Experimentele muziek in het Concertgebouw VOORSCHOTENS CHR. VOCAAI ENSEMBLE EXCELLEERDE Bonn kreeg politieke gevangenen vrij in ruil voor goederen No. 22 Visie op evolutie Vergiffenis DE SP0RTT0T0 Damsté laat blinde kinderen kunst zien WOENSDAG 2 FEBRUARI 1966 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 7 Onder Ernest Hour (Van onze kunstredactie) Ook het Concertgebouworkest experimenteert op speciaal daar voor georganiseerde concerten met nieuwe muziek. In navolging van het vorige seizoen gegeven ..experimenteel'' concert, heeft men nu een serie van drie avonden georganiseerd, waarvan gis teravond de eerste werd gehouden. Het bezoek was niet zo groot als verleden jaar toen de publiciteit rond het Labyrint van Peter Schat de grote trekpleister was. Men had nu een doorslaande visie op de evolutie der muziek willen geven. ven. pointillistisch dan wel versplin terend. zulks met klankbundels dan wel met gerujseffecten. Daartoe had hy in het orkest 12 blazers nodig en 4 musici die 58 slaginstrumenten be speelden; hij geeft aan het eind een kolom van geluid. Het werd door de toehoorders op een daartoe ingevuld stembiljet uitverkoren om nog eens te worden gespeeld. Waar het hard had geklonken, te weten Serocki' kreeg 523 stemmen. Daarop daalde het stemmenaantal opmerkelijk te rug. Petrassi kreeg 157, Strawinsky Webern slechts 95 stem- Befaamd beeldhouwer f Manship overleden De internationaal bekende beeldhouwer Paul Manship is gisteren in de ouderdom van 80 jaar overleden. In een loopbaan, die een hal ve eeuw omspannen heeft, maakte Manship tal van be- kroonde monumenten en ande- j re beeldhouwwerken. Het aan- j tal kleine beeldhouwwerken, dat musea en privé-verzamelin- gen siert, is ontelbaar. Zijn bekendste werken zijn het gedenkteken voor Wood row Wilson, de ..hemelse zuil'" te Genève. de gedenkpoort voor Paul J. Rainey in de dierentuin van New York. het soldatenmo- j nument te Tiaucourt in Frank rijk en een zonnewijzer op de Newyorkse wereldtentoonstel- ling van 1939/'40. Ernest Bour. die deze avond dirigeer de. opende het programma met Con cert. opus 24 van Anton Webern. Deze dodecafonische toondichter schreef dit in 1934, maakte er voornamelijk een analytische conceptie van die toen muzikale hoofdbrekens gaf. maar nu alleen naar de waarde van een laboratoriumcalculatie kan wor den gewaardeerd. Van genoemd jaar 1934 maakte men een grote sprong naar 1958 met de toen gecomponeerde Serenata van de Italiaan Goffredo Petrassi en de Mouvements voor piano en orkest van Igor Strawinsky. Dit laatste is reeds eerder in ons land door andere orkesten gespeeld. We leerden het toen kennen als een greep van de ïoen 75-jarige componist in het ac tuele 12-tonensysteem, waarin hij als grootmeester vanzelfsprekend ook de muziek liet klinken. Het heeft een persoonlijke instrumentatie-kleur en bovenal overtuigende muzikale zeg gingskracht. Alles is gecomprimeerd gezegd en zelfs mathematisch be dacht, maar er komt muziek uit. Dat was met de Serenata van Petrassi minder het geval. Hij plaatst in zijn compositie zogenaamde „figuren", laat door een daaropvolgende figuur een reactie ontstaan, zodat er muzi kale feiten zijn aan te wijzen. De totaalindruk is dat Petrassi van zijn idee iets meer dan een ontwerp heeft gegeven, maar de werkelijke kale voltooiing niet heeft kunnen vatten. Tot slot dirigeerde Ernest Bour „Segmenti" van de Poolse componist Kazimierz Serocki. Met elk segment bedoelde hij een klanksoort te ge- Kooravond in Herv. Kerk Ciniarosabranch. Haydn In if Dit horloge, een geschenk ran Keizei in Maria Theresii