Gewaagd en luxieus theater
in de Hansestad Dortmund
kunst
kaleiöoscoQP
SCHOUWBURG VAN D.M. 37 MILJOEN
Schandaal in Comédic
Francaise te Parijs
a Vanavond opening:
1 Der Rosenkava lier9
Wladimir
Serow
herkozen
Minister kondigt aan
Spoedig meer soldij
voor dienstplichtigen
>NDERDAO 3 MAART 1966
LEIDSCH DAGBLAD
I „Encounter" bij
Ned. Dans Theater
In de Kon. Schouwburg in
Den Haag heeft het Ned. Dans
Theater gisteravond het ballet
..Encounter" van Job Sanders
op muziek van Igor Strawinsky
in première gebracht. In een
nieuwe bezetting werd „Car-
j mina Burana" van John Butler,
op muziek van Carl Orff, uitge
voerd, waarbij voor het eerst het j
Ned. Kamerkoor en het Ned.
Operakoor gezamenlijk optra
den onder de naam Nederlands
Filharmonisch Koor.
Het nieuwe werk van Job San
ders werd door hemzelf en Marian
Sarstadt uitgevoerd op een Concer
tino voor 12 instrumenten, waarbij
beelden werden geprojecteerd, die
Anke Verstegen had vervaardigd.
Het ballet-programma was ge
opend met de ,,Danses concertan-
tes", een specifiek muziekballet, van
Job Sanders op muziek van Stra
vinsky. Het werd opnieuw ingestu
deerd. Anny Hyde ontwierp er
nieuwe kostuums voor. Na „Encou-
ter" werd1 „Opus 12" van Hans van
Manen, op muziek van Bela Bartok,
gedanst.
Alle excecutanten oogstten een
hartelijk applaus, waarmee het pu
bliek ook de dirigent op het podium
riep om hulde voor het orkest en
het koor in ontvangst te nemen.
Stuk van Ionesco
W
a
ïer': (Van onze correspondent)
linten moet het zich even voorstellen: een industriestad van
jjjj.000 inwoners brengt DM 37,3 miljoen op voor een nieuw
iblsater en daarnaast nog eens DM 6 miljoen voor een onder
handse parkeerplaats voor 400 auto's. Dat is in de Westduitse
lan,d Dortmund gebeurd, waar vanavond het nieuwe Stadttheater
fri de Hansastraat officieel wordt geopend met een opvoering
de opera „Der Rosenkavalier" van Richard Strauss.
+»Je genoemde bedragen zijn indrukwekkend en men vraagt zich
llyioe dat alles mogelijk is. Ruim 20 jaar geleden werd het grote
Tie theater van Martin Düller door luchtaanvallen vernietigd
in 1954 werd een prijsvraag uitgeschreven voor een nieuw
^ater, waaraan niet minder dan 20 architecten deelnamen.
nd 1955 kregen de architecten dr.
BUotten en prof. Tritthart uit
seldorf de opdracht hun plan te
iseren. En thans is Dortmund
r* imposant theater rijk geworden,
B gebouw dat niet alleen door zijn
mgeving de aandacht trekt, maar
1 ook inwendig een waar kunst-
Ie is geworden. Een kunstwerk
rin zin voor luxe, durf, utiliteit
Spelelementen met elkaar wed-
A*en. Het theater is als het ware
■j «tedebouwkundig dominant ge-
Uen, waarin vrijwel avond aan
ruim 1100 mensen kunnen ge-
p^n van toneel, opera, operette
flbancerten. De toeschouwersruim-
fflUe zich bevindt in de gespannen
Iponnige koepel voor het kan-
jffeebouw met toneel, is 26 meter
en naar de vorm van een am-
__aeater gebouwd, voorzien van
.jhtige fauteuils. Enkele „hangen-
TÖ balkons aan de achterzijde van
zaal geven het interieur een op-
iDkelijke speelsheid. Het toneel is
'l«o meter breed en 19 meter diep
ten aanzien van de akoestiek
9 t men een oplossing gevonden
f het gebruik van materialen die
1 verschillen meer zullen doen
mi by een lege of een geheel be-
1 e zaal. Met moderne materialen
rglas, beton en staal heeft men
gebouw opgetrokken, dat eigen-
fg aan alle eisen voor een heden-
gs theater voldoet.
