MEER OPENHEID EN
VERNIEUWING
Neem óók
TWIN
prettig rollen,
lekker roken!
GELUKWENSEN AAN
JUBILERENDE ANMB
Prof. H. Daalder over
onze democratie en
de kleine partijen
Thailand-ronclsten
tonen onvermoede
cultuurspreiding
Nieuwe
Leidse
dominee
Verontreiniging van
lucht en water groot
gezondlieiclsgevaar
m
MAANDAG 7 FEBRUARI 1966
LEIDSCH DAGBLAD
Prof. dr. L. J van Hoik over concilie
ACAD. EXAMENS Winterreünie
in Lakenhal
Advertentie
„Toen op 4 december j.l. de Paus afscheid nam van waarnemers,
geschiedde dit niet alleen met een audiëntie, maar, daaraan voor-
afgaand, met een liturgische dienst, door de Heilige Vader zelf
voorgezeten. Tijdens deze dienst werden de psalmen op z'n
„rooms" gezongen, maar er werd ook een goed evangelisch lied
gezongen „Dank, dankt nu allen God". Er werd uit de bijbel ge
lezen. o.a. door een methodist en een Grieks-katholiek, er werden
gebeden gezegd door de oud-katholieke waarnemer naast andere
r k. geestelijken, waarna de Paus de toespraak hield.
C.S.R. HIELD
BIJEENKOMST
IN ACADEMIE
Voor conservatieve concilieva
ders is het thans moeilijk gewor
den om te zeggen, dat dit niet
mag. In de R.K. Kerk is met en
na het concilie een stuk openheid
gekomendat er vroeger niet
was", aldus prof. dr. L. J. van
Holk gistermiddag in het groot-
Ïiuditorium der Leidse Universi-
eit.
Prof. Van Holk, die op uitnodiging
an de Christen Studentenraad gis-
;ren in het kader van de Leidse
iesviering sprak over ..De oecumene
na het concilie", woonde als waar-
ei ftr.emer. afgevaardigd door het Inter-
,d ^nationaal verbond voor vrijzinnig
christendom en geloofsvrijheid, alle
vier de zittingen van het concilie
le 'bij. De vele aanwezigen kregen zo-
1 doende voorlichting uit de eerste hand
'prof. Van Holk, die uitvoerig inging
op deze openheid hij deed dit reeds
ol eerder in twee artikelen in ons Blad
TRed.) wees er vooraf op. dat de
p K. Kerk zich in het verleden af-
?™5zijdig hield van de oecumenische be-
n 6iweging. Thans heeft zij een pro
gram van oecumenische bewustma-
Zoekt U een goed
ANKER HORLOGE
voor 130.— en 140,—. OI het
allerbeste van f 200.— en f 400.—
Horloger v. d. WATER
Haarlemmerstraat 181.
heeft het: Eterna - Certina
Prisma - Junghans - EWE
Anker - Roamer
ALTIJD VOORDELIG,
's Maandags gesloten
king en samenwerking opgesteld. Een
dialoog met mede-christenen is thans
op gang gekomen. Rome wenst infor
matie en zo mogelijk samenwerking.
Een openheid in de lijn der R.K.
kerk zag spreker ook in de reizen
van de Paus, o.a. naar New York en
de bezinning op de vele wereldpro
blemen (oorlog en vrede, atheïsme,
honger en armoede»Spreker ziet
hierin een forse verandering (ver
wijding» in het gedragspatroon en
de geloofsbeleving der R.K. Kerk.
Als tweede punt in deze openheid
is er de innerlijke vernieuwing, welke
zich o.m. uit in het meer betrekken
van de gemeente in de mis (lands
taal) en een aandachtige studie van
dc bijbel. Bovendien wordt thans
vanuit de kerk sterk aangedrongen
op een grotere geloofsemst. een le
vensheiliging.
Aan de Leidse universiteit zyn ge
slaagd voor kandidaats examen Fran
se taal en letterkunde mej. M. Rodrv-
go (Den Haag»; A. W. G. Eygendaal
(Rijswijk) en M. T. van Bergen v. d.
