jimburg bouwt
n een toekomst
oven de grond
Kom er ACHT-er
oer om
Staatsmijnen jagen
de ene chemische
fabriek na de
andere uit
de grond
11 JUNÏ 1966
LEIDSCH DAGBLAD
L.D.-EXTRA 5
(Van ccn speciale verslaggever)
ASTRICHT De lezers van de in Noord-Amerika verschijnende handelscourant Journal
imerce krijgen deze maand een advertentiepagina onder ogen, waarin hun de voordelen
■ïdustrievestiging in zuid-Limburg worden opgesomd. De abonnees van het Duitse dagblad
"Selt en enkele andere vooraanstaande kranten worden reeds enkele maanden per advertentie
Sindustrieterreinen van Limburg geconfronteerd.
limburgers zien die nieuwe
:t erg somber in. Het dood
aitover de mijnen is overigens
ifferwachts gekomen. De mijn
!t rie. die zuid-Limburg tot het
9 Iwelvarende stukje Neder-
dBeeft gemaakt, zit al jaren
slop. Er moest een uitweg
gezocht om een economi-
risis van dit gebied, waar-
P)00 mensen wonen, te voor
la
f de Belgische en Duitse
■jfclwinning heeft met grote
%ieden te kampen. Toch be-
.11' een belangrijk verschil in
!Eblematiek van Zuid-Limburg
s van bijv. het Ruhrgebied,
Pjense gebied en het Luikse
In al deze gebieden ver-
"e steenkoolwinning aan be-
3, maar in Duitsland zowel
België bestaat er naast de
een grotere andere indus-
Tï Luik werken 22.000 men-
S de mijnen en 103.000 man-
.overige industrieën! Voor het
pe gebied is deze verhouding
126.000 en voor Nordrhein-
>len 400.000: 2.405.000. In
)rg echter staan er tegenover
J bij de kolenwinning betrok-
53.000 arbeiders in andere
jaleën.
president-directeur van de
.smjjnen, drs. A. C. J. Rottier,
becijferd, dat in de komen-
Jn jaar nieuwe werkgelegen-
moet. worden gevonden voor
mannen, die nu nog in de
L.
m er ACHT-er
?ier zijn mond
immer van rechter gevangene
mrt van muisje is langer
rtje van kopje
hoen linker gevangene
Larsje meer op taart
mdvat van pijl
loópje meer rechter gevangene
■fa Een van de toekomstmogelijkheden van de kompel' mer
ken in de chemische bedrijven van Staatsmijnen.
Een optelsom leert, dat zuid-
Limburg in de komende tien ja
ren niet minder dan 60.000 arbeids
plaatsen moet scheppen.
Steun (Kin nieuwe
industrieën
Het getal van 60.000 moet niet
te pessimistisch bekeken worden.
Op grond van de groei van de bui
ten de mijnen funetionerende in
dustrie kan worden aangenomen,
dat in deze bestaande industrieën
door uitbreidingen in de komende
tien jaar minstens 13.000 mannen
kunnen worden opgenomen, blijft
dan nog een niet gering aantal
van 47.000 arbeiders, voor wie nieu
we industrieën moeten worden
aangetrokken.
Deze feiten waren in Limburg
bekend, toen in december jl. de
minister van Economische Zaken
de nota „inzake de mijnindustrie
en de industriële lierstructuering
van zuid-Limburg" deed verschij
nen. Deze nota-Den Uyl kwam
voor de Limburgers allerminst als
muleringsregeling voor industriële
omschakeling in het vooruitzicht
gesteld.
Wanneer deze regeling rechts
kracht krijgt en daaraan valt
niet meer te twijfelen kan een
ondernemer, die een bedrijf vestigt
op een van deze terreinen, voor
financiële steun in aanmerking ko
men. Deze steun kan zij het op
grond van een aantal voorwaar
den 50 procent van de koop
prijs van de grond bedragen en
60 gulden voor elke vierkante me
ter vloeroppervlakte der bedrijfs
gebouwen en installaties met een
maximum van drie miljoen gul
den.
