Betrekkelijk
Nederlaag
De rochade
Interesse In de mens in
gemechaniseerde wereld
BRIDGE
DAMMEJS
SCHAKEN
i
W
S3
u
1 i
S
a:
4
al
ITERDAG 12 FEBRUARI 1966 I.EIDSCH DAGBLAD
De toestand, waarin het grote toneel van New
York zich bevindt, geeft weinig reden tot
jchen. De theaters op en rond Broadway zijn gro-
pdeels amusementsfabrieken, die slechts bij hoge
•zondering produkten van schrijvers als Arthur
(lier, Edward Albee of Peter Weiss voortbrengen,
izich normaal houden aan de lachsuccessen en de
hsicals, die ten doel hebben de problemen van
tt leven te doen vergeten, inplaats van er ernst
1 ee te maken.
e' |et i.g. „Off-Broadway-Theater" is
wil stuk beter en probeert ar-
(rke produkties op de planken te
en ten. Maar ook in de kleinere
li Em kost een opvoering toch al-
!n. J minstens 20.000 dollar en dat
vent dat men ook daar een com-
Lfeel succes nodig heeft om in le-
Ml l te blyven.
te jibsidies krijgen deze Of f-Broad-
te f-Theaters niet. Dat is alleen het
jil met het Lincoln Repertory
liter, een gezelschap mot vaste
l^e trfspelers naar het model van
krlandse toneelgezelschappen,
niet voor elk nieuw stuk nieuwe
huurt zoals de normale me-
ln Amerika.
risico S
ook „Lincoln" is min of meer
greep der traditie om alleen
toneel te brengen en geen
grote risico's te nemen. Men
daarom in het Lincoln Reper-
Theater dezelfde soort stukken
in de gewone Off- Broadway-
kters. Vaak zijn dat goede stuk-
1 van schrijvers als Ionesco,
Saroyan, Ohayefsky, Albee,
Leroi Jones. Jean Genet,
Samuel Beckett, Dürrenmatt
Maar het blijft een re-
van gevestigde namen,
experimenteel toneel dat er
r terugschrikt onbetreden,
onaantrekkelijke paden
vindt men daarom al-
het „Off-Off, Broadway-
of beter: in koffiehuizen
kerken van New Yorks huidige
Greenwich Vil-
en de Lower East Side.
op wrakke podia en met
stukken, wordt werkelijk
idealisten, die zon-
een cent ermee te verdienen
beschikbare tijd besteden
het schrijven, regisseren, spe-
van eenakters of avondvullen-
stukken, die anders zijn dan
gewone theater op de plan-
tovert.
In die zin dat stukken niet
de toneeltraditie staan, maar
verder te gaan dan
der vorige generatie,
Brecht, Ionesco, Beckett of Ge-
zijn gekomen. Want genoemde
mogen in de ogen van ve-
altijd 'ultramodern zijn, voor
idealisten in New York zijn
primair moderne klassieken, die
vereerd en bewonderd worden
toch als „passé" worden be-
Rtwd.
rekl 'ondige toneeltraining
O c
t ..koffiehuisschrijver", zo wil ik
noemen, die overigens bijna al-
)20>a' een grondige toneel training
!r de rug hebben en wier stuk-
geregisseeerd en gespeeld wor-
door beroepstoneelspelers die
of maar half werk hebben
itn vinden aan het commercië-
neel, zijn grotendeels dus post-
irde, men zou kunnen zeggen ab-
tte toneelschrijvers.
5cène uit Sam Shephards
nicago" uit de opvoering zo-
die in Kopenhaqen te zien
Hun stukken worden vaak niet be
volkt door ind.viduën, maar door
anthropomorfe dingen en robots of
door personages die symbolen zijn
voor een algemener mens-zijn. Hun
belangstelling gaat daarbij vaak
naar het doorbreken van menselijk
heid m een gemechaniseerde wereld,
een probleem dat zij vaak aanpak
ken Goor de mens in zijn gemecha-
niseerdheid te laten zien, in zijn
conformisme en onvrijheid:
Njel voor niets spelen een heel
aantal van deze stukken in bed: de
plaats waar de mens op zijn men
selijkst zou moeten zijn in de we
zenlijke confrontatie met een ander,
maar waar het gebrek aan commu
nicatie en het vervallen in mecha
nische handelingen het schrijnendst
zijn.