Grijp (Den Haag). Semi-artsexamen
mej. A. J. H. Matze (Boskoop): mevr.
E. v. d. Velde-Weber «Den Haag);
mej. J. Wielaard (Muntendam» en de
heer A. V. M. Perquin (Voorschoten).
r- «ïl Artsexamen: de heer J. A. C. van
Zeven zuilenHoeve (Den Haa«r- R- G- Louwe
I (Leiden» en J Thomee «Leiden».
Wij moeten echter niet van de ver
onderstelling uitgaan, dat de R.K. j
Kerk bezig is protestants te worden, J
aldus spreker. Ook na het concilie
heeft Rome de identiteit met zich
zelf, met haar verleden gehandhaafd.
Zeven „zuilen" maken tesamen
haar structuur uit, t.w. het bis
schopsambt en pauselijke primaat. 1
de handhaving van de kerkelijke
staat met haar bestuursapparaat, de
mis, welke ondanks alle liturgische
veranderingen, nog geen avondmaal
is, het handhaven van het kerkelijk
leergedrag, de Maria-verering, het
priester-celibaat en de aflaat.
Ondanks deze „zuilen", ziet prof.
Van Holk in de openheid van Rome
een groot perspectief voor de oecu
mene. Bij alle kerkelijke verdeeld
heid zal ons christen-zijn moeten
domineren. Al houdt dit dan ook
beslist geen uitwisse n van geschil
len in. In de lijn der innerlijke ver
nieuwing en openheid ligt volgens
prof. Van Holk een verrijkt gemeen
schapsbesef, hetgeen ook, en vooral,
in wereldverband tot uitdrukking
moet komen in de dienst aan onze
in nood verkerende medemens (dia-
konia).
De „Stichting stamboek-, rond en
plfetbruemjachten" heeft dit week-
einde in Leiden de jaarlijkse winter
reünie gehouden. Meer dan 200 lief
hebbers en eigenaars van deze vaar-
tuigen kwamen in het museum „De
Lakenhal" bijeen om daar te kijken
naar d-a"s en films van de zomer-
reünie: het was de tiende maal dat
een qpigelijke bijeenkomst werd ge
organiseerd.
Verhoging van
kiesdrempel
Dr. Van Heekeren
over prehistorische
opgravingen
lillen.
Ds. D. Kronemeijer heeft
<2 Igisteravond zijn intrede gedaan
g ,a/s predikant van wijk 4 van de
7 Gereformeerde Kerk te Leiden.
io Hij deed dat in de Zuiderkerk.
^9 waar hij 's ochtend werd beves-
10 tigd door ds. J. H. de Boer. Als
tekst voor zijn preek had ds.
16 -f Kronemeijer de woorden uit het
lgnegende vers van Ezechiël 47
gekozen ..Overal waar de beek
11 komt zal alles leven". Na de
dienst sprak ds. J. H. de Boer de
13 nieuwe predikant toe namens de
ie kerkeraad. gemeente en ccile-
9a s- Het verheugde hem. dat de
11 kerkeraad weer een praeses
16 heeft, die het werk van wijlen
15 rWe ster ink kan voortzetten.
9 Namens de classis sprak ds. J.
138 Bovenberg. Hij vond het fijn. dat
de vacature op deze wijze is ver
is vuld en hij hoopte, dat ds. Kro
lt neme')er met veel zegen en vro-
17 lijkheid in Leiden mag werken.
Zou men aan de kleine politieke
partijen een krachtic halt willen
toeriepen, dan zou een substantiële
verhoging van de kiesdrempel de
voorkeur verdienen boven een ge
ringe. aldus prof. dr. H. Daalder,
hoogleraar in de politieke weten
schap, tijdens een college voor de
juridische faculteit, zaterdag in het
Academie gebouw aan het Rapen
burg. I'rof. Daalder, die sprak over
„De Nederlandse democratie en de
kleine ploitieke partijen", releveerde
in dit verband de in West-Duitsland
gangbare eis van 5%, hoewel een
dergelijke maatregel mogelijk op be
zwaren zou kunnen stuiten: velen
zijn weliswaar tegen de kleine par-
lijden gekant, maar evenzeer tegen
de maatregelen tegen die kleine par
tijen. De enige andere mogelijkheid
is het kiesstelsel op de helling te zet
ten.
