GESLUIERDE VENUSWORDT
NU DOOR RUSSEN BESPIED
DRS. A. D. W. TILANUS
Nieuwe voorzitter C.H.U.
Na VS-primeur in 1962:
Twee ruimtevaartuigen begin
maart langs zusterplaneet
Den Uyl: aandacht
voor het noorden
Informatie
over India
MARINERS BETEN HET SPITS AF
Aan twee zijden
Tweede Kamer
herdacht Tilanus
5Gelukkig hebben irij
een beetje vrijheid9
WOENSDAG 23 FEBRUARI I960
LEÏDSCH DAGBLAD
(Yan onze redacteur
Dezer dagen, vermoedelijk op
1 maart, moeten twee Russische
ruimtevaartuigen, na een reis van
circa 275.000.000 kilometer in on
geveer 110 dagen, langs de planeet
Venus scheren om wetenschappelijke
metingen en waarnemingen te doen
in de directe omgeving van de ge-
ruimtevaart)
heimzinnige, voortdurend door wol
kensluiers verborgen zusterplaneet
van de aarde.
Wanneer het experiment slaagt,
is het een technische prestatie van de
eerste orde en een wetenschappelijk
succes van zeer grote betekenis.
Aan die eis voldoet de baan van
de huidige Russische sondes, zoals d«
tekening laat zien. Voorts kan men
uit de tekening aflezen, dat bv eind
januari een ongunstig moment ge
weest zou zijn om Venus te berei
ken.
De baan van de Russische ruimte
vaartuigen voldoet voorts aan de
voorwaarde, dat de afstand tussen
aarde en Venus op het moment van
aankomst betrekkelijk gering moet
zyn, dit in verband met een zo goed
mogelijke ontvangst van de radio
signalen op het moment van waar
nemingen en metingen. Op 1 maart
bedraagt die afstand ongeveer zes-
tigmiljoen kilometer.
Hoe
ver
Wanneer de sondes Venus bereiken,
moeten hun gegevens derhalve over
ongeveer zestig miljoen kilometer
worden doorgeseind. Dat lijkt een
lange afstand, maar het is beslist
niet een record.
De Amerikanen hebben bij hun
Venus- en Marsschoten dergelijke
afstanden met radiosignalen over
brugd. De Amerikanen hebben bo
vendien lang nadat de Mariner IV
op 14 juli j.l. zijn opdracht bij Mars
uitvoerde, weer radiocontact met
de^ê sonde gehad. Eind vorig j:
werd met succes weer radiocontact
met deze kunstplaneet bevorderde
Mariner opgenomen
stand van 345 miljoen kilometer, het
record tot dusverre.
KINDER-
ASPIRIN
Doet de koorts dalen.
Stilt de pijn.
Ideale dosering.
AANHOUDENDE WERKLOOSHEID
(Van onze parlementaire redactie)
De minister van Economische Zaken, drs. J. den Uyl. heeft
gisteren in de Tweede Kamer een heroverweging van het beleid
voor het noorden des lands aangekondigd. ,.Het ligt in het voor
nemen de problemen waarmee het noorden te kampen heeft, de
volle aandacht te geven", zei de minister bij de behandeling van
zijn begroting, doelend op de aanhoudende werkloosheid. ..Ook
het noorden heeft recht op onze volledige belangstelling".
Gedaald
In Universiteit:
In het kader van de Leidse stu
dentenactie Brood-nodig", die op
het ogenblik ten bate van hon
gerend India wordt gevoerd, wordt
mogenavond in het gebouw van de
Universiteit aan het Rapenburg een
informatie-avond georganiseerd, prof.
dr. H. Berkhof, prof. dr. W. Brand,
prof. dr. J. C. Heesterman en een
functionaris van de Indiase ambas
sade zullen actuale informatie ver
schaffen over de problemen waar
mee India worstelt.