lei
ragen over beeld
ran Henri Moore
n (Iet beeld „Large locking piece" van
Engelsman Henri Moore, dat de
aeente Den Haag voor f 375.000
At gekocht, was voor ir. C. N. van
§9 als lid van Prov. Staten van
eu d-Holland aanleiding Gedep. Sta-
vragen voor te leggen. Het ant-
>rd komt neer op: „Het' gaat ons
ts aan, het is een zaak van de ge-
1 ente Den Haag."
iét r. Van Dis had het in zijn vragen
it „een door een buitenlander (H.
i pre) vervaardigde klomp brons
Vtarschijnlijk hol)". Het besluit om
Ij beeld te kopen behoefde geen
rjdkeuring van Gedep. Staten. Wel
,*d door Den Haag machtiging tot
r doen van de uitgave gevraagd.
1. verleenden de machtiging,
r. Van Dis meende, dat een bedrag
i f 375.000 aan volstrekt niet nood-
elijke of niet essentiële zaken
idrdt uitgegeven. Het geld zou vol
ts hem beter en meer passend
men worden besteed voor noodlij-
ide Nederlanders, bijv. blinden,
^jlogsslachtoffers enz., mede gelet
de toenemende verpaupering van
„iffte groepen bejaarden. G.S. mer-
tidi op, dat het een zaak is van auto-
nie van de gemeente om prioriteit
tluitgaven vast te stellen. Zij me-
1 zich te moeten onthouden van
y«i beoordeling van de keuze.
Rijke versiering
Rond de toeschouwersruimte lig
gen prachtige versierde wandelgan
gen en een luxueus trappenhuis,
waarin allerlei kunstwerken zün
aangebracht. Men vindt er beeld
houwwerken, fraaie bewerkte meta
len schotten die in een vrij ritme
wandelgang met de rookfoyer
scheidt, enorme moderne wandtapij
ten en boven op het trappenhuis een
houten wand met een illusionair spel
van lampen, waardoor de bezoeker
als het ware in het onwerkelijke spel
op het toneel gebannen blijft. Langs
de wanden naar de koffiekamer zijn
er fotografische manipulaties aange
bracht in de sfeer van het theater.
Aan alles is gedacht. Zo vindt men
bijv. bij de damestoiletten op de wan
delgangen een ruimte met vier spie
gels en een schminktafel ten gerieve
van de bezoeksters die zich voor de
voorstelling nog even willen mooi
maken. Daarnaast zijn er twee klei
ne ruimten waarin de dames zich
eventueel -nog kunnen omkleden.
Overal staan brede banken en fau
teuils en waar men zich ook op de
wandelgangen bevindt overal is er
uitzicht naar buiten.
Wie het gebouw aan de buitenkant
ziet zal geboeid worden door de ge
waagde vormgeving, speciaal van
de toeschouwerskoepel. Wellicht zou
men kunnen opmerken dat die koe
pel ten aanzien van het toneel- en
administratiegebouw wat laag ligt en
van een afstand het rechtlijnige to
neelgebouw domineert. Aan de an
dere kant komt de spanning van de
gebogen koepellij nen des te sterker
uit tegen de strakheid van het to
neelgebouw. Alle technische vonds
ten vindt men overigens op het to
neel, waarvan de belichting geregeld
wordt vanuit een met glas afgescho
ten ruimte achter in de zaal.
De toeschouwersruimte is 45.000
m3 groot en de stoelafstand is 90
cm, de stoelbreedte 57 cm. De verste
afstand van de stoelen tot het toneel
is bij een 5.35 oplopende zaal voor
de eerste rang 31 meter en voor de
tweede rang 32,5 meter.
De toneeltoren, die zich achter de
koepel bevindt, is 38,6 meter hoog en
de orkestbak, waarin zich zeker 80
musici kunnen bevinden, is 108 m3
groot. Door middel van 20 luidspre
kers kunnen muziek, woorden of ef
fecten ingespeeld worden op het to
neel of in de toeschouwersruimte.