Prol. Daalder had tevoren vele cij
fers gegeven over de betekenis van
het verschijnsel der kleine politieke
partje ia wier betekenis als totaliteit
heeft gezweefd tussen 8.4% en 16.1%
der stemmen. Opmerkelijk noemde
hij het, dat de kleintjes sterker voor
de da, plegen te komen by nationa
le dan bij provinciale verkiezingen,
o.m. een gevolg van de omstandig
heid. dat landelijke voorbereiding
gemaxkelyker en effectiever is dan
regionale Nog een opvallend ver-
scnymei. na 1946 is de verbrokke
ling die aan protestantse zijde
groter is dan aan r.-k. kant - afge
nomen- was het aantal Kamerfrac
ties voor de oorlog gemiddeld twaalf,
na de oorlog heeft het gemiddeld
niet meer dan acht bedragen. Voorts
is de „overwinst" van de grote par
tyden gedaald, die namelijk voor de
oorlog PG.5% van het aantal beschik
bare zetels wisten te behalen met
86.6' - van de stemmen en na de
ocrlog 91% met 88.4% der stemmen.
Prof Daalder merkte in de loop van
zyn betoog verder o.m. op, dat de
nier te lande bestaande opkomst-
plicht niet van grote betekenis
voer de resultaten van de kleine par
tijen genoemd kan worden. Het is
mogelijk, dat het ontbreken van
die plicht elders tot stemonthouding
le.dt, terwijl bij ons een aantal
stemmer op deze wijze aan de
kleine partijen ten goede komt, maar
andeizyds is er een geregelde stij
ging van het aantal uitgebrachte
stemmen, terwijl het beeld van de
stemmen, die op kleintjes wer
den uitgebracht. grillig ge
noemd moet worden. Uitvoerig ging
prof. Daalder in op de oorzaken van
het ontstaan der kleine partijen, zo
als de spanningen, die voortvloeien
uit godsdienstige scheidslijnen, ver-
strenge ling van confessie en politiek,
samengaan van hen die zich op het
het sociaal- economisch vlak ver
waarloosd achten in belangengroe
peringen, en tenslotte die partijen,
die zich richten tegen het bestaande
partijstelsel als zodanig en een po
ging tot sanering willen wagen. Dat
de resultaten niet indrukwekkend
genot md kunnen worden, vindt zijn
oorzaak o.m. hierin, dat de grote
partijen, verstrengeld als ze zijn
met celangryke verschijnselen in het
maatschappelijke bestel, in sterke
mate flexibel zyn. Ten onrechte
meent men wel dat de kleine par
tijen een belangrijke functie kun
nen vervullen als correctie op de
grote, maar eerder is het omgekeer
de waar- de vorming van kleine par
tijen ooor ontevredenen uit de grote
werkt de oligarchische tendensen in
de grrte partijen juist in de hand.
Prof. Daalder was voorts van me
ning dat de geringe eisen, aan de
deelneming van kleine partyen bij
de verkiezingen gesteld, die kleintjes
;meer omdat zij, door aller-
aelen, kunstmatig ges ter üi-
machtsposities verwerven.