Het bekendste bed-stuk van het
koffiehuisrepertoire is van de hand
van Robert Heide, een grote blonde
Amerikaan, die overdag als sociaal
v. erker in negerscholen werkt. In
zyn „The Bed", dat ik kort geleden
in de Village zag, worstelen twee ho-
mosexuelen met hun tegenzin om
op te staan en de voor hen zinloze
nieuwe dag te confronteren.
Zij snauwden wat tegen elkaar
zetten de radio aan, die denderend
de song „Anyway you like it, that's
okay with me, baby" de kamer in
tettert, en luisteren naar het lawaai
met uitdrukkingsloze gezichten. Ten
slotte weet één van de twee jonge
mannen zich enigszins aan te kle
den. Hij loopt het huis uit „om een
kop koffie te gaan drinken of iets
anders" en misschien ook wel om
nooit meer terug te keren
l Onze correspondent in de
f Ver. Staten, drs. André Spoor,
l heeft een diepe duik geno-
l men in New Yorks eiperi-
l menteel toneel dat de laatste
j maanden steeds meer de
f aandacht gaat trekken. Hij
j sprak met de eigenaars van
i de café's, die een leidende rol
spelen in dit theater, zowel
j als met een groot aantal to-
t neelschrijvers en enige ac-
j teurs.
t Bijgaand artikel is het
j eerste van een serie van drie
t over zijn bevindingen.
klimt even bij hem in de badkuip,
maar yit dan weer verder. Duidelyk
worde echter dat de tegenstelling tus
sen dc blote badkuipfilosoof en de
nijvere bijen in de normale samen
leving minder groot is dan het Ujkt.
In feite is het leven van de aange-
pasten even leeg als dat van de jon
geman in de badkuip en het enige
verschil lykt tenslotte dat hij een
niindei geijkte methode volgt om de
leegte te lijf te gaan dan zyn vrien
den.
Wat onmiddellijk opvalt, als
men het koffiehuisrepertoire
overziet, is dat politieke stukken
praktisch ontbreken. Europese
schrijvers als Brecht, Dürren
matt, Frisch. Peter Weiss wor
den door de jonge schrijvers
vaak wel bewonderd om hun
politiek engagement, maar zelf
blijken zij toch te weinig betrok
ken te zijn bij het reilen en zeilen
van hun eigen land of van de
andere naties ter wereld dat zij
tot soortgelijke politieke stand
punt-bepalingen komen.
Een aantal jonge mensen, die
bij 't Off-Off-Broadway-Thea-
ter betrokken zijn. zien dit als
een ernstig gebrek van het expe-
•imentele toneel en er bestaat
dan ook zeker een kans, dat on
danks het ontbreken van een
dergelijke traditie in Ameri
cans toneel de koffiehuis-
ichrijvers in de komende jaren
;en poging gaan doen de poli-
iek in hun werk te betrekken.
Abstract
He' meest abstracte stuk uit het
koliiehuisrepertoire is „Balls" v«an
Paul Foster, een intelligente jonge
schrijver met een juridische graad
van Princeton, die om het jaar werkt
als jurist en dan genoeg spaart om
een jaar vrij te kunnen schryven.
In zij^ stuk „Balls" komen alleen
twee ping-pong-ballen voor, die be
stuurd door een ingenieus mechaniek
op het poduim heen en weer sprin
gen. Holle stemmen brengen de bal-
Iets tot leven. Zij krijgen menselij
ke dimensies er hebben zelfs erva
ringen met elkaar, waarvan de arge
loze toeschouwen- ping-pong-bal
len nooit verdacht zou hebben.
Een ander stuk, dat min of meer
kenmerkend is voor de stijl van het
toneel, dat men in New Yorks Green
wich Village en aan de Lower East
Side aantreft, is „Chicago" van de
22-jarige Sam Shephard. die voor
velen voor het grote talent onder de
koffiehuistoneelschrijvers wordt ge-
houaen.
In „Chicago" is de hoofdfiguur een
slechts in blauwe spijkerbroek gekle
de jongeman, die in een ouderwetse
badkuip zit en later staat en wiens
filosofieën over het lege leven worden
opgeluisterd door het \erschynen
van allerlei met hem bevriende fi
guren. die, concent ioneel, gekleed
naar hun kantoren of vakantiehuis
jes gaan.
EJpr. vripndinnpt.ip van da ionee-
De gelukkigste mens aan de
bridgetafel is degeen, die de be
trekkelijkheid van bridgesucces-
sen inziet en die nog in staat is,
vantijd tot tijd hartelijk te
lachen om eigen tekortkomingen.