Drie aanvragen
per week
Dr. H. C. W. Roemen, directeur
van het Limburgse E.T.I., heeft
zijn zetel al sinds 1934 in een stil
pand aan het schilderachtige St.
Servaasklooster in Maastricht. Tot
voor enkele maanden ontving hij
:§§ILiniburg gaat het roer
ïen. Het is daar in feite
geleden mee begonnen.
Staatsmijnen zich naast
öpnwinning intensief met
>loitatie van chemische
en ging bezighouden,
i de Staatsmijnen over
en winst van 61,5 mil-
^lden heeft gemaakt, is
jijHpuitend een gevolg van
s jnmische bedrijvigheid; op
'dtyloitatie van de mijnen
pjln dat jaar immers 30
worden toegelegd,
i cl van de kolenmijnen in
ocjropa schijnt uitgespeeld.
£fngen tot die crisis zijn de
nointie van de olie, de Ame-
tt 'kolen, het aardgas en
wellicht de kernenergie
Maurits sluit binnen
s Mdrle jaar, staatsmijn Wil-
sluit in 1971, staatsmijn
edsyolgt daarna en de leiding
^particuliere domaniale mijn
_s%t de exploitatie stop te
icAifover andere mijnen zijn
èslissingen genomen. Zij
lang meer op zich la-
n jaar moet voor
van de mijn
werkgelegenheid
Er wordt reeds
macht aan gewerkt,
schakelt om. Limburg
nieuwe tijd tegemoet, een
geen plaats meer zal
de kompels.
mijnen werken. Maar met dit aan
tal is men er niet. De provinciale
planologische dienst heeft by het
situeren van industrieterreinen in
Limburg rekening gehouden met
de groei der bevolking, die in de
komende tien jaren 20.000 extra
arbeidsplaatsen vraagt. En uit de
statistieken, die bij het Economisch
-Technologisch Instituut in Maas
tricht worden by gehóuden ran de
pendel-arbeiders naar Duitsland
(thans 12.000 man), moet worden
afgeleid, dat het pendelen in de
naaste toekomst zal afnemen. De
Limburgse grensarbeiders werken
voornamelyk in de wegenaanleg en
de woningnood: het wegenpro
gramma in Duitsland is echter bij
na voltooid en de woningnood vry-
wel opgelost. Het E.T.I. verwacht,
dat het pendelverkeer tot circa
7.000 man zal teruglopen.
voor
een donderslag by heldere hemel;
tal van Limburgse instanties heb
ben aan de voorbereiding van de
nota meegewerkt en over het re
sultaat is men niet ontevreden. Een
voor de bevolking geruststellend
proncipe van de door de minister
voorgestane herstructuering is, dat
de verliesgevende exploitatie van
mynen niet mag worden gestaakt
voor er nieuwe arbeidsplaatsen
voor de mynwerkers zyn gecreëerd.
In de nota-Den Uyl zyn
vier zogenoemde premie-industrie
terreinen aangewezen, die alle over
goede weg- en spoorverbindingen
zullen beschikken en één boven
dien over een waterweg: Heide by
Roermond, Burchten by Born, een
complex van drie terreinen by
Brunssum en Beitel ten zuiden van
Heerlen. Nieuwe industrieën, die
zich hier vestigen, wordt een sti-
Autosnelwegen 'Autosnelwegen (geprqjekteercf)
n=i Vuarweg Spoorlijn
(g Premie-industrieterrein q ipkm
A Gewone induslrieterreinen
per maand gemiddeld drie aanvra
gen voor industrievestiging, waar
over zyn instituut advies moest uit
brengen. Thans, met het nieuwe
Limburg voor ogen. komen er drie
aanvragen per week binnen.
Natuurlyk loopt niet iedere aan
vrage op vestiging van een bedrijf
uit. Veelal betreft het verzoeken
om inlichtingen. Soms ook probeert
de ondernemer Limburg uit te
spelen tegen andere gebieden, die
om vestiging van industrieën zit-
te te springen, met name in Duits
land en België.
