„RODE" STEM ZWIJGT
't is weer tijd voor
steek eens een North State op en ontdek hoe goed een sigaret kan smaken
WOENSDAG 25 MEI 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA S
(Van onze parlementaire redacteur)
Radiospreker K. Voskuil (70) sprak op 11 mei zijn laatste „so-
cialistische commentaar" uit. Hij nam daarin afscheid van de luis
teraars die twintig jaar lang zijn wekelijkse commentaren hadden
aangehoord hij nam daarin afscheid van de VARA. „Ze vonden
het verschrikkelijk jammer maar ze begrepen het wel. Ik heb
niet gewacht tot men zou beginnen te zeggen: nu wordt het toch
wel tijd dat hij ophoudt. Het is natuurlijk in zekere zin wel 'n offer,
maar enfin daar komen we ook wel weer overheen."
Voskuil laat een gat in onze ether
achter. Hij behoort tot onze meest
beluisterde sprekers en kan eigenlijk
niet worden opgevolgd. „Socialistisch
commentaar" begon in 1946. De
VARA zocht een opvolger voor de
man die voor de oorlog het binnen
landse politieke overzicht verzorgde:
dr. Wiardi Beekman. Het lag voor de
hand dat de VARA terecht kwam
bij de man die Beekman ook als
hoofdredacteur van Het Vrije Volk
was opgevolgd: K. Voskuil. Al heel
gauW kregen de radiopraatjes van
Voskuil de sterk persoonlijke toets
die ze twintig jaar lang hebben ge
houden. De naam „binnenlands po
litiek overzicht" werd veranderd in
„socialistisch commentaar" en ook
deze naam bleek soms wat beperkt.
Voskuil zocht af en toe zijn onder
werpen ver buiten het socialisme.
Het bijvoeglijk naamwoord „socia
listisch" had dan vooral de bedoe
ling om duidelijk te maken dat er
een socialist aan het woord was.
De helemaal-niet-socialistische af
leveringen van de rubriek waren
soms lang niet de slechtste. Vos
kuil heeft eens een heel commentaar
aan zijn klemdochter gewijd. Dat
nas op tweede kerstdag toen hij
eigenlijk liever verstek had laten
gaan, omdat hij na twee dagen kerst
de luisteraars niet zo erg veel te zeg
gen dacht te hebben. Het onderwerp
werd toen Anneke, zijn kleindochter.
„Jarenlang heb ik mensen nog ge
hoord over dat commentaar dat
vergaten ze niet".
lergrootste vrijheid gehad hoewel
ik er geen ogenblik over zou denken
om te betwisten dat de VARA de
verantwoordelijkheid heeft; daar
ben ik nu eenmaal hoofdredacteur
voor geweest".
i te commentaren getuigt er van. Het
gaat over heilige huisjes die vanzelf
in puin vallen of met enig krachts
vertoon omver gehaald moeten wor
den. „Want er moet altijd ruimte
worden gemaakt voor nieuwe heilige
huisjes".
Het verbaast hem dat schrijvers
als Cremer en Van het Reve vaak
op één hoop worden gegooid, door de
bewonderaars en door de tegenstan
ders. „Je bent gewoon niet meer bij
als je een fluim als Jan Cremer niet
mooi vindt. Wat ik met enige ironie
bekfjk is, dat de mensen bang zijn
om niet bij te blijven. Dat zijn dunkt
me vooraj de mensen die de jeug
dige leeftijd al een beetje voorbij
zijn. Van het Reve hoort niet met
„er moet altijd ruimte
worden gemaakt voor
nieuwe
heilige
es
Terraswerker
Het komt zelden voor dat een
Journalist twintig jaar lang een ru
briek in leven weet te houden, De
zware taak om elke week iets nieuws
te bespreken, maar toch weer op on
geveer dezelfde manier, is voor velen
een te zware opgave. Voskuil is niet
onder de opgave bezweken; hij heeft
ei waarschijnlijk zelf meestal met
plezier aan voldaan,
te zoveel journalisten is Voskuil
ets terras- en café-werker, die be
lt; in het. rumoer van mensen kan
verken dan in de stilte. Heel wat
'commentaren zijn geboren in het
Amsterdamse Americain of de wacht
kamer van het Centraal Station.