Drs. Den Uyl ging met deze ver
klaring in op de klachten van de
Kamer over het geringe succes van
de industrialisatiepolitiek voor het
noorden des lands. De aanhouden
de werkloosheid was voor de KVP-
Nelissen aanleiding te vragen om
aanvullende stimuleringsmaatrege
len. Hij wilde daarmee zelfs haast
maken en zei dat zijn fractie geen
genoegen zou nemen met een ver
schuiving van essentiële voorzienin
gen naar een volgende beleidsperio
de.
Ook de socialist Roemers vond het
weinig aanvaardbaar indien geen
aanvullende bedragen beschikbaar
zouden komen. Hij vroeg zich af
waarom niet wordt geprobeerd be
drijven als Mobil Oil en DAF in
het noorden gevestigd te krijgen.
„Het noorden heeft trekpaarden no
dig", zei hij. „Er moet een struc
tuurplan komen". Volgens drs. Roe
mers is de werkloosheid nog steeds
zodanig van omvang dat zij elders
in het land niet zou worden geac
cepteerd. Hij werd in die opvatting
bijgevallen door andere woordvoer
ders. onder wie de heer Jongeling
(GPV). „Nederland is groter dan
Limburg", merkte deze op. „Het
noorden blijft duidelijk achter bij de
welvaart".
Staatssecretaris Bakker, die met
het regionale industrialisatiebeleid is
belast, gaf toe dat het afgelopen
J s ar op het gebied van de industrie-
spreiding niet heeft gebracht wat er
van werd verwacht. Toch was hij
niet pessimistisch over de ontwikke
lingen in het noorden. Sinds 1960 is
de expulsie aanzienlijk verminderd:
uitgezonderd Friesland trekken er
meer mensen naar het noorden dan
er weggaan.
De staatssecretaris schreef het
achterblijven van het noorden in de
welvaartsontwikkeling toe aan de
omstandigheid dat bedrijven er klei
ner zijn d'an elders in het land, dat
de industriële ontwikkeling zich niet
in de groeisectoren (metaal, chemie,
elektro-techniek etc.) voltrekt en dat
de scholingsgraad er een achterstand
vertoont.
Het zou van grote waarde zijn,
zo meende ook de staatssecretaris,
indien bedrijven als Mobil Oil of
DAF zich in het noorden des lands
zouden vestigen. Maar, zei hij, we
hebben dat soort bedrijven niet aan
een touwtje. Toch zal de regering
streven naar de vestiging van grote
re bedrijf seenheden.
Een primeur Is dit belangwekkende experiment echter niet. Op 14 de
cember 1962 schoot de Amerikaanse Mariner II langs Venus voor metingen
na een reis van 109 dagen over ruim 300.000.000 kilometer afstand. Ver
schillende soortgelijke Venus-schoten van de Russen zijn in het verleden
mislukt, evenals Russische schoten naar de andere buurplaneet, Mars. De
Amerikanen slaagden niet alleen ruim drie jaar geleden in hun Venus-
missie, ook stuurden zij met succes een foto-Marlner naar Mars: op 14 juli
ran het vorig jaar maakte de Mariner IV de eerste onthullende close-ups
van Mars na een vlucht van 228 dagen waarin 515.000.000 kilometer werd
afgelegd.
Wat het onderzoek van de buurplaneten van de aarde betreft, heeft
Amerika derhalve een royale voorsprong op de Russen, die niettemin een
bijzonder knappe prestatie zouden hebben geleverd wanneer het huidige
experiment van een tandemschot met succes wordt bekroond.
U ziet het: scheutig zijn de Rus
ten niet met hun gegevens, hetgeen
Er zijn door de Russen weinig de
tails bekend gemaakt over hun dub-
bel-experiment. De twee sondes wer
den op 12 en 16 november j.l. ge
lanceerd van de basis Baikonoer ten
oosten van het Aral-meer, de be
langrijkste basis voor Russische
ruimte-experimenten. Beide ruimte
vaartuigen wegen 963 kg, dat is aan
zienlijk meer dan de 202 kg van de
Amerikaanse Mariners.
