RAMSES
SHAFFY
Tom Letirer
toerisme
Nieuwe shov
is op komst
Kom er ACHT-er
J
Rusland
Leiden
Liedjes
Mezelf zijn"
I
Ambitieus
Plaat
Vakantie vieren ii
een kerseboom...,
■ATERDAO 18 JUNI 1968
LEIDSCH DAGBLAD
LD-Bri J
TWEE jaar lang heeft „Shaffy Chantant" volle zalen getrok
ken, twee jaar lang hebben de mensen zich voor een thea
ter verdrongen om een kaartje voor de show te bemach
tigen. Tweede pinksterdag was dat afgelopen. Toen heeft het
cabaret-ensemble van Ramses Shaffy (met Liesbeth List, Loesje
Hamel en Polo de Haas) zijn laatste voorstelling gegeven.
Dit betekent echter niet het
einde van de cabaret-loopbaan
van Shaffy: hij hoopt spoedig
een nieuw programma te bren
gen. Het lag in de bedoeling de
première ervan in september te
geven, maar omdat de teksten
dan waarschijnlijk nog niet
klaar en zeker niet ingestudeerd
zullen zijn, zal het wel enkele
maanden later worden, voordat
Ramses Shaffy de belofte die
zijn eersteling inhoudt, waar
zal kunnen maken.
Ramses heeft zich nu in een vil
la in Amersfoort teruggetrokken
om de inhoud van zijn nieuwe
show te schrijven. Alle liedjes en
de muziek zullen ook weer van
zUn hand zijn.
„Of ik het helemaal alleen in
dat huis zal uithouden, betwijfel
ik. Ik ben een enorm gezelligheids-
dier en wat is er in Amersfoort
te doen?".
ders: Je speelt het stuk maar één
keer, je legt alles wat de schrijver
heeft bedoeld in je spel en dat
kan"
Ramses Shaffy, 32 Jaar geleden
in Neullly (bij Parijs) geboren,
heeft een Russische moeder en een
half Egyptische, half Franse vader.
Op zesjarige leeftijd ging hij met
zijn ouders mee naar Nederland.
Het gezin vestigde zich in Leiden.
Tot zijn zeventiende jaar is Ram
ses in de Sleutelstad gebleven, hij
volgde het middelbaar onderwijs
in Wassenaar.
Nadat Shaffy de toneelschool in
Amsterdam had doorlopen, werd
hij geëngageerd door de Neder
landse Comedie, bij welk gezel
schap hij acht jaar bleef. Na ver
der nog enkele jaren zelfstandig te
hebben gewerkt besloot hij aan een
oude wensdroom gehoor te geven:
het stichten van een eigen cabaret.
Ondanks dat vele kennissen hem
dit afrieden, zette hy door. Nu kan
hij glimlachen om de defaitistische
meningen, welke hij toen te horen
kreeg.
Bij voorkeur speelt Ramses
Shaffy van Anouilh en Tsjechow.
„Hij roept de herinnering aan
Rusland in mij wakker, al ben ik
er nooit geweest. Dan voel ik mij
gelukkig! De Russische mens, meen
ik, leeft bewust. Net als hij kan
ik uit een absoluut melancholieke
bui plotseling intens gelukkig wor
den. Dat overkomt mij wel, wan
neer ik de schoonheid van iets leer
kennen. Eerst hield ik niet van de
composities van Debussy, al speelde
ik ze. Nu zie ik de grote kracht
van deze componist: zijn muziek
is Frans, typisch Frans en men
moet van Frankrijk houden om
Debussy te kunnen waarderen. Ik
ben gek op Frankrijk en de Fran
sen, hoewel Amsterdam mijn gro
te liefde is".