Overjgens is het onjuist te beweren,
dat de kleine partijen „onze" natio
nale tijd verdoen door de uiteenzet
ting van hun politiek in Kamers cn
conun.ssies. Wèl echter is het aantal
schriftelijke vragen van de kleintjes
in verhouding tot het totaal «90 op
üe 422) vry groot, maar dit ligt eer
der aan de geringere activiteit van
de groten dan aan de bijzondere vlijt
van de kleintjes. Spr. achtte het een
bezwaar dat de kleine partijen by-
drabcn tot het verschijnsel, dat de
uiteenzettingen in de Kamers een
wersfiijke dialoog tussen regering en
parlement in de weg staan, in die
mate zelfs, dat sommige kiezers het
verschil tussen het kabinet als rege- j plaats gevonden
ïenda instantie en het parlement in
zyn toezichthoudende functie uit het
oog gaan verliezen. Aangezien ver-
uer de oude ideologische banden met
bes.aanae grote partyen aan zware
druk blootstaan, waardoor er poli
tieke vervreemding dreigt, terwijl
ongerichte onlust- en protestgevoe-
lens een gefrustreerde sprong in het
absolutistische duister meer dan
voorheen mogelijk maken, acht men
hier en daar de tijd gekomen om
de toelatingseisen tot het parlement
Dr. H. R. van Heekeren, eredoctor
van de Leidse Universiteit, vertelde
in het stadium generale, dat gister
middag in de Stadsgehoorzaal werd
gegeven, over zijn vondsten als
krijgsgevangene in Thailand van
prehistorische artefacten uit ver
schillende fasen van de steentijd. De
belangrijkste exemplaren kon hy
mede door de hulp van lotgenoten
die aan de beruchte „dodenspoor-
weg" werkten, tot na de bevrijding
in veiligheid brengen.
Deze vondsten werden de aanlei
ding tot naoorlogse studies en pu-
blikaties en tenslotte ook een twee
tal Deense archeologische expedities
waaraan dr. Van Heekeren deelnam
op grond van het feit. dat hij de
grondslag voor dit belangwekkende
onderzoek had geleverd. De expedi
ties duurden van 1960 tot 1962.
De eerste drie maanden werden
besteed aan het maken van verken
ningsreizen aan beide zyden van de
rivier de Kwai. Uit daarby verza
meld archeologisch materiaal bleek
dat de riviervalleien in de loop van
duizenden jaren achtereenvolgens
door verschillende ethnische groepen
bewoond zijn geweest.
Na proefopgravingen volgden me
thodische opgravingen, die belang
rijke resultaten opleverden. Dr. van
Heekeren behandelde in zyn verde
re college in het bijzonder de op
gravingen te SaiYok en Ban Kao.
Daarbij werden veelal zo belangwek
kende vondsten gedaan, dan aan
vankelijk voor acht dagen gepro
jecteerde werkzaamheden acht
maanden in beslag namen.
Uit velerlei vondsten en onderzoe
kingen concludeerde dr. Van Heeke
cultuurspreiding heeft
noordoost Chi-
na naar Thailand en vermoedelijk
ook naar Malakka, waar vondsten
als bewijs hiervoor door de vinders
niet als zodanig werden herkend.
Deze spreiding verdient een nade
re beschouwing, niet alleen omdat er
tussen beide gebieden zo'n grote af
stand ligt. maar ook omdat Thai
land en Noord-China tot twee to
taal verschillende ecologische zones
behoren. De vraag dringt zich op,
hoe deze spreiding heeft plaats ge
vonden. Noord en Zuid China wor
den door bijna onoverkomenly-
ke barrières van elkaar gescheiden,
en deze barrières zyn voor zover be
kend nooit door culturen zelf door
broken. De Lung Shan cultuur,
waarvan thans vondsten ge
daan zijn in Thailand, blykt thans
een veel grotere verspreiding over
deze barrière heen te hebben gehad.
Dit is echter niet een cultuurgolf
geweest ,doch een maritieme migra
tie van mongoloiden. Het is niet be
kend wat de aanleiding voor deze
migratie is geweest.
De indringing van de Thaise ver
sie van de voedselproducerende Lung
Shancultuur ging ten koste van de
autochtone nomadische cultuur en
met een geleidelijke vervanging van
Oceanische negroiden door de mon-
gloiden. In de laatste mogen in gro
te lijnen de verste voorouders van
de tegenwoordige bevolking worden
gezien.
Dr. van Heekeren vermoedde, dat
ook deze mongloiden de oorzaak wa
ren voor de verbreiding van land
bouw en veeteelt over het grootste
deel van het Verre Oosten. Het be
tekende een volkomen ommekeer in
de ontwikkelingsgeschiedenis van
Thailand.
