In Yeenendaal spreken
vrouwen een woordje mee
Gevoel voor realiteit
Voedingsleer in een notedop
ALLES OVER ZEMEN
SELECTIE
TIPS
IN HET KORT
BATERDAG 29 JUNI 1968
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA 3
„Zelfs In het landelijke
Veenendaal zitten de kinderen
vaak min of meer opgesloten
in de flatgebouwen en zijn de
moeders erg aan huisgebon
den. Dat bleek me toen ik
enige tijd geleden de gezinnen
van enige werknemers be
zocht".
Directeur J. D. van der
Velde van Hollantor N.V. in
Veenendaal noemt dit als een
van de factoren, die hebben
geleid tot de oprichting van
een vrouwenraad in zijn be
drijf. Een raad, bestaande uit
echtgenotes van personeelsle
den. Deze factor speelt ook in
andere industrie-plaatsen en
vooral in de grote steden.
In Veenendaal wordt er echter
wat aan gedaan. Daar beraadslaag
de de vrouwenraad over mogelijk
heden om de kinderen en de moe
ders wat meer ontspanning te ge
ven. En dat niet alleen: de vrou
wen krijgen het ook een beetje
voor het zeggen in het bedrijf waar
hun mannen werken, al ls het dan
maar een adviserende stem.
"De stem van de vrouwen meer
te doen klinken". Zo begint het
eerste artikel van het vrouwenraad-
regelemenit. En die stem klinkt
Voor de industriële werker van
vandaag, zo redeneert men, bestaat
het gevaar dat hij geen overzicht
heeft van zijn aandeel in het pro-
duktie-proces en ook het inzicht
mist in het algemeen bedrijfsgebeu-
ren. Daarom wordt het zogenaam-
Hollamtor N.V. is een modern be
drijf, dat in 1959 begon met met
negen werknemers, terwijl er nu
180 mensen in dienst zijn. Er wor
den vezelvliesprodukten gemaakt:
tussenvoeringen, matrasbeschermers
ondertapijt, dekens, schoenpoets-
doekjes en halfabrikaten. De N.V.
is opgericht door een groep Neder
landse textielbedrijven en een Ang-
lo-Amerikaanse groep.
In dit nog vrij jonge bedrijf houdt
men er nogal nieuwe ideeën op na
wat betreft het personeelsbeleid.
De heer Van der Velde
de „multi-funcfcle-syateem" toege
past, waardoor de werknemer de
kans krijgt zich in verschillende
functies te bekwamen. Er worden
cursussen algemene vorming
gegeven en er worden groepen ge
vormd die bepaalde taken, verant-
krijgen. Iedere werknemer krijgt
dus de kans zijn materiële positie
te verbeteren.
Om nu terug te komen op de
vrouwenraad, de aanleiding tot de
oprichting moet eigenlijk nog iets
verder terug worden gezocht dan de
bezoeken van de directeur aan
werknemersgezinnen. Een paar jaar
geleden werd er een vrouwendag ge
houden bij Hollanitor. De echtgeno
tes konden het bedrijf bezichtigen
en de toelichting werd verzorgd
door hun eigen mannen. De dames
waren bijzonder enthousiast en hun
contact bleef bestaan. Dit jaar
maakte men met elkaar een reisje
naar Amsterdam.
Er vielen die heer Van der Velde
tijdens en na deze bedrijfsbezlchbi-
ging twee dingen op: De vrouwen
merkten in het bedrijf dingen op,
die de mannen nooit waren opge
vallen en de dames wisten na het
bezoek wat er in het bedrijf omging
en konden hun mannen beter be
grijpen als die thuis over hun werk
praatten. Dat vond hij een bijzon
der belangrijke zaak. Er zijn zelfs
in een modern industrieel bedrijf,
altijd dingen, die vrouwen eerder
zien of beter kunnen beoordelen
dan mannen en het is voor een man
altijd prettig als hij thuis over zijn
dagelijkse arbeid kan praten, zonder
dat hij daarbij wordt aangekeken
alsof hij Chinees spreekt.
