DEN BURCHT IN LEIDEN
Een monument uit een vaag verleden
Kom er ACHT-er
Opgravingen
lom er ACHT-er
Heuvel
Kampeeraeformatiedienst
Burchtheer
Resiauratie
-#• ttüÉïït
jUDAO M JUNI 196« LEIDSCH DAGBLAD LD.-EXTBA
Kunt u de acht af wij longen in de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De Juiste oplossing vindt U elders op deze pagina.
ogen schatten, staat daar
ka Burcht. Omspoeld bijna
ior de Oude- en Nieuwe
ijn. Vroeger was er nog een
rde water: de Burchtgracht.
eze liep ten westen van de
lizen aan de Hooglandse
jerkgracht en zetten Den
urcht hiermee op een eiland-
Het is merkwaardig, zo
als er van deze trots
in de Sleutelstad bekend is
onze speurtocht komt ons
te hulp: Ada van Hol-
Zij was de dochter van de
graaf Dirk VII. Toen
Ier Dirk stierf, mocht doch-
Ada haar vader niet opvol-
in het graafschap Holland,
at vrouwen zonder meer
de regering waren uitgeslo-
Het graafschap zou nu ko-
i aan haar oom Willem,
af van Friesland. Ada was
luwd met Hendrik van Loon
met behulp van de Paus wist
gedaan te krijgen dat zij toch
win van Holland mocht wor-
a, Oom Willem was hier ech-
sterk tegen en er begon een
allietwist, die in de geschie-
nls bekend staat als de Loon-
oorlog. Om aan haar achter -
gers te ontkomen vluchtte
tvln Ada naar Leiden en
chtte in Den Burcht op de
agen die gingen komen. Oom
iUem veroverde Den Burcht,
m zijn nicht gevangen en
acht haar naar Texel.
Het hele verhaal klinkt als
roman, maar het is echt ge-
iird en wel in het jaar 1204.
aarmee dus is bewezen, dat
in Burcht al in 1204 bestond,
i dit weten wij dank zij de
lacht van Ada van Holland
Toch waren er in de achttien
eeuw nog mensen, die geloof -
fn dat Den Burcht een bouw-
rk was dat rond 1600 was op
bokken. Ook waren er in die
id geschiedschrijvers die zei-
in, dat Den Burcht een „nieuw
stel met oude lappen omhan-
n" was. Nu is het ook wel zo,
thet uiterlijk van het gebouw
erg gaaf is en dat er veel
kuwe stukken zijn ingemet-
'd. Maar tenslotte is ons ge-
ifd nooit iemand te beoorde
laar zijn uiterlijk!
Anderen meenden, dat Den
®cht een oud Romeins gebouw
!°ct zijn geweest dat rond 20
!ar voor Christus werd ge-
juwd. Dat is nu weer te veel
^het goede. In de loop van de
^hiedenis zijn er herhaalde-
Ik historici geweest, die op het
•rehtterrein opgravingen heb-
verricht om iets meer over
■ouderdom te weten te komen,
j? bekendste onderzoekingen
'in wel die van de Leidse archi
ll Knuttel in 1889 en van Dr.
m huis
:V/I hhn op slee
!en«etje links zijn muts.
'Netje rechts heeft tanc.
■«immer op paaltje weg
man ]n verte naast jongetje
1W jongetje links
!l« »an man die valt
Howerda in 1923. Ook in later
tijd heeft men opgravingen ge
daan, maar de resultaten ver
schilden nauwelijks.
Het komt er op neer dat men
aanneemt, dat Den Burcht aan
het eind van de elfde of in het
begin van de twaalfde eeuw
moet zijn gesticht. Het is heel
waarschijnlijk, dat op de plaats
waar nu de stenen muur staat,
in de eerste jaren een muur van
houten palen heeft gestaan en
dat beneden aan de voet van de
heuvel zo'n zelfde pallissade te
vinden was. De stenen muur is
in elk geval gebouwd, toen Den
Burcht werd herbouwd na het
beleg door Willem van Friesland
in 1204. In later tijd werd er te
gen de binnenzijde van de poort
een poorttoren gebouwd die de
verdediging moest vergemakke
lijken.
Voor het vijfde jaar is de kam-
peerinformatiedienst van deANWB
van start gegaan. Deze dienst ver
strekt Inlichtingen over de bezet
ting van ongeveer zevenhonderd
terreinen, die een capaciteit heb
ben voor bijna 300.000 personen. De
terreinen kunnen ruim 60.000 ten
ten en 30.000 caravans herbergen.
In de afgelopen jaren heeft de
KID in de zomervakanties en voor
al tijdens drukke weekeinden bewe
zen in een behoefte te voorzien.
Nu staat de kampeerinformatie-
dienst van de ANWB, in samen
werking met de ANVV, die vooral
inlichtingen verstrekt aan Neder
landers en buitenlanders, weer pa
raat om de verwachte stroom kam
peerders opnieuw van dienst te zijn.
Om zeker te zijn van een plaats
op een kampeerterrein bRjft het
van belang zich van te voren even
op de hoogte te stellen van de be
zetting van het terrein, waar men
naar toe wil gaan. Men kan zich
daarvoor niet alleen via het tele
foonnummer 070-814381 wenden tot
de centrale post van de kampeer-
informatiedienst ANWB/ANVV in
Den Haagl maar ook kan men te
recht by een aantal plaatselijke
VVV-kantoren.
De ingang
burcht ligt in
Brugsteeg en
naar de voor
de hoek van de
de Nieuwstraat.
