Amerika bezorgd over de
veiligheid
van auto s
Diderots „Non
keldertheater
Brussels
FADING
Remmen maar
er gebeurt niets
Trekt avond aan
avond volle zalen
TOYOTA
„AUTO HOME'
Proeven met dubbele
Wankel-motor (Japan)
elke dag n fiets voorniets
VRIJDAG 13 MEI 1966
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 23
I Van wegen, wagens, wielen cn wat - er - zo - bi§ - komt
Tweederde van de dodelijke ongelukken
had vermeden kunnen worden
*1 "1 1
(Van onze correspondent in Washington)
r auto's, die in de afgelopen jaren door
j de fabrieken naar hun garages wer-
Sinds het metalen dier auto in de straten der Verenigde Staten den teruggeroepen om fabrieksfou-
verscheen, verloren 1,3 miljoen Amerikanen hun leven in ver- I te laten herstellen.
keersongelukken, terwijl vier miljoen voor hun leven invalide 15.000" Bu'cr's^iaXlXug'!'laten<ko-t
raakten. Per jaar heeft de auto nu rond 50.000 Amerikaanse I men om iets aan de wielen te la-
levens op zijn geweten of volgens een ander cijfer: elke dertien j ]®n ^andei£n: JCorS.°""
minuten valt er een dode op de wegen van Amerika,
Met deze cijfers voor ogen kan
men zich voorstellen dat steeds meel
mensen in de Verenigde Staten zich
iftfvragen hoe het moorddadige meta-
ïlen beest gemuilkorfd zou kunnen
'worden, vooral als men weet dat, vol
gens de directeur van Harvards in
stituut voor onderzoekingen naar
Verkeersveiligheid tweederde van de
'dodelijke ongelukken vermeden had
kunnen worden als men auto's met
meer aandacht voor de veiligheid van
„de inzittenden zou bouwen.
Bjj de constructie van auto's komt
heiligheid echter nog altijd op de zo
veelste plaats. In 1964 bijvoorbeeld
laf Detroit 1,2 miljard dollar uit
Jjvoor het verfraaien van het uiter
lijk van zijn autoprodukten. Voor
brotere veiligheid daarentegen be
droegen de uitgaven 200.000 dollar
het denkbeeld dat een minister ir
het federale kabinet (van transport
wezen) zeggenschap zou krijgen ove:
zaken, die volgens de autproducen-
alleen hen aangaan.
tion trommelde 17.500 Dodge Pola
ris van dit jaar op om een defect
aan de remmen te repareren; Gen-
ral Motors dirigeerde 16000 Chevel-
'les, Corvairs en Crevrolets van het
jaar 1965 naar de werkplaatsen om
dcursluitingen te laten verbeteren
en Ford Motor Company heeft juist
bekendgemaakt dat 25.800 Stan
daard-Fords plus 5000 Mercuries een
daTde automobiel-i!'w^baar hydraulisch "".systeem
Tijdens de openbare verhoren
een senaatscommissie inzake
wetsvoorstellen, stelde de industrië
len dan ook
Borgward Mexico
komt in juli
Na vijf jaar planning en inves
teringen ten bedrage van 72 miljoen
gulden zal de in Monterry (Mexico»
heropgerichte Borgward fabriek
eind juli eindelijk beginnen te pro
duceren.
De maatschappij, die de Borg-
wards nu gaat maken, is de Fabri-
ca Nacional De Automobiles, die de
drie hoofdgebouwen reeds compleet
heeft ingericht met bijna. 80.000 ton
aan machineriën en gereedschap, die
van Bremen naar Amerika zijn ver
scheept.
In 1967 denkt men een jaarpro-
duktie van 6000 stuks te bereiken.
De fabriek met, de bouw waarvan
in december 1964 werd begonnen, zal
j beginnen met de vervaardiging van
een vierdeurs sedan met een zesci-
A1 deze gegevens hebben nu niet hnder 110 pk motoidie de naam
bepaald de indruk gewekt dat het Borgward 230 heeft gekregen.
wetsvoorstel voor vaststelling van j
veiligheidscriteria overbodig zou zijn
en het ziet er ook wel naar uit dat
Johnsons voorstellen worden aan
genomen.
Gebeurt dit dan zullen ook bui
tenlandse auto's, die naar de Ver
enigde Staten geëxporteerd worden,
zich aa
werpen.
Eén op de vijf...