Spreker meende over de resulta
ten van de opgravingen zeer tevre
den te mogen zijn. Zij zijn niet al
leen van lokaal belang maar heb
ben de kennis van de prehistorie
van het hele Verre Oosten verrijkt
en verdiept.
Lang gesneden - goed gemengd - 50 gram f 1,25
Vloer in brand
In eer» perceel aan de Korevaar-
straat is zaterdagochtend omstreeks
kwart over tien een schoorsteen
brand ontstaan. Door het vuur uit
ilc .-choorsteen raakte ook een vloer
in brc.no. De brandweer heeft de
brand geblust en een stookverbod op
gelegd. De schade was overigens
vrij gering.
Leidse afdeling zestig jaar
Economie rem
voor efficiënter
bestrijding
In zijn dies-college over „enige ac
tualiteiten inzake lucht- en water
verontreiniging concludeerde dr. D.
L. Kedde, inspecteur van de volks
gezondheid, dat vooral economische
factoren remmend werken op effec
tieve maatregelen tegen lucht- en
reinigingen hebben directe invloed
op de volksgezondheid en hun be
strijding wordt dan ook wel als over.
heidstaak erkend, maar een reeks
van factoren werkt als een rem op
de uitvoering van deze taak.
Als maatregel om verontreiniging
van het drinkwater tegen te gaan
noemde de heer Kedde de zuive
ringsinstallaties, die alom in den
lande worden gebouwd. Dit is een
kostbare aangelegenheid en daarom
waren de deskundigen verheugd toen
de Pasveer van TNO 'n methode uit
dacht. waarbij door toevoeging van
zuurstof aan het water een sterk
reinigende werking werd verkregen.
Evenwel, het bleek dat de eitjes van
de lintworm niet werden gedood,
zodat de verspreiding van dit euvel
(koe-rauw vlees-mens) met de zoge
naamde Pasveer-sloot niet werd te
gengegaan.
Vervolgens wees de heer Kedde op
de verontreiniging van het water
door de moderne af wasmiddelen, die
polyfosfaten en detergenten afzet
ten. In West-Duitsland is daarom
een verkoopverbod op deze artikelen,
hetgeen ook in ons land een goede
oplossing zou zijn. Nu wil de ironie
van het lot dat een goed verdel
gingsmiddel van de detergenten een
soort olie is, die geleverd wordt door
dezelfde fabrieken die de kwalyke
wasmiddelen maken.
Tenslotte wees spreker er ten aan
zien van de (oppervlakte)waterver-
■erkelijke betekenis uit- ontrelniging op dat volgens zeil uit-
gevoerde onderzoekingen begraaf
plaatsen die goed geïsoleerd liggen
in dit opzicht geen kwaad kunnen,
dit in tegenstelling tot wat vaak
wordt verondersteld.
Ook de Luchtverontreiniging is een
voorwerp van aanhoudende zorg.
Hierby speelt zowel het motorisch
verkeer als de industrie een kwalijke
rol. Wat het verkeer betreft wees
dr. Kedde er op dat dampen van
benzine- en dieselmotoren carcino- j
gene (kankerverwekkende) stoffen
bevatten, die derhalve bijzondei
schadelijk voor de gezondheid zyn.
Hij zei in dit verband dat doorgaans
de dieselmotor als de grootste
kwaaddoener wordt aangemerkt. Zo
werden vorig jaar in Rotterdam 2500
chauffeurs van met dieselmotoren
voortbewogen voertuigen verbali-
seerd, omdat hun motoren niet goed
waren afgesteld en er onnodige
dam pon tw ik keling plaatsvond. Dit
gevaar evenwel bestaat minstens
evenzeer bij de benzinemotor, doch
het is minder opvallend.
Hoe groot de luchtverontreiniging
in een streek als het Botlekgebied
t.jvoorbeeld is. blijkt uit het feit dat
daar per dag 400 a 500 ton carci-
noge stoffen bevattende gassen
de lucht ingaan door het gebruik
van «fossiele) olie. Eerst wanneer
uit De Bilt een alarmsein komt
dat de weersomstandigheden bijzon
der ongunstig zijn ten aanzien van
de gasverspreiding (vochtige lucht,
landinwaartse wind. enz», wordt
overgeschakeld op zwavelarme olie.