aan de componist Mozart, is uit een vitrine in het Mozart-museun in Salzburg gestolen. Het uurwerk draagt de beeltenis van di Keizerin. Tiros moet wachten op beter weer De lancering vanaf Kaap Kennedy I van een Tiros kunstmaan, de eerste van een serie die zal moeten leiden i tot weersvoorspelling op lange ter- i mijn, is vandaag uitgesteld wegens de ongunstige weersomstandigheden. De nationale Amerikaanse organi- I satie voor weerscontrole nodigde alle I landen op aarde uit gebruik te maken van de weersvoorspellingen op lange termijn, mogelijk gemaakt door de i Amerikaanse Tiros-kunstmanen 1 Morgen zal opnieuw getracht wor den de kunstmaan, die Essa-I wordt genoemd, te lanceren De Israëliër Jakob Wolf Gilsohn heeft in Stuttgart de vermoedelijke moordenaar van zijn ouders ver- giffenis geschonken nadat deze dit hem onder tranen had verzocht. beklaagde m het proces, dat daar tegen tien voor malige SS-ers wordt gevoerd, de 56-jarige Hermann Müller, zei zich boven zijn voormalige opvattingen uit gewerkt te hebben en diep te betreuren wat hij Gilsohn. diens ouders en anderen heeft aange daan. De beklaagden staan terecht wegens moord op 30.000 joden in Galicië, dat nu Sowjetrussisch gebied is. De 53-jarige Gilsohn. wiens ouders waarschijnlijk vermoord zijn in de gaskamers van het concentratie kamp Belzec, antwoordde eenvou dig „Ik vergeef de heer Müller wat hij mijn ouders heeft aangedaan". De Jan Blokker ontving prijs filmkritiek De grote kooravmd van het Voorschotnis Cd, de organisatoren niet beschaamd: de Herv. Ke Daar is hoogstaande en substantiële, sluit bracht in opvallend i deed volledig recht >r staccato en ie> •aliikheid, aan tri wilde. Ballet} aremieres in het Kurhaus In het Kurhaus in Scheveningen bracht gisteravond het Nationale Ballet twee nieuwe pas de deux's in première. Het waren de „Wedding song", speciaal voor het Canadese dans-echtpaar Anna-Marie en Da vid Holmes geschreven door de cho reograaf Brian Macdonald op mu ziek van F. Delius, en de pas de deux uit „Don Quichotte van Alexander Gorski, op muziek van Leon Minkus. Deze dans werd uitgevoerd door Kathleen Smith en Sylvester Camp bell. Beide nieuwe stukken werden door het talrijke publiek met lang durig applaus beloond. Voorts werden een pas de trois uit het „Zwanenmeer" van Peter Tsai- kowsky, de dans van de Russische poppen op muziek van Anatoli Lia- ciiorff en het Concerto Barocco van George Balanchine op muziek van «Joh. Seb. Bach uitgevoerd. Na de pauze gaven Benjamin Fe it ksdal. Yvonne Vendrig. Ineke Huis- ten en Jose Lainez een vertolking van „Nachteiland" op muziek van Claude Debussy- met choreografie van Rudi van Dantzig en decors en kostumering van Toer van Schayk. De avond werd besloten met het jazz-ballet „Kortsluiting", een vier delig werk onder choreografie van Robert Kaesen «opgedragen aan de directrice van het Nationale Ballet Sonia Gaskell' op muziek van Ruud Bos Zwedens Rikstheater: 9U0 oorstellingen Marcel Marceau, de wereldbe roemde Franse mime-kunstcnaar zal in de loop van dit voorjaar enkele voorstellingen geven in diverse Zweedse provinciesteden. Zijn tour nee maakt deel uit van een nieuwe internationale drive van liet Riks theater, het nationale theatergezel schap van Zweden, dat zich ten doel heeft gesteld om over het gehele land van tyd tot tijd goede thea tervoorstellingen te verzorgen. Tijdens het komende seizoen zal het Rikstheater ongeveer 15 produk- ties verzorgen van verschillende wer ken. Hieronder bevinden zich Chil ton's „Oh, what a wonderful War", Wesker's „Chicken Soup with Bar ley", Benjamin