Ook is er een televisie-apparaat
waardoor zangers of musici achter
het toneel de bewegingen van de
dirigent kunnen volgen. De nagalm-
tyd in de zaal in ongeveer 1,6 se-
Het programma
Voor de bezoekers is een onder
grondse garage gebouwd voor onge
veer 400 atuo's. Daaromheen zjjn er
nog parkeerruimten voldoende, zodat
er zeker 800 auto's onder of rond het
Deense prijs voor
sir Laurence Olivier
De Britse acteur Sir Laurence
Olivier is de Deense Sonning-
prisen 1966 toegekend. De prijs
is 125.000 kronen (ongeveer
f62.500) groot.
Volgens de ..Berlingske Ti-
dende" wordt deze prijs toege
kend aan een man of vrouw die
zich verdienstelijk heeft ge
maakt voor de Europese cul
tuur.
De prijs wordt toegekend door een
commissie waarin het curatorium van
de Kopenhaagse Universiteit zitting
heeft. Sir Laurence is uitgenodigd de
prijs persoonlijk in ontvangst te ko
men nemen.
De prijs, die in Kopenhagen „De
Deense Nobelprijs" wordt genoemd,
is vroeger uitgereikt aan Winston
Churchill, Albert Schweitzer, Bert-
rand Russell, Niels Bohr en Karl
Barth, om enkelen te noemen. Tot
dusverre is hij nog nooit aan een
acteur uitgereikt.
Exterieur van het nieuwe
Stadttheater in Dortmund (in de
koepel is de toe schouwer sruim-
te).
gebouw geparkeerd kunnen worden.
Dit nieuwe Stadttheater belooft een
groot cultureel centrum te worden,
waaraan de artistieke leider van de
opera, Wilhelm Schuchter, en de ar
tistieke leider van het toneel Rolf
Schneider him beste krachten inzet-
Voor de speeltijd van maart tot
juli 1966 zijn op operagebied gezet
„Der Rosenkavalier" van Richard
Strauss, „Der Troubadour" van Ver
di, „Mathis der Maler" van Hinde-
mith, „Die Zauberflöte" van Mozart,
„Der Zigeunerbaron" van Johann
Strauss en „Grafin Maritza" van
Kalman.
Op toneelgebied gaat men uit
brengen „Leben des Galilei" van
Bertold Brecht (muziek van Hans
Eisler), ,3ecket oder die Ehre Got-
tes" van Anouilh, „Die vervolgung
und ermördung Jean Paul Marats"
van Weiss, „Der schwarze Schwan"
van Walser, „Nathan der Weise" van
Lessing, „Antigone" van Anouilh,
„Die schöne Lügnerin" van Scheu en
„Der Blumenweg" van Kata jew.
Toonkunstkoor zingt morgen:
S
Op het Toonkunstconcert van morgenavond wordt in de Zuider-
kerk in eerste uitvoering de passiemuziek Membra Jesu Nostri"
(De ledematen van Jezus) van de grote Buxtehude ten gehore ge-
bracht. Deze dateert vermoedelijk uit 1680. De tekst is ontleend
aan de Rythmica oratio ad unum" van de abt en kruistochtpre-
diker Bernard van Clairveau (1090-1153)Het gedichteen lij
densmeditatie, is geschreven in zeven delen :„Tot de voeten, tot
de knieën, tot de handen, tot de zijde, tot de borst, tot het hart, tot
het gelaat."
In de 17e eeuw zijn er verschillen
de vertalingen in het Duits versche
nen. De beroemdste is die van Paul
Gerhardt (1607-1676*. Zijn prachti
ge Umdichtung van deel VII, bekend
als het koraal „O Haupt voll Blut
und Wunden" en „Wenn ich einmal
soil scheiden", heeft Bach in zijn
Passionen opgenomen.
Bij de compositie heeft Buxtehude
aan ieder onderdeel een citaat toe
gevoegd, dat door een koor gezongen
wordt en ontleend is aan het oude
of nieuwe testament. De composito
rische opbouw is vrijwel geheel de
zelfde in allo delen. Ieder deel begint
met een „sonata" voor strijkorkest,
gevolgd door een vijfstemmig koor
over de betreffende bijbeltekst.