De Staatsmynen zelf lopen voor
op in de omschakeling van zuid-
Limburg. Tot dusver heeft men en
kele goede slagen kunnen doen. Het
belangrijkste resultaat is tot dus
ver geweest het besluit tot vesti
ging van een DAF-automobielfa-
briek, waarin de Staatsmynen zul
len participeren. Deze fabriek, die
zal kunnen uitgroeien tot 6000 ar
beidsplaatsen heeft een terrein van
100 ha toegewezen gekregen naby
het ten noordwesten van Sittard
gelegen Nieuwstadt. Voorts werken
Staatsmynen samen met de n.v.
Curver, die op het industrieterrein
van Brunssem een fabriek van
plastic produkten zal bouwen met
werkgelegenheid voor 800 man.
Sittard krijgt een vestiging van
Hatéma <300 man), die met behulp
van Staatsmynen tot stand komt,
maar waarin dit staatsbedryf zelf
niet deelneemt. Het jongste succes
van Staatsmynen is de overeen
komst met het Amerikaanse con
cern The Standard Oil Company
of Ohio (SOHIO) om samen by
Geleen een chemische fabriek te
bouwen voor de vervaardiging van
acrylonitrill, een grondstof voor
sychetische vezels en garens. Hier
zullen naar schatting 500 mensen
kunnen werken.
Gunstige
ligging
helikopternet van de Sebena. Bin
nen afzienbare tyd zal er een vlieg-
dienst tussen Schiphol en Beek
zyn.
Als waterweg zyn de Maas en
het Julianakanaal vanuit het noor
den te bereiken met schepen tot
2000 ton, die sinds de opheffing
van de stop van Ter naaien kun
nen doorvaren tot Luik en die via
het Albertkanaal Antwerpen kun
nen bereiken.
Een bykomstige, maar toch pret
tige omstandigheid is, dat zuid-
Limburg een aangenaam woonge
bied is, misschien wel het aange
naamste van ons land. Midden- en
vooral zuid-Limburg bieden een
fraai landschap met mooie steden
en dorpen en veel monumenten
van geschiedenis en bouwkunst. De
Ardennen en de Eifel zyn vlakby.
Omscholing
nodig
Met tientallen industrieën wordt
nog onderhandeld over het vesti
gen van nieuwe bedryven. Limburg
heeft daarby meer te bieden dan
de stimuleringsregeling, die in de
nota-Den Uyl is vervat- In de pro
paganda wordt vooral de nadurk
gelegd op de zeer gunstig centra
le ligging. Binnen een straal van
Ca. 200 kilometer wonen ruim 47
miljoen mensen, dus 47 miljoen po
tentiële afnemers van eindproduk-
ten vervaardigende industrieën.
Zo'n afstand van 200 kilometer is
met een vrachtauto in één dag te
bereiken, terugreis inbegrepen.
Op korte afstand van Limburg
liggen grote industrieconcentraties,
o.a. het Duitse Ruhrgebied en dich-
terby het Akense en het Luikse in
dustriegebied en het snel opkomen
de industriegebied in de Belgische
Kempen.
De nota-Den Uyl wordt begeleid
door een aantal verkeersvoorzie-
nlngen, die Limburg moeten ont
sluiten. Voor de mijnindustrie was
de aanwezigheid van spoorwegen
een noodzaak; het kolentransport
heeft nooit de behoefte gehad aan
autowegen. Nu er andere industrie
ën nodig zyn, is het uitgebreide
spoorwegnet wel nuttig, maar
moeten de wegverbindingen wor
den verbeterd. En dit gebeurt
thans in een hoger tempo dan el
ders in het land.