Britten's kamer-ope- ra ..The Turn of the Screw", Carlo Goldoni's barok-komedie „La serva de due padroni", Harvey Schmidt's „The Fantasticks", Offenbach's tes uit Tsjaikowsky's ballet ..The „Hoffmans Erzahlungen" en gedeel- Sleeping Beauty". Sommige van de ze werken zullen worden gebracht in samenwerking met de Koninklij ke opera van Stockholm. Het „Rikstheater", dat een typi sche vorm is van het soort volks theater. dat vooral zo populaü- is in ce Scandinavische landen, bedient hoofdzakelijk grote dorpen en klei ne en middelgrote steden, die zelf geen vast theatergezegschap bezit ten. Gedurende het komende voor jaarsseizoen zijn er door het Riks theater ongeveer 900 voorstellingen geprojecteerd, waaraan in totaal zal worden meegewerkt door ca. 250 ac teurs en actrices. De leiding van het Rikstheater hoopt, dat deze voor stellingen zullen worden bijgewoond door ongeveer 400.000 personen, van af de gebieden binnen de Poolcir kel tot in het uiterste zuiden van het land. (Advertentie) Vocaal Ensemble heeft •7c bleek nagenoeg bezet. i wendbare koorzang ge- ichtige klankenopbouw. Louis van Wijngaarden de geëiste nuancering en accentplaatsing, aan iedere welving, ieder staccato en iedere binding aan strakke vormelijk heid OI lichte ben eeglnkheid. aan transparante of volle kleunng nan, het muzikale gebod ran het ogenblik d Het is de dirigent wonderwel ge- Het solistenkwartet was een viertal, lukt, zijn eigen klankvoorstelling over dat uitnemend samenöacht of elkaar te dragen op zijn intelligente koris- aanvoelde. Zowel Cimarosa als Havdn ten. Het nauwkeurig ineengrijpen betonen een voorkeur voor de so- van alle elementen en de onwrikbaar pra,an, zodat Ank Reinders de zege zekere gang van zaken, zodat nietsI wegdroeg door het gaaf soepel glij- ooit geforceerd aandeed, gaf ook hetden van de stem, egaal en rank en Zuidhollands Orkest de vrijheid om j toch o.i. ruimer dan tevoren, zich niet aan de notenbeelden vast te kleven, maar zich mede in sfeer en - - coloriet aan de composities zelf te geven De verleende medewerking was dan ook een zeer hartelijke. Daarbij kon het nog extra boeien om concertmeester, eerste hoboïst en de beide trompetten te volgen Wijngaarden's tacteri lijk en hij heeft niet afdrukken", maar v beelden" gezorgd. Was er verleden jaar nog niveau- onderscheid. dit viel thans weg. al was het driemaal „anders" en daar door programmatisch weldadig. Ci- marosa's Te Deum is. geconfronteerd met Franek's Psalm 150 en Haydn's Nelson-Mis. een vluchtige stof. glad, licht, fris, heerlijk zonnig-zangerig, overigens dankbare gebruiksmuziek die naar Mozart toezweemt. Een monumentale religiositeit rust eerder echter op een contrapuntische basis, zoals men in Haynd's mis kon erva ren. wier expressiviteit als groots aandoet. In de korte episodes, dat de alt Rijkje Wolleswinkel en de bas Henk Dries- l ïch So konden doen selder. j Algemeen bleek met deze vocalisten heel juist Handelsblad Jan Blokker heeft gu- 7 ucAm rio „Ahoifl termiddag in Utrecht de Graadt van gekozen te zijn, beide door de nobele en authentieke stemkleuring en de i stabiele klankvorming, de bijzonder ook door gloed uit gevoels diepte. Voor de tenor Ruth Pos waren geen echte kansen tot ontplooiing voorhanden. ontvangst genomen. Deze prijs is ingesteld voor die film recensent, die zioh door zijn werk bijzonder verdienstelijk heeft ge maakt. Aan die prijs is een bedrag van j f 1.000.