Daarna volgen de soli voor één, twee
of drie stemmen met begeleiding van
continuo, echter met dien verstan
de dat de baspartij van ieder on
derdeel onveranderd blykt. De groot
heid van Buxtehude blijkt hieruit wel
heel duidelijk. Dat het werk els een
cyclisch geheel is gecomponeerd blijkt
uit de kringloop der toonsoorten: c,
Es, g, d, a, e, c.
Voorts wordt gezongen de solo-
Kantate 89 van J. S. Bach. Deze
behandelt Gods Barmhartigheid,
welke altijd groter is dan zijn Toorn.
De kantate wordt beheerst door de
bas-aria, opgebouwd uit drie motie
ven: zestiende figuren bij celli en
contrabassen (de Toorn Gords*. een
klagend motief in de hobo's en een
stijgende, vragende figuur in de strij
kers. Een koraal sluit de kantate af
Tot besluit komt het „Te Deum" van
M. A. Charpentier tot uitvoering.
De weelde en de gloed van de mu
ziek van Charpentier weerspiegelen
de pracht en praal aan 'het hof van
de Zonnekoning. Zijn muziek munt
uit door directe zeggingskracht en
rijke instrumentatie. Zijn lyriek is
wel beinvloed door Italië, maar de
dictie blijft Frans.
uitgefloten
(Van onze Parijse correspondent)
De Parijse première van Io-
nesco's laatste toneelstuk ..Dorst
en honger", dat vorig jaar al in
West-Duitsland ten doop werd
gehouden, is in de Comedie
Franqaise aanleiding tot een
fors schandaal geworden. Na
dat het stuk eerst in een zoge
heten „voorpremière" een geest
driftig onthaal tijdens een op
voering voor Franse jeugdver
enigingen had beleefd, werd het
de volgende avond op een gala
voorstelling voor de deftige ha-
bituées gespeeld, die over Iones
co en zijn laatste geesteskind
even anders dachten.
Gedurende het eerste bedrijf had
het publiek zich nog rustig gehouden,
ofschoon wel sceptisch getoond. Maar
een volgende scène, die speelt in een
klooster, waar twee clowns elkander
onderwerpen aan een hersenspoeling,
kon in het „Huis van Molière" niet
Mien van Kerckhove-Kling
-71- te Amsterdam overleden
Begaafd actrice
In Amsterdam is op 71-jarige
leeftijd overleden de bekende
actrice Mien van Kerckhoven-
Kling. De teraardebestelling
heeft gistermorgen in alle stilte
plaatsgevonden op de begraaf
plaats Zorgvlied te Amsterdam.
Mien van Kerckhove-Kling wijd
de zicht gedurende 56 jaar aan
het toneel. Ook heeft zij zich
talloze malen doen horen voor de
radio in hoorspelen. Talrijke rollen
heeft zij vervuld: zo herinneren wij
aan die in „Demi monde" van Du
mas en aan d:e moeder in „Glazen
Speelgoed". Zij is hoofdzakelijk voor
de oorlog op het toneel verschenen,
daarna werkte zij veelvuldig, o.a. met
haar man Constant van Kerckho-
ven voor de radio. Zij was een der
voornaamste leden van de hoorspel-
kern. Reeds als jong meisje (15)
stond zij op de planken en debuteer
de in „De kinderen van Kapitein
Grant" bi) het Volkstoneel van Stoel
Nieuwe dochter van
de Sikkens-groep
Door de Sikkens-groep (con
cern Kon Zout-Ketjen) is opgericht
Sikken» Wapex nv in Wapen
veld, dochteronderneming van Sik
ken» Wapex nv kan men beschou
wen als een zelfstandige voortzetting
van de voormalige afdeling „Wapex
Kunststoffen" van Sikken» Smits.
De nieuwe vn houdt zich bezig met
de fabrikage en de verkoop van
bouwmaterialen op basis van kunst
stoffen. Naast het fabriekscomplex
van Sikkens Smits (gespecialiseerd
in scheeps- en constructiewer-
ven) verrast een nieuwe produktie-
hal van 3000 m2, die geheel door Sik
kens Wapex nv in gebruik zal wor
den genomen. Zolang deze hal
nog niet gereed is. vindt de produk-
tie van de Wapex-materialen plaats
bij Sikkens Smits.
Literaire opdrachten
De minister van Cultuur, recreatie
en Maatschappelijk Werk, mr. M.