Daar kwamen meestal de invallen
wel en werden 'het goede begin en
net goede slot gemaakt. Meer nog
dan bij de geschreven journalistiek
is de gesproken tekst afhankelijk
van een goed begin en een goed ein
de, Bij Voskuil leek het altijd moei
teloos geschreven en uitgesproken,
maar soms was hij lang aan het
met een commentaar.
Voskuil las zijn commentaren
nooit eerst aan iemand voor ook paalde verschijnselen staat meei op
de VARA nam er pas kennis van de voorgrond. Voskuil is geboeid
als hij ze zelf uitsprak. Richtlijnen door het verschil tussen normen en
Voor een heel groot deel van het
Nederlandse volk is Voskuil alleen
maar een stem geweest, maar dan
ook een stem die er zfjn mag: diep
en welluidend, een soort waarborg
var. betrouwbaarheid en nuchter
heid. Voor Voskuil zelf werd dat
goed duidelijk toen hij bfj het pas
seren van de Nederlandse grens
een douane-man als vanzelfspre
kend hoorde zeggen: „U hebt
natuurlijk niets bij u u hebt niets
aan te geven". Voskuil: „Dat vond
ik een merkwaardig voorval. Hij had
vertrouwen in mijn stem. Er was een
basis van „op die man kun je aan;
hij bedondert je niet". Dat heeft con
sequenties dan mag je niets bij je
hebben als je de douane passeert".
Na deze ervaring paste Voskuil zich
aan bij het „beeld" dat zijn stem
had opgebouwd. Bij het passeren
van de grens placht hij een lijstje
te overhandigen met vermelding van
de buitenlandse aankopen.
Vader figuur
Voor duizenden luisteraars groei
de Voskuil uit tot een soort vader
figuur, een grote man met een
baard. Dat is vreemd want Voskuil
is klein en lang niet zo imposant als
zijn stem. „Ik merkte vaak dat de
mensen teleurgesteld waren als ze me
zagen. Bent u nou Ja, zei ik
dan, ik weet wat u denkt".
Voskuil is er dan nu mee opge
houden eigenlijk vijf jaar later
dan zijn bedoeling was. Toen hij op
zijn 65ste Het Vrije Volk verliet wil
de hij ook het radiowerk laten va
ren om te voorkomen dat de rubriek
zou verwateren, omdat de maker
niet meer middenin het nieuws zou
zitten. Een opvolger bleek niet te vin
den en Voskuil liet zich vermurwen
om het nog een half jaar te probe
ren. Dan halve jaar werd tenslotte
een periode van vijf jaar. Natuur
lijk is in de laatste vijf jaar het
commentaar anders geworden, meer
beschouwend; het waarom van be-
Jan Cremer op één hoop. Het is nu
eenmaal zo dat Van 't Reve een
groot man is. Niet omdat hij dingen I
schrijft waaraan men zich kan er
geren, maar omdat hij zo'n fijnge
slepen Nederlands schrijft. Een uiter
mate knappe vent".
Ze springen terug
Ook over de provo's een oordeel:
de enorme bewondering die hier en
daar bestaat is volgens Voskuil een i
tekort aan nuchterheid. „Als je hun I
blad leest denk je het zijn wel aar- I
dige jongens maar hun iedeeën ma- I
ken niet zo'n bijzondere indruk: een
omgevallen boekenkast". Voskuil is
vooral geboeid door de achtergron
den van het provo-verschijnsel en de
voorkeur voor het verleden. „Als je
hun geschriften leest is Domela
Nieuwenhuis aan zijn wederopstan
ding toe. De markies De Sade wordt
afgeschilderd als een sociale denker
nou ja maar ze springen te
rug en dat vind ik boeiend".