- verbonden. om Bij pogingen om bedreigde Duit.' De jury die de prijs toekende, be- uit communistische handen le k kansen van anderen niet in gevaar Franck in is De jury die de prijs toekende, be- uit communistische handen te krij- te brengen. Veel vrijgelatenen waren een Concerto Grosso voor strijkers ?tond uit Charles Boost. Pierre H gen heeft de Westduitse bondsrepu- veroordeeld, omdat zij anderen had van Vivaldi't tijdgenoot Geminiani 1 Dubois en dr. H. S Visscher. Deze bliek in de afgelopen anderhalf jaar den geholpen over de Berlijn (op. 32 no 2) uitgevoerd onder n_ laatste zei, dat Jan Blokker's kri- het órkestïid Öïck Broek- i tieken zich kenmerken door kun- arls i2de dirigentI. die excelleerde j d'ïheid, st«, en visie, in het zangerige doorvoeren van de 1 De uitreiking van de prijs vormde langzame delen daaruit. een van de hoogtepunten van de in- V. ternationale filmweek in Utrecht. Van bleek duide- „partit-uur- .partituur- OFFICIEEL BERICHT Deze week speelt Sporttoto (met datum 29 en 30 jan. 1966) Formulieren met een hoger nummer komen nog aan de beurt. Primeur voor het blindenon- derwijs: gisteren is in het Kon. Blindeninstituut in Bussum Haydn heeft een geniale vormbe heersing. een briljante behandeling van koor en orkest en sterke zang kracht. Maar de verheven eenvoud van César Franck's Franse Psalm leidt tot een zo innige persoonlijke erkentelijkheidsbetuiging aan God. dat zelfs een Haydn hiertoe niet rei ken kan. Deze Psalm vergt alleen gel begeleiding, Akkerhuis met totale inleving eni fraaiste timbre-aanpassing vervulde. Ook de Nelson-Mis had voor hem een taak, daar zij het orgel als liturgisch bindend cement in het instrumentale weefsel inschakelt. expositie geopend, kinderen, instituut, van beeldende kunst waarmee de blinde leerlingetjes van het worden geconfron- In verband met de tastexperimen- ten zocht de jonge Arnhemmer naar de meest zuivere vorm van confron tatie. „Aspecten van het moderne toneel Hans Tie Susana v José: ..La Celestina' Het Spaanse danspaar Susana y José is zijn tournee door ons land gisteravond begonnen in de Kon. Schouwburg in Den Haag. In wereld première ging het nieuwe ballet voor twee dansers en een zangeres „La Ce- lestina" naar het oudste toneelstuk uit de Spaanse literatuur. De rol van Celestina werd vertolkt door de flamencozangeres Maria la Talego- na, die hiermee voor het eerst bui ten Spanje optrad. De muziek werd gecomponeerd door Antonio Roble- enO. vrijdagavond houden over „Aspecten van ta'akdie"Gerard 1 moderne toneel naarna de leer- lir.gen van de tweede klasse van de leiding de een-akter zullen opvoe ren: „De Verhuizing" van Lodewijk de Boer. De avond vindt plaats in het gebouw Irene. Hans Tiemeyer, bekend acteur en regisseur bij Toneelgroep „Theater" te Arnhem, ziet het toneel als één gioot levend geheel, waarin schrij ver. toneelspeler en publiek elk hun taak hebben. Volgens Tiemeyer is het toneel een spiegel van wat er in de mensen a h.w. leeft en een spel van leven- r levende mensen. teerd. Initiatiefnemer is de jon ge Arnhemse kunstenaar Paul Damsté (21) aan de academie in zijn woonplaats volgt hij de opleiding monumentale kunsten Daarnaast poogt hij voor zich zelf al experimenterend een op~ lossing te vinden voor het sa mengaan van ritme en structuur. Damsté wil het schilderij tastbaar zal onder auspiciën j maken. Hiretoe maakt hij reliëfs van Men vond de Haagse beeldhouwer Guus Hellegers bereid aan het expe riment mee te werken plastieken betreft, zijn 2600 politieke gevangenen uit Oost- te vluchten Duitsland vrijgekocht voor een ge- waakte grens middelde prijs van iets minder dan Duitsland, duizend dollar per stuk, zo hebben Westduitse functionarissen gisteren bevestigd. De „betaling" heeft plaats gehad