U moet hem (of haar) natuurlyk
wèl met een lantaarntje zoeken, want,
voor de meeste fanatiekelingen is
harten zesje belangrijker dan de
oorlog in Vietnam.
Het kost ook wel wat tijd, zover
te komen. Ik herinner mij, hoe zo'n
jaar of twaalf geleden de Haagse
meesterklassespeler Tonny Weijl my
eens te pakken had, toen hy na een
één hartenbod van zyn partner ver
hoogte tot vier harten die ik gre
tig doubleerde op grond van een ste
vige vijf kaart in troef. Daarop bood
Weyi vier schoppen, die ik (onnoze
le!) natuurlyk ook doubleerde, maar
waarvan hij een negenkaart fh han
den bleek te hebben. Destyds wond
ik mij daarover nogal op, maar ik
vind het nu alleen nog maar een
moei verhaal en ben blij, dat my de
eer tebeurt viel dit mee te maken.
Het vorige jaar speelde ik in Lau
sanne tegen één of andere sukkel
in een par en wedstrijd. Ik had twee
schoppen geopend partner twee
SA (negatief) en ik vier schop
pen. In de hand had ik van troef
AHB1085 en op tafel de 97 ter
wijl die tafel nooit aan slag zou kun
nen komen. Gelukkig was de sukkel
zo goed met troef uit te komen, waar
door ik in slag 1 al de schoppen ne
gen op tafel kon maken. Het was
duidelyk, dat mijn rechter buurman
troefvrouw vierde had en dat de
sukkel met een singelton was uitge
komen. Dus speelde ik troef van ta
fel na en sneed, zéker zynde van
een topscore.
U begrijpt het al: de sukkel was
van Vrouw-drie in troef met het
drietje gestart en hij werd de énige,
die erin slaagde de schoppenvrouw
te maken. Alle andere schoppenspe
lers hadden eenvoudig, en gedwon
gen, schoppenaas en heer gespeeld
de vraag <na afloop): waarom heb
Zoiets is overkomelijk, al zit je wel
hy die vier schoppen niet gemaakt??
even in je maag met de vraag (na
Bridgevraag van deze week:
Zuid gever, allen kwetsbaar,
viertallen wedstrijd. Zuid heeft:
76 3, VA, O A V 9 7 5 2,
V 9 4
Zuid één ruiten OW passen
- noord één harten - zuid twee
ruiten noord drie klaver
wat moet zuid doen?? Antwoord
elders op deze pagina.
schoppen niet gemaakt??
Uit Italië komt dit beschreven
door Giogio Belladonna, die daarmee
eer bewijst aan een kortelings over
leden vriend die deze stunt op zijn
naam bracht:
7 5 2
6 3
<0- 5 4
A 10 9 7 4 2
A H 6
9 A 8 2
O A 9 6 3
H 8 3
Zuid zat in drie Sansatout, zonder
dat OW iets hadden geboden. West
kwam uit met schoppenvrouw en
zuid won slag 1 met schoppenaas.
Het contract is, als de klaveren
maar niet 4:0 zitten, onverwoestbaar,
mits zuid de tegenpartij maar één
klaverslag laat maken. Een eenvou
dige „safety play", waarmee men
zich wapent tegen een 3:1 verdeling
in die vitale kleur.
Dus begon zuid met klaverheer
west klaverboer, noord klaver twee
en oost klaver vijf.
Hierna vervolgde zuid met klaver
acht, waarop bij west de klaver zes
verscheen! Het was een par en wed
strijd en zuid had wel zin in een
overslag: het was overduidelijk, dat
ce klaveren 2:2 gezeten hadden.
In nood werd klaveraas gelegd
en oost gooide een rood kaartje bij!
West had de „krankzinnigheid" ge
had, van klaver VB6 éérst de boer
en toen de zes te gooien, met de
kans dat hij dus helemaal geen kla
verslag zou maken. Zuid trapte erin
wie zou het niet gedaan hebben??