ZU werden naar Venus gelanceerd
vanuit een „parkeerbaan" om de aar
de: een gecompliceerde lanceertech-
niek die echter de grootst mogelijke
nauwkeurigheid garandeert.
Aanvankelijk werd niets over de
opdracht aan de ruimtevaartui
gen vermeld. Eerst geruime tijd na
de lancering, toen de gebruikelijke
koerscorrecties in de eerste fase van
de vlucht waren uitgevoerd, deelden
de Russen mede dat de sondes de
planeet Venus aan verschillen
de zijden zouden passeren.
Of een dergelijk „dubbelzijdige"
bespieding ook oorspronkelijk in de
bedoeling heeft gelegen, of dat dit
a'echts werd aangekondigd als ver
wachting op grond van de banen na
de koerscorrectie, is nimmer duide
lijk geworden. Het meest aanneme
lijk lijkt, dat men oorspronkelijk één
van de sondes op de planeet terecht
had willen laten komen en de bele
venissen van dit ruimtevaartuig bij
Qe duik in en vlucht door de damp
kring door de tweede sonde van na
bij heeft willen laten gadeslaan. Uit
die waarnemingen zouden belang
rijke conclusies over de Venus-at-
mosfeer getrokken kunnen worden.
Enfin, de Russen zeggen nu, dat
de sondes de planneet aan weerszij
den zullen passeren, beide met ver
schillende meet- en waarnemings-op-
orachten. Inderdaad kan een derge
lijk dubbel-experiment ook wel be
langwekkende gegevens opleveren, die
met één enkele sonde niet verkregen
kunnen worden, maar dit is al
leen onder zeer bepaalde omstandig
heden het geval en bij een wel uiter
ste precisie in baan en tijd.
Het is niet bekend, of er televi
sie-camera's aan boord van een of
beidt «undes zijn, doch waarschijn
lijk is dit niet.
Evenmin is de nauwkeurige datum
van het passeren van Venus bekend
gemaakt, hoewel niet alleen de da
tum maar zelfs het uur van deze
passage uit de baan-gegevens reeds
maanden bekend moet zijn.
Amerikanen gaven indertijd datum
uur van de ontmoeting tussen Mari
ners en Venus en Mars maanden te
voren.
natuurlijk het voordeel heeft dat het
te zijner tyd bekend te maken „suc
ces" kan worden aangepast aan de
bereikte resultaten
Schets van een
monster-reis
In bijgaande tekening hebben wij
de vlucht van de ruimtevaartuigen in
beeld gebracht. Daarbij kunnen eni
ge kanttekeningen verhelderend wer
ken.
De planeten aarde en Venus be
schrijven elliptische (op het oog niet
cirkelvormige te onderscheiden)
banen om de zon. Die banen zijn ge
deeltelijk als ononderbroken cirkel
segmenten getekend. Als dikke stip
pen zijn de planeten aarde en Ve-
getekend op de plaats, waarop
zij zich in hun baan bevonden op
ae daarbij aangegeven data. Deze
stippen en ook de zon zijn in ver
houding tot de grootte van de ba
nen veel te groot getekend. De pla
neten zouden op de schaal van de
banen niet groter zijn dan 0,005
en de zon niet groter dan een
halve millimeter.
De baan van de ruimtevaartuigen
is getekend als streepjeslijn. Enkele
belangwekkende afstanden zijn afge-
duid bij stippellijnen.
Veel verder dan
kortste afstand
Toen de ruimtesondes in november
werden gelanceerd, bedroeg de af
stand tot Venus ongeveer honderd
miljoen kilometer.
De afstand tussen aarde en Venus
werd geleidelijk kleiner (zie teke
ning) tot een minimum eind janu
ari van ruim veertigmiljoen kilome
ter. Wanneer de sondes Venus be
reiken zullen aarde en Venus weer
zestigmiljoen kilometer van elkaar
verwijderd zijn.
Op het eerste gezicht lijkt het
wonderlijk, dat de sondes niettemin
ongeveer 275 miljoen kilometer moes
ten afleggen voordat zij hun doel
bereikten. Deze schijnbare tegen
strijdigheid is het gevolg van de om
standigheid, dat de ruimtevaartuigen
een beperkte snelheid hebben.