in goederen die de Oostduit sers het hardst nodig hebben: koffie, bananen, sinaasappelen, boter en kunstmest. De totale prijs werd door goed In gelichte zegslieden geschat op 97 mil joen mark. De waarde varieerde van geval tot geval. Sommigen zouden tot 10.000 hebben „gekost". Er werden gewoonlijk overeenkomsten gesloten voor groepen via advocaten in Oost en West-Duitsland. De meeste gevan genen hadden langere straffen, tot vijftien jaar. Oudere personen en zieken is voorrang gegeven. Er zitten nog steeds veel politieke gevangenen in Oostduitse cellen, j "r"" maar die hebben meestal kortere i ting straffen. Westduitse functionarissen I Oost- West- Brooke vraagt om uitwisseling \an gevangen De Bh heeft uit se leraar Gerald Brooke zijn cel in een Russische gevangenis een beroep gedaan op de Britse ambassade in Moskou om hulp bij uitwisseling van gevange nen. Hij heeft verzocht zjjn vrijla- bewerkstelligen in ruil voor Wat diens I vrezen- dat- als zÜ allen worden vrij-i"'c een Russische gevangene in interessan- gekocht, de communistische autori- Engeland. Verwacht wordt dat de te ervaringen. Enigszins geabstra- I teiten zullen worden aangemoedigd ombassade aan Brooke zal meede- heerde beeeldjes kunnen de kinderen om meer mensen te arresteren, alleen „i »r onderhandelingsdoeleinden dat c'n «Hwtaellni onmntel,jk De pogingen begonnen in 1964 toen is. gevangenen werden vrijgelaten •olgen". Paardjes zonder benen en een enkele tors vinden ze maar niets. De meeste indruk maken beeldjes met een gladde huid omdat een ruigere structuur deze kinderen van de wijs brengt. Grof aangegeven haarpartijen kunnen ze niet als zo danig interpreteren. De adjunct-directeur van het In stituut zei: „Het is erg interessant, maar we maken er beslist geen „ho- geschoolwerk" van met psychologen en zo. Als blijkt dat de meeste kin- Deze kinderen zijn veel eerlijker i deren aan deze tentoonstellingen een en harder in hun oordeel. Ze sparen schoonheidsontroering beleven, zul- je niet, ze zeggen het me keihard als I SJ1 1 se er niets aan vinden zegt Dam- j len dergelijke exposities stellig sté. I herhalen". gedeelde wasknijpers, die hij paalde volgorden rangschikt. Volw j senen denken daar het hunne o\ I maar blijven vriendelijk-beleefd j genover de kunstenaar. Daarna hebben Westduitse funct: narissen geen verder nieuws over de transacties gegeven met de motive ring dat dit de zaken slechts moei lijker zou maken. Intussen is deze „ruilhandel" beëindigd. Eén project is nog niet voltooid; het herenigen van kinderen uit Oost-Duitsland met hun ouders in het Westen. De com- vinden de overeenkomsten I V VERZET TEGEN TON VAN LUNS (Van onze parlementaü-e redacteur Een deel van de K.V.P. en de A.R.P. in de Tweede Kamer is tegen de Nederlandse bijdrage aan het ver- dedigings- en hulpfonds en zal waar schijnlijk tegen de post op de be groting van Buitenlandse Zaken stemmen, waarin de veelbesproken „ton van Luns" is opgenomen. De Tweede Kamer zou vandaag over de begroting stemmen. Minister Luns 'Buitenlandse Za- Celestina" als toneelstuk ken» probeerde zich gisteren de kri door de Haagse Comedi is Hek van het lijf do. Behalve La Celestina ging even eens in wereldpremière de dans „As pectos 1966", op muziek van A Roble do. „La gegeve tragi-comedie van Calixto Meliba. Susana y José maakten er een ballet van. Met de entree van de flamenco-zangeres is een nieuw as pect aan het ensemble toegevoegd Maria La Talegona is een bekende zangeres in Spanje, die tot nog toe niet in theaters optrad behalve op Spaanse kerkelijke feestdagen. Me dewerkenden waren