Het einde van de recessie in de
In de afgelopen twintig jaar is j film- en bioscoopsector is nog niet in
NEDERLAND I AVRO
6.30 uur Teleac- t.v.-cursus
7.00 uur Nieuws in het kort, NTS
7.01 uur Klaas Vaak, voor de kleuters
7.05 uur Franse les
7.35 uur Shindig, tienerprogramma
8.00 uur NTS-journaal
8.20 uur AVRO's Televizier, actualiteiten
9.00 uur The Saint, t.v.-film
9.50 uur Gals and Pais
10.25 uur NTS-journaal
10.30 uur Samenvatting Tweede Kamer
NEDERLAND II KRO
7.30 uur Samenvatting Tweede Kamer
8.00 uur Nieuws in het kort, NTS
8.01 uur Jazz 625
8.25 uur Jeanne d'Arc, film
9.40 uur Onze man in Washington
10.05 uur NTS-journaal
10.10 uur Sluiting
UIT HET RADIOPROGRAMMA
HILVERSUM I
8.55 uur
10.55 uur
HILVERSUM II
Bioscoopbezoek loopt terug
Voskuil misschien de stem van het
Nederlandse socialisme geweest
voor de medestanders, maar ook voor
de tegenstanders die voor een radio
spreker toegankelijker zijn dan voor
de socialistische pers. Voskuil is uit-
egroeid tot een soort radio-Drees
hij is trouwens een goed vriend van
Drees die een bloemlezing van Vos-
kuils commentaren uit het seizoen
1946/47 van een voorwoord voorzag.
Het is een typisch na-oorlogs boekje:
Lieftinck, Indonesië, het kapitalis
tische Amerika zijn een paar hoofd
motieven. Het eigen gelijk en de
strydpositie tegenover anderen val
len op. De scherpe kantjes zitten er
nog aan. Misschien zou de VARA uit
de resterende negentien jaren nog
eens een bloemlezing kunnen ma
ken. In Voskuil is een stukje na
oorlogse geschiedenis terug te vin
den. Hij sluit meer af dan zijn eigen
rubriek; samen met figuren als Drees
Burger, Jonkman zet hij de streep
onder de naoorlogse fase van zijn
waren er nooit. „Ik heb altijd de al- heilige huisjes een van zijn laats- partij en van zijn land.
zicht. Het aantal bioscoopbezoekers
bedroeg vorig jaar 36,4 miljoen, wat
een daling betekende van zes procent
ten opzichte van 1964. Deze daling
van het bezoekcijfer is overigens ge
ringer dan die van het jaar daarvoor,
toen de vermindering 10,2 procent be-
Negentien bioscopen sloten, in 1965
voorgoed hun deuren als gevolg van
de te krappe economische basis waar
op het Nederlandse film-bestel ba
lanceert. Deze sluitingen werden
slechts ten dele gecompenseerd dooi
de vestiging van vier nieuwe moder
ne bioscooptheaters. Dit schrijft de
directeur van de Nederlandse Bio
scoopbond, de heer J. G. J. Bosman,
in het door hem namens het hoofd- j
bestuur uitgebrachte jaarverslag over
1965.
De Nederlandse Bioscoopbond is al
zeven jaar met de regering in onder
handeling om tot een gunstig econo
misch klimaat in die bedrijfstak te
komen. In verband hiermee heeft de
bond een afgerond plan ter sanering
en ontwikkeling van het Nederland- I
se film- en bioscoopwezen aan de re
gering voorgelegd.
De gunstige tendens der laatst* ja- I
ren op het terrein van de Nederland-
se filmproduktie heeft zich volgens j
het verslag in 1965 niet voortgezet. Er
verschenen niet meer dan twee Ne-
derlandse hoofdfilms op het doek, j
waarvoor geringe publieke belang- l
stelling bestond. Er zijn echter vijf I
films in voorbereiding die in 1966 hun I
première gaan beleven.