Tijdens hun vlucht verandert
onderlinge stand van aarde en
nus sterk. De gemiddelde snelheid
van de sondes ten opzichte van de
aarde bedraagt ongeveer 20.000 ki
lometer per uur. De „kortste" af
stand tussen aarde en Venus van
ruim veertigmiljoen kilometer zou
derhalve een vlucht van 2000 uur
vergen. Tijdens die ruim 2000 uur
of ongeveer drie maanden, verplaat
sen aarde en Venus zich honderden
miljoenen kilometers langs hun
baan om de zon, een afstand die dus
oók door de sondes moet worden af
gelegd: dit verklaart de lange vlucht
de sondes, terwijl aarde en Ve-
toch steeds op veel kleinere on
derlinge afstand staan.
De snelheid van de aarde in haar
baan om de zon bedraagt ongeveer
107000 km per uur, die van Venus
126.000. Daarbij vergeleken is de ge
middelde snelheid van de Sondes
(20000 km per uur) slechts gering.
Men kan zo'n betrekkelijk „korte"
vlucht als thans ondernomen wordt
overigens lang niet op ieder gewenst
tijdstip beginnen. Daarvoor moeten
niet alleen de onderlinge standen van
ri£ planeten tydens de vlucht gun
stig zijn. Tevens moet men er zorg
dragen dat Venus op het mo
ment dat de sondes arriveren van
de aarde uit gezien niet pal in de
richting van de zon staat, maar liefst
er mogelijk van de zon. De ra
diosignalen van de ruimtevaartui
gen zonder immers, wanneer zij uit
de richting van de zon kwamen, op
kritieke moment van het passeren
van de planeet ernstig gestoord kun
nen worden door de elkteomagneti-
sche straling van de zon uit dezelfde
richting. De aankomst bij Ve-
moet dus zo geprogrammeerd
worden, dat de buurplaneet van de
aarde uit gezien zo ver mogelijk van
de zon staat.
(Van onze parlementaire redactie)
De Tweede Kamer heeft gister
middag de op 16 februari overleden
oud-fractieleider van de CHU, dr.
H W. Tilanus, herdacht. Kamer
voorzitter mr. Van Thiel herinner
de eraan dat dr. Tilanus van 1922
tot 1963, dus meer dan 40 jaar, lid
van de Kamer is geweest. „Zfjn ge
hele leven werd gekenmerkt door dt
dienst aan zijn land, niet alleen
door het uitzonderlijk lange lid
maatschap van de volksvertegen
woordiging, maar vooral ook door de
wijze waarop hfj zijn taak hier ver
vulde", aldus mr. Van Thiel. „Zijn
voorbeeld van hoge plichtsbetrach
ting moet de jongeren inspireren".
Namens de regering sloot de mi
nister president zich aan bij de
woorden van de Kamervoorzitter.
Hij noemde dr. Tilanus de hoeder
van de onderwij "pacificatie. „Zijn
kennis van zaken en zijn nimmer
aflatende toewijding waren voor ons
land van grote betekenis," aldus mr.
Cals. „Zijn eerlijkheid en eenvoud
maakten hem tot een man die wij
met dankbaarheid en weemoed ge
denken".
Na de toespraken van de Kamer
voorzitter en de premier werd door
de Kamer enige ogenblikken stilte
betracht.
(Van onze Arnhemse correspondent)
Een dag na de begrafenis van zijn vader, de oud-voorzitter van
de CHU, dr. H. W. Tilanus. werd drs. A. D. W. Tilanus uit
Arnhem door de unieraad van de Christelijk-Historische Unie
met 39 tegen 12 stemmen gekozen als voorzitter van de CHU, als
opvolger van mr, H. K. J. Beernink. In zijn woning in Arnhem
hadden wij een vraaggesprek met de nieuwe unievoorzitter, die
op rustige en duidelijke wijze zijn visie gaf op enkele politieke
vraagstukken.