Sinds zijn zesde jaar speelt
Shaffy piano. Hij heeft een klassie
ke opleiding gehad: eerst was Day
Owens, een leerling van Robert
Casadiesus, zijn leermeester, later
de Nederlandse componist Leon Or-
theL „Dit alles neemt niet weg, dat
ik ook veel van andere muziek
houd. Ik ben bijvoorbeeld weg van
jazz. Nina Simone (soms wil zij
maar al te goed laten uitkomen
dat zij behalve zingen ook goed
piano kan spelen, zoiets van de
Jazz-zangeres met conservatorium
-piano) en Sarah Veughan vind
ik geweldig. Ook luister ik graag
naar beatmuziek. Zo heeft bijna
alles wat ongekunsteld wordt ge
daan, mijn voorkeur".
tr
„Dat ik een eigen cabaret-groep
heb vind ik erg leuk", zegt Ramses.
„Het plezierigste is wel dat ik, als
ik nu optreed, mezelf kan zijn. Ik
ben niet aan de wensen van de re
gisseur of van de schrijver gebon
den. Bij het toneel moet de acteur
elke gedachte van de auteur weer
geven, bovendien moet hij dat met
veel overtuiging doen, al vindt hij
dat een ander woord in die passa
ge op zijn plaats zou zijn.
Volgt hij de aanwijzingen niet
op of kan hij dat niet, dan zal
zijn roem als toneelspeler nooit
groot worden- Daar komt dan nog
bij dat elke uitvoering precies,
maar dan ook letterlijk precies, ge
lijk moet zijn aan de voorgaande.
In het begin is dat wel fijn, op
den duur gaat het vervelen. Je
gaat dan op je routine spelen en
de „Schwung" Is er voor een deel
af. Bij de televisie dat vind ik
een prachtig medium is het an-
Kunt u de «cht af wütingen ln de belde bovenstaande tetenlngen
Tinden? De Julete oplossing vindt D elder» op deze pagina.
„Mijn liedjes zijn niet in bepaal
de categoriën onder te brengen",
zegt hij fel, benadrukt door heftig
gesticuleren, wanneer wij hem
vragen welk soort liedjes hij
maakt. „Het zijn liedjes, liedjes,
liedjesgeen liederen, geen gezan
gen, maar liedjes! In het schrij
ven ervan heb ik veel genoegen;
ik leg er mezelf volkomen in. De
ene keer heb ik het geheel in een
minimum van tijd uit de pen, de
andere keer zit ik er enorm op te
zweten, maar het blijft altijd spon-
„Wanneer ik my niet genoeg
kan concentreren, wordt myn
werk waardeloos. Dan zink ik van
de grootste positieve kracht tot de
grootste destructiviteit. Het schrij
ven zal voor my, hoeveel inspan
ning het my ook mag kosten, al
tijd een plezier blijven. Nooit,
nooit", zyn ogen fonkelen, zijn ar
men spreidt hy als wil hy de he
le wereld onarmen, „zal ik van de
muziek uitgaan! De laatste tyd
speel ik ook vaak jazz met Louis
van Dyk: geweldig".
kocht. Bovendien is van de „Shaf
fy Cantate" een singletje uitge
bracht. Deze laatste versie, waar
in de zangers worden begeleid door
een orkestje, prefereert Ramses
boven het lied dat hy elke avond
op het toneel bracht. De cantate
heeft bekendheid gekregen, nadat
het cabaretensemble voor de te
levisie was opgetreden. De kranten
waren vol lof: unaniem gaven zij
de cabaretiers een grote toekomst.
Om de grammafoonplaat aan te
pry zen zyn enkele recensies op de
hoed gedrukt. Zo wordt onder an
dere beweerd, dat Shaffy en de
zijnen iets geniaals over zich heb
ben.
„Ik vind het enorm gênant, dat
men het woord geniaal ten opzich
te van ons durft te gebruiken. Hoe
kan men ons vergelyken met een
Bach, Rembrandt of Michelan
gelo?". Met de waarschyniyk van'
zijn moeder geërfde Russische
harstocht zwaait hy met zijn
armen, werpt hij hoofd achterover
en schreeuwt: „Het is een enorm
schandaal".
„Maar," voegt hy er na een
paar seconden aan toe, „wy zyn
ons er heel goed van bewust dat
wij iets presteren, dat wij talent
hebben".