Perfecte
1 documentaire
over Stanislawsky
Men had mij niet zwaarder
M kunnen straffen dan door Z-
M cars te laten samenvallen met
§i Stanislawsky, maar het was nu
M eenmaal niet anders. Van Z-
1 cars zijn al enige honderden af-
s leveringen gemaakt en rasechte
Russiohe documentaires zien we
M slechts zelden op ons televisie-
scherm, alle reden dus om naar
p Stanislawsky te kijken. Het to-
neel beleeft trouwens een bloei-
H periode deze week, op de tele-
visie. Twee stukken van wereld-
H formaat (.Hamlet", en „Knecht
H van twee meesters"), eergiste-
ren een portret van toneelregis-
seur Kees van Iersel, gisteren
Stanislawsky: de toneelliefheb-
H bers mogen weer eens niet kla-
gen! De kwaliteit van de Rus-
1 sische documentaire was uitste
kend en toonde weer eens aan
waarin de Nederlandse televisie
tekortschiet, n.l. in voldoende
tijd en geld om technische
(functionele) trucjes als het la
ten verdwijnen van mensen in
een interieur en het laten ver
schijnen van geschreven tekst,
te kunnen realiseren. De .hei
ligverklaring" van de Stanis-
lawsky-mebhode is een ietwat
overtrokken, bijna lachwekken
de zaak, maar het valt niet te
ontkennen dat er bijzonder
mooie voorstellingen mee tot
stand zyn gekomen. Wij Neder
landers zijn wat dat betreft een
beetje bevoorrecht, omdat Sja-
row, die zich als een leerling
van Stanislawsky beschouwt,
ieder jaar weer de regie voert
van een aantal stukken. Wij
vinden ei- dezelfde fanatieke
aandacht voor het detail in te
rug, die Stanislawsky blijkbaar
ook koesterde, maar tegelijker
tijd maakt de „doorleefdheid"
van elke acteur en actrice dik
wijls de indruk de doorleefdheid
te zijn van een perfect voorbe
reide, tot in details geïnstrueer
de acteur of actrice, inplaats
van de doorleefdheid van een
levend mens. Het blijft toch nog
altijd geperfectioneerd toneel bij
Stanislawsky en zijn opvolgers.
De werkelijke wisselwerking
tussen publiek en acteurs wordt
door het hedendaagse toneel in
hogere mate tot stand gebracht
dan via de Stanislawsky-me-
thode.
Actualiteiten
De actualiteitenrubrieken van
de NCRV en de VARA vulden
elkaar gisteren mooi aan. „Ach
ter het nieuws" was in Leuven,
„Attentie" zat in Antwerpen,
waar we met de neus op de on
welriekende feiten werden ge
drukt. Fanatieke jongens, die
Belgen, niet voor niets heten ze
in onze volksmond de „rode
duivels". Deze duivels die de
NCRV toonde waren in ieder
geval niet rood, dat staat vast.
„Attentie" interviewde ook nog
prof. Duynstee naar aanleiding
van diens boek over de kabi
netsformaties van na de oorlog.
Naast hem zat dr. Drees, die
wel wilde toegeven dat hij het
niet altijd eens was met wat
prof. Duynstee in zijn boek be
weert.
KOSMOS-119
Het Russische persbureau Tass
meldt, dat gisteren in de Sowjet-Unie
de kunstmaan Kosmos-119 in een
baan om de aarde is gebracht. De
wetenschappelijke uitrusting aan
boord van de Kosmos-119 functio
neert normaal, aldus Tass.
iiiillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUlllllllllllllllillr'
VOOR WOENSDAG 25 MEI
Hilversum 1. 402 111
VARA: 18.00 Nws. 18.15 Act. 18.20
Uitz. van het Ger. Pol. Verb. Hoog of
laag wonen? Spr: De heer J. van der
Jagt. 18.30 Lichte klanken uit Portu
gal (gr.). 19.00 Voor de kinderen. 19.10
Stereo: Meisjeskoor met pianobegelei
ding. 19.30 Artistieke staalkaart. 20.00
Nws. 20.05 Disco-festival: lichte gram.-
muz. 20.45 Soc. stadsbestuur, lezing
20.55 Stereo: Tango-rumba-orkest en
zangsolisten. 21,25 Bij klont en
kraantjeskan ln 't hoes van Hol-an,
progr. over het oude Drenthe. 22.00
Lichte orkestmuz. 22.25 Sport. 22.30
Nws. 22.40 Act. 22.55 Mod. kamermuz
(opn.). 23.55—24.00 Nws
Hilversum 2, 298 111
NCRV 1: 18.00 Meisjeskoor 18.20 klas
sieke gram.muz. 18.30 Spectrum: nws.