De autoweg E 9 van Amsterdam
naar Maastricht is byna gereed en
zal in zuiderlyke richting worden
doorgetrokken. De E-39 zal binnen
kort gereed zyn vanaf de E-9 (in
de buurt van Geleen) tot Aken,
waar deze aansluit op het Duitse
autowegennet. Op korte afstand
langs de noordkant van het gebied
loopt de E-3 als verbinding tus
sen Antwerpen en het Roergebied
en langs de zuidzyde loopt de
Boudewynweg van Antwerpen via
Luik naar Aeken.
Voorts beschikt Limburg over
een vliegveld (Beek, 10 km ten
noorden van Maastricht), dat voor
particuliere vliegtuigen openstaat
en is Maastricht opgenomen in het
In een vertrek in het centraal laboratorium van het chemisch
bedrijf van de Staatsmijnen in Geleen staan twee autobanden. De
een is een normale autoband van een bekend merk. De ander is
door het laboratorium gemaakt van chemische stoffen, een plas
tic" autoband dus. Beide banden hebben 20.000 kilometer gereden.
Er is geen verschil in slijtage te zien.
Het is og niet zover, dat men bin- van acrylonitril (grondstof voor
Het ïykt er op, dat Limburg al
les mee heeft om de nieuwe tyd,
die voor de streek is begonnen, op
geruimd te kunnen binnenstappen.
Maar de herstructuering gaat niet
van zelf en is met de grootste
krachtsinspanning altyd nog een
moeizaam proces. Er is belangstel
ling by de ondernemers voor het
vestigen van industrieën, maar men
zal niet iedere industrie met open
armen ontvangen. Een bedrijf, dat
byv. op vrouwelyke arbeidskrach
ten is ingesteld, zal geen cent over
heidssteun krygen. Het gaat im
mers om liefst arbeidsintensieve
industrieën, die de vrijkomende
mijnwerkers kunnen opvangen.
Ook hierby zal nog een strenge se
lectie noodzakelyk zyn. Mijnwer
kers. met name de ondergrondse
werkers, behoren tot de goed- be
taalde beroepen. Geen van hen zal
ingenomen zyn met een betrekking
bovengronds, die een vermindering
van het inkomen met zich mee
brengt. Dit is wel een van de groot
ste problemen waarmee de om
schakeling van Limburg te maken
krijgt. De hoop is gevestigd op be
dryven met continu-arbeid.
Een ander probleem is dat van
de omscholing. Als de ex-mynwer-
ker in een ander bedryf een rede
lijk inkomen wil verwerven, zal hy
een ander vak moeten leren. Er
worden thans op grote schaal
plannen uitgevoerd om die omscho
ling te bevorderen. Zo zal het
„Centrum voor de vakopleiding
voor volwassenen" in Heerlen wor
den vergroot en worden er op drie
andere plaatsen nieuwe centra voor
vakopleiding gesticht. De myn-
school wordt omgevormd tot hoge
re technische school.
De provinciale planologische
dienst van Limburg heeft de han
den vol om het gebied ook in de
nieuwe situatie leefbaar te ma
ken. De mynstreek Hoensbroek-
Heerlen-Kerkrade zal zich ontwik
kelen tot een standsgewest van
350.000 mensen, het gebied van
Geleen- Sittard zal volgens ver
wachting groeien van 80.000 tot
150 000 inwoners en Maastricht
met thans 115.000 inwoners houdt
er rekening mee, dat er op den
duur 175.000 zullen zyn.
Mede in verband met de verste
delijking in de toekomst zijn er
recreatieplannen op stapel gezet,
die o.a. van de Brunssemmerheide
een ontspanningsgebied voor
250.000 mensen moet maken met
zwembaden en andere recreatie
projecten. Ook ten zuiden van
Born is een recreatiegebied gepro
jecteerd.
Niemand zal hebben verwacht,
dal er in Valkenburg een chemi
sche of andere fabriek wordt ge
bouwd. De driehoek Eysden- Val
kenburg- Vaals blijft ook in het
geindustrialiseerde Limburg een
ongerept recreatiegebied. Zuid-
Limburg zal, wat er ook mocht ge
beuren, voor vele Nederlanders
e«n vakantieland biyven.
nenkort autobanden van kunstrub
ber uit Limburg kan kopen.
