raad
van het Britse verbond van vakver
enigingen, gisteren, zy het onder ze
ker voorbehoud, besloot de voorgestel
de loonstop van zes maanden te steu
nen. Frank Cousins, de militan
te aanvoerder van de transportar
beiders. die uit de regering is getre
den uit protest tegen de economische
maatregelen, moest het onderspit del
ven.

Kanselier Callaghan is ervan over
tuigd, dat Engeland in de loop van
het volgend jaar weer uit het moe
ras zal zyn. Het enorme tekort op
de betalingsbalans dat de regering
van haar voorgangster erfde, was
vorig jaar al tot de helft terugge
bracht. terwyi in de eerste vijf
maanden van 1966 de export met
9% is gestegen.

De Belgische Liga voor de rechten
van de mens heeft gisteren ver
klaard, dat het proces tegen vier
Kongolezen die werden beschuldigd
van een komplot tydens de pink
sterdagen een karikatuur van
rechtspraak was.

De voormalige ministers Kimba, Ana-
ny, Bamba en Mahamba werden
opgehangen, omdat zij samenge
zworen zouden hebben tegen het
regime, enkele dagen nadat een be
weerd komplot was ontdekt. De
Belgische Liga zond onmiddellijk
een waarnemer naar Kongo en wist
de bandopnamen van het proces
in handen te krygen.

De Liga zegt:

het byzondere militaire hof be
stond juridisch niet;

de procedure was in strijd met
de verklaarde rechten van de mens,
het volkerenrecht en de Kongolese
grondwet;

vele getuigen verklaarden dat
de beklaagden gefolterd waren;

het proces werd gehouden voor
personen die uitgenodigd waren;

de verklaringen van de beklaag
den werden vaak overstemd door
het geschreeuw van het publiek en
de dreigementen met de dood;

de beklaagden werden niet op de
hoogte gesteld van de beschuldigin
gen;

er was geen openbare aanklager,
geen verdediger, geen dossier, er
werden geen getuigen opgeroepen;

ds president van de rechtbank
zei geen tyd te hebben voor bespre
king maar dat hy er was om te
straffen;

het vonnis was tevoren al opge
steld.

Als BRIEF te verzenden. Frankeren met 20 ct.

Het LEIDSCH DAGBLAD gaat met U mee - wanneer U deze bon
ingevuld aan ons toezendt.

en gericht.

Staatsprijs Naam:

Letterkunde 1965 straa!

y icn.q

idÉPlC?

Het Vivian-Beaumont Theatre

De minister van Cultuur. Recreatie
en Maatschappelijk Werk mr. M.
Vrolijk, heeft zich verenigd met het
hem door de jury Staatsprijs Letter,
kunde (P. CHooft-prijs) 1965 aan
geboden advies, waarin deze jury
hem heeft bericht dat r.y niet tot
overeenstemming ls gekomen omtrent
een voor deze Staatsprijs voor te dra
gen kandidaat. Hierbij kan nog wor
den vermeld dat de Jury aan de mi
nister heeft medegedeeld dat bij haar
beslissing uitsluitend literaire mo
tleven hebben gegolden.

De Staatsprijs voor Letterkunde
wordt in beginsel elk jaar uitgereikt.
maar de jury heeft de vrijheid af te
j zien van het doen van een voordracht
j indien geen van de in haar midden
genoemde kandidaten een aantal van
vijf stemmen behaalt. Deze Staats-
prys wordt afwisselend voor schep
pend proza, essay en poëzie toege
kend Ditmaal was. het scheppend
proza aan de beurt. De jury bestond
uit Hella S. Haasje, Th. Govaart. H
Heeroma. R. Nieuwenhuys.. C. Ou-
boter. A. van der Veen. Th. de Vries,
leden, en H. J. Michael, secretaris.

Woonplaats:

Kwartaal abonnee
Maand
Week

Post

doorhalen
wat niet van
toepassing is.

VAKANTIEADRES

Eerste dag van toezending:
Laatste dag van toezending;

ALLE gegevens invullen.