De vier grote Amerikaanse
autofabrikanten hebben in de f
r afgelopen zes jaar ongeveer één
die criteria moeten onder- j f op de vijf auto's teruggenomen
wegens verscheidene defecten, f
t waarvan vele echter geen ver-
f band hielden met de veiligheid.
f Dit heeft senator Ribicoff, voor-
f zitter van een senaatscommissie
r J
Gelukkig kennen de meeste automo
bilisten remfading niet uit de
praktjjk. Tientallen keren per dag
trappen ze op de rem in de rots
vaste overtuiging, dat de wagen
zijn snelheid zal verminderen. Bij
het naderen van een stoplicht, als
de remlichten van een voorligger
aangloeien, als een kind plotseling
de weg oversteekt, in zal zulke ge- i
vallen verhuist de rechtervoet by- j
na automatisch van het gaspedaal
naar het rempedaal en over het
algemeen weet de bestuurder pre
cies welke pedaaldruk vereist is
om de wagen tot stilstand te bren-
gen.
Maar stelt u nu eens voor, dat u in
dergelijke omstandigheden op de
rem trapt en er gebeurt helemaal
In bergen
(Advertentie)
Wetsvoorstellen
industrie zelf de raad
die veiligheidscriteria zal vaststellen.
Dat de bedrijven in Detroit pas op
dit idee gekomen zijn, nu hun het
vuur na aan de schenen wordt ge
legd, verdedigden de woordvoerders
van de bedrijfstak met het onge
loofwaardige argument, dat de auto
mobielbedrijven tot nu toe niet aan
samenwerking op het terrein der vei
ligheid hadden durven denken uit
angst de anti-trustwetgeving te
overtreden!
De oprechtheid van de auto-in
dustrie kwam bovendien in een wat
merkwaardig daglicht te staan, toen
hebben, waardoor het mogelijk is dat
de remcapaciteit uitvalt bij het rij
den over een erg ongelyke weg of
een diepe kuil.
RUwfflWbeklederB
)e BINN bNVESTGRACHT T
f die de veiligheid
f studeert, onlangs verklaard. Hij a
f zei dat 8.700.225 van de iets meer
f dan 47 miljoen auto's waren te-
I f ruggenomen.
U kunt voor het rode stoplicht niet
tot stilstand komen en ziet de op
trekkende wagens links en rechts
op u afstormen. Of u botst par
does tegen uw afremmende voor
ligger op. Of u kunt het achteloos
overstekende kind niet meer ont
wijken.
Een griezelig idee. Maar het kan ge
beuren bü de huidige remsystemen.
En dat kan een ramp betekenen.
Fading helaas is er geen goed
Nederlands woord voor kan één
der oorzaken van zo'n catastrofe
zün.
Maar daarin
?ehtTr.eS I
de senaatsco:
ïdiend, die voorzien in de oprich-
ministerie voor Trans-
alsook in de vaststelling van
In aantal veiligheidscriteria, waar
auto's in de toekomst zullen
•ten beantwoorden. Hoewel deze
pas zullen worden bepaald
periode van diepgaand on-
lijkt al zeker dat zij be-
tkking zullen hebben op een ver-
iging van de structuur van de
op flexibiliteit van de stuur-
ichting. op veiligheidsgorgels
ivende bekleding van dash-
i, grotere betrouwbaarheid van
deursluitingen, beter zicht door
ruiten en op het afschaffen van
■lei vaak vlijmscherpe ornamen-
de auto's,
automobielindustrie is over de-
voorstellen weinig te spreken. On- j
de fenomenale winsten die in
bedrijfstak gemaakt worden
jaar na aftrek van belastin-
en 27 procent op het geïnvesteer-
1 kapitaal) blijken de heren indus-
len in Detroit zich ernstige zor-
te maken, dat de veiligheidscri-
ia van de federale regering hen
hoge kosten zullen jagen. Boven-
en hebben zij geen sympathie voor
door detectives het persoonlijke le
ven had laten nagaan van een ad- I
vocaat, die bekend staat als e en
van de meest hardnekkige critici
van de automobielindustrie wat
betreft de veiligheid.
Een andere kwestie, die de auto
mobielmakers weinig van pas kwam
midden in de controverse over de
verkeersveiligheid, was tenslotte het
bekend worden van de aantallen
STUK MET 17 VROUWENROLLEN
OFF. DEALER
(Van
Brusselse correspondent)
an noord-naar Zuid-Europa
Terwijl men in Parijs harrewart over het belachelijke verbod van
de film. welke Jacques Rivette heeft gemaakt naar Diderots ..La
Religieuse". trekt het toneel, dat Roland Ravez op basis van het
zelfde boek heeft geschreven, in het tolerante Brussel avond aan
avond volle zalen.
De uitdrukking ..volle zalen" moet nader worden omschreven.