Maar het zal er eens van komen.
En het zal velen niet verbazen als
de auto's, die worden gebouwd in de
toekomstige DAF-fabriek in Lim
burg (die uit een samenwer
king tussen DAF en Staatsmy
nen wordt geboren) in de toekomst
banden en andere accessoires en
misschien zelfs wel complete car os-
serieën krygen, die uit kunststof
zyn vervaardigd.
Het kunstrubber van Staats-
mynen/DSM is ontwikkeld tot een
produkt van hoge kwaliteit. „We
kunnen het zelfs doorzichtig ma
ken, maar er zal wel niemand zyn,
die doorzichtige banden om zyn
auto wil hebben", aldus dr. ir. L.
Revallier, directeur van het cen
traal laboratorium, onder wiens lei
ding de afgelopen jaren tal van
nieuwe vindingen zyn gedaan.
De bedrijfswinst van Staatmy-
nen/DSM bedroeg In 1965 f 61,5
miiljoen.
Kunstmest
Het chemische bedryf is naast
het oorspronkeiyke koolwinnings-
bedryf ontstaan in het eind van
de dertiger jaren, doch nam pas
na 1950 een grote vlucht. Tot dat
jaar beperkte men zich tot de
fabricage van kunstmeststoffen. In
1952 kwam d« caprolactum-fabriek
in bedryf, die grondstof levert voor
synthetische vezels en garens, in
1956 de fabriek voor bereiding van
ureum (kunstmest en grondstof
voor kunstharsen), in '59 de fabriek
voor hogedruk-polythyleen. Daarna
volgde in 1960 de fabrieken voor
lagedruk-polythyleen, voor com
pounds van polyethyleen, voor in
kleuren van polyethyleen, voor for
maline, voor fenol en voor cyclo-
hexaan. In de loop van dit jaar
zullen ook de fabrieken voor mela-
mine en lysine in bedryf komen.
Voor 1968 staat op het programma
een fabriek voor de vervaardiging
synthetische vezels) en de fabrie
ken voor EPT en EP polyme
ren (synthetische rubbers).
Ook zyn er plannen in studie om
samen met Koninklyke Zout-Ket-
jen n.v. de produktie van polyvi-
nychloride ter hand te nemen.
Aanvankelijk werden de grond
stoffen gewonnen uit steen
kool. Langzamerhand werd de olie
ingeschakeld en thans is het aard
gas een belangrijke bron.
Kennis
De activiteiten reikten verder dan
Limburg. In 1965 stichtte Staats
mynen (DSM de dochteronderne
ming Chemische Industrie Ryn-
mond, die aan de Botlek een fe-
nolfabriek opende. In Augusta
(Amerika) hebben Staatsmynen 49
procent deelneming in de stikstof-
meststoffenfabriek Columbia Nitro
gen Corporation en 50 procent
in de Columbia Nipro Corporation,
die caprolactam vervaardigt. De
Nypro U. K., waarin Staatsmynen
voor 74 procent deelnemen, bouwt
een caprolact/umfabriek in Enge
land, die in 1967 met de produktie
begint.
By al deze participaties mogen
die met de DAF en met Curver n.v.
niet worden vergeten.
De produkten van het chemische
bedrijf vinden hun weg naar vijftig
landen in de wereld. Hoe hoog de
vindingrijkheid van de research-af-
deling wordt geapprecieerd, blijkt
uit het feit, dat de „know how" (de
kennis) naar 24 verschillende che
mische fabrieken in de wereld is
verkocht. De thans openstaande or
derportefeuille voor lopende op
drachten van deze export van ken
nis beloopt meer dan 100 miljoen
gulden!
De chemische bedryven van
Staatsmynen/DSM hebben thans
10.000 mensen in dienst. Van hen
zyn slechts 2.500 by de produktie
betrokkén. Niet minder dan 1.500
mensen zyn ingeschakeld by de
research.
Kunt u de acht afwykingen ln de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt U elders op deze pagina.