Voeg by deze twee punten de al
eerder genoemde factor van de re
creatie voor moeders en kinderen
en men komt evenals de heer
Van der Velde en zUn chef alge
mene zaken, de heer J. A. M. Ver
beek tot de slotsom, dat er Iets
gedaan moet worden. Het Idee om
een vrouwenraad In te stellen was
geboren. Er werden elf dames uit
genodigd om te komen praten. Van
elke afdeling had men de echtge
note van een personeelslid uitgeko
zen om zo een brede basis te krij
gen. De dames kwamen, waren en
thousiast cn vormen nu gezameiyb
de vrouwenraad,. Het reglement is
duidelijk genoeg:
,JDe stem van de vrouwen
meer te doen klinken waardoor
met hun mening rekening kan
worden gehouden in allerlei
vraagstukken, zoals arbeidstij-
(W)ETENSWA ARD
Om met de deur in huis te vallen: eiwit, vet
en koolhydraten suiker en meelstoffen),
water, zouten en vitamines horen thuis in wat
wij eten en drinken, vandaar hun naam voe
dingsstoffen. Iedereen heeft er wel eens iets
over gelezen of gehoord, maar wat is hun be
tekenis?
De voedingsleer houdt zich bezig
met de bestudering van alles wat
met de voeding te maken heeft.
Onderzoekers probeerden en probe
ren nog steeds uit te zoeken welk
uut de voedingsstoffen voor de ge
zondheid hebben, want by de ge
zondheid zijn ze nauw betrokken.
Het is goed daar even by stil te
staan. Nog niet zo heel lang gele
den werd ontdekt, dat het lichaam
Biet alleen bestaat uit cellen, sa
mengevoegd in allerlei weefsels en
ingewikkelde organen, b.v. nart, le
ner, longen, nieren, maar dat in
deze weefsels allerlei stoffen te vin
den zijn, die de stofwisseling op
gang brengen en aan de gang hou
den. De gezondheid is daarvan in
hoge mate afhankeiyk. Dus ook het
weerstandsvermogen, de groei en
het herstel van siytage, de uitschei
ding van afgewex-kte stoffen, het
uithoudingsvermogen en de presta
tie.
De eiwitten biyken onmisbaar te
zijn by de opbouw van alle weef
sels. Wat er ook onder de loep ge
nomen wordt, het skelet, de spie
ren of het bloed, steeds komt er
eiwit in voor. Dat is ook het geval
met de zouten en het water.
Bij zouten moet u ln dit geval niet
alleen aan keukenzout denken,
maar ook aan kalk-, yzer- en jo-
diumzouten. Soms zijn de zouten
opgenomen in weefsel, dat zijn
hardheid eraan te danken heeft,
zoals de tanden en de botten. Soms
komen zij opgelost voor in bloed
of weefselvocht. Dit kan bv. met
gewoon keukenzout het geval zyn.
Zonder water is geen leven mo-
geiyk, dat is bekend. Ons lichaam
bestaat voor het grootste deel uit
water. Het is, evenals eiwit en zou
ten, een „bouwstof'.
Wat is de taak van het vet en
de koolhydraten?
We zouden ze „brandstoffen"
kunnen noemen, zy zorgen voor de
warmte, die de lichaamstempera
tuur op peil houdt èn voor arbeids
kracht waar niemand buiten kan.
den, recreatie, sparen, koopre
geling".
„De vrouwen meer te betrek
ken bij het wel en wee van het
bedrijf en daardoor meer be
langstelling en begrip te kweken
voor het werk van hun man
nen".
„De vrouwen in te schakelen
bij het werk op sociaal en/of
recreatief terrein".
De vrouwenraad kreeg de beschik
king over een eigen fonds. Het geld
wordt verstrekt door het bedrijf.
Het is de bedoeling dat de raad
minstens vijf maal per jaar bijeen
komt. Eveneens vyf maal per jaar
zal er overleg plaats vinden tussen
het bestuur van de vrouwenraad en
de directie en het hoofd sociale- en
economische beleidszaken. En voor
al dat laatste is dan „om de stem
van de vrouwen meer te doen klin
ken
Zei oom Janus: „De moder
ne jongeren hebben geen ge
voel voor realiteit. Ze leven
met hun hoofd in de wolken.