Tijdens de discussie, die op het
college volgde en waaraan vooral
prof. Vogelenzang deelnam, kwam
duidelijk tot uiting dat naar inzicht
van sommige aanwezigen de over
heid het belang van de volksgezond
heid meer dient te laten prevaleren
boven economische belangen dan zy
thans doet. Te vaak worden belan
gen van industrieën behartigd
mede doordat wy economisch in
EEG-verband niet al'yd eigen baas
zijn, waar duidelijk blykt dat hier
door de volksgezondheid wordt be
laagd.
r*'; -
t 7
mm+
De taak van de vakbeweging
is nog lang niet ten einde. Dit
thema werd zaterdagmiddag op
de jubileumreceptie van de afde
ling Leiden van de Algemene
Nederlandse Bedrijfsbond voor
de Metaalnijverheid en de Elek
tronische Industrie centraal ge
steld.
Musschenbroekstraat
Vuurtje gestookt
in le®e woningen
C O
Een aantal onbekend gebleven
kwajongens heeft zaterdagmiddag
omstreeks kwart over vier een vuur
tje gestookt in één van de onbewoon
de, voor de sloop bestemde huizen
aan de Musschenbroekstraat. (Over
de erbarmelyke toestand, waarin deze
leegstaande huizen al geruime tyd
verkeren schreef het L.D. al enkele
malen. Red.) De brandweer moest
uitrukken om het vuur te blussen.
Velen waren naar het gebouw „Ons
Centrum" gekomen om het bestuur
van de zestigjarige afdelfng, bestaan
de uit de heren A. Verboom, A. Frè-
rejean, A. Serdyn, H. Slijkhuis. D.
de Haan. E. Oppelaar. H. Montague
en L. Meershoek, met het diamanten
jubileum geluk te wensen.
Het bestuur van de jubileren-
I de afdeling van de A.N.M.B.
I hoort met grote aandacht de fc-
licitatietoespraak van bondsbe-
stuurder Kapper (geheel
j links) aan.
(Foto L.D Hol vaat)
Wethouder C. J. Piena vertegen
woordigde op deze receptie het ge
meentebestuur van Leiden. Duidelijk
gaf hij als zyn mening te kennen,
dat de taak van de vakbew?ingvee. I
de CHR. Metaalbedryfsbond,
de heer P. de Kruis namens de Leid
se Bestuursdersbond. de heer W. G.
Den Dubbelden als voorzitter van de
omvangrijker is geworden dan in het I Red*ratieYf11 de P v d A-
verleden. Dat ook in de wereld van ^.eer f.' Raad als kaderlid.
morgen de vakbeweging een grote ,errnaas tenslotte overhan-
fllcrrif» hp thpcf 11IIV nomawc ,-J„
ol zal vervullen stond voor hem
vast.
De heer J. Kapper, die namens het
bc-ndsbestuur van zyn belangstelling
blyk gaf. herinnerde in zyn felici
tatietoespraak aan de jarenlange
stryd van de vakbeweging om alge
mene erkenning. „Van een periode
van broodroof, van onzekerheid, van
onrechtvaardigheid zijn wij in een
tyd van goede sociale voorzieningen
en van welvaartsverdeling belang".
Het districtshoofd, de heer P. Bur
gerjong uit Den Haag. bood behalve
zyn gelukwensen een enveloppe met
inhoud aan. De heer C. Kiel sprak
üigde he tbestuur namens de Coöpe-
tie Rynland een fruitmand. De re
ceptie werd ook bezocht door me
vrouw C. Braggaar-De Does.
Serenade
Een grote verrassing was het, toen
tijdens de?e receptie de muziekvere
niging ...Nieuw Leven" zich voor het
gebouw aan de Hooigracht opstelde
om het bestuur van de jubilerende
afdeling een serenade te brengen.
De jubileumviering van de Leidse
A.N.M.B. wordt op 11 februari met
een feestavond in de Stadsgehoorzaal
besloten.