uit de protestants christelijke organi
saties 18.50 Lichte grammuz. 19.00
Nws. en weerpraatje. 19.10 Radiokrant.
19.30 Op de man af, praatje. 19.35 Muz.
van het Leger des Heils (gr.). 19.50
Wereldpanoramaeen wekelijkse be
schouwing vanuit Afrika. 20.00 Stereo:
Licht ork. met zangsolisten. 20.20 Ne
derlandse Muziekweek 1966: Neder
lands kamerkoor, strijkorkest en orgel:
mod. muz. 21.20 Dichters van het nieu
we geestelijke lied. gesprek. 21.45 Ste
reo: Lichte gram.muz. 22.00 Sport in
't kort. 22.10 Grammuz. of med. 22.15
Avondoverdenking. 22.30 Nws en herh.
SOS-ber. 22.40 Klassiek pianospel (gr.).
22.50 Rondom het kind: pedagogische
etherleergang. 23.20 Nederlandse Mu
ziekweek 1966 (vervolg van het con
cert van 20.20—21.20). 23.55—24.00
Nws.
(Over de 4de lijn)
Luister naar ,'t Is weer tijd voor North State', met de Dutch Swing College Band oi». Peter Sehiiperoort via Radio Veronica za. H.l5en 18.45 u, zo. 10.30 en 18.45 u.
Andrews. Dick
kest o.l.v. Robert Stevenson. American
patrol In the mood Song of the
Wolga boatsman Sun valley sere
nade. Orkest Kurt Edelhaigen. String of
pearls Adios Polnciana id. Be
witched (Rodgers) Doris Day. Marjo-
laine (Lemarque) Orkest Helmut Za-
charias. Buenos noches mi amor (Gl-
raud). Twilight on the trail (Mitchell).
Zwel rote Rosen, eln zarter Kuss, Kind,
ich schlafe zo schlecht, Die Manner
sind alle Verbrecher, Du, nur du. Or
kest Kurt Edelhagen. Was eine Frau
lm Frühling traumt, Alle Englein la
chen. Warte, warte nur eln Weilchen,
Es war in Sohöneberg, Kleine Madchen
mussen schlafen gehn, id. Shoo shoo
baby (Moore). Andrews Sisters. C'est
magnifique (Porter). Quartet Bobby
Hackett, I'll see you in my dream's
(Jones) id. Perfidia (Domlnguez), Four
Acee. Das Fraulein Gerda. Wie ein
Wunder kam die Liebe, Tipitin, Lam
beth walk, Orkest Kurt Edelhagen.
J'attendrai. Ich pfeif heut' nacht, Re-
ginella campagnola, Dldel dldel dum,
Id. Elizete (Fischer), Cal Tjader, Fred
die Schrelber, Johny Rae, Milt Holland
Laurinda Almeida. Clare Fischer, Paul
Horn, Don Shelton, Bernie Fleischer,
Gene Cipriano, John Lowe. Se tarde,
VOOR DONDERDAG 26 MEI
Hilversum I. 402 m
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
7.20 Lichte gramjnuz. VPRO: 7.50 Dag
opening. AVRO: 8.00 Nws. 8.10 Lichte
gram.muz. (Om 8.258.30 De groente
man). 8.50 Morgenwijding 9.00 stereo:
Mod. Amerikaanse orkestmuz. (gr.)