Ze verwijten ons ouderen dat
we van de wereld 'n potje heb
ben gemaakt, maar begrijpen
ze niet hoe moeilijk het is om
problemen op te lossen?
We kunnen heus geen knopje
omdraaien waaronder een bordje
zit geschroefd: wereldvrede, en zie
daar, lampje gaat branden, wereld
vrede verzekerd! Of een ander
knopje: vryheid voor alle volkeren,
ongeacht kleur, ras, politieke ge
zindheid. Knopje omdraaien, ziezo,
weer een probleem uitgeschakeld.
Tsj, als het zo eenvoudig was..
Maar hoe ingewikkeld het allemaal
ls dat zien de jongeren niet, en
daarom zeg ik: ze hebben geen be
sef vanx de realiteit".
Zo'iï uitspraak geeft je te den
ken en je vraagt je af of oom Ja
nus geiyk heeft. Wellicht ziet de
moderne opstandige jeugd onze
problemen te simplistisch en eist
zy daarom dat we de hele zaak in
een handomdraai genezen. Want
het gaat niet alléén om de goede
gezindheid, daar ontbreekt het de
oudere generatie in feite niet aan.
Het oplossen van wereldproblemen
moet ook technisch mogeiyk zyn.
Hoewel., technisch zyn we héél
ver, kyk maar naar de ruimte
vaart, De Russen zetten zomaar
als eerste een onbemande raket op
de maan.„Vind je dat nu niet
iets reusachtigs?" vraag ik aan
Adriaan' die als jong mens toch
wel belangstelling zal hebben voor
zoiets opwindends als ruimtevaart.
Hy ls verzet op sciencepfiotion, dit
zal hem zeker aanspreken.
,,'t Is knap hoor", zegt hy lauw.
„Straks stoppen ze ménsen in
zo'n raket, stel je dat eens voor
mensen op de maan", roep ik
biy.
„Ja, en?"
„Maar dat is tooh geweldig!"
Adriaan zwy@t even en bromt
dan ongeduldig:
„Heeft dat maanonderzoek eigen
lek wel zo'n haast? Me dunkt: hier
beneden is tooh ook nog wel een
en ander te doen. Als ze dezelfde
miljarden die ze nu naar de maan
schieten eens in de achtergebleven
gebieden gingen beleggen, zou dat
geen beter rendement geven?"
Met zo'n' jongen valt natuuriyk
niet te praten en daarom zocht ik
myn troost by zyn jongeren broer.
„Ben jy niet gelukkig met die
maanlanding?"
„Neen," gromt Henk. „Interes
seert me geen klap".
„Zulke vorderingen als de tech
niek tegenwoordig maakt," droom
ik hardop, „dat is nooit eerder in
de geschiedenis vertoont".
„Ze doen maar".
„Ben je niet onder de indruk?"
mompel ik teleurgesteld.
„Ik zal wel eens onder de indruk
komen als ze de Sahara kunnen
bevloeien en de Kalaihari-woestijn
vruchtbaar hebben gemaakt",
snauwt Henk.
Mijn laatste poging is gericht
op Marian, die haar poes stuk
jes worst zit te voeren.
„Heb je dat gehoord over die
onbemande maanlanding?"
vraag ik. „En ze hebben ook een
Hy stelt ons in staat ons dagehjks
werk te verrichten, maar doet ook
ons hart kloppen, onze longen ade
men. Het bloed moet rondgepompt
worden en voorzien van zuurstof
uit de lucht, die weer nodig is om
vet en koolhydraten te „verbran
den". Een verbranding overigens
zonder vuur.
By deze verbranding zyn ook de
vitamines betrokken, evenals by de
weefselbouw. zy worden „bescher
mende stoffen" genoemd.
Alle voedingsstoffen zyn dus be-
langryk.
Hoeveel hebben wij nodig van
al deze voedingsstoffen?
Hoeveel wij van de verschil
lende voedingsstoffen nodig
hebben, hangt onder meer af
van leeftijd en werk, terwijl ook
de persoonlijke aanleg invloed
heeft. Een volwassen man, die
matige arbeid verricht, heeft 70
g eiwit, 85 g vet en 450 g kool
hydraten nodig. Verricht hij
zware arbeid, dan moet hij meer
eten van de koolhydraat- en
vetrijke levensmiddelen; doet
hij licht werk, dan kan hij met
minder toe.