„Ik ben integer, integriteit is het
begin van het succes. Ik ben IJdel,
ij delheid siert de man. Toch gaat
het my niet om het beroemd wor
den. Ook vind ik het bebelangrijk
of men mij op straat naldjkt en
fluisters: daar gaat Ramses Shaf
fy, je weet wel, hy heeft het
Nederlands cabaret nieuw leven
ingeblazen. Sterker nog, ik stel er
helemaal geen prijs op, want ik
moet kunnen leven zoals ik dat wil,
maar lopen er steeds mear horden
mensen achter my aan, dan is het
met myn vryheid gedaan. Mijn
IJdelheid bestaat eigenlijk uit stre
ven zoveel mogelijk te bereiken, het
is dus correcter te zeggen dat ik
ambitieus ben".
Naast alles wat Ramses voor pu
bliek doet, schildert hU ook nog.
„Niemand zal myn schil!
ken ooit te zien krijgen",
hy er iets over vertellen,
alleen maar portretten sch
bijna fotografisch geiykend
schilder zou mijn werk
wen: ik verdun de olieverl
vreseiyke wijze"
Zegt hy dit uit y delheli
meent hy het: is het mogtU
iets op artistiek gebied irii.
fy's handen niet geslaagd
IIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Serge Sitniah i
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Hoe groot het succes van Shaf
fy wel is, bhjkt uit het feit dat van
de begin dit jaar uitgebrachte
langspeelplaat van zyn Chantant
reeds 7000 exemplaren zyn ver-
(Van onze correspondent in
Washington)
Een literair en politiek caba
ret is in Amerika niet zo'n
bloeiend instituut als bijvoor
beeld in Duitsland of in Frank
rijk. Humor, of wat daarvoor
doorgaat, vindt men in de Ver
enigde Staten vrijwel alleen op
de planken van revuetheaters of
in komische films en toneelstuk
ken. Cabaret is schaars en als
men het vindt, nog vaak ge
ïmporteerd, zoals vorig jaar het
geval was met ,The establish
ment" (uit Londen) en „Das
Kommödchen" (uit Düsseldorf
Eèn van de uitzonderingen op de
regel is het cabaret „Hungry I" in
San Francisco, dat nu al jaren
bestaat en waar de paar vermaar
de cabaretiers die de Verenigde
Staten hebben voortgebracht (zo
als Dick Gregory en Mort Sahl),
nog altijd nu en dan te zien zyn.
Een andere cabaret-ster die soms
in de „Hungry I" te zien en te
beluisteren is, is Tom Lehrer, één
van de interessantste verschijnin
gen op het kleine Amerikaanse ca
barettoneel.
Van huis uit is Lehrer mathema
ticus van Harvard en op dit mo
ment doceert hy zelfs wiskunde en
statistiek aan Harvard en MIT bei
de in Cambridge, Massachusetts.
Alleen van 1957 tot 1960 maakte
Lehrer van cabaret een beroep voor
hele dagen. Nu treedt hy alleen nog
te hooi en te gras op en schrijft
hy teksten en liedjes voor anderen,
zoals voor het inmiddels weer van
de Amerikaanse televisieschermen
verdwenen cabaretprogramma
„That was the week that was", het
equivalent van het voormalige Ne
derlandse „Zo is het
het Amerikaanse leger, waarvan hy
verder zegt dat het zó democra
tisch is, dat het niet alleen meer
geen onderscheid maakt ten aan
zien van huidskleur, geloof of ras
van de militairen, maar ook niet
meer ten aanzien van hun be
kwaamheden.
SPOTTER
„VERKNOEID"
Lehrer is een uitgesproken intel
lectuele spotter. De teksten die hij
tussen zyn liedjes in spreekt, zyn
allemaal in die krampachtige on
zinnige stijl, die aan Amerikaan
se universiteiten opgeld doet en die
men soms ook in 't taalgebruik van
Nederlandse hoogleraren en stu
denten kan ontwaren. En de heilige
huisjes die hij omvergooit, zijn
vaak intellectuele bouwsels, zoals
het Oediipus-complexde cultuur
in Mexico en het liberalisme in de
kerk.