9.35 Waterstanden. 9.40 Lichte gram.
muz. voor oudere luisteraars. 10.00 V'
de kleuters. 10.10 Arbeidsvitaminen
(gr.). (Om 11.0011.02 Nws.). 12.00
licht pianosp. (opn.) 12.27 Med. t.b.v.
land- en tuinb. 12.30 Metropole-orkest
amusementsm. 13.00 Nws. 13.10 Jour
naal en beursber. 13.30 Stereo: Ned.
Muziekweek. Alt-mezzo en piano: O
mod. lied. 14.00 Ned. Muziekweek:
mod. carillonmuziek. 14.15 Huishoude
lijke zaken, praatje voor de vrouw.
14.30 Stereo: Nederlandse Muziekweek.
Fluit en gitaar: mod. muz. 15.00 Voor
de zieken. 16.00 Nws. 16.02 Onderweg:
licht gev. muz.progr. 17.00 Voor de
Jeugd.
Hilversum 2, 298 m
KRO: 7.00 Nws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Lichte gram.muz. (7.30 tot
7.32 Nws.) 7.55 Overweging. 8.00 Nws.
8.10 Lichte gram.muz. (8.308.32
Nws.). 8.40 Voor de huisvrouw. 9.40
Schoolradio. 10.00 Operettemuziek
opn.). 11.00 Voor de zieken. VPRO:
11.45 Licht kwartet met zangsollst.
(opn.) 12.10 Leven op het land, ge
sprek. 12.27 Med. t.b.v. land- en tuinb.
12.30 Nws. 12.40 Deze week, praatje.
12.45 Act. 13.00 Pro memorie. 13.05
Klassieke gram.muz. 13.45 Voor de vr.
NCRV: 14.15 Lichte gram.muz. 14.30
Zondagavondzang: samenzangprogram-
van geest. lied. (herh. van zondag
mei Jl15.00 Studiodlenst. 15.30
Stereo: Strijkkwartet: mod. en klass.
niuz. 16.00 Ned. Muziekweek 1966: mod.
muz. gr.) 17.00 Voor de jeugd. 17.15
lloht orkest (gr.). 17.30
Illlve
i 3, FM t
240 m
NRU/VARA: 9.00 Nws. 9.02 Gev.
rr.uziekprogr. met tips, act. en losse op
merkingen. (Om 10.00 en 11.00 Nws).
12.00 Nes. 12.02 Act. 12.05 Concertor
gelspel. 12.30 Licht ork. en zangsolis-
te (gr.). 13.00 Nws. 1302 Act. 13.0
Gev. muz.progr. (opn.). 14.00 Nws.
14.02 Act. 14.05 Licht platenprogr. en
tips voor de vrouw. 15.00 Nws. 15.02
Act. 15.05 Licht instr. trio en zangso
liste (opn.). 15.25 Gev. gram.muz. 16.00
Nws. 16.02 Act. 16.05 Zorro: een progr
voor tieners. 17.00 Nws. 17.02 Act. 17.05
tot 18.00 Gev. platenprogr.
TELEVISIEPROGRAMMA'S
Nederland 1 VARA: 14.3015.05
Voor de vrouw. NTS: 18.30 Teleac: Wij
maken muziek les 5. 19.00 Nws. in
het kort. 19.01 Klaas Vaak 19.05 De
Verrekijker, internationaal jeugdjour
naal. 19.15 Van gewest tot gewest. 19.35
De Lucy Show 20.00 Journaal. VARA:
20.20 Achter het nws. 20.45 Tel uit Je
winst, quiz. 21.20 De grote woede van
Phillpp Hotz. TV-spel. 22.10 Interview
met de actrice Mimi Boesnach. NTS:
22.4022.45 Journaal.
Nederland 2 NTS: 20.00 Nws. ln
het kort. NCRV: 20.01 Attentie voor
sport. 20.20 Dieren kijken. 20.40 Men
neme: programma over de kookkunst
van 'n amateurkok. 21.10 Filmreporta
ge over het dorp Renesse. NTS: 21.40
Flamencos de Santa Maria: suite van
zigeunerdansen met gltaarbegelelding.
NCRV: 22.00 Avondslultlng. NTSl
22.0522.10 Journaal.