De benodigde vetten, koolhydra
ten en eiwitten kan men in gram
men meten, maar de onmisbare vi
tamines en voedingszouten komen
in soms uiterst kleine hoeveelheden
in onze voedingsmiddelen voor. We
hebben er ook maar heel weinig
van nodig. Van vitamine C b.v. is
50 mg per dag al voldoende, van
andere vitamines nog minder.
Van sommige vitamines en ook
van bepaalde voedingszouten kan
het lichaam een voori-aadje vormen,
b.v. van vitamine D en van yzer-
zouten. Van andere woidt een te
veel uitgescheiden, vitamine C b.v.
Van de grootste betekenis is, dat
de voeding evenwichtig is, dat wil
zeggen, dat de verschillende voe
dingsstoffen in de juiste onderlinge
verhouding worden gebruikt.
Hoe komt u nu te weten wat de
meest ideale voeding is? By de mo-
geiykheden, die Nederland biedt, is
hy te vinden in de schyf van vijf.
Deze leert u zonder veel rekenen
en ingewikkelde theorieën, dat de
beste voeding samengesteld is uit
de volgende vyf groepen voedings
middelen:
raket op Venus laten veronge
lukken. Knap hè?"
„Dat zal wel."
„Zou jij niet naar de maan
willen reizen, later als je gro
ter bent?"
Mariaal en haar poesje kijken el
kaar diepzinnig in de ogen.
„Lijkt het J0 niet spannend om
met een raket tussen de sterren te
vliegen?" ga ik door, wanhopig het
gebrek aan reactie negérend.
Marian haalt de schouders op.
„Waarom? De aarde is mooier.'
Ze wordt eindehjk weer levendig
en terwyi ze de poes in haar ar
men knelt, fantaseert ze:
„Ik wil later veel en lang zwer
ven, over héél de wereld. Weet je,
mams, dat zeker een vyfde deel
van de aardbol nog helemaal on-
toegankeiyk is, van het vasteland
dan. Een vyfde deel is enkel oer
woud en woestyn en gebergte, nie
mand kan er wonen Niet omdat
die streken echt onvruchtbaar zyn,
maar de mensen weten er nog niet
goed raad mee. Déar wil ik later
wel eens gaan kyken, dat ïykt me
echt avontuuriyk".
Daar zat ik dan met myn
maanprojecten op schoot en haal
de bakzeü by de jeugd. De ruim
tevaart interesseerde hun niet. De
wereld vonden zy belangrijker., de
wereld waarin zy léven en waarin
nog zoveel te doen valt en waar
mede de mensheid nog in geen eeu
wen klaar zou komen.
Wat zei ooms Janus ook weer
over gebrek aan werkeiy kheidszin
by de Jeugd?
THEA BECKMAN
De begeleider van deze vrolijke jongedame is mijnheer A.
Dalek, een Engelse televisiester. De heer Dalek is een pratende
robot, die de jongedame vergezelde bij haar bezoek aan New
York.
melk, karnemelk en yoghurt, de
belangrijkste bron van dierhjk ei
wit, kalk en vitamine B2,
groenten en vruchten, de belang-
rykste bron van vitamine C, even
als aardappelen, die ook rijk zyn
aan koolhydraten,
vlees, vis, ei, kaas of peulvruch
ten, de voornaamste eiwitbronnen,
boter of margarine, vetten, die
bovendien de belangrijkste bron van
vitamines A en D zyn,
brulnbrood, roggebrood, grove
graanprodukten, koolhydraten-leve
ranciers en daarenboven de belang-
rykste bron van vitamine BI.
Wanneer de voedilngsmiddelenschyf
steeds uw leidsman is by de sa
menstelling van uw voeding en die
van uw gezin, zit u stevig in het
Er worden hele pagina's gewijd aan „de problemen van
de korte rok" want iedereen maakt zich zeer bezorgd over
onwelvoegelijke inkijkjes. Nou dat hoeft echt niet. Panty
nylon, een kousenbroekje met dunnen nylons, maakt dat U
net zoveel met uw benen kunt zwaaien als U passend
lijkt, zonder iemand ongewild te choqueren.