Daarnaast is een belangrijk ele
ment in zijn humor de zogenaam
de „sick joke" de zwartgallige grap
die Lehrer geperfectioneerd ïykt te
hebben. In een liedje met de titel
„Ga mee, duiven vergiftigen in het
park" biyft deze zwarte humor nog
binnen de bekende grenzen. Maar
in andere songs, zoals die over de
atoombom en de mogelijkheid van
een kernoorlog, gaat deze humor
een grimmig huwelijk aan met de
politiek.
Een liedje als „So long, mom, i'm
off to drop the bomb", een oor
logsliedje voor de derde wereldoor
log, door Lehrer vast nu geschre
ven omdat er straks misschien geen
tijd voor zal zyn, noodt bepaald
niet tot onbezwaard lachen. Vooral
niet omdat de uitstekende poite van
het liedje is dat de bommenwerper
piloot met zym atoombom zijn
moeder tot slot toezingt: „Tot ziens
als de oorlog voorbij is, over an
derhalf uur".
als iemand iets doet
en wij vinden het niet goed,
wie zijn het die dan interve
niëren?
Verenigde Naties en OAS
Zij hebben hun nut neem ik
aan
maar het zijn onze mariniers,
die gaan.
Lehrers vernietigendste liedje is
gericht tegen de raketexpert
Wernher von Braun, die eens voor
Hitier de beruchte V-l en V-2 ra
ketten bouwde, maar die nu de
grote man is van het Amerikaanse
rakettenprogramma. In dit liedje
komt bijvoorbeeld een passage voor,
die vrij vertaald luidt:
Noem hem geen hypocriet,
politiek boeit hem niet,
als raketten eenmaal suizen,
wien kan het dan schelen,
dat zij vallen op huizen,
dat is niet mijn terrein,
zegt Wernher heel fijn.
En het slot van het anti-Braun
liedje:
Ook u zou een held kunnen
zijn,
misschien,
als u terug leert tellen
naar nul vanaf tien
in Duits of Engels
ben ik goed in countdown.
En ik leer nu Chinees
zegt Wernher von Braun.
voor de typische grappenmakerij
van de zich toch moreel bij de
wereld betrokken voelende buiten
staander, die Tom Lehrer is.
Voor wie hooggestemde woorden
en nobele doeleinden onaantast
baar zyn, is er aan Lehrer weinig
plezier te beleven. Integendeel, een
grondige ergernis biykt zich mees
tal meester te maken van diegenen,
die de liedjes van de wiskundige
uit Harvard niet waarderea
hen geldt misschien de bout»
Lehrer lanceert op de omsli
zyn voorlaatste plaat: „Ah,:
luisteren naar mijn liedje
maar een menselijk wezen
drongen zou voelen iets i
tegen 'n vriend te zeggen
schien een geliefd wezen te
dan zou alles niet voor nl
weest zijn.
AANHANG
In totaal maakte Tom Lehrer vyf
langspeelplaten, waarop hy zyn
eigen liedjes zingt en zichzelf aan
de piano begeleidt. Eén van die
platen heeft tot titel: „Een avond
verknoeid met Tom Lehrer" en dit
is kenmerkend voor de stijl waarin
Lehrer werkt en zich aandient. Hij
dry ft namelijk graag de spot met
zichzelf en hy verafschuwt pom
peuze zelf verheerly king, zowel
wanneer het om een persoon gaat
als ook wanneer het een universi
teit, een legercorps of een natii
betreft.