Drie down ln een drie-Sans contract,
dat „zo voor het neerleggen" was ge
weest
Het geniale grenst aan het krank
zinnige, ook in ons zo opwindende
bridgepartijtje. Maar laten wij er
wèl om blijven lachen
H. W. Filarski.
Antwoord op bridgevraag:
Inzender die mij dit spel zond,
had op drie klaver gepast. Dat
was nu precies wat hij niet had
moeten doen. Wanneer de part
ner van de openingsbieder het
bieden opvoert tot een drie-bod
in een nieuwe kleur, moet men
nooit passen. Noord is zeker
sterk, maar vermoedelijk heeft
hij weinig in ruiten. Hij had:
A 2, H B 7 6 4, 6,
H B 10 8 3 en zijn bieden was
juist. Zuid had moeten vervol
gen met „vier klaver", waarna
NZ in elk geval het prima eind
bod van vijf klaver bereikt zou
den hebben. Zuid moet de schuld
aan noord geven en zeggen „hy
had moeten jumpen". In modern
bridge worden sprongbiedingen
vermeden, als men betere mid
delen heeft om een sterk spel
aan te geven en het bieden niet
direct te hoog behoeft op te voe
ren.
Beeld uit Paul Fosters „The in première ging. De actrices
madonna in the orchard", dat af- j zijn Hortense Alden en Blanche
n november in La Mama Dee.
In de voorlaatste ronde van het
toernooi om de zilveren „Rijswijk-
trofee" bracht de jonge Rijswijk-
speler Jan Weerheijm de gere
nommeerde Zuidhollandse speler
M. H. Soetens uit Rotterdam na
een interessant duel een neder
laag toe.
Voor beide spelers was dit de twee
de onderlinge ontmoeting. Eerder
verloor Soetens van hem na een
moeilyke party in de wedstrijd om
het persoonlyk kampioenschap van
Zuid-Holland 1965.
We kunnen zeggen dat Weerheijm
Is gaan behoren tot de beste spelers
ln onze provincie. In het treffen in
bovengenoemd toernooi kiest Weer
heijm met Zwart de Dumont-
variant tegen wits opening met zyn
vierde zet verlaat wit de hoofdvariant
hiervan en stuurt aan op een spel-
genre waarin hy probeert profyt te
gaan trekken van zwarts lange
vleugelafsluiting. Rond de 30e zet
krygen beide systemen goed contact
met elkaar en ontstaat een boeiend
gevecht. Met zyn 39e zet vergroot
zwart de moeilykheden door een stuk
tussen de vyandelyke troepen te
plaatsen, waardoor deze ernstig in
hun bewegingsvrijheid worden be
lemmerd. Beide spelers geraken dan
in tydnood. Wit mist de sterkste
voortzetting en komt byzonder moei-
lyk te staan. Kort daarop verliest
hy door een eenvoudige combinatie.
1. 32-28. 20-24; 2. 34-30. 14-20; 3.
30-25, 10-14; 4. 31-27, 18-23; 5. 28-22,
17x28; 6. 33x22, 12-18; de witte spel-
methodiek berust erop dat zwart op
een gegeven moment over veld 29
moet gaan opereren. 7. 27-21, 16x27;
8. 22x31, 7-12; 9. 39-33, 1-7; zwart
had nu al met 24-29 kunnen vervol
gen maar hy wacht hiermee nog
even. 10. 33-28, 23x32; 11. 37x28.
18-23; wit neemt deze gelegenheid te
baat om het stuk op 33 op zyn lange
vleugel in te zetten waardoor het
opereren met zyn korte vleugel te
gen de te verwachten uitval over 29
economischer is geworden. 12. 42-37,
23x32; 13. 37x28, 13-18; 14. 41-37, wy
Weerheijm
Soetens
voelen meer voor 40-34-30 om hier
mee zwarts lange vleugel op te slui
ten. Na 40-34 is niet te verwachten
dat zwart hier met 24-29 zal ant
woorden. 9-13; 15. 44-39, 4-9; 16.
47-42, 11-17; 17. 39-33, 17-21; 18. 37-
32, 18-23; 19. 32-27, 21x32; 20. 28x37,
12-18; 21. 37-32, 8-12; 22. 46-41. 2-8;
23. 41-37, 24-29; 24. 33x24, 20x29; wit
heeft dan toch zyn zin gekregen. 25.
50-44, 15-20; 26. 44-39, 5-10; 27. 31-
26, 10-15; 28. 37-31, 12-17; 29. 32-27,
8-12; 30. 38-32, 6-11; 31. 43-38, 17-22;
32. 49-43, 11-17; 33. 27-21, 22-28; 34.
32-27, 20-24; 35. 21-16, 17-22; 36. 26-
21, 3-8; nou beide kleuren zitten el
kaar nu wel goed in de haren. 37.
31-26, 22x31; 38. 36x27, 28-33! 39.
39x28, 23x32; zie diagram.