We hebben ze gezien in wit, geelgroen, blauw, roze,
lila, beige en in de internationale kousenkleuren. Ze zijn
niet veel duurder dan gewone nylons.
En ook als U niet geestdriftig alle rokken korter maakt
kunt U veel plezier hebben van een panty-nylon.
Een dagelijkse hulp in de
huishouding is de zeemlap. Er
schuilt heel wat meer achter
dit eenvoudige gebruiksvoor
werp dan men op het eerste
gezicht zou vermoeden.
Zeemleer is eigenlijk een
wonder der natuur, want een
lap van goede kwaliteit ab
sorbeert 5 a 6 maal zijn eigen
gewicht aan water. Geen enkel
materiaal heeft zo'n natuurlijk
absorbtievermogen en daarom
gaat er ook niets boven een
echte zeem: een werkbespaar-
der die sneller het water van
de ruit opneemt, maar niet
gauw aan verzadiging toe is,
zodat men veel minder hoeft te
wringen.
Er wordt heel wat zorg besteed aan
dit produkt, voordat het ulteinde-
ïyk in de handel komst. Zeemleer
wordt gemaakt van zorgvuldig ge
selecteerde huidein van vleesscha
pen (die speciaal gefokt worden
voor de vleesconsumptie). Na het
looien worden de huiden met de
hand geschuurd en daarna gesor
teerd. Vaklieden knippen nu met
grote deskundigheid de huid tot een
zeem, waarby ze de zwakke plek
ken vermyden en voor een egale
dikte zorgen. Zo ontstaat niet al
leen een grote variëteit ln maten,
maar ook in kwaliteitsgradaties. De
grootste en moeiste zyn uiteraard
het duurst. Men is er zelfs toe over
gegaan er een verpakt merkarti
kel van te maken met kwaliteits
garantie, hetgeen overigens niet
inhoudt dat een onverpakte zeem
niet goed zou zyn.
By aankoop er op letten, dat de
lap mooi egaal van dikte is en
zacht en soepel aanvoelt. Een goe
de zeem mag niet te dik en niet te
dun zyn. Een te dunne siyt snel en
neemt niet voldoende water op. Een
te dikke kan niet voldoende water
loslaten en is moeiiyk uit te wringe
Een nieuwe zeem eerst in koud
water zetten om de stof, die ty-
dens het schuren in de poriën is
gedrongen, te verwy deren.
Zo nu en dan de zeem in een
lauw-zwarm zeepsopje uitwassen en
in de open lucht uithangen om te
laten drogen.
Laat de zeem nooit by kachel of
verwarming drogen!
De zeem mag ook nooit ln voch
tige toestand worden weggelegd,
want dan ontstaat er broeiing en
gaat het leer verteren. Dit voor
schrift geldt speciaal voor meneer
als hy met zyn auto bezig is ge
weest. Maar al te vaak laat hy
de zeem na gebruik in een prop lig
gen. Hy beseft ook niet altyd de
juiste functie van de zeem: deze
is niet bestemd (zoals de spons)
om er vuil van de voorruit mee te
verwy deren, maar om de ruiten te
drogen.
Als het glasservies met een zeem
wordt afgedroogd, krijgt 't glas een
kristalheldere glans. Vanzelf
sprekend moet dit niet gebeuren
met dezelfde lap die voor de ramen
is bestemd.
Wie zich wil spiegelen ln zyn
schoenen kan na het uitborstelen
het leer opwrijven met een zeem, die
natuuriyk niet nat is gemaakt.
Het afnemen van stof met een
zeem is ook ideaal, terwyi meubels
met hoogglans door het opwryven
met een zeem het Interieur weer
glanzend zullen maken.
Van zeemleer vervaardigd men
ook andere artikelen: o.a. brille-
lapjes, inktlappen, zitvlakken in
broeken van wielrenners, auto
handschoenen, zooltjes voor kinder-
pantoffeltje®.