Over zichzelf maakt Lehre
grapjes als „het is een ontnuchte
rende gedachte dat Mozart, toen hi.
zo oud was als ik nu, al twee jaai
dood was". Chauvinisme op bre
dere basis rediculiseerde Tom Leh
rer in songs zoals „Bright colleg<
days", een parodie op het studen
tenlied, en „It makes a fellow
proud to be a soldier", een persi
flage op de corpsliederen binnen
POLITIEK
Politiek speelt in Lehrers liedjes
een grote rol. Zelfs de door de Ame
rikanen voorgestelde mutilaterale
atoomstrijdmacht voor de NAVO
inspireerde hem tot een song, waar
in hy de Westduitse vinger aan de
atoom trekker betreurt (over de
Duitsers zegt hy: ik moet toegeven,
we leerden hun een lesje in 1918
en sindsdien hebben ze ons dan
->ok nauwelijks meer enige last be
zorgd) en waarvan de slotregels
luiden: De MLF moet Breznjew
bang maken, ik hoop dat hy half
zo bang is als ik".
Amerika's vaak wat stoer-natio-
xalistische buitenlandse politiek
)Ogst kennelijk weinig sympathie
jy Lehrer. Naar aanleiding van de
mterventi met mariniers in de Do
minicaanse Republiek vorig Jaar
dichtte hy een vers, waarvan het
begin luidt:
Tom Lehrer krijgt in Amerika
steeds een grotere aanhang; dat
blijkt alleen al uit de verkoop van
zijn platen. Die aanhang vindt men
echter niet zozeer bij de idealis
tische jongeren, die met een gi
taar onder de arm en de haren
tot op de schouders tegen de oor
log in Vietnam demonstreren of ac
tief zyn in de burgerrechtenbewe
ging voor gelijkstelling van de ne
gers.
Lehrer apelleert vooral aan de
wat meer wereldwyze intellectuelen
die aan progressieve politieke over
tuigingen een flinke dosis cynis
me paren en die gevoel hebben
Kom er ACHT-er
1. snor man rechts
2. wieldop links achter
3. rook van uitlaat
4. tas van man rechts
6. vrouw in venster heeft ketting
7. band hoed van man links
Fruitgoed voor u! Dit kan
een nieuwe toeristische slogan
worden, wanneer het idee van
de 42-jarige technicus J. Okker-
man uit Soest aanslaat. Gedu
rende de eerste drie weken van
juli wil hij kersenliefhebbers
een boom verhuren in een Tiel-
se boomgaard, waar zij dan naar
hartelust kunnen plukken, zich
de tongen vuurrood eten of de
kersen desnoods verkopen. Het
kost vijftig tot vijfenzeventig
gulden, inclusief het neerzetten
van eigen tentje of caravan on
der de boom.
De heer Okkerman is zelf geen
fruitkweker, komt trouwens zel
den in de Betuwe. Het idee
kwam enkele jaren geleden in-
eens bij hem op: „kersenvakan
tie". Het probleem was toen
iemand te vinden die ook het
praktische gedeelte van het
denkbeeld kon uitwerken. Die
persoon is gevonden. Er werd
een advertentie geplaatst en de
initiatiefnemers verwachten nu
zo'n 200 a 300 reacties van be
langstellenden.
De gewone gang van zaken in
een boomgaard is, dat de kwe
ker het fruit tot een week voor
de eerste pluk verzorgt. Dan
wordt de pluk verpacht aan be
langstellenden. Bij de „kersen
vakantie" vindt dus een ver
pachting in tweede instantie
plaats. De inkomsten variëren
van jaar tot jaar voor de pach
ter, die nu echter vaste inkom
sten heeft en bovendien geen
onkosten maakt. Men kan des
gewenst met het hele gezin de
boom in.
De heer Okkerman schat dat
een boom 100 tot 300 kilo kersen
bevat, zodat de amateur-pluk
kers niet om werk verleg
ven te zitten. Tegen ver),
kan het plukmateriaal
bruik blijven, waaronder i
tel om de spreeuwen tt
gen.
Voor de heer Okkermoi
de hele onderneming een'
Het gaat om het spel, nifl!
knikkers. Niettemin i
erg leuk vinden als v
een kersenvakantie gaai.
den": het gezin Okkermai
in elk geval het voorbei
geval van sucecs wordt h
heel het volgend jaar nog
opgezet. Tiel blijkt er in t
val drie weken lang eeni
van fruitbaasjes aan I
houden.
TIJDvoorDE BLOEM
Tips voorde verzorging.