„Hoe bent u eigenlijk in de po
litiek verzeild geraakt. U bent van
origine toch medicus?"
De heer Tilanus: „Tijdens mijn
praktijk als huisarts in Den
Haag—Voorburg kwam ik zelf met
sociale problemen in aanraking.
Bij veel patiënten was ik niet de
dokter maar een soort vertrou
wensman, aan ivie men bijvoor
beeld kwam vragen welke oplei
ding voor zoonlief nu de beste
was: m.u.l.o. of technische school.
Na de oorlog ben ik een tijdlang
militair arts geweest en heb me
toen speciaal bezig gehouden met
keuringsaangelegenheden. Ook
daar speelden sociale aspecten
een belangrijke rol. Je stelde vaak
uniforme regelingen vast, die alle
de dienst betroffen. Dat sociale
aspect kwam nog nadrukkelijker
vast te staan toen ik directeur
werd van de Stichting Gelderland
voor maatschappelijk werk. Er
moesten toen vele maatregelen
worden genomen die veel mensen
aanging. Op het politieke vlak
kwam toen het veelvuldig con
tact met het provinciaal bestuur."
Groot voordeel
„Maar u hebt toch altijd wel
politieke interesse gehad?"
„Ja, ik ben een tijdlang ge
meente-raadslid geweest van
Voorburg en natuurlijk was er ook
de interesse van huisarts. Het
aardige is dat men zowel in de
gemeenteraad als in de Tweede
Kamer, waar ik in 1963 voor de
C.H.U. werd benoemd, zoveel kan
bereiken door middel van com
missoriale vergaderingen. Het is
een groot voordeel dat men door
deze wijze van handelen het fun
dament kan leggen voor het la
tere debat in de Tweede Kamer
en de gemeenteraad."
„Hoe ziet u het voorzitterschap
van de C.H.U., nu het gescheiden
is van de functie van het fractie-
voorzitterschap van de Tweede
Kamer?"
„Een aantal politieke groepe
ringen kent deze situatie allang.
De V.V.D. heeft zelfs een voorzit
ter die geen lid is van de Tweede
Kamer. Dat laatste schept, dacht
ik wel, een te grote afstand. De
moderne ontwikkeling brengt met
zich mee dat men verschillende
functies niet al te zeer moet ver
mengen. Dat kan een „rolconflict"
met zich meebrengen."
„U ziet het besluit van de unie
raad dus als verstandig?"
„Ja, inderdaad. Er bestaat na
tuurlijk wel een groot verschil
tussen grote en kleine fracties. In
de kleine fracties moet men zelf
standiger werken, maar het is wel
goed als men naast het voorzit
terschap ook lid van de Kamer is,
omdat men dan op zekere hoogte
kan aanvoelen hoe het klimaat in
diverse groeperingen is."
„In de huidige tijd relativeert
men de beginselen nogal. De
structuurcommissie van de K.V.P.
heeft in een onlangs verschenen
rapport zelfs opgemerkt dat men
niet het beginsel vooropstelt,
maar de opportuniteit. Hoe staat
u daar tegenover?"
„Er zijn zaken die aan tijd ge
bonden zijn en verouderen. Er is
echter één zaak die nooit ver
oudert en dat staat duidelijk in
artikel 1 van het beginselprogram
van de unie. (Bij de uitoefening
van het gezag in de staat behoort
richtsnoer en toetssteen te zijn,
hetgeen in de Heilige Schrift
wordt geopenbaard red.). Ove
rigens is men het over het K.V.P.-
rapport niet onverdeeld eens. Pro
fessor Romme heeft nogal een
kritisch geluid laten horen."
Moeilijke kwestie
„Afgezien of een fusie de meest
voor de hand liggende oplossing
van dit hele probleem is, blijkt
het thans een moeilijke kwestie
nu van de politieke groeperingen
één aan de regering deelneemt,
en één in de oppositie zit."
de huidige
„Er is wel van enige samenwer
king sprake. Bij de gemeentera
den komt men met gemeenschap
pelijke lijsten uit of de kiesvereni
gingen houden gemeenschappe
lijke vergaderingen. Er was ook
op hoger niveau wel enig contact,
voordat de kabinetscrisis kwam.