Met de intrede van dit, moeilijke
spelfragment zyn beide spelers aar
dig in tydnood geraakt en moet er
niet te lang meer worden gekeken.
40. 40-34, 29x40; 41. 35x44, 24-29 42.
44-39, 15-20; 43. 45-40, 20-24; 44.
40-35, later blykt dat wit hier ster
ker 39-34 had kunnen spelen. 18-23;
wit kon nu niet 39-33 wegen 7-11,
16x18, 13x31, 26x28, 23-32, 38x27, 29x
47; Ook 27-22 ging niet door het een
voudige 12-18 en 23-28. 45. 39-34, 29x
40; 46. 35x44, 23-29; 47. 27-22? nu
kan zwart direct winnen. Echter, wit
staat verloren. Op 44-39 volgt 29-34
met doorbraak. Op 44-40 volgt 19-
STADSGEHOORZAAL
Tel. 01710—31704
'n Gastvrij huis in Leiden
Plaatsbespreken voor de
Fons Jansen show
15 februari van 1012 uur
16 februari van 1416 uur
zowel telefonisch als aan de
kassa.
17 febr. vanaf 19 uur aan de
kassa.
23, 40-35, 14-19 en zwart wint 19-23;
48. 38x27, 23-28? Ook ln tydnood
voorziet zwart dat hy nog beter 24-
30 had kunnen spelen. 49. 22x33, 29x
40; 50. 27-22, 40-44; 51. 22-17, 44-50;
en wit gaf op.
In het schaakspel zoals dat in
de middeleeuwen werd gespeeld,
was het de koning éénmaal tij
dens de partij toegestaan een zet
te doen. waarbij een veld werd
overgeslagen.
Dit kon een zet zyn, waarby de
koning zowel horizontaal als verti
caal oi zelfs als die van het paard
het derde veld kan bereiken. Deze
zet had echter meer een aanvallend
dan een verdedigend karakter, zoals
de tegenwoordige rochade. Later
(phn 1550) mocht de toren eenmaal
in de party zich naast de koning
plaatsen, met daarop, als volgende
zet, de koning, over de toren sprin
gende, eveneens twee velden gaan.
Spoedig hierop wordt het eerst in
Frankryk, gebruikeiyk deze twee
zetten tot een enkele te combineren
en is dus de rochade ingevoerd zoals
we die heden nog kennen. De rocha
de heeft ten doel de koning, het stuk
waar het toch eigenlyk om begonnen
is zo veilig mogelyk op te stellen. De
theorie schryft voor: „rocheer zo
spoedig moeglyk", de praktyk ech
ter leert: „rocheer niet te vroeg".
Maar evenzeer is bekend, dat ook
het te lang uitstellen van de rocha
de de party kan kosten. Schaken is
moe.lyk! In het volgende partytje
verzuimt wit op tyd te rocheren en
wordt daardoor onder de voet gelo
en.
1. e2-e4, e7-e5; 2. Pgl-f3; Pb8-e6, 3.
Lfl- -c4, Lf8c5 (de tegenwoordig
weinig meer gespeelde Italiaanse ope
ning) 4. c2-c3, Lc5-b6; 5. d2-d4,
Dd8-e7; 6. d4-d5. (Hier had wit veel
beter, n.l. rocheren!) 6 Pc6-d8;
7. Lc4-e2? (nogmaals: 00!) d7-d6;
8. h2-h3, f7-f5 (zwart neemt het ini
tiatief) 9. Lcl-g5, Pg8-f6; 10. Pbl-d2,
0-0; 11. Pf3-h4 het was de hoogste
tijd voor de rochade!)
(.na 11. Pf3-h4)
Zwart maakt van dit fatale ver
zuim hardhandig gebruik: 11 f5x
e4; 12. Pd2xe4??, Pf6xe4; 13. Lg5x
e7, Lb6xf2t14. Kel-fl, Pe4-g3
LADDERWEDSTRIJD
vn
a
Wit: Kf2, Da3, Tal en el, Lel, Pf3
e4, pionnen a2. b2, g2, h2.
Zwart: Kg8 Dd3, Ta8 en h8, Lb6
en c8. Pb8, pionnen a7-b7, c7, g7,
h7. Wit geeft mat in vier zetten
(1 punt).
VIII
i
i
i i
i w
i
1
i
1
1 S
f'
A 1
1
Wit: Kc2, pionnen f2, g2, h2.
Zwart: Kal, pionnen a2, f5, h7.
Wit aan zet, wint (4 punten).
Experimenteel toneel in New York