..De non" wordt gespeeld in het ..Theatre des quatre sous". Dat is
gevestigd in een van de oude kelders onder het zogeheten huis
van de Hertogen van Brabant aan de Grote Markt in Brussel. In
die kelder is een zaaltje van 70 plaatsen en een toneeltje. Directeur
is de toneelspeler, regisseur en toneelschrijver Roland Ravez. die
met heel weinig subsidie, veel enthousiasme en ook met wat geluk
nu al jaren het kleine theatertje leidt.
Hij is het ook, die van „La Re
ligieuse" een toneelstuk in twee be-
j drijven heeft gemaakt, die de de-
cors heeft ontworpen en die de regie
voert.
grappenmakers wel kleur bekennen.
Croismare moet de eerste zijn ge
weest om te erkennen dat hij was
beetgenomen en hij heeft de brie
ven tot zijn dood bewaard.
ir De Zweedse Barber a
■a'idbergen en de in Zweden
Patrick Vanson zijn
temidden van sneeuw en ijs kort-
Vekden vertrokken uit Kiruna in
pioeden, een plaatsjedat 150
jfiomefer noordelijk van de pool-
R/ce/ ligtMet hun Citroen DS
fl stonden zij 44 uur en 18 mi-
nuten later bij stralende zomer
zon in Napels. In die tijd hadden
r') een afstand van 4501 kilo-
r^fer overbrugd. De gemiddelde
f 'cTAeid was 101,6 kilometer per
uur. Barbera en Patrick wissel
den om de vier uur van plaats.
Terwijl de één reed sliep de an
der of verzorgde de proviande
ring. De gehele tocht werd de
toegestane maximum-snelheid
ter plaatse niet overschreden. De
pont bij Helsingborg had door
zware mist nog een vertraging
van één uur en 45 minuten. De
tocht bewijst, dat zelfs in het
huidige drukke verkeer een grote
afstand snel kan worden afge-
Ugd.
Ontstond uit een grap
Ravez heeft lang met het idee,
Diderots roman te bewerken voor
het toneel, rondgelopen. Naar hij zelf
verklaarde is hij reeds negen jaar
geleden met een eerste opzet ervoor
[begonnen. Dat was dus lang vóór
het succes van Le Neveu de Ra-
I meau" en vóór Rivette met zijn film
begon.
„La Religieuse" dankt haar ont
staan aan een grap, die door Dide
rot, zijn vriend Grimm en nog een
paar kunstliefhebbers was opgezet
voor één van hun relaties, de regi-
I mentscommandant Croismare, die
zich had teruggetrokken op zijn
landgoed en die zich daar stierlijk
verveelde. Diderot schreef hem on
der de naam van Suzanne Simonin
een paar brieven. Zogenaamd waren
die afkomstig van een non. die uit
een klooster was gevlucht en die nu
hoopte in dienst te kunnen treden
van de officier in ruste. Zij vertelde
hoe zij, omdat zij was geboren als
gevolg van een misstap van haar
moeder, door haar ouders bij andere
dochters werd achtergesteld en ge
dwongen tegen haar wil in een kloos
ter te gaan. Na een proeftijd van
twee jaar weigerde zij de gelofte af
te leggen, maar nadat haar moeder
haar had gezegd dat zij die schande
niet zou kunnen overleven, stemde
zij toe. Zij geraakte later echter weer I
zo onder de indruk, dat zy niet eens
bij bewustzijn was, toen zij de ge
lofte aflegde en anderen hebben het
dan voor haar gedaan.
De moeder-overste was een begrij
pende vrouw. Zij werd echter over
geplaatst en i opgevolgd door
Mère Marie, een soort helleveeg, die
zoals een criticus schreef Gods woord
niet met de paplepel maar. als kokend
lood wilde ingieten. Suzanne werd
op allerlei kleinzielige manieren
door haar geplaagd en op den duur
leed zij daar zo onder dat zij met
Marie werd echter, nadat de aarts
deken op de hoogte was gekomen van
haar bewind, weggestuurd. Haar op
volgster was Mère Frangoise Ray
mond en het was de nonnen alsof
zij van de hel in de hemel waren
gekomen. Deze moeder-overste ver
brak echter een tedere relatie met
één van haar onnen om avances te
kunnen maken bij Suzanne, die
daarvoor echter niets voelde. Toen
was de maal vol en zij vluchtte uit
het klooster.