voorts de gita- nst Andres Batista, de flamenco zanger Enriques Morente en de con certpianist Armin Janssen. Tot slot waren er tal van bloemen houden door ijzen, dat de storting slechts voor één keer is bedoeld. Het verwijt van communistische invloed op de leiding van het fonds bestreed hij door er op te wijzen, dat de Zuid- afrikaanse regering stellig de activi teiten van het fonds zou hebben verboden indien van communistische invloed iets was gebleken. Staatsse cretaris Van der Stoel verwees de critici naar adviezen van de Verenig de Naties. Volgens de K.V.P.-er Moorman bleek daaruit echter hele maal niet, dat het fonafe het aange wezen lichaam is. De regering is bij Jr De taxichauffeur C. i over de beveiliging van taxi-1 intervi Wilson is gistermiddag op de I chauffeurs. De eerste Arnster- 1 nister ie i Munt in Amsterdam begonnen da met het op de band opnemen van interviews met voorbijgangers, die hg naar hun mening vraagt y.t wie hij sprak was mevrouw G. Wijsmuller-Meijer (zie foto). De heer Wilson is van plan de band met (ca. 50) De 27-jarige Brooke is in juli tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens „het verspreiden van anti- Russische literatuur in Moskou Hü is leraar Russisch en zit nu in een gevangenis te Wladimir op 150 km van Moskou. Naar verluidt is zijn gezondheidstoestand slecht en heeft hij maagklachten. De Britse ambassade heeft ont- voordelig. Zij raken moeilijke kend door Brooke te zijn benaderd elementen onder de bevolking kwijt, i in verband met een ruil van gevan- behoeven ze in de gevangenissen niet i genen, maar hoogst betrouw bare te onderhouden, worden met waarde- ;z6gslieden hebben meegedeeld dat volle goederen betaald en krijgen Brooke tweemaal een beroep heeft slechts weinig ongunstige publiciteit, gedaan op de ambassade. De zegslie- De vrijgelatenen wordt verzocht niet den hebben verklaard dat de ambas- over hun ervaringen te praten om de sade volgende week aan het Russi- he ministerie van buitenlandse za- :-n om een onderhoud met, Brooke zal verzoeken. In Engeland komt alleen het echt paar Kroger in aanmerking voor uitwisseling. Het echtpaar is tot twintig jaar veroordeeld wegens zijn aandeel in een spionage-affaire. De Russische meesterspion die zich Gor don Lonsdale noemde, had de lei ding van de groep. Het echt paar Kroger bezit echter het Brit se staatsburgerschap. Brooke zou volgens de zegslieden hepen dat vrijlating van het echt- I paar Kroger of een vermindering i van de straf tot zijn eigen vrijla- j tir.g zou kunnen leiden. De Russen hebben volgens de zegslieden de mo gelijkheid van een uitwisseling met Biooke besproken. Ze hadden hem gezegd dat de Oostduitse advocaat Vogler contact hierover had opge- I nomen met de Britse regering l Brooke zou zyn verzoeken gericht hebben aan mej. Agnes Wood, die als consul verbonden is aan de ambas sade. De eerste maal gebeurde dat tijdens het bezoek van de Britse mi-, nister van Buitenlandse Zaken Stewart, aan Moskou, toen Brooke naar de Russische hoofdstad is ge- bracht om mej. Wood te spreken. Zijn tweede verzoek zou hij hebben gedaan in een brief van 29 decem ber waarin hy haar dankte vcor een ontvangen kerstpakket. Evenals in het geval van New- comb Mott houdt een uitwisseling het gevaar in. dat de Russen in de toekomst toeristen uit het buiten land zullen arrresteren. met het doel hun eigen spionnen uit buitenland se gevangenissen los te krijgen. aan te bieden. Hij dat het invoeren van een sirene voorlopig al een redelijke oplos sing zou zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1966 | | pagina 7