Vandaag publiceren wij in „Promena
de"' het eerste van een reeks artikelen
over kastelen, burchten en ruïnes in ons
verschijningsgebied. De Hagenaar E. M.
Ch.-M. Janson heeft zich verdiept in hun
geschiedenis en zijn bevindingen exclu
sief voor ons dagblad op schrift gesteld.
Zijn eerste bijdrage is gewijd aan een
monument waarmee ieder Leidenaar ver
trouwd is: Den Burcht in het hartje van
de stad. Over twee weken vervolgen wij
de serie met een verhaal over de ruïne
Dever in Lisse.
Ondanks alle onderzoekingen
heeft men nooit een spoor kun
nen vinden van een woongebouw
dat in Den Burcht zou kunnen
hebben gestaan. Zo erg verwon
derlijk is dit nu ook weer niet,
als u bedenkt dat deze sterkte
eigenlijk bedoeld was als vlucht-
burcht. In geval van nood kon
den de omwonenden binnen de
muren vluchten, terwijl er maar
weinig mensen nodig waren om
het bouwwerk te verdedigen.
Den Burcht ligt immers op een
heuvel en als de vijand de heu
vel wilde beklimmen, stelde hij
zich bloot aan de pijlen van de
verdedigers.
De Burchtheuvel was vroeger
ongeveer twaalf meter hoog. La
ter is het terrein bij de ingang
wat opgehoogd, zodat het ver
schil tussen voet en top nog
maar negen meter was. Op dit
voorterrein staat nu een aantal
gebouwen, die vroeger als He
renlogement in gebruik waren.
De voorname gasten van de
„vroede vaderen" konden hier
overnachten en de maaltijd ge
bruiken. Het is zeer waarschijn
lijk, dat ook in de eerste jaren
van het bestaan van Den Burcht
op het voorplein gebouwen heb
ben gestaan, die zo een soort
Boven de toegangspoort vinden
we een door Rombout Verhulst
gebeeldhouwde leeuw en de wa
pens van de stad Leiden en van
de burgemeesters die in 1651
door koop Den Burcht tot ge
meente-eigendom maakten. In
de volgende jaren werd telkens
één van de vroede vaderen door
de raad aangewezen als
„burchtgraaf". Het begrip
„burchtgraaf" hoort tegenwoor
dig tot de geschiedenis, maar
Den Burcht is nog steeds le
vend, al ondergaat hij nu een
operatie! Ter geruststelling: de
patiënt mag worden bezocht
ED. JANSON
voorburcht vormden. Hierdoor
kreeg Den Burcht ook meer een
verdedigbaar karakter en werd
aan de mogelijke burchtwachter
een woning geboden.
De feitelijke Heer van Den
Burcht was in vroeger tijden de
Burchtgraaf, die veelal zetelde
op het oude Gravensteen aan
het Pieterskerkhof. De oudst be
kende Burchtgraven waren de
heren van Wassenaar, die ver
moedelijk enige tijd op hun
Wassenaarse burcht hebben ge
woond en in 1258 in elk geval al
op hun nieuwe kasteel Ter Horst
hun intrek hadden genomen.
In de geschiedenis van de
Leidse Burcht is nog één bewijs
van zijn militaire macht be-
Een tekening van C..
Hagen uit plm. 1670.
waard gebleven. In 1417 kwam
graaf Jan van Beieren naar het
graafschap Holland om zijn
nicht Jacoba van Beieren voor
goed het zwijgen op te leggen.
De stad Leiden verzette zich te
gen dit plan en Den Burcht
toonde een dreigende bezetting.
Twee jaar later beklaagde de
graaf, die de bijnaam had van
„Jan zonder genade", zich bij
het stadsbestuur omdat het „de
burcht jegen him bolwercte".
Wie nu Den Burcht bezoekt,
ziet van de oude vesting zo goed
als niets meer. Bij vorige res-
tauraties was al veel van het
oude muurwerk verdwenen en
waren delen op gebrekkige wij
ze hersteld. De huidige restau
ratie wordt uitgevoerd onder
toezicht van Monumentenzorg.
Grote stukken van de muur
worden afgebroken en op de
oorspronkelijke manier weer op
getrokken. De speciaal voor dit
doel gevormde stenen doen nog
wel wat nieuw aan, maar over
enkele jaren is ook dat euvel
door ons „goed-Hollandse
weer" wel weer verholpen.
Het is aardig om te bedenken
dat in het begin van de acht
tiende eeuw boven op de
Burchtheuvel een doolhof was
aangelegd, waar de argeloze
wandelaar even naar zich zelf
kon lopen zoeken. Tussen de
doolhof en de ommuring waren
waterreservoirs aangelegd die
het water leverden, dat via een
speciaal ontworpen buizenstel
sel naar de fontein op de Vis
markt stroomde. In deze zelfde
tijd was de poort boven op de
heuvel alleen te bereiken via
een trap van 64 treden, die tus
sen een dubbele rij gesnoeide
heesters doorliep. In de vorige
eeuw werden de slingerpaden
aangelegd en werd de glooiing
van de heuvel enigermate ont
daan van zijn wel wat te over
dadige boomgroei. Het hek dat
van af het voorplein toegang
geeft tot de trap naar Den
Burcht, hangt aan twee laat
gotische zuilen die In 1653 van
af de Visbrug hier naar toe zijn
overgebracht.
Over
mensen
en
dingen
licht bij huis