Dat alles vertelde dus de pseudo-
non aan Croismare en deze liep in
de dooi- zyn vrienden zo listig opge
zette val. De oude Libertijn zag er
wel wat in, Suzanne naar zün bui
ten te laten komen. Toen hy haar
eenmaal had uitgenodigd moesten de
Geen protest
Diderot besloot er een roman van
te maken. Reeds in 1760 moet hy
eraan hebben gewerkt. Twintig jaar
later maakte hij een definitieve ver
sie, die in een letterkundig tijdschrift
werd gepubliceerd. Eerst in 1796 is
„La religieuse" als boek verschenen.
In tegenstelling tot Diderots „Jac
ques de fatalist" is „La religieuse"
nooit op de index geplaatst en noch
tegen het boek noch tegen een vroe
gere Franse toneelbewerking is ooit
geprotesteerd.
Roland Rdvez heeft zich byna
woordelijk aan de tekst van Diderot
gehouden. Hij heeft het boek by-
zonder vindingryk bewerkt tot een
toneelstuk in twee bedrijven en een
zeer groot aantal taferelen, die zich
vrywel in één décor afspelen. Men
kan natuurlijk altijd wel van me
ning verschillen hoe zo'n bewerking
moet zyn, maar het moet buiten
gewoon moeilyk zyn geweest om
„de non" zo op het toneel te bren-
In ons vlakke landje komt het niet
zo gauw voor, maar bij het rjjden
in de bergen en velen verheu
gen zich nu reeds op zo'n vakan-
tierit in geaccidenteerd terrein
is het echter geenszins zo'n onge
woon verschijnsel. Dit gevaarlijke
weigeren van de remmen wordt
namelijk veroorzaakt door te
hoge temperaturen van de rembe-
kleding.
De energie van een rijdende auto
wordt bij het afremmen omgezet
in warmte. In normale omstandig
heden kan dit geen kwaad .In de
loop der jaren is het frictie-mate
riaal of de remvoering zo hittebe
stendig gemaakt, dat één rcmma-
noeuvre en zelfs een reeks van de
ze handelingen hem nauwelijks
deert. Maar bij het onoordeelkun
dig afdalen van een berg, waarbij
door terugschakelen niet voldoende
op de motor wordt afgeremd kun
nen er moeiiykheden ontstaan,
omdat te veelvuldig gebruik wordt
gemaakt van de remmen. Deze
tenslotte niet meer tydig afvoe
ren en het gevolg is dat de rem
voering het kookpunt bereikt en
zijn remmende werking tendeie
verliest.
Bovendien zetten de remtrommeis
door de hitte zodanig uit, dat ook
al zou de remvoering haar nor
male werking hebben behouden,
toch een diepere pedaaldruk nodig
zou zijn geweest om remschoen en
trommelwand met elkaar het ver-
eiste contact te kunnen geven.
Door het samengaan van beide
I factoren kan het rempedaal ech
ter de plank hebben bereikt zon
der dat er nog van enige remwer-
king sprake is.
Handrem
Ook de handrem zal in dit geval
geen uitkomst meer kunnen bie
den, omdat deze, zy het veelal me
chanisch, dezelfde en in dit ge
val dus onklaar geraakte rem
schoenen bedient.
Meermalen kondigt zon deplorabele
toestand van het remsysteem zich
niet zo abrupt aan, maar is de
overgang naar i
constateren aan
pere indruk va
Constateert mer
zaak de wagen
aan de kant t«
conventionele
Eerder dan NSU zelf is de Japan
se autofobriek Tojo Kokio uitgeko
men met een proefserie auto's, die
een Wankelmotor met dubbele ka
mers als krachtbron hebben.
De NSU Spider was de eerste auto
mobiel, die met een draaizuigermo-
tor werd uitgerust. Er werden vorig
jaar een kleine duizend stuks van
gemaakt.
Deze auto heeft slechts één ka-
ft SriS pr^'i'evèrhoüding'
De Japanse fabriek geeft te ken-
n toestand te
:n geleidelijk die-
het rempedaal,
dit, dan is het
to snel mogelijk
plaatsen om de
remmen gelegenheid te geven af
te koeien Heeft men het dal reeds
bereikt dan is er geen enkele re
den meer voor een dergelijk op
onthoud, want in dat geval ge
schiedt de afkoeling sneller door
de rijwind dan door stil te blü-
ven staan.
Houd er ook rekening mee, dat de
remmen op een vakantietocht
doorgaans zwaarder worden belast
dan in normale omstandigheden.
In de regel vervoert de wagen meer
personen op een vakantietocht dan
tijdens het gebruik van alle dag
en ligt het bagagewicht ook stuk
ken hoger dan normaal. Om deze
grotere massa af te remmen is er
dus ook meer energie nodig en
ontstaat er derhalve ook een gro
tere hitte In de remtrommels.