Vrolijk, heeft opdracht verleend aan
de heren B. Luger te Amsterdam een
studie te schrijven over Potgieters
reis naar Zweden, prof. dr. J. Smit te
Melbourne (Australië) een uitgave
met inleiding en aantekeningen ge
reed te maken van Potgieters liede
kens van Bontekoe en K. Fens te
Zandvoort een studie te schrijven
over Nijhoffs kritische kerk in ver
houding tot diens dichterschap.
en Spree. In later jaren trad zij op
bij Verkade, Heijermans, Cor Ruys,
Jan C. de Vos en Lou Chrispijn.
Royaards engageerde haar voor de
Stadsschouwburg in Amsterdam.
Ook had zij groot succes in diverse
vaudevilles.
meer door de beugel. Toen de clowns,
na afloop van voornoemde operatie,
het „Onze Vader" baden, om elkaar
daarna nog een lepel soep aan te
bieden, werd. gedurende acht minu
ten. een massakoor aangeheven dat
de beroemde dramaturg aanried z(Jn
soep maar liever voor eigen consump
tie te reserveren.
De ontvangst zegt intussen natuur
lijk weinig wat de waarde van het
stuk betreft, dat door de Parfj»©
kritiek overigens niet al te hoog
wordt aangeslagen. De „Comedie
Francaise" rekruteert haar publiek
voornamelijk uit de meest behouden
de kringen der gegoede burgerij, en
drie jaar geleden heeft ln ditzelfde
theater Audiderci een overeenkom
stige ervaring beleefd.
Tragisch vat Ionesco, die by de
première niet zelf aanwezig wa», deze
uitspraak nauwelijks op. „Voor mij
is dit schandaal", zo verklaarde hij
zielsverheugd, „het bewijs dat ik nog
altijd tot de avant-garde behoor en
dat het publiek evenmin veranderd is.
Mien van Kerckhoven-Kling
Mien van Kerckhoven-Kling wa»
en zeer begaade actrice en een bij
zonder ernstig werkende kunstena
res. Het aantal stukken, waarin zij
opgetreden, valt bü benade
ring niet te schatten. Ook het aan
tal gezelschappen, waaraan zij ver
bonden was, is groot geweest.
Men zal deze vrouw, die zovelen
met haar kunst gelukkig heeft ge
maakt, niet licht vergeten.
Als voorzitter der
Russische Academie
De schilder Wladimir Serow
is herkozen als voorzitter van de
Academie voor Schone Kunsten van
de Sowjet-Unie.
Met de herverkiezing van de*e 55-
jarige kunstenaar, die verscheidene
schilderijen aan de eerste jaren na
de Russische revolutie heeft rewijd,
hebben eens te meer de ouderen een
overwinning op de jongeren behaald.
Het nieuws van zyn herverkiezing
voor vier Jaar betekende vooral voor
de jonge schilders in Moskou een
grote verrassing. Zij hadden zo goed
als eenstemmig voorspeld dat hij,
na de scherpe aanvallen die hy de
laatste tijd in de Komsomolskaja
Frawda te verduren had gehad, geen
enkele kans zou hebben voor de
tweede keer te worden gekozen.
Serow's invloed is bijzonder groot
aangezien hij zijn voorzitterschap
van de Academie combineert met de
functie van eerste-secretaria der ar-
tiestenvereniging.
Over staatsaankopen van artiesten
die hem niet aanstaan spreekt hij
zijn veto uit. Hy kan zelfs artiesten
de bevoegdheid ontnemen hun be
roep uit te oefenen. Komsomolskaja
Prawda had hem verweten dat hij
zijn bevoegdheden stelselmatig ten
nadele van jongeren kunstenaar* ge
bruikte.
Mei de verkiezing tot vice-voorzit
ter van de beeldhouwer Mat rel Ma-
nizer, die ln 1959 een standbeeld
van Mao Tse-Toeng vervaardigde,
scheen de overwinning van de con
servatieven wel compleet, te meer
waar de enige vertegenwoordiger
van een betrekkelijk moderne stro
ming, de schilder Alexander Deyne-
jka, voor het vice-voondtterschap
w erd uitgeschakeld door de weinig
bekende kunstcriticus Wladimir Ke-
I men ow.