De laatste tijd zijn de besprekin
gen tussen de beide dagelijkse be
sturen was gestagneerd geweest,
maar dat kwam mede doordat de
heer Beernink zijn functie als
voorzitter vacant stelde."
„Acht u die contacten nuttig?"
„Jazeker, maar niet omdat ze
moeten uitmonden in een organi
satorisch samengaan. Het is goed
om samen te werken, maar dan
moet er een gemeenschappelijke
basis zijn waarop die samenwer
king kan bouwen. Men moet het
eerst eens worden over de meest
fundamentele aangelegenheden."
„En die zijn?"
,JJe mensbeschouwing in de
maatschappijbeschouwing. Men
zal moeten praten over de mens
als beelddrager Gods en over het
maatschappij-gezag dat aan God
ontleend is. Dat zijn de kernpun
ten, waar men het geheel over
eens moet zijn. Het zou dan ook
nuttig zijn als men duidelijk stel
de hoe men over deze dingen
denkt. Als men daar een rapport
over samenstelde. In een rapport
van de structuur commissie van
de K.V.P. heeft men ook de wen
selijkheid van een samengaan
aangetipt. Ik zou daar de kant
tekening bij willen maken dat het
verstandiger zou zijn als bijvoor
beeld het „centrum voor staat
kundige vorming" van de K.VJ*.,
de anti-revolutionaire dr. Kui
persstichting en de christelijkhis-
torische Savornin Lohmanstich-
ting zich gezamenlijk gingen be
raden over die fundamentele
vraagstukken. Dat zou prakti
scher zijn dan alleen aan de orga
nisatorische kwesties te denken.
Er wordt teveel over de bijzaken
gepraat, terwijl de hoofdzaken uit
het oog worden verloren."
Koepel
„De C.H.U. wordt weieens de
zwevende partij genoemd. Wat is
uw mening over deze zienswijze?"
„Ik zou het iets anders willen
schilderen. Ieder lid zal de fun
damentele zienswijze over mens
en maatschappij, die de unie
voorstaat, onderschrijven. Als
men die fundamentele zaken nu
eens als een koepel beschouwt,
dan zijn er binnen die koepel vele
variaties mogelijk. Het ene lid
staat wat links, het ander in het
midden en weer een ander rechts.
In principiële zaken kan de unie
echter niet zwevend zijn. In de
praktijk blijken er echter nooit
onoverbrugbare verschillen te
zijn. Gelukkig hebben we een
beetje vrijheid."
„Hoe ziet u de verhouding
C.H.U.het Nederlandse vorsten
huis, vooral in verband met de
huidige ontwikkelingen?"
„De monarchie ligt in de grond
wet en als kamerlid heb je de
eed op de grondwet afgelegd. Ir
valt dus niet over te praten
We mogen overigens dankbaar
zijn dat we een koningshuis heb
ben zoals dat nu is. Een konings
huis dat zich met de ontwikkelin
gen der dingen mee ontwikkelt."
„Wat vindt u thans de voor
naamste taak van de C.H.U. als
oppositiepartij?"
Js die taak zoveel verschillend
als die van een niet-oppositionele
partij? Volksvertegenwoordiging
is immers het geweten van de re
gering!"
„Dat antwoord ls diplomatiek,
maar wat houdt dat in concreto
„Dat de C.H.U. net als de an
dere partijen een controlerende
en corrigerende functie heeft."
Dialoog
„Maar een regeringspartij is
toch wel wat meer aan een rege
ringsprogram gebonden?"
„De unie is nooit erg een voor
stander geweest van de strakke
binding tussen regering en partij.
Beiden hebben een eigen functie.
Er moet een voortdurend dialoog
bestaan tussen regering en volks
vertegenwoordiging,"