Wees daarom voorzichtig bij de af
dalingen, maak een zo spaarzaam
mogelijk gebruik van uw remmen
en profiteer zoveel mogelijk van
het remvermogen van uw motor.
Bij schijfremmen speelt het fading-
verschijnsel een wat minder be
langrijke rol dan bij trommelrem-
men, maar ook hier kan een te
grote warmte ontstaan, waardoor
de greep op de schijven onvoldoen
de wordt.
Bertus Aatjes
antireligieus, maar het is alleen I onderscheiden
de tragedie van een jong meisje uit
de achttiende eeuw. dat tegen haar De in Limburg woonachtige
zin in een klooster terecht komt en I auteur Bertus Aafjes is door de
^r n£t™kt ,seWen Waar"Italiaanse Republiek benoemd tot
Officier in de Orde van Ver-
A/i \t i dienste van de Italiaanse Repu-
Monique Verlev bliek.
De onderscheiding is hem toe
draagt het StUk gekend voor zijn literaire werk.
met name voorzover dat betrek-
Monique Verley speelt de ti- king heeft op Italië,
telrol en men kan gerust zeggen Niet alleen boeken als ..Een
dat zij. voor de duur van het dra- voetreis naar Rome" en ..Capric-
ma op de planken, het stuk c'° Italiano" maar ook zijn jour-
draagt. Dat Suzanne hier en nalistieke werk is hierbij in be
daar een beetje tuttig karakter schouwing genomen,
zescilinder laat blijken zoals bijvoorbeeld in
m°Jor- haar gesprekken met de niet mis
9-1- rST^rrvZke, duTd" Larise Ray-1
er op. dat men een uitstekende af- mond (een goede karakterrol van j
dichting van de drie zuigerhoeken j Catherine Bady, een zeldzaam
moet hebben gevonden.
Deze afdichting is altyd een dei-
moeilijke problemen by het con
strueren van de Wankel-motor ge
weest en by de eerste exemplaren
kwam men niet verder dan een com-
gen. Ravez heeft bovendien een
aardig element van spanning weten
vol te houden, zodat de toeschouwer
zich blijft vragen, of Suzanne uit
het klooster zal vluchten of niet. Het
is bovendien een verdienste van Ra
vez dat hy duidelijk heeft laten bly-
ken wat ook voor een deel de opzet
van Diderot is geweest: „De Non" is
beweging maakt. NSU kondigde reeds
in samenwerkisg met Citroen |nen; d"a7n~~ A^erT compreSiever-
de^ ontwikkeling houdingen mogelyk zyn, inclusief
16:1 verhouding voor het diesel-
als tweede stap
van de Wankel-motor een wagen op
de markt te zullen brengen, waar
van de krachtbron twee van der-
gelyke kamers heeft. De kale motor
van deze constructie, dus zonder car
rosserie, beleefde reeds zijn tentoon
stellingsdebuut, maar de Japanse fa
briek, die licentiehouder van de
NSU-patenten is, heeft reeds een
serie van 90 wagens op de weg ge
bracht om deze uitvoerig te kun
nen testen, ook door het publiek.
gebruik.
De Japanse Wankelpauto moet
over een flitsende acceleratie be
schikken en zou volgens fabrieks-
opgave in slechts 9 sec. van 0 tot
96 km/u kunnen optrekken.
De NSU Spider komt daarentegen
slechts goed op dreef in de hogere
toerentallen. Beneden de 2500 omw.
min. is het acceleratievermogen
De Amerikaanse licentiehouder
Curtiss Wright experimenteert mo-
tale actrice) komt op rekening i
van Diderot en niet van Moni- j
que Verley, die juist aan Suzan
ne alle geloofwaardigheid weet
te geven. Het stuk telt 17 vrou
wenrollen en twee rollen voor
een man. Ze zijn zonder uitzon
dering goed bezet door actrices
en acteurs, die men eigenlijk wel
een grotere schouwburg zou
wensen.
Begeleider van
beroemde zangeres
overleden
De pianist-begeleider van En
rico Caruso. Percy Benedict
Kahn. is gisteren op 85-jarige
leeftijd overleden in zijn woning
in Margate (Engeland). Behalve
voor de grote Italiaanse tenor is
hij ook als begeleider opgetreden
voor Dame Nellie Melba. Benia-
mino Gigli. Richard Tauber en
I andere grote zangers.
Trapt moeder rtog steeds op det om de fietsje?
Verras baar met een échte, nieuwe fiets!
HmI Vraag uw Gttwohaodtla» lntichüogc n.