(Advertentie)
uit-01 goe®-1
VERJAARDAG? VRAAG EEN MEUBELCHEQUE!
Reeds vanaf 10 gulden bij de goede woninginrichter.
Hein Jordans naar
Zweden en Denemarken
(Van onze correspondent)
Op 20 en 23 maart a.s. zal Hein
Jordans, dirigent van het Brabants
Orkest, in Zweden en Denemarken
twee gastdirecties vervullen. In de
Zweedse plaats Gaevle dirigent Jor
dans op 20 maart het stedelyk orkest
en op 23 maart dirigeert hy in het
Deense Aalborg het svmfonie-orkest.
Uitgevoerd worden werken van Pypet.
Haydn, Mozart, Weber, Britten en
Brahms.
GELE KOORTS
IN ARGENTINIË
De Argentijnse dienst voor volksge
zondheid heeft bevestigd, dat in de
door overstromingen geteisterde pro
vincies Corrientes en Misiones een
epidemie van gele koortt is uitgebro
ken. De dienst spreekt niet van de
aantallen doden, maar volgens pers
berichten zyn reeds 60 personen aan
de ziekte overleden.
Minister De Jong (Defensie) zal
nog voor het zomerreces met zyn
plannen voor verbetering van de in
komsten van dienstplichtigen ko
men. Hy schrijft dit in zijn memo
rie van antwoord aan de Eerste Ka
mer betreffende de defensiebegro
ting. In verband daarmee wil de be
windsman nu nog geen anwoord ge
ven op de vraag of specialisten, die
zoals bekend langer moeten dienen
dan andere dienstplichtigen, in aan
merking moeten komen voor een toe
lage ter compensatie van hun lan
gere diensttijd.
De minister zegt verder dat er een
regeling gereedgekomen is inzake
het vakantieverlof van dienstplich
tigen by land- en luchtmacht in het
eerste jaar van hun diensttyd. Die
regeling zal binnenkort, met terug
werkende kracht tot 1 januari, in
werking treden.
In de memorie van antwoord geeft
de minister ook een overzicht van
het aantal maanden, dat dienstplich
tigen by de verscheidene strijd
krachten van de 15 NA.V.O.-lan-
den voor eerste oefening onder de
wapenen zyn. Die aantallen zyn:
Beelgië 12. aCnada geen dienstplicht,
Denemarken 14, Frankrijk 16, Grie
kenland 24, Gr. - Brittannië geen
dienstplicht. Italië 15, Luxemburg 6,
Nederland 18, Noorwegen 12, Portu
gal 18, Turkye 24, Ver. Staten 24,
West-Duitslands 24 en IJsland geen
dienstplicht.
De minister geeft ook een overzicht
van de keuringsresultaten. In 1965
is 23.8 pet van de gekeurde dienst
plichtigen ongeschikt bevonden voor
de dienst. In het jaar daarvoor was
dat percentage 22.3, in 1963 wa» het
22.6, in 1962 21.8 en in 1961 wa» het
21.3 Drieëndertig procent van de
gekeurden werd op alle punten van
het medisch onderzoek uitatekend
bevonden. In 1964 wa» dat percen
tage 34.7, in '63 was het 35.4 in 1962
was het 35.3 en in 1961 35.2
De minister geeft ook cijfer» van
die dienstplichtigen die tydena hun
eerste oefening ongeschikt bevonden
werden voor het verdere verrullen
van hun dienstplicht. In het afgelo
pen jaar waren er 6942. in 1964-
7.624, in 1963- 6.086, in 1962- 5.37S
en in 1962-4.206.
LONDEN BOOS
OPPORTUGAL
Engeland heeft Portugal zyn ont
stemming laten blyken over de leve
ranties van olie aan Rhodesië. De
minister van Buitenlandse Zaken.
Stewart, ontbood gisteren de Por
tugese zaakgelastigde om hem mee
te delen dat Engeland zich ongerust
maakt over de aanleg van oliereser
voirs in Beira en de bevoorrading
van Rhodesië met olie via Port Mo
zambique. Enkele weken geleden riep
premier Wilson de ambassadeur van
Zuid-Afrika bij zich om stopzetting
van Zuidafrikaanse olie-export naar
Rhodesië